Raport V PMzA NTL-2010-1-B1 V Porównania Midzylaboratoryjne z Akustyki NTL-2010-1-B1 Bronisławów 23.04.2010r. Opracował: mgr Mikołaj Kirpluk Warszawa, lipiec 2010 Uwaga: niniejszy raport moe by kopiowany jedynie w całoci!
Spis treci: str. 1. Informacje ogólne...3 2. Dokumenty odniesienia...4 3. Program porówna midzylaboratoryjnych...4 3.1 Program B1 - stanowisko pracy przy ródle hałasu ustalonego...5 4. Kryteria oceny...7 4.1 Badanie biegłoci...7 4.2 Porównanie midzylaboratoryjne...7 4.2.1 Reszta standaryzowana Z (ang. z -score)...8 4.2.2 Wskanik E n...8 5. Wyniki porówna midzylaboratoryjnych...9 6. Podsumowanie...12 Załczniki Załcznik A Badanie stabilnoci sygnału - wyniki rejestracji w punkcie referencyjnym Zestawienie wyników uzyskane przez dane uczestniczce laboratorium - przesłane poczt indywidualnie kademu uczestniczcego laboratorium mgr Mikołaj Kirpluk str. 2 z 14
1. Informacje ogólne Celem badania była weryfikacj i podnoszenie umiejtnoci uczestników bada oraz spełnienie wymaga jednostki akredytujcej w zakresie uczestnictwa w badaniach biegłoci i porównaniach midzylaboratoryjnych. Wyniki programu mog by wykorzystane dla okrelania wskaników statystycznych zwizanych z niepewnoci wyników bada oraz w celu doskonalenia warsztatu i metod badawczych. Porównania midzylaboratoryjne zorganizowała firma NTL-M.Kirpluk, posiadajca laboratorium akredytowane przez Polskiego Centrum Akredytacji numer AB 838 w zakresie bada akustycznych (szczegółowy zakres jest okrelony w dokumencie dostpnym na stronie internetowej PCA: www.pca.gov.pl). Zakres dotychczas udzielonej akredytacji nie obejmuje organizowania porówna midzylaboratoryjnych jako działalnoci akredytowanej. W porównaniach w programie B1 wziło udział łcznie 5 laboratoriów (4 laboratoria uczestniczcych oraz laboratorium firmy NTL-M.Kirpluk jako Laboratorium Odniesienia). Uczestnicy bada przyjechali z własnym sprztem pomiarowym. Koordynatorem Bada (i te obserwatorem) jest Kierownik Laboratorium Badawczego firmy NTL-M.Kirpluk i zarazem jej właciciel - mgr Mikołaj Kirpluk (tel.k.0-502216620). Ocen prowadził zaproszony obserwator-ekspert techniczny - mgr in. Katarzyna Król. Wszyscy organizatorzy bada w osobach: Koordynatora, personelu pomocniczego i ekspertów technicznych, zostali zobowizani do zachowania poufnoci tosamoci i wyników bada poszczególnych uczestników, bezstronnoci w ocenie działa uczestników i wyników ich bada. Kady uczestnik bada został zobowizany do zachowania poufnoci uzyskanych przez siebie wyników pomiarów wzgldem pozostałych uczestników porówna midzylaboratoryjnych. Reklamacje s przyjmowane przez sze miesicy od daty przekazania raportu z wynikami badania. Reklamacje naley złoy do laboratorium badawczego na pimie. mgr Mikołaj Kirpluk str. 3 z 14
2. Dokumenty odniesienia W badaniach oparto si na nastpujcych dokumentrach: Przewodnik ISO/IEC 43-1:1997 Badanie biegłoci poprzez porównania miedzylaboratoryjne. Cz 1: Projektowanie i realizacja programów badania biegłoci. PN ISO 9612:2004 Akustyka. Wytyczne do pomiarów i oceny ekspozycji na hałas w rodowisku pracy, UWAGA: pomimo przygotowania programu bada wg normy 9612:2009 adne z uczestniczcych laboratoriów nie miało jeszcze wdroonej tej normy. mgr Mikołaj Kirpluk "Statystyka w pomiarach akustycznych - podstawy" - referat opublikowany w Materiałach IV Zimowej Szkoły Zagroe Wibroakustycz-nych (luty 2006). 