Redakcja (praca zbiorowa) Komputer i laptop Samouczek za dychę dla dinozaurów (seniorów młodych duchem i z poczuciem humoru) Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP
Praca zbiorowa pod redakcją Piotra Gomolińskiego by Piotr Gomoliński & Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP Michałowice 2010, 2011 Nigdy nie jest za późno na naukę obsługi komputera! Można się tego nauczyć w każdym wieku, również w wieku seniora/ dinozaura. Dla takich osób przygotowaliśmy właśnie książkę, którą masz w ręku. Stanowi ona tylko króciutki wstęp do tematu. Do nauki konkretnych zagadnień przygotowywać będziemy trochę obszerniejsze samouczki dla dinozaurów. Jeśli jesteś posiadaczem komputera z Windows 7, to na początek odeślemy Cię do samouczka Obsługa komputera (także laptopa) z Windows 7. Jeśli używasz starszej wersji Windows, to polecimy Obsługa komputera z Windows XP (i Vista). W tej książce omówimy tylko podstawowe pojęcia komputerowe, pomożemy Ci zrobić pierwsze kroki w Windows, napisać krótki tekst i omówimy podstawowe kategorie programów komputerowych. Wydawca: Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP, Piotr Gomoliński ul. Dworcowa 8, 05-816 Michałowice (pod Warszawą) tel./faks (0-22) 723 89 21, 723 87 64, tel. awaryjne: 0-604 298 099, 0-602 633 452, 0-602 248 550 poczta elektroniczna: piotr@besthelp.pl www.besthelp.pl Druk: A-Z DRUK Raszyn, ul. Słowikowskiego 21c, tel. 720 35 61 Oprawa: Raszyn, ul. Cicha 45, tel. 0-601 22 37 20 ISBN-13 978-83-7603-039-5
Spis treści Wstęp... 5 Co to jest komputer?... 6 Współczesne komputery osobiste... 10 Jaką mam wersję Windows?... 19 Nie bój się komputera!!!... 21 Pierwsze kroki w Windows... 22 Włączanie komputera... 22 Nie bój się myszy... 23 Menu startowe... 25 Pulpit Windows... 26 Uruchamianie programów... 27 Okno programu... 30 Drugi sposób uruchomienia programu... 34 Wybieranie obiektów... 36 Przesuwanie obiektów... 39 Zmiana rozmiarów obiektów... 40 Otwieranie folderów... 41 Praca na kilku oknach... 43 Tradycyjne menu okna... 44 Przyciski zastępujące menu... 46 Lewe Alt przywołuje niewidoczne menu... 47 Kliknięcie prawym przyciskiem myszy wywołuje menu podręczne... 48 Okienko dialogowe... 49 Obszary... 50 Pola... 50 Przyciski OK i Anuluj... 52 Zamykanie Windows i wyłączanie komputera... 54 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 3
Piszemy tekst... 55 Notatnik jako przykład edytora tekstu... 55 Zaczynamy pisać... 57 Klawiatura podstawowe operacje... 59 Typowa klawiatura komputera stacjonarnego... 60 Przykładowa klawiatura notebooka/ (laptopa)... 61 Polskie litery... 66 Układy klawiatury... 68 Zapisujemy dokument na dysku... 69 Ponowne otwarcie dokumentu... 71 Modyfikacja otwartego dokumentu i zapisywanie zmian... 72 Drukujemy... 73 Co dalej?... 75 Więcej o Windows... 75 Połączenie z Internetem... 77 Praca na komputerze to praca przy wykorzystaniu różnych programów komputerowych... 82 4 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
Wstęp Nigdy nie jest za późno na naukę obsługi komputera! Można się tego nauczyć w każdym wieku, również w wieku seniora/ dinozaura. Dla takich osób przygotowaliśmy właśnie książkę, którą masz w ręku. Stanowi ona tylko króciutki wstęp do tematu. Do nauki konkretnych zagadnień przygotowywać będziemy trochę obszerniejsze samouczki dla dinozaurów. Jeśli jesteś posiadaczem komputera z Windows 7, to na początek odeślemy Cię do samouczka Obsługa komputera (także laptopa) z Windows 7. Jeśli używasz starszej wersji Windows, to polecimy Obsługa komputera z Windows XP (i Vista). W samouczku, który trzymasz w ręku, zamieściliśmy na zachętę dwie skrócone lekcje z tych samouczków. Jeśli dopiero myślisz o kupnie komputera, to oprócz poniższego wstępu mógłbyś przeczytać