Metodologia delimitacji stref intensywnej suburbanizacji i miast kurczących się Łukasz Sykała Projekt pt. Nowy model urbanizacji w Polsce praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego (Gospostrateg 1/384689/20/NCBR/2019), współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków GOSPOSTRATEG
Dynamiczne procesy ludnościowo-osadnicze Dynamika zmian liczby ludności w gminach w latach 2002 2017 (2002 = 100%)
Potrzeba delimitacji MOF, stref suburbanizacji i miast kurczących się dla potrzeb projektu W ramach delimitacji klarowne rozróżnienie wskaźników procesu od wskaźników rezultatu! Jednolita delimitacja MOF jedynie dla stolic województw (Śleszyński 2013) Niespójność różnych delimitacji MOF (dokumenty strategiczne, ZIT) Procesy wykraczające poza obecne delimitacje MOF (np. suburbanizacja) Brak delimitacji stref suburbanizacji (zasięg i zróżnicowanie przestrzenne) Delimitacje miast kurczących się tylko w oparciu o kryterium demograficzne (spadek liczby ludności depopulacja) Subregionalne Bieguny Wzrostu Województwa Opolskiego (IRM i GEOPROFIT 2016) Określenie, na ile kurczenie się miast jest rzeczywiste, a na ile pozorne
Dojazdy do pracy w latach 2006, 2011, 2016 (GUS) MOCNE STRONY: Podstawowy miernik powiązań funkcjonalnoprzestrzennych miast z ich otoczeniem Dane dostępne w podziale na miasta i tereny wiejskie SŁABE STRONY: Tajemnica statystyczna na poziomie poniżej 10 osób Subregionalne Bieguny Wzrostu Województwa Opolskiego (IRM i GEOPROFIT 2016) Zmienność metodologii badania (2006 i 2011 rok) ograniczona możliwość porównań
Liczba dojeżdżających do pracy do Łodzi na 1000 osób w wieku produkcyjnym Źródło: opracowanie Agnieszka Mucha na podstawie danych GUS.
Dojazdy uczniów do szkół ponadgimnazjalnych MOCNE STRONY: Istotny miernik powiązań funkcjonalnoprzestrzennych miast z ich otoczeniem SŁABE STRONY: Brak ogólnodostępnych informacji konieczność badań ankietowych Znaczne czasochłonność badania wyłącznie dla ograniczonej próby INNE POTENCJALNE MIERNIKI (trudno dostępne): Dane systemu telefonii (UKE) Subregionalne Bieguny Wzrostu Województwa Opolskiego (IRM i GEOPROFIT 2016) Dojazdy do hipermarketów
Migracje międzygminne w latach 2002 2017 (GUS) Suburbanizacja to problem nie tylko największych miast MOCNE STRONY: Dane dostępne w podziale na miasta i tereny wiejskie Tajemnica statystyczna na poziomie poniżej 3 osób Dane w ujęciu dynamicznym (wg tej samej metodologii) SŁABE STRONY: Tylko dane o migracjach rejestrowanych na pobyt stały (zameldowania oraz wymeldowania) Subregionalne Bieguny Wzrostu Województwa Opolskiego (IRM i GEOPROFIT 2016) Zmiany administracyjne (np. statusu gminy)
Migracje międzygminne w latach 2002 2017 (GUS) Liczba zameldowań na pobyt stały z Krakowa w latach 2002 2017 na 1000 mieszkańców ŚREDNIOROCZNIE = 3,0 Źródło: opracowanie Agnieszka Mucha na podstawie danych GUS.
Statystyka ludności GUS (stan ludności i migracje) Źródło: opracowanie Agnieszka Mucha na podstawie danych GUS.
Liczba mieszkań oddawanych do użytkowania (GUS) Aktywność budowlana jako wskaźnik zarówno suburbanizacji, jak i kurczenia się miast Źródło: opracowanie Agnieszka Mucha na podstawie danych BDL GUS.
Pozwolenia na budowę (GUS) Dane dostępne tylko na poziomie powiatów Źródło: opracowanie Agnieszka Mucha na podstawie danych BDL GUS.
Pozwolenia na budowę (GUNB) MOCNE STRONY: Główny Urząd Nadzoru Budowlanego Dane prezentowane na poziomie miejscowości SŁABE STRONY: Dane dostępne tylko od 2016 roku (ograniczona analiza dynamiki) Możliwość wyszukiwania tylko po województwach i miejscowościach (brak zdefiniowania gmin) Trudność pobierania danych (jedynie 100 pierwszych wyników)
Delimitacja miast kurczących się Depopulacja jako główna składowa i przejaw kurczenia się miast warunek konieczny, lecz niewystarczający! Konieczność przyjęcia wartości progowej nie każdy spadek liczby ludności jest przejawem kurczenia się miasta! WYMIARY KURCZENIA SIĘ : (1) wymiar demograficzny (2) wymiar ekonomiczny (3) wymiar przestrzenny Źródło: opracowanie Karolina Piech na podstawie danych BDL GUS.
Delimitacja miast kurczących się Wymiar demograficzny Spadek liczby mieszkańców w latach 2002 2017 (%) Wymiar gospodarczy Spadek liczby podmiotów gospodarczych w latach 2002 2017 (%) Liczba nowych podmiotów gospodarczych na 1000 ludności (poniżej średniej) Wymiar przestrzenny Liczba mieszkań oddanych do użytkowania na 1000 ludności (poniżej średniej) Źródło: opracowanie Karolina Piech na podstawie danych BDL GUS.
Źródło: opracowanie Agnieszka Mucha na podstawie danych BDL GUS.
Dziękuję za uwagę Łukasz Sykała lsykala@irm.krakow.pl