Łódzki Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego WYNIKI PLONOWANIA ODMIAN ROŚLIN ROLNICZYCH W DOŚWIADCZENIACH POREJESTROWYCH w województwie łódzkim Groch siewny 2018 Sulejów, marzec 2019
Przewodniczący Łódzkiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego dr inż. Przemysław Majchrowski Stacja Koordynująca PDO w woj. łódzkim CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Sulejowie ul Polna 10, 97-330 Sulejów tel.: 44 6162039 e-mail: sdoo.sulejow@coboru.pl www.sulejow.coboru.pl Opracowanie: mgr inż. Halina Topór Redakcja merytoryczna: dr inż. Przemysław Majchrowski Wydawca: SDOO w Sulejowie Rozpowszechnianie danych zawartych w publikacji z podaniem COBORU SDOO w Sulejowie jako źródła informacji
14. Groch siewny oprac. mgr inż. Halina Topór Uprawa grochu siewnego w Polsce ma długą tradycję. Jako cenna roślina wysokobiałkowa charakteryzuje się różnorodnością odmian i ich przydatnością co do kierunku uprawy i wykorzystania (jadalne na paszę jako suche nasiona i na zielonkę). Groch pełni ważną rolę w płodozmianie, jako roślina przerywająca częste następstwo zbóż po sobie. Jest cenną rośliną fitosanitarną. Plantacja grochu pozostawia w glebie resztki pożniwne zawierające około 20 kg P2O5, 25-60 kg K2O i 50-80 kg N na 1 ha, co skutkuje istotnym wzrostem plonowania roślin następczych bez dodatkowych nakładów. Krótki okres wegetacji sprawia, że groch jest dobrym przedplonem dla gatunków ozimych. Groch należy wysiewać jak najwcześniej, tj. kiedy tylko można wjechać na pole. Bardzo istotna jest również głębokość siewu (6-8 cm). Minimalna temperatura dla kiełkowania nasion wynosi tylko 1-2 o C, a siewki znoszą krótkotrwałe przymrozki nawet do -6 o C. Każde opóźnienie terminu siewu, zwłaszcza w I połowie kwietnia, przynosi lepsze warunki cieplne dla kiełkowania i wzrostu siewek, ale też pogorszenie dostępności wody pozimowej. Wyjątek stanowią gleby cięższe, w tym zwłaszcza czarnoziemy i czarne ziemie, gdzie z powodu dużej pojemności wodnej i ich znacznego uwilgotnienia na wiosnę, siew grochu jest możliwy dopiero w drugiej połowie, a czasami pod koniec kwietnia. Wcześnie zasiany groch wysoko plonuje, a nasiona równomiernie dojrzewają dzięki wykształceniu przez rośliny silnego systemu korzeniowego oraz zwiększonej odporności na choroby. Obecnie w Krajowym rejestrze w grupie odmian ogólnoużytkowych przeznaczonych do uprawy na glebach żyznych znajduje się 17 odmian i 8 odmian pastewnych. W województwie łódzkim doświadczenie porejestrowe z grochem siewnym przeprowadzane było tylko w SDOO Sulejów. Jest to doświadczenie jednoczynnikowe trzypowtórzeniowe z rozszerzonym doborem (typ G) liczącym 15 odmian jadalnych i ogólnoużytkowych o wysokich wymaganiach glebowych oraz 5 odmian pastewnych. Ze względu na rosnące zainteresowanie tym gatunkiem w terenie, postanowiono zamieścić informacje o wynikach przeprowadzonych badań w niniejszym opracowaniu. Opracowanie zostało wzbogacone o dane z doświadczeń zlokalizowanych w sąsiednich województwach mazowieckim (ZDOO Kawęczyn) i śląskim (ZDOO Kochcice) w celu poszerzenia charakterystyki testowanych odmian. W roku 2018 średni plon, wyniósł 36,3 dt/ha. Najwyżej plonowały odmiany w SDOO Sulejów, średni plon wyniósł 39,1 dt/ha. W pozostałych punktach doświadczalnych średni plon dla wszystkich odmian grochu był nieco niższy. W minionym sezonie wegetacyjnym z odmian ogólnoużytkowych najlepiej plonowały odmiany: Tarchalska 42,8 dt/ha tj. 118% wzorca i odmiany Astronaute i Spot na poziomie 41 dt/ha tj. 113% wzorca. Najsłabiej plonowała odmiana Akord 30,3 dt/ha - 84 % wzorca. Z odmian pastewnych najwyżej plonowała odmiana Turnia 42,3 dt/ha tj. 117% wzorca i odmiana Milwa 41,4 dt/ha 114 % wzorca. Najsłabiej plonowała odmiana Muza 84 % wzorca. Najwyższą masę 1000 nasion w 2018 roku i 2017 uzyskała odmiana Tytus (256,9 g) i (299,7 g) oraz odmiana Ezop odpowiednio (2018-254,8 g) i (2017-276,1 g) a najmniejszą MTZ w 2018 odmiana Turnia 198,2 g a w 2017 odmiany Hubal - 225,2 g i Muza - 227,0 g.