jeszcze naszą inną książkę dla seniorów Komputer notebook (laptop) netbook. Poradnik dla seniorów młodych duchem. Znajdziesz tam znaczniej więcej o budowie i działaniu komputera i otrzymasz więcej informacji, które Ci się przydadzą w czasie rozmowy ze sprzedawcą. Idealne również by było, gdybyś miał kogoś w rodzinie, kto zna się już trochę na komputerach i może Ci pomóc w pewnych sprawach jednorazowych, jak właśnie zakup komputera, podłączenie wszystkich elementów, instalacja podstawowych programów, wybranie połączenia internetowego itd. Te rzeczy trudno jest nauczyć z książki. Nasze samouczki powinny być natomiast idealne do nauki obsługi poszczególnych programów poczynając od nauki Windows od momentu włączenia komputera, ale zakładając, że wszystko masz już właściwe zainstalowane, podłączone i skonfigurowane. Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 5
Co to jest komputer? Definicja encyklopedyczna: Komputer urządzenie elektroniczne służące do przetwarzania wszelkich informacji, które da się zapisać w formie ciągu cyfr albo sygnału ciągłego. (Wikipedia internetowa encyklopedia) Brzmi to bardzo uczenie. Na potrzeby tej książki zaproponujemy prostsze określenie: Komputer to urządzenie służące do wykonywania programów komputerowych. Tak. Wiemy, że jest to definicja z cyklu masło maślane, czy jaki koń jest, każdy widzi, ale naszym zdaniem trafia w sedno. To, co trzeba zapamiętać i zrozumieć, to to, że nie ma czegoś takiego jak praca na komputerze, tylko wykonywanie konkretnych programów komputerowych. Na przykład, (to, co ja teraz robię) pisanie książki na komputerze (przy użyciu programu do pisania tekstu, tzw. edytora tekstu, w moim wypadku MS Word). Albo zaprojektowanie okładki do tej książki (program do projektowania grafiki np. CorelDraw). Albo przeglądanie wyników meczów piłkarskich w Internecie (przeglądarka stron WWW np. Internet Explorer). Co jest istotne, to to, że wszystkie te programy i tysiące innych programów, działają na tym samym urządzeniu jakim jest komputer. To tak jakby samochód poza jazdą po szosie potrafił jeszcze latać, kosić trawnik i malować ściany. Oczywiście, umiejętności komputera ograniczają się do operowania na informacjach (jak to widzieliśmy w definicji encyklopedycznej). Nie potrafi on zaparzyć kawy, ale za jego pomocą możemy znaleźć w sieci komputerowej, jaką jest Internet, tysiące przepisów do parzenia kawy. Wcale zresztą nie będę zdziwiony, jeśli na rynku pokażą się ekspresy do kawy sterowane komputerowo (a może już się ukazały?). Wtedy, po podłączeniu tego ekspresu do komputera i zainstalowaniu na nim programu do sterowania takim ekspresem, można będzie powiedzieć, że komputer zaparzy kawę, choć naprawdę, to przekaże do ekspresu informacje, czy, kiedy i jak ma to zrobić. 6 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
Podobnie nie możemy się nauczyć obsługi komputera. Obsługa komputera ogranicza się właściwie do naciśnięcia przycisku zasilania. Dalej komputer zaczyna najpierw automatycznie wykonywać programy komputerowe. Doprowadza to zwykle do uruchomienia najbardziej istotnego programu systemu operacyjnego, którym obecnie na większości komputerów na świecie jest któraś wersja Windows. Użytkownik musi się więc najpierw nauczyć obsługi systemu operacyjnego (Windows), bo za jego pośrednictwem powie komputerowi, co dalej chce robić na komputerze jaki program użytkowy wykonać. Dalej musi się nauczyć tych programów, które chce używać (np. do przeglądania internetu, pisania i wysyłania poczty elektroniczenj, pisania tekstów, grania w gry komputerowe itd. itp.). System operacyjny (najczęściej Windows) kupuje się zwykle razem z komputerem i sprzedawca komputera go już nam instaluje i przygotowuje do pracy. Razem z Windows