Praktyczne aspekty naboru drzewostanów do cięć rębnych Artur Michorczyk D. Bierbasz (O. Szczecinek), A. Leonowicz (Zarząd BULiGL)
Etapy regulacji użytkowania rębnego (1) 1. Tytułowy Nabór drzewostanów do cięć rębnych podczas prac urządzeniowych jest jednym z trzech etapów regulacji użytkowania rębnego drzewostanów w gospodarstwie leśnym. 2. W praktyce leśnej wyróżnia się trzy etapy regulacji użytkowania rębnego (Rutkowski, Klocek 1986): 1) regulacja rozmiaru użytkowania 2) regulacja cięć 3) regulacja cięć w rocznych planach gospodarczych
Etapy regulacji użytkowania rębnego (2) 1. Dwa pierwsze etapy dotyczą planowania urządzeniowego (średniookresowego) natomiast trzeci etap dokonuje się bezpośrednio w nadleśnictwie i dotyczy planowania rocznego. 2. I etap - Regulacja rozmiaru użytkowania: odnosi się do całego gospodarstwa; w etapie tym następuje ustalenie rozmiaru użytkowania rębnego w sposób zróżnicowany w zależności od gospodarstwa. Pomocą w tym są zwykle wzory formułkowe, a także optymalizacja etatów zgodnie z systemem regulacyjnym Rutkowskiego (tzw. etat optymalny).
Etapy regulacji użytkowania rębnego (3) 1. II etap - Regulacja cięć: w II etapie regulacji cięć następuje rozłożenie 10-letniego etatu na poszczególne drzewostany; do użytkowania rębnego przeznacza się nie tylko drzewostany dojrzałe do wyrębu, ale także ze względu na stan hodowlany oraz układ przestrzenny, co powoduje, że na tym etapie ujawniają się zwykle pewne ograniczenia użytkowania rębnego. 2. Trzeci etap dokonuje się bezpośrednio w nadleśnictwie i dotyczy planowania rocznego. 3. W niniejszej prezentacji przedstawiono głównie zasady regulacji etapu II, tj. regulacji cięć, w powiązaniu z I etapem regulacji, tj. z regulacją rozmiaru użytkowania.
PRZED ROZPOCZĘCIEM PRAC NAD PLANEM CIĘĆ UŻYTKOWANIA RĘBNEGO
Podział drzewostanów na rębne i bliskorębne Definiowane są w zależności od przyjętego wieku rębności głównych gatunków drzew
Regulacja rozmiaru użytkowania 1. Etat ustalony w II etapie regulacji mówi o potencjalnych możliwościach pozyskania drewna (określonych na podstawie wyników inwentaryzacji drzewostanów). 2. Ostateczną decyzję w sprawie wielkości etatu przyjmowanego dla gospodarstw w obrębach leśnych oraz całego nadleśnictwa podejmuje NTG.
Informacje wpływające bezpośrednio na ustalenie etatu 1. Wytyczne KZP Wiek rębności, Podział na gospodarstwa (GZ, GPZ, GP, O, S), Kategorie ochronności, Przypisanie rębni do siedlisk. Średnie okresy odnowienia dla poszczególnych rębni w gospodarstwach Szerokości zrębów Nawroty cięć 2. Wyniki inwentaryzacji (wskazówki gospodarcze) 3. Protokół uzgodnień cięć na pierwszy rok (wpływa tylko na pilność d-stany obligatoryjne do cięcia) 4. Drzewostany do pilnej przebudowy (grupa A) 5. Inne uzgodnienia wynikające z potrzeb (np. założenie rozrębów )
Informacje, które należy wziąć pod uwagę przy planowaniu cięć Gospodarstwo Siedlisko Kierunek cięć Wiek rębności drzewostanów sąsiadujących Położenie (sąsiedztwo) gruntów niezalesionych Przebieg ostępów Granice kategorii ochronności i elementy związane z daną kategorią ochronności
Ilustracja Informacje, które należy wziąć pod uwagę przy rozplanowaniu cięć Przebieg ważnych elementów o charakterze liniowym (szlaków komunikacyjnych, pasów ppoż., pasów biologicznych, rzek itp.) Obszary Natura 2000 Siedliska przyrodnicze Elementy krajobrazowe (położenie, nachylenie, grzbiety górskie itd.)
PRACE PLANISTYCZNE
Cele planu cięć Należy zaplanować: Co? (Które drzewostany użytkujemy) Jak? (Rodzaj rębni) Ile? (Procent zasobności) Kiedy? (I czy II dziesięciolecie)
ŁAD PRZESTRZENNY
Ostępy Podjęcie decyzji dotyczące korekty rozkładu ostępów z ubiegłego 10-lecia
Rozrąb
Rozrąb
Wrąb
Wrąb
Wprowadzanie informacji o ograniczeniach
Krok 1 wybór drzewostanów wg zdefiniowanych kryteriów Wybrane drzewostany są grupowane na: Obligatoryjne do użytkowania (O) - są to drzewostany w klasie odnowienia, drzewostany ze wskazówką rębną w gospodarstwie specjalnym, drzewostany wyżywicowane; Wyłączone z użytkowania (W)- ze względu na zdefiniowane ograniczenia Potencjalne (P) - Spełniające kryterium wiekowe i posiadają wskazówkę rębną Rezerwowe (R) - Spełniające kryterium wiekowe i nie posiadają wskazówki rębnej
Krok 2 Założenie bloków drzewostanów rębnych
Krok 3 Tworzenie pasów zrębowych
Krok 4 Nabór pasów do użytkowania, tworzenie działek zrębowych
Krok 5 Nabór pasów do użytkowania narzędzia pomocnicze Dziennik robót
Krok 5 Nabór pasów do użytkowania narzędzia pomocnicze Zestawienie planu cięć
Sporządzenie wykazu projektowanych cięć rębnych wraz z mapą przeglądową cięć rębnych
Prognozy Analiza wpływu zaproponowanego etatu na stan drzewostanów na koniec 10-lecia (z uwzględnieniem orientacyjnego rozmiaru użytkowania przedrębnego)
Prognozy Potencjał produkcyjny nadleśnictwa wg stanu obecnego i wg prognozy
WYZWANIA
Jednostki kontrolne Eksperyment w RDLP Radom, Nadleśnictwo Zagnańsk
Wyzwania Presja organizacji ekologicznych Wyłączenie z planowania drzewostanów: -wg definicji Prof. Wesołowskiego, -w ekotonach siedlisk bagiennych i wilgotnych, -ciągi ekologiczne między siedliskami cennych gatunków puszczańskich... M. Ksepko, J. Dawidziuk Analiza założeń i realizacja planów urządzenia lasu sporządzonych na lata 2002-2011 oraz 2012-2021, W-wa 2015 Etat roczny dla Puszczy: 47 500 m3 netto.
Wyzwania 1. Gospodarstwo przebudowy (np. w przypadku drzewostanów na gruntach porolnych) kwalifikowanie drzewostanów do przebudowy, pilność przebudowy, regulacja użytkowania głównego. 2. Niezgodność przyrostu rzeczywistego z tablicowym potrzeba nowych tablic zasobności. 3. Wdrożenie do praktyki urządzeniowej inwentaryzacji oraz regulacji użytkowania głównego w systemie jednostek kontrolnych w drzewostanach różnowiekowych o złożonej budowie.
ul. Leśników 21 05-090 Sękocin Stary sekretariat@zarzad.buligl.pl www.buligl.pl