W roku 2018 nasilenie chorób grzybowych było małe. Mączniak prawdziwy wystąpił we wszystkich miejscowościach. Najwyższe średnie porażenie odnotowano w Kochcicach 5,3 0. Najbardziej podatna na chorobę była odmiana Akord. Porażenie przez akochytozę odnotowano w Kochciach 6,6 0 średnie porażenie dla odmian. W Sulejowie wystąpiło fuzaryjne więdnięcie grochu na poziomie 7,5 0 najsilniej porażona była odmiana Mecenas. W okresie kwitnienia i zawiązywania strąków wystąpiły niesprzyjające warunki pogodowe, mała ilość opadów i wysokie temperatury powyżej 30 0 C, spowodowały skrócenie okresu kwitnienia. Rośliny zawiązały niezbyt dużą ilość strąków a w konsekwencji niższe plonowanie odmian. Wyleganie odmian w fazie końca kwitnienia wystąpiło w Sulejowie na poziomie 6,4 0 to przed zbiorem największe wyleganie wystąpiło w Kochcicach dla wszystkich odmian ocena 2 0. Największą odpornością na wyleganie wykazały się odmiany: Turnia, Akord oraz Hubal ocena poniżej 3 0. Po dwóch latach badań wynika, że na wyróżnienie zasługują odmiany: Astronaute Batuta, Spot i Turnia (odmiana pastewna), dlatego te odmiany zostały wpisane na listę odmian zalecanych do uprawy w województwie łódzkim (LOZ) na rok 2019.
Tabela 1. Groch. Odmiany badane. Rok zbioru: 2018 Rok wpisania Rok do Krajowego wpisania Odmiana Rejestru Lp. do Odmian LOZ w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 Ogólnoużytkowe 1 Ezop 2004 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27 ; 64-000 Kościan 2 Tarchalska 2004 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27 ; 64-000 Kościan 3 Hubal * 2005 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27 ; 64-000 Kościan 4 Milwa 2005 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5 ; 63-004 Tulce 5 Lasso 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce 6 Batuta 2009 2019 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27 ; 64-000 Kościan 7 Mentor 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146 ; 63-740 Kobylin 8 Model * 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146 ; 63-740 Kobylin 9 Turnia * 2011 2019 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5 ; 63-004 Tulce 10 Akord 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5 ; 63-004 Tulce 11 Mecenas 2012 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146 ; 63-740 Kobylin 12 Audit 2014 Limagrain Central Europe SE Oddział w Polsce ul. Rataje 164; 61-168 Poznań 13 Arwena 2015 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27 ; 64-000 Kościan 14 Starski 2016 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5 ; 63-004 Tulce 15 Astronaute 2017 2019 RAGT 2n Rue Emile Singla Site de Bourran Boite Postale 3336; 12033 Rodez Cedex 9 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