dostajemy kilkanaście podstawowych i najprostszych programów użytkowych. Bardziej skomplikowane i specjalistyczne programy trzeba już sobie oddzielnie dokupić i zainstalować (choć jest również wiele programów oferowanych za darmo w Internecie). Historia era dużych komputerów Za pierwszy komputer uważa się urządzenie o nazwie ENIAC skonstruowane w Stanach Zjednoczonych w 1946 roku. Wkrótce przemysł komputerowy zaczął się szybko rozwijać za sprawą głównie firmy IBM, która została światowym liderem w tej dziedzinie. Komputery w latach 50-tych i 60-tych XX wieku były ogromnymi urządzeniami zajmującymi często całe, specjalnie przygotowane pomieszczenie. Obsługiwali je wyłącznie profesjonalni informatycy. Głównymi klientami przemysłu komputerowego były wielkie przedsiębiorstwa (gdzie stosowano je głównie do szeroko pojętej księgowości w tym prowadzenia kartotek magazynowych, przygotowania list płac itd.), armia i uniwersytety. Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 7
Pierwsze komputery osobiste Rozwój elektroniki a szczególnie miniaturyzacja obwodów elektronicznych wynalezienie tranzystorów a następnie mikroprocesorów uczynił możliwym skonstruowanie komputera osobistego małego urządzenia, które może leżeć na biurku w domu lub biurze i być obsługiwane przez zwykłego użytkownika bez wykształcenia informatycznego. Pierwsze takie komputery osobiste, nazywane także często mikrokomputerami pokazały się w latach 70-tych. Przełomem było włączenie się do wyścigu mikrokomputerowego potężnego koncernu IBM, który w roku 1981 zaoferował komputer osobisty IBM PC. Komputery IBM PC pracowały wtedy pod kontrolą systemu operacyjnego DOS, stworzonego przez małą wtedy jeszcze i nieznaną firmę programistyczną Microsoft. System DOS był znacznie trudniejszy w użytkowaniu niż współczesne systemy operacyjne, jak np. Windows. Po włączeniu ekranu ukazywał się jedynie czarny ekran z tzw. znakiem zachęty : > 8 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
obok którego trzeba było wpisywać z klawiatury specjalne polecenia. Skamieliną po tym systemie jest obecny również w najnowszych wersjach Windows tryb wiersza polecenia. Jeśli np. w Windows 7 wydasz polecenie Start Wszystkie programy Akcesoria Wiersz polecenia (jeśli na razie nie wiesz, o co chodzi, to się nie przejmuj w tym samouczku dowiesz się co to znaczy i nauczysz się to robić), to ukazuje się tak właśnie wyglądające okienko: Ponieważ firma IBM sama nie opracowała systemu operacyjnego do swojego mikrokomputera, to Microsoft mógł oferować system DOS także innym producentom komputerów osobistych. Wkrótce też zaczęły powstawać setki i tysiące firm oferujących komputery kompatybilne (zgodne) z IBM PC. W praktyce znaczyło to, że mogły one pracować pod kontrolą systemu DOS, korzystać z tysięcy programów napisanych dla tego systemu, czyli zachowywać się i pracować dokładnie tak samo jak oryginalne komputery IBM PC, tyle, że zwykle za znacznie niższą cenę. Kontrolę nad rynkiem komputerów osobistych sprawował odtąd już nie producent sprzętu (hardware), ale oprogramowania (software) firma Microsoft. Koncern IBM istnieje nadal, ale zajmuje się głównie usługami konsultingiem komputerowym dla największych firm i agencji rządowych. Nie produkuje już mikrokomputerów. Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 9