3. Program porówna midzylaboratoryjnych Badania biegłoci polegały na wykonaniu pomiarów w ramach programu B1 opracowanego przez Laboratorium Odniesienia firmy NTL-M.Kirpluk. W czasie realizacji zada laboratoria wypełniały raporty z pomiarów na przekazanych formularzach NTL-PT/ILC-F04-B1 dla kadego z zada, które po zakoczeniu pomiarów były podpisywane przez obserwatora, a nastpnie po wykonaniu niezbdnych oblicze przekazywane Koordynatorowi Bada. W czasie wykonywania pomiarów była prowadzona przez obserwatora ocena biegłoci na formularzu NTL-PT/ILC-F07-Z1 wg ustalonych kryteriów oceny biegłoci - poprzez przyznawanie punktów w skali od 0 do 2 wg zasady: 2-poprawnie, 1-akceptowalnie, 0-niepoprawnie lub brak. Ocenie - jako ocenie biegłoci - podlega te prawidłowe okrelenie wyników badania na podstawie pomiarów wykonanych przez dane laboratorium. Ocena ta ma za zadanie selekcjonowanie laboratoriów, których wyniki bd uwzgldniane w kwalifikowanej redniej odniesienia dla wskanika oceny Z (patrz dalej). mgr Mikołaj Kirpluk str. 4 z 14
3.1 Program B1 - stanowisko pracy przy ródle hałasu ustalonego Stanowisko pracy było symulowane przez atrap pracownika usytuowan w odległoci ok. 2,5 m od kolumny głonikowej umieszczonej po lewej stronie i ok.2 m od kolumny po prawej stronie - patrz szkic poniej: ródło badanego hałasu pomiar referencyjny kierunek zwrócenia twarzy pracownika ródło hałasu tła akustycznego punkt dodatkowy (kalibrator NTL) ródło emitujce badany hałas stanowił wygenerowany cyfrowo szum róowy zapisany na płycie kompaktowej CD. Wzmacniacz zostałustawiony tak aby w punkcie obserwacji poziom wynosił80 90 db. Stabilno ródła była weryfikowana pomiarem cigłym (z rejestracj 1-sekundowego poziomu RMS) w punkcie referencyjnym - wyniki badania stabilnoci ródła w Załczniku A. mgr Mikołaj Kirpluk str. 5 z 14
Badane wielkoci: równowany poziom dwiku A, maksymalny poziom dwiku A, szczytowy poziom dwiku C. Kryteria oceny biegłoci: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora), wybór punktu pomiarowego (ucho lewe lub prawe), połoenie mikrofonu wzgldem ucha, ukierunkowanie mikrofonu (na ródło hałasu), sprawno wykonania pomiaru (zanotowa czas wykonywania badania) Procedura badawcza: pomiar wykonuje laboratorium odniesienia bez obecnoci uczestników, - równolegle odbywa si pomiar w punkcie referencyjnym. pomiar wykonuje laboratorium uczestnika bez obecnoci innych uczestników, - równolegle odbywa si pomiar w punkcie referencyjnym, - obserwator wypełnia formularz NTL-PT/ILC-F07-Z1 Dodatkowo - jako punkt dodatkowy - kady miernik został sprawdzony tym samym kalibratorem SV-30A nr 17526 (własno NTL-M.Kirpluk). W wyniku badania naleało okreli redni logarytmiczn warto dla równowanego poziomu dwiku A oraz najwysze z uzyskanych pomiarowo wartoci dla maksymalnego poziom dwiku A i szczytowego poziomu dwiku C. mgr Mikołaj Kirpluk str. 6 z 14
4. Kryteria oceny 4.1 Badanie biegłoci Ocena na podstawie punktów przyznawanych przez obserwatorów podczas wykonywania pomiarów przez uczestnika bada biegłoci. Wynik bdzie podany jako warto procentowa Bb maksymalnej liczby punktów: Bb = uzyskana liczba punktów liczba prawidlowych wyników 100% maks. liczba punktów liczba wynikow w zadaniu Kryteria punktacji s utajnione wzgldem uczestników programu w czasie trwania bada - zostali oni zapoznani z nimi dopiero po zakoczeniu bada! Ocenie - jako ocenie biegłoci - podlega te prawidłowe okrelenie wyników badania na podstawie pomiarów wykonanych przez dane laboratorium. Ocena ta ma za zadanie selekcjonowanie laboratoriów, których wyniki bd uwzgldniane w redniej odniesienia dla wskanika oceny Z (patrz dalej) - informacja w raporcie (kody uczestników). Kryteria oceny: wskanik Bb Bb 50% Bb<50% ocena zadowalajca niezadowalajca 4.2 Porównanie midzylaboratoryjne UWAGA: wszelkie obliczenia statystyczne s wykonywane dla ekspozycji wzgldnej ( odlogarytmowany poziom dwiku) - jako prawidłowej wielkoci fizycznej - okrelonej zalenoci: E = p p 2 2 0 = 10 0,1 L mgr Mikołaj Kirpluk str. 7 z 14