Tabela 2. Groch. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2018 Miejscowość Kawęczyn Kochcice Sulejów Powiat sochaczewski lubliniecki piotrkowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III a III b III b ph gleby w KCl 6,4 6,1 6,2 Przedplon pszenica jara jęczmień jary pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) 12.04.2018 06.04.2018 04.04.2018 Obsada nasion szt/m 2 niesamokończące 50 samokończące 70 300 300 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 24.07.2018 24.07.2018 12.07.2018 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 30 32 30 P 2 O 5 (kg/ha) 45 60 40 K 2 O (kg/ha) 90 90 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Mikrovit mangan 1 l Rootstar 1 l Środki ochrony roślin Szczepionka bakteryjna (nazwa) Nitragina Nitragina Nitragina Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Boxer 800 EC 3 l Basagran 480 SL - 3 l Boxer 800 EC 3 l Basagran 480 SL - 3 l Insektycyd Proteus 110 OD 0,75 l Proteus 110 OD 0,75 l Boxer 800 EC 4 l Corum 502,4 SL 1 l Fusilade Forte 150 EC 1,7 l Decis Mega 50 EW -0,15 l Proteus 110 OD 0,3 l Decis Mega 50 EW -0,15 l Proteus 110 OD 0,75 l Adiuwant Dash - 0,6 l
Tabela 3. Groch. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2018 Lp. Cecha Kawęczyn Kochcice Sulejów 1 Data wschodów (dzień, m-c) 23.04.2018 21.04.2018 18.04.2018 2 Ocena wschodów (skala 9 o ) 8,7 9,0 8,2 3 Liczba roślin (szt/m 2 ) 106 100 108 4 Termin początku kwitnienia (dzień, m-c) 30.05.2018 30.05.2018 27.05.2018 5 Termin początku dojrzewania (dzień, m-c) 24.06.2018 02.07.2018 30.06.2018 6 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 03.07.2018 08.07.2018 05.07.2018 Wyleganie roślin w fazie końca 7 (skala 9 o ) 9,0 8,7 6,4 kwitnienia 8 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 4,2 2 4,6 Ocena równomierności 9 (skala 9 o ) 8,6 6,8 7,1 dojrzewania 10 Osypywanie nasion (skala 9 o ) 8,9 9 8,1 11 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,2 5,3 8,8 12 Porażenie przez askochytozę (skala 9 o ) 8,9 6,6 9 Porażenie przez fuzaryjne 13 (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,5 więdnięcie grochu 14 Porażenie przez wirozy (skala 9 o ) 9,0 9,0 6,8 15 Masa 1000 ziaren (g) 228,5 196,1 242,6 Wilgotność nasion podczas 16 zbioru (%) 15,1 12,4 14,3 17 Plon nasion (dt/ha) 35,8 34,0 39,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. Groch. Plon nasion odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2018 Lp Odmiana Kawęczyn Kochcice Sulejów Wzorzec, dt z ha 35,8 34,0 39,1 1 Ezop 92 113 91 2 Tarchalska 123 117 113 3 Hubal 110 111 121 4 Milwa 94 105 116 5 Lasso 109 90 83 6 Batuta 104 93 116 7 Mentor 88 83 89 8 Model 98 77 87 9 Turnia 126 119 106 10 Akord 78 89 84 11 Mecenas 89 109 83 12 Audit 111 94 98 13 Arwena 102 112 87 14 Starski 96 120 98 15 Astronaute 107 118 114 16 Olimp 93 87 101 17 Spot 112 104 122 18 Tytus 95 90 88 19 Medyk 97 90 107 20 Muza 76 81 96 Wzorzec w roku 2018 i 2017 wszystkie badane odmiany.
Tabela 5. Groch. Plon nasion odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2018, 2017. Lp. Odmiana Plon nasion w % wzorca 2017 2018 Średnia 2017-2018 Wzorzec, dt z ha 42,4 36,3 39,4 1 Ezop 98 99 98 2 Tarchalska 100 118 109 3 Hubal 97 114 106 4 Milwa 98 105 102 5 Lasso 90 94 92 6 Batuta 117 104 111 7 Mentor 101 87 94 8 Model 98 87 92 9 Turnia 98 117 108 10 Akord 88 84 86 11 Mecenas 95 94 94 12 Audit 104 101 102 13 Arwena 106 100 103 14 Starski 102 105 103 15 Astronaute 102 113 108 16 Olimp 100 94 97 17 Spot 105 112 108 18 Tytus 109 91 100 19 Medyk 91 98 94 20 Muza 98 84 91 Liczba doświadczeń 3 3 6 Wzorzec: w roku 2018 i 2017 wszystkie badane odmiany.