Kolejnym kamieniem milowym w rozwoju komputerów osobistych było stopniowe zastępowanie tekstowego systemu operacyjnego DOS, graficznym systemem operacyjnym Windows. Opracowała go ta sama firma Microsoft. Windows nie obsługuje się już wpisując z klawiatury specjalnych poleceń robi się to przez manewry tzw. myszką komputerową i klikanie wskaźnikiem tej myszki w określone punkty ekranu. Klawiatura pozostała oczywiście ważnym składnikiem systemu komputerowego, ale służy już głównie do pisania zwykłych tekstów (jak np. tej książki). Innym ważnym zdarzeniem, które zaszło w latach 90-tych zeszłego wieku, było upowszechnienie się Internetu gigantycznej sieci komputerowej, do której można podłączyć łatwo i tanio każdy komputer. Współczesne komputery osobiste Współczesne komputery osobiste podzielić można według trzech podstawowych kryteriów: 1. Budowy tu główny podział przebiega na linii komputery stacjonarne a przenośne (laptopy/notebooki i netbooki). 2. Oprogramowania pod kontrolą jakiego systemu operacyjnego działa komputer czy Windows (i którą wersją), czy Linux, czy może jest to komputer imac (Mac, Macintosh) firmy Apple pracujący pod kontrolą własnego systemu. 3. Mocy głównie szybkość procesora, karty graficznej, pojemność pamięci RAM i twardego dysku. Komputery stacjonarne a przenośne (laptop/notebook, netbook) Komputery stacjonarne zostały pomyślane do pracy w jednym miejscu. Komputer stacjonarny można oczywiście przenieść z biurka na inne biurko, ale jednak zajmie to trochę czasu. Trzeba najpierw komputer wyłączyć (wkrótce się nauczysz, że nie powinno się po prostu wyłą- 10 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
czyć zasilania, trzeba zamknąć Windows patrz str. 54. co może zająć nawet kilkadziesiąt sekund). Następnie trzeba (zwykle czołgając się po dawno nieodkurzanej podłodze pod biurkiem) odłączyć wszystkie kable łączące poszczególne składniki systemu komputerowego oraz podłączające go do sieci elektrycznej i Internetu. Następnie przenosimy wszystkie składniki w nowe miejsce i ponownie pełzając po podłodze, podłączamy kable, mając nadzieję, że pamiętamy, co do czego. Niby nic, ale to wszystko zajmie na pewno kilka, kilkanaście minut a jak się zaplączesz w kable, to nawet dłużej. Dopiero wtedy można komputer ponownie włączyć i czekać na załadowanie się Windows (patrz str. 22.), co może zająć kolejne kilka minut. W przypadku komputera stacjonarnego mówić musimy nie tyle o komputerze, co o całym systemie komputerowym. Jego główne składniki to: monitor, komputer właściwy (główna obudowa z zawartością) klawiatura i myszka. Do komputera mogą być ponadto podłączone głośniki (choć często są zintegrowane z monitorem), drukarka a czasem jeszcze inne urządzenia. Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 11
Wszystko to musi być połączone kablami. Podłączanie kabli nie musi być takie straszne, gdyż niewłaściwy kabel po prostu nie będzie pasował do niewłaściwego kontaktu w komputerze. Ponadto istnieje często stosowana konwencja oznaczania końcówek kabla i właściwych kontaktów kolorami (np. końcówka od kabelka myszki jest zwykle zielona i trzeba ją wetknąć do styku tego samego koloru). Komputery przenośne są właśnie przenośne i to jest ich główna zaleta. Nazywamy je często z angielska laptopy lub notebooki (czytaj nołtbuki) jest to to samo. Trochę co innego to netbook (netbuk) jest to trochę mniejszy laptop/notebook, o mniejszej mocy i przeznaczony głównie do przeglądania Internetu i komunikacji e-mailowej. Komputery przenośne są zintegrowane komputer właściwy, klawiatura i monitor są w jednej obudowie otwieranej podobnie jak książka. Myszkę zastępuje tzw. touchpad (czytaj taczpad) niewielki prostokątny obszar poniżej klawiatury, który reaguje na dotyk palca. Zalecamy jednak dokupienie myszy do notebooka praca będzie dużo wygodniejsza. Poza myszą do laptopa podłączać musimy właściwie tylko 12 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