4.2.1 Reszta standaryzowana Z (ang. z -score) Wskanik Z dla i-tego laboratorium jest okrelony wzorem: Z i = i s ref gdzie: i - wynik i -tego laboratorium - rednia arytmetyczna z uzyskanych wyników - wynik umownie dokładny s - estymata odchylenia standardowego populacji wyników ref Kryteria oceny: parametr Z z 2 2 < z < 3 3 z ocena zadowalajca wtpliwa niezadowalajca Ocen wskanika Z przeprowadzono dla redniej kwalifikowanej, tj. po odrzuceniu wyników odstajcych. 4.2.2 Wskanik E n Ocena na podstawie wskanika E n, stosowanego do oceny wyników ILC z laboratorium odniesienia*, okrelona jest wzorem: gdzie: E n = U lab 2 lab + U ref 2 ref lab - wynik laboratorium - przeliczony na ekspozycje wzgldn ref U lab - wynik laboratorium odniesienia - przeliczony na ekspozycje wzgldn - niepewno wyniku laboratorium** U - niepewno wyniku laboratorium odniesienia** ref Kryteria oceny: wskanik E n E n 1 E n >1 ocena zadowalajca niezadowalajca *) laboratorium odniesienia jest laboratorium badawcze firmy NTL-M.Kirpluk, akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji, nr akredytacji AB 838. **) uwzgldniane te zakresy niepewnoci wyraonych w ekspozycji wzgldnej, które posiadaj niepusty zbiór czci wspólnej danego przedziału niepewnoci (powyej lub poniej wartoci redniej) i przedziału wyznaczonego przez wyniki lab i ref. mgr Mikołaj Kirpluk str. 8 z 14
5. Wyniki porówna midzylaboratoryjnych Wyniki porówna midzylaboratoryjnych zestawiono poniej. UWAGA: brak kwalifikacji wyniku do redniej oznacza, e laboratorium zostało ocenione wg wskanika Bb<70% lub byłbłd gruby. Program B1 - uczestniczyło łcznie 5 laboratoriów: równowany poziom dwiku A Program B1 L Aeq L Aeq L p.dod. L Aeq wynik kwalifikowany rednie 78,9 94,1 78,9 +σ 0,64 +σ 0,10 0,64 σ -0,75 σ -0,10-0,75 +σ pop. 1,20 σ pop. -1,66 kod laboratorium poziom dwiku pop. 5,2 punkt kontrolny kwalifikacja reszta standaryzowana Z kwalifikowana wskanik i En wzgldem laboratorium odniesienia L Aeq +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. ocena E n ocena REF 79,5 1,9-2,6 94,0 1 0,50 zadowalajca - - REF 682 74,5 1,6-2,4 94,0 1 1,99 zadowalajca -5,0-1,45 niezadowalajca 468 79,4 1,2-1,2 94,0 1 0,41 zadowalajca -0,1-0,04 zadowalajca 972 79,7 0,6-0,6 94,0 1 0,67 zadowalajca 0,2 0,08 zadowalajca 409 79,4 2,3-2,3 94,5 1 0,41 zadowalajca -0,1-0,03 zadowalajca +σ pop. 1,20 +σ pop. 0,20 σ pop. -1,66 σ pop. -0,21 pop. 5,2 pop. 0,5 Komentarz do wyników: laboratorium 682 uzyskało niezadowalajcy wynik En - wskutek przekazania wyłcznie wypełnionej karty pomiarowej, na której prawdopodobnie został przeliczony wynik dla poziomu ekspozycji wg danych dla programu wg normy 9612:2009, a pełnego raportu laboratorium nie dostarczyło do Organizatora. laboratorium 409 musi zweryfikowa sposób kalibracji sprztu - uzyskanie właciwych wyników przy ewidentnie niedokalibrowanym mierniku powinno zosta wyjanione. mgr Mikołaj Kirpluk str. 9 z 14