Tabela 6. Groch. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian(odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, 2018 Liczba Wyleganie koniec Wyleganie przed Wysokość Masa 1000 nasion Lp. Odmiana lat kwitnienia zbiorem badań 2018 2017-2018 2018 2017-2018 2018 2017-2018 2018 2017-2018 Wzorzec (skala 9 o ) 8,1 8,3 3,6 4,9 83 80 222,4 236,5 1 Ezop 2-0,1-0,1-0,1-0,1 0,7 2,5 32,4 29,2 2 Tarchalska 2-0,1 0,0 0,1 0,1 2,4-1,1 14,6 13,9 3 Hubal 2-1,2-0,7-0,8-1,2 3,4 0,3 8,5-8,5 4 Milwa 2-0,1-0,1-0,1 0,1-10,9-12,2 10,4-3,9 5 Lasso 2-0,2-0,1-0,6-0,7 1,1-0,6-22,9-15,4 6 Batuta 2 0,3 0,2 0,7 0,4 1,4 0,5 4,9 11,0 7 Mentor 2 0,2 0,1 0,1-0,1 4,4 4,6-34,6-22,2 8 Model 2 0,4 0,3 0,2 0,3-3,6-1,2-12,4-14,6 9 Turnia 2-0,5-0,3-1,3-0,9 4,1-0,3-24,2-22,9 10 Akord 2-0,2-0,1-1,0-0,6-3,3-3,7-14,6-13,0 11 Mecenas 2 0,3 0,2 0,4 0,2 3 1,0-8,4-5,6 12 Audit 2 0,0 0,1 0,3 0,0 8 5,3-6,5 5,5 13 Arwena 2 0,4 0,3 0,2 0,2-10 -10,8-8,6-5,5 14 Starski 2 0,2 0,1-0,0 0,1-2 -1,5 8,0 9,4 15 Astronaute 2 0,3 0,2 0,2 0,3-2 -3,8 10,2 9,8 16 Olimp 2 0,2 0,1 0,6 0,4 2 2,2 13,0 13,8 17 Spot 2-0,1-0,1 0,6 0,4 0-3,7 1,2 1,5 18 Tytus 2 0,4 0,2 0,6 0,4 6 6,7 34,5 41,8 19 Medyk 2-0,1 0,0 0,2 0,2 3 2,8 14,0-4,8 20 Muza 2 0,0 0,1-0,0-0,5 15 14,7-18,9-20,3 Liczba doświadczeń 3 6 2 6 3 6 3 6 Wzorzec: : w roku 2018 i 2017 wszystkie badane odmiany.
Tabela 7. Groch. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian(odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, 2018 Lp. Odmiana Liczba lat badań Dojrzałość techniczna Równomierność dojrzewania Mączniak 2018 2017-2018 2018 2017-2018 2018 2017-2018 Zawartość wg. COBORU (% s.m) białka włókna ogólnego surowego Wzorzec (skala 9 o ) 190 194 7,5 7,8 7,4 7,9 22,3 6,1 1 Ezop 2 1,3 1,0-0,2-0,1 0,7-1,1 22,5 5,5 2 Tarchalska 2-0,7-1,0 0,6 0,2 2,4-0,4 21,3 6,1 3 Hubal 2 0,7 0,2-0,3-1,2 3,4-0,1 23,5 6,2 4 Milwa 2-1,7-1,3 0,5 0,2-10,9 0,0 22,6 6,6 5 Lasso 2-1,3-1,0-0,1-0,7 1,1 0,2 21,5 5,9 6 Batuta 2 0,3 0,8-0,2 0,4 1,4 0,3 22,0 5,9 7 Mentor 2 0,0-0,2 0,3-0,1 4,4 0,2 21,7 6,2 8 Model 2 1,0 0,5-0,5 0,4-3,6 0,1 23,5 6,2 9 Turnia 2 0,3-0,2-0,5-0,8 4,1-0,1 21,7 6,3 10 Akord 2 0,0-0,5 0,3-0,5-3,3-0,7 22,5 5,9 11 Mecenas 2-2,3-1,7 0,5 0,2 3,0 0,3 22,5 5,5 12 Audit 2 0,3 0,2 0,1 0,1 8 0,2 22,6 5,7 13 Arwena 2 0,7 0,5-0,3 0,3-10 0,0 21,6 6,0 14 Starski 2-1,0-1,0 0,2-0,2-2 0,1 22,3 6,3 15 Astronaute 2-1,7-1,7 0,9 0,4-2 0,4 21,9 5,9 16 Olimp 2 1,0 1,0-0,8 0,4 2 0,2 23,3 6,2 17 Spot 2 0,0 0,0 0,2 0,4 0-0,0 21,8 6,0 18 Tytus 2 1,7 1,2-0,2 0,4 6 0,3 22,3 6,1 19 Medyk 2 0,3 0,3 0,3 0,2-6 0,3 21,6 6,1 20 Muza 2 2,7 3,2-0,7-0,4 6 0,0 22,4 6,5 Liczba doświadczeń 3 6 3 6 3 5 32 15 Wzorzec: w roku 2018 i 2017 wszystkie badane odmiany.