zasilacz (na samej baterii komputer przenośny będzie pracował tylko kilka godzin) i w miarę potrzeby drukarkę. Główną zaletą komputerów przenośnych jest więc ich przenośność. A wady? Wyższa cena w stosunku do komputera stacjonarnego za maszynę o podobnych możliwościach. Mniejsza klawiatura i ekran, co zmniejsza komfort użytkowania. WAŻNE!!! Komputer przenośny nazywamy z angielska laptopem lub notebookiem (czytaj nołtbuk) jest to to samo. Mniejszy laptop o możliwościach ograniczonych głównie do pracy w Internecie nazywamy netbookiem (netbuk). Komputery przenośne obsługuje się tak samo jak stacjonarne zależy to nie od typu komputera, ale od zainstalowanego systemu operacyjnego (zwykle określona wersja Windows). Laptopy są trochę droższe od komputerów stacjonarnych o podobnych parametrach. Z uwagi na mniejszą klawiaturę i ekran są również trochę mniej komfortowe w pracy, ale można je przenosić! Więcej o budowie komputerów znajdziesz w innej naszej książce Komputer - notebook (laptop) netbook. Poradnik dla seniorów młodych duchem. Oprogramowanie komputera Telewizora nie kupuje się po to, aby ładnie prezentował się jako mebel (choć dla wielu osób to także jest ważne), lecz aby oglądać programy telewizyjne. Podobnie komputera nie kupuje się po to, aby efektownie prezentował się na biurku, lecz aby z niego korzystać. Korzystanie z komputera polega zaś na pracy przy użyciu programów komputerowych. Programy komputerowe. Komputer jako taki jest tylko masą bezużytecznego żelastwa (hardware czytaj hardłer). Tym, co go ożywia, są programy komputerowe (software softłer) ciągi elektronicznych rozkazów, które mówią poszczególnym składnikom komputera, co mają robić (np. co ma się pojawić na ekranie). Istnieje wiele rodzajów programów komputerowych. Najpopularniejsze programy służą do pi- Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 13
sania tekstów (edytory tekstu), do przeprowadzania obliczeń na dużej ilości danych (arkusze kalkulacyjne), do zarządzania danymi (programy zarządzania bazami danych), do zabawy (gry), do rysowania (programy graficzne), do nauki (programy edukacyjne) i do wielu innych zadań. Istnieje również mnóstwo ściśle specjalistycznych programów, takich jak np. programy do prowadzenia wypożyczalni kaset wideo, wypisywania faktur, komponowania muzyki itd. Osobną grupę programów tworzą programy służące do pisania innych programów (m.in. kompilatory). Za ich pomocą programiści komputerowi mogą napisać dla Ciebie program rozwiązujący niemal dowolny problem. Wszystkie te programy działają na jednym i tym samym urządzeniu komputerze. Instalacja programów. Programy kupujemy zwykle zapisane na dyskach: CD-ROM-ach lub na DVD-ROM-ach. Następnie je instalujemy, to znaczy uruchamiamy specjalny program, który je zapisuje na twardym dysku naszego komputera. Obecnie wiele programów można także (bezpłatnie lub za opłatą) pobrać z Internetu. Uruchamianie programów. Aby rozpocząć pracę z danym programem, trzeba go najpierw uruchomić, tzn. załadować z twardego dysku do pamięci operacyjnej komputera. Jak to się robi, dowiesz się na stronie 27). Pamięci komputera. Pamięć operacyjna (oznaczana często angielskim skrótem RAM) funkcjonuje tylko wtedy, gdy komputer jest włączony. Inne rodzaje pamięci nazywamy pamięcią stałą. Są to m.in. dysk twardy, dyskietka, CD-ROM, DVD, pamięć USB i inne. Dane. Większość programów operuje na danych. Danymi programu są nie tylko dane w tradycyjnym sensie, tzn. z bazy danych (obejmującej np. informacje o wszystkich pracownikach firmy). Może to być również napisany tekst, narysowany obrazek itd. Dane przechowywane są w czasie pracy w tej samej pamięci operacyjnej co instrukcje uruchomionych programów. Jeśli chcemy z nich korzystać w przyszłości, musimy je zapisywać do pamięci stałej (zwykle na twardy dysk), gdyż po wyłączeniu komputera pamięć operacyjna jest wymazywana. 14 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