maksymalny poziom dwiku A: Program B1 L ASmax LASmax Lp.dod. LASmax wynik kwalifikowany rednie 80,1 94,0 80,1 +σ 0,24 +σ 0,00 0,24 σ -0,25 σ 0,00-0,25 +σ pop. 0,46 σ pop. -0,52 kod laboratorium poziom dwiku pop. 1,4 punkt kontrolny kwalifikacja reszta standaryzowana Z kwalifikowana wskanik i En wzgldem laboratorium odniesienia L ASmax +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. ocena E n ocena REF 80,9 2,4-7,4 94,0 1 1,89 zadowalajca - - REF 682 79,5 1,1-1,2 94,0 1 1,09 zadowalajca -1,4-0,33 zadowalajca 468 80,0 1,2-1,2 1 0,13 zadowalajca -0,9-0,22 zadowalajca 972 79,9 0,6-0,6 1 0,33 zadowalajca -1,0-0,25 zadowalajca 409 79,9 1,3-1,3 1 0,33 zadowalajca -1,0-0,24 zadowalajca +σ pop. 0,46 +σ pop. 0,00 σ pop. -0,52 σ pop. 0,00 pop. 1,4 pop. 0,0 Komentarz do wyników: laboratoriua 468, 972 i 409 nie zweryfikowały wskaza swoich mierników w pomiarze dodatkowym! mgr Mikołaj Kirpluk str. 10 z 14
szczytowy poziom dwiku C: Program B1 L Cpeak L Cpeak L p.dod. L Cpeak wynik kwalifikowany rednie 99,0 96,9 99,0 +σ 0,38 +σ 1,79 0,48 σ -0,42 σ -3,11-0,54 +σ pop. 0,80 σ pop. -0,99 kod laboratorium poziom dwiku pop. 2,3 punkt kontrolny kwalifikacja reszta standaryzowana Z kwalifikowana wskanik i En wzgldem laboratorium odniesienia L Cpeak +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. ocena E n ocena REF 99,7 2,6-5,8 98,7 1 0,87 zadowalajca - - REF 682 97,5 1,1-1,3 93,8 1 1,44 zadowalajca -2,2-0,52 zadowalajca 468 99,8 1,6-1,6 1 1,00 zadowalajca 0,1 0,03 zadowalajca 972 98,6 1,4-2,6 1 0,43 zadowalajca -1,1-0,28 zadowalajca 409 98,8 1,7-2,0 0 0,22 zadowalajca -0,9-0,22 zadowalajca +σ pop. 0,73 +σ pop. 1,79 σ pop. -0,88 σ pop. -3,11 pop. 2,3 pop. 4,9 Komentarz do wyników: laboratoriua 468, 972 i 409 nie zweryfikowały wskaza swoich mierników w pomiarze dodatkowym! Uwaga: uzyskane wyniki dotycz wyłcznie zakresu prowadzonych porówna midzylaboratoryjnych. koniec raportu z badania mgr Mikołaj Kirpluk str. 11 z 14
6. Podsumowanie W badaniach porównawczych w programie B1 uczestniczyło łcznie 5 laboratoriów. Wyniki uczestników porówna midzylaboratoryjnych dla wskanika reszty standaryzo-wanej Z dla redniej kwalifikowanej były zadowalajce dla wszystkich uczestników. Wskanik E n oceny wzgldem laboratorium odniesienia, poza 1 wynikiem, były zadowalajce. Wszystkie laboratoria, które uzyskały wyniki wtpliwe lub niezadowalajce powinny samodzielnie zanalizowa przyczyny takich rezultatów. Wszystkie laboratoria, które uzyskały cho jeden wynik niezadowalajcy lub 20% wyników wtpliwych, powinny, zgodnie z zaleceniami Polskiego Centrum Akredytacji (dokument DA-05, wyd.4), powtórzy swój udział w badaniach biegłoci jeszcze w biecym cyklu akredytacji. Warszawa, 2010-07-08 podpis Koordynatora Bada mgr Mikołaj Kirpluk str. 12 z 14
Załcznik A Badanie stabilnoci sygnału Program B1 Zapis przebiegów 1-sekundowych w punkcie referencyjnym (L A eq, L ASmax, L Cpeak ) - fragment: mgr Mikołaj Kirpluk str. 13 z 14
Zmierzone wartoci w punkcie referencyjnym: Badanie stabilnoci sygnału Program B1 kod lab. od godz. do godz. L Aeq L ASmax L CPeak tło 08:50 08:55 37,5 43,2 78,1 REF 09:09 09:13 79,1 79,4 102,0 679 10:26 10:30 78,8 79,1 101,2 568 11:46 11:51 79,0 79,3 101,3 835 13:13 13:19 78,9 79,3 101,6 739 16:35 16:42 79,2 79,5 101,0 rednia 79,0 79,3 101,4 +σ pop +0,14 +0,13 +0,34 σ pop -0,14-0,13-0,37 102,0 101,0 100,0 99,0 98,0 97,0 96,0 95,0 94,0 93,0 92,0 91,0 90,0 89,0 88,0 87,0 86,0 85,0 84,0 83,0 82,0 81,0 80,0 79,0 78,0 LAeq LASmax LCpeak REF 679 568 835 739 mgr Mikołaj Kirpluk str. 14 z 14