System operacyjny. Specyficznym rodzajem programu komputerowego jest system operacyjny, który zarządza działaniem komputera. W szczególności jest on odpowiedzialny za uruchamianie programów użytkowych (aplikacji), czyli tych, dla możliwości użytkowania których kupiłeś komputer. Na większości komputerów osobistych na świecie zainstalowana jest jedna z wersji systemu operacyjnego Microsoft Windows. Windows stanowi przykład systemu, który komunikuje się z użytkownikiem w sposób możliwie łatwy i przyjemny. Na ekranie pojawiają się symbole graficzne, a użytkownik steruje komputerem za pomocą myszy. Zaletą systemu Windows jest to, że wymaga on od aplikacji (programów użytkowych), by zachowywały się i komunikowały z użytkownikiem w pewien standardowy sposób. Dlatego też, gdy nauczysz się podstaw Windows, nie powinieneś mieć kłopotów z użytkowaniem programów napisanych dla tego systemu operacyjnego (oznaczonych jako...dla Windows ). WAŻNE!!! Microsoft Windows jest systemem operacyjnym. Jako taki nie wykonuje żadnych praktycznych zadań, lecz służy do uruchamiania i zarządzania programami użytkowymi (aplikacjami) oraz poszczególnymi składnikami komputera. Windows zapewnia standardowy sposób komunikacji komputera z użytkownikiem. System operacyjny jest zwykle instalowany na nowym komputerze przez jego sprzedawcę, choć można go oddzielnie dokupić i samemu zainstalować. Najczęściej tak robimy, gdy chcemy sobie zainstalować jego nową wersję. Obecnie na większości nowych komputerów osobistych, które są w sprzedaży zainstalowany jest system Microsoft Windows 7, który wszedł do sprzedaży w 2009 roku. Na starszych komputerach są często ciągle zainstalowane Windows Vista (od 2007 r.), Windows XP (2001) a czasem (bardzo rzadko) jeszcze starsze wersje (Milenium, 2000, 98, 95). Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 15
Jeśli masz już komputer, to zakładamy, że masz na nim zainstalowany Windows 7, Vista lub XP. Zupełne podstawy jego obsługi omówimy od strony 22. Jeśli masz jakąś starszą wersję Windows, to mamy jeszcze książki (zwykle o obniżonej cenie!) o tych systemach skontaktuj się z nami telefonicznie. Inne, mniej popularne systemy operacyjne, to m.in. Linux, który osiągnął pewną popularność głównie dzięki temu, że jest systemem bezpłatnym. Można go zainstalować na tych samych komputerach, na których można zainstalować Windows (choć raczej nie równocześnie). Jest znacznie mniej oprogramowania dla tego systemu niż dla Windows i jest trudniejszy w użytkowaniu a zwłaszcza w instalacji. Generalnie nie polecamy. Swój własny system operacyjny mają komputery firmy Apple, obecnie sprzedawane pod marką Mac, kiedyś Mackintosh. Jeśli się zdecydujesz na taki komputer, to będziesz skazany na ten system i specjalne oprogramowanie do niego. Komputery te mają wielu zagorzałych wyznawców, którzy twierdzą, że są one znacznie łatwiejsze do użytkowania niż komputery z systemem Windows. Na pewno są jednak od nich znacznie droższe a w Polsce bardzo mało popularne. Również nie polecamy. Nie jest istotne, jakiej firmy jest Twój komputer. Ważne, żeby działał pod kontrolą systemu operacyjnego Windows. Takie komputery produkują setki dużych i całkiem małych firm na całym świecie. Windows stało się światowym standardem i bardzo łatwo zmontować komputer zgodny z Windows z części dostępnych w normalnej sprzedaży. Na takich komputerach można instalować programy użytkowe wybrane spośród dziesiątek tysięcy dostępnych na rynku. Nie jest nawet istotne, czy Twoja maszyna to komputer stacjonarny, czy przenośny (notebook, laptop). Jeśli na notebooku zainstalowana jest dana wersja Windows, to jego obsługa będzie wyglądała tak samo jak w przypadku komputera stacjonarnego. 16 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
WAŻNE!!! System operacyjny Windows działa tak samo, niezależnie od marki komputera, na którym jest zainstalowany i czy jest to komputer stacjonarny, czy przenośny. Jak mocny jest mój komputer? Jak komputer wygląda od zewnątrz jest w gruncie rzeczy mało istotne ważne jakie obwody elektroniczne ma w środku. Im działają one szybciej, im więcej potrafią w ciągu sekundy przetworzyć informacji, tym komputer nazywamy mocniejszym. Od wielu lat nowe komputery są coraz mocniejsze utrzymując stale tą samą cenę a nawet trochę taniejąc. Podstawowymi parametrami mocy komputera są: typ i szybkość pracy procesora (części komputera, która dokonuje właściwych obliczeń); pojemność pamięci RAM; typ karty graficznej (podstawowy parametr w przypadku gier komputerowych); pojemność dysku twardego rodzaj (obecnie dominują monitory LCD), długość przekątnej i rozdzielczość monitora (UWAGA: ceny komputerów stacjonarnych podawane są zwykle bez monitora!); Przy kupnie i ocenie komputera innymi istotnymi parametrami są: typ zainstalowanego systemu operacyjnego (przeważnie Windows UWAGA: czasem komputery mogą być sprzedawane bez systemu operacyjnego lub z bezpłatnym systemem Linux powinny być wtedy kilkaset zł tańsze; możesz potem dokupić i samodzielnie zainstalować Windows, ale dla osób początkujących zdecydowanie tego nie polecamy); obecność (nie będzie go zwykle w netbookach), typ i szybkość stacji i nagrywarki płyt CD i DVD; Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 17
obecność innych składników jak: karta sieciowa (do podłączania do Internetu), karta WiFi (do podłączania do Internetu bezprzewodowo), głośniki (często są zintegrowane z monitorem, u laptopa z całym systemem), kamera internetowa, drukarka, skaner itd., itp. Np. najtańszy laptop z gazetki reklamowej sieci Makro miał, w momencie pisania tych słów (lipiec 2010 r.), następujące parametry: procesor Intel Core 2,13 GHz; pamięć 4 GB; dysk twardy 320 GB; przekątna ekranu 15,6 ; system operacyjny Windows 7 Home Premium; karta sieciowa, WiFi, Bluetooth, kamera internetowa. Jaka moc komputera jest Ci potrzebna? Pamiętasz do czego służy komputer do wykonywania programów komputerowych. Tak więc potrzebny jest Ci tak mocny komputer, by dał radę pracować, z tymi programami, na jakich Ci zależy. Każdy program ma swoje tzw. wymagania systemowe, które właśnie o tym mówią. Więcej powiemy o tym później, na stronie 84. Tam też pokażemy jak sprawdzić parametry komputera, który już posiadasz. W tym miejscu możemy generalnie powiedzieć, że jeśli chodzi Ci tylko o wykonywanie na komputerze prostych czynności jak pisanie tekstów, serfowanie po Internecie, komunikację za pomocą poczty elektronicznej, to wystarczy Ci najtańszy komputer, jaki można kupić, również używany. Większą moc wymagają zwykle programu do obróbki grafiki (np. zdjęć cyfrowych). Natomiast najmocniejszych komputerów wymagają najnowsze gry komputerowe. Tak. Menedżer dużej firmy potrzebuje zwykle do swojej pracy znacznie słabszy komputer niż jego syn, czy wnuk będzie się domagał na gwiazdkę! 18 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
WAŻNE!!! Konieczną moc komputera określają wymagania systemowe programów, które chcesz na nim wykonywać. Paradoksalnie, najsłabsze komputery potrzebne są do typowych zastosowań biurowych i biznesowych a najmocniejsze do gry w najnowsze gry komputerowe. Jaką mam wersję Windows? Jeszcze raz przypomnijmy, że nie obsługuje się komputera, ale poszczególne programy komputerowe, z których najważniejszy jest system operacyjny zwykle Windows. Dlatego, zanim zasiądziesz do nauki, musisz przede wszystkim ustalić, jaki masz system operacyjny czy na pewno Windows, a jeśli tak to jaką wersję Windows. Jak to stwierdzić? Bardzo prosto system operacyjny zwykle się przedstawia, gdy jest uruchamiany. Po włączeniu komputera (patrz str. 22.) patrz uważnie, co widzisz na ekranie. W pewnym momencie zobaczysz przedstawiający się system operacyjny, np. Windows 7. Home Premium: Zapraszamy! Windows 7 Home Premium Oznaczenie po słowie Windows (powyżej 7) dotyczy głównej wersji Windows. Oznaczenie, które następuje później (np. Home Premium) dotyczy podwersji systemu i nie jest już tak istotne. Najważniejsze byś ustalił swoją główną wersję Windows (najczęściej 7, Vista lub XP). Podwersje już się między sobą prawie wcale nie różnią, a przynajmniej jest to niedostrzegalne dla początkującego użytkownika. Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 19
Jeśli komputer masz już włączony, to jego konfiguracje (w tym wersję systemu operacyjnego) odczytać możesz w sposób, który podajemy na stronie 84. Obecnie w sprzedaży są prawie wyłącznie komputery z zainstalowanym Windows 7. Jeśli swój komputer otrzymałeś po kimś, to możliwe, że zainstalowany jest na nim Windows Vista lub Windows XP. Następna wersja Windows nosić będzie prawdopodobnie nazwę Windows 8 i ma pojawić się w 2011 lub 2012 roku. Przy oznaczeniach systemu operacyjnego pojawiają się często dodatkowe określenia Service Pack Nr, gdzie Nr jest kolejnym numerem (1, 2 lub 3 itd.). Service Packi (czytaj serwis pak) są zbiorami poprawek do systemu, które ściągać można przez Internet (nawet automatycznie). Np. wiele nowszych programów działa na komputerach ze starym systemem Windows XP, ale pod warunkiem, że zainstalowany jest Service Pack 2. W momencie pisania tych słów, do Windows XP był już dostępny Service Pack 3, do Windows Vista Service Pack 2. Kolejne określenie, z którym możesz się spotkać, to to, że system Windows może być 32-bitowy lub 64-bitowy. Jest to określenie techniczne dotyczące tego jak dużymi porcjami informacji operuje system. Wszystkie podwersje systemów Windows Vista i Windows 7 dostępne są zarówno w typie 32-, jak i 64-bitowym. Należy jeszcze dodać, że każda z tych odmian Windows ma swoje wersje językowe. Na rynku polskim spotyka się oczywiście najczęściej wersje polską (często oznaczaną jako PL), choć na wielu komputerach zainstalowana jest wersja angielskojęzyczna (EN). Zestawienie głównych wersji i podwersji systemu operacyjnego Microsoft Windows od najnowszej do coraz starszych (od 1998 roku): Główna wersja Windows Rok Windows 7 2009 Podwersje (spotykane na rynku polskim) Starter (dla netbooków) Home Premium Professional Enterprise (duże firmy) Ultimate 20 Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów
Główna wersja Windows Rok Podwersje (spotykane na rynku polskim) Windows Vista 2007 Home Basic Home Premium Business Ultimate Windows XP 2001 Home Edition Professional Windows Me 2000 Windows 2000 2000 Windows 98 SE 1999 Windows 98 1998 Nie bój się komputera!!! Za chwilę rozpoczniemy właściwą naukę użytkowania komputera w systemie Windows. Mogą z niej skorzystać posiadacze wszystkich podwersji Widows XP, Windows Vista i Windows 7. Zanim zaczniemy, wyjaśnijmy jedną sprawę, której niezrozumienie powoduje częste problemy w nauce początkujących: WAŻNE!!! Komputer można zepsuć. Można go zepsuć, zrzucając z biurka na podłogę a jeszcze lepiej wyrzucając przez okno. Monitor można zbić, rzucając w niego cegłą. Nie można natomiast zepsuć komputera, wykonując standardowe dla niego czynności, to znaczy operując myszą i naciskając klawisze na klawiaturze. Najgorsze, co się może przydarzyć, to przypadkowe wykasowanie programów i danych znajdujących się na dysku twardym komputera. Dlatego zawsze czytaj uważnie komunikaty pokazujące się na ekranie. W przypadku niebezpieczeństwa skasowania potrzebnych danych na pewno zostaniesz wcześniej o tym ostrzeżony. Komputer i laptop. Samouczek za dychę dla dinozaurów 21