TEMATYKA PANELU 1. HISTORIOGRAFIA/HISTORIOGRAFIE SZKOLNE NARRACJE HISTORYCZNE PO 1999 ROKU. INSPIRACJE. TRANSMISJE. POSTULATY. Zakładanym celem panelu ma być przedstawienie warunków oraz kierunków w jakich tworzona była szkolna narracja historyczna.po 1999 roku, zakładając wpływała na nie po pierwsze: nową podstawą programową (zmiana celów i treści nauczania) a po drugie: pluralizacją podmiotów tworzących narracje (zespoły autorskie) i odpowiedzialnych za ich dystrybucję (wydawnictwa). Ponadto istotnym problemem poddanym pod rozwagę będzie proces ciągłego przetwarzania narracji w latach 1999-2012 na różnych poziomach kształcenia i jego różne konsekwencje. Z punktu widzenia inspiracji historiograficznych ciekawym problemem może stać się ponadto analiza ukształtowanych modeli szkolnej narracji historycznej oraz transmisja elementów i trendów z nowych kierunków historiograficznych do szkolnej edukacji historycznej. Oczekujemy refleksji ogólnej budowanej na analizach różnych materiałów głównie podręcznikowych. Forma panelu wyklucza prezentację szczegółowych analiz przypadków. OSOBY PROWADZĄCE PANEL Dr hab. Violetta Margaret Julkowska: historyk historiografii i dydaktyk historii, autorka i współautorka programów, podręczników i materiałów edukacyjnych. Absolwentka polonistyki(1985) i historii(1987) na UAM w Poznaniu; doktorat w zakresie historii (1996) i habilitacja z historii historiografii (2010) na UAM. Zatrudniona w Instytut Historii UAM, kieruje Zakładem Dydaktyki Historii, w latach 2003-2011 kierownik Studiów Podyplomowych Historii, a w 2011-2012 wicedyrektor Instytutu Historii ds. dydaktycznych. Współorganizatorka i uczestniczka międzynarodowych projektów naukowo- badawczych i edukacyjnych (2004-2006, Międzynarodowy Zespół Badawczy: Wielokulturowe Środowisko Historyczne Lwowa w XIX i XX wieku; 2007-2011 Międzynarodowy Zespół Badawczy: Historia Mentalność- Tożsamość. Miejsce i rola historii oraz historyków w życiu narodu polskiego i ukraińskiego w XIX i XX wieku; od 2011 w Radzie Naukowej projektu CBH PAN w Berlinie: Modi memorandii Interdyscyplinarny leksykon pojęć pamięci zbiorowej. W latach 2008-2010 ekspert w Radzie Ekspertów Wspólnego polsko-niemieckiego podręcznika do historii, a od 2011 roku we Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. Opublikowała książki: Retoryka narracji historycznej Joachima Lelewela, Poznań (1998) Między historią a edukacją historyczną (red.), Poznań (2003); Europejski wymiar edukacji a chrześcijaństwo, Poznań (2006) Historia dla wyobraźni. Recepcja i interpretacja pisarstwa historycznego Karola Szajnochy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (2010) Kontakt: violajul@wp.pl 2. HISTORICAL EDUCATION. EMANCIPATORY MEMORY. Education together with family, social and religious milieus shapes individuals and society. Historical education used to play an important role in the creation of the national identity and collective memory. In our postnational Western type societies, the past is (dis)regarded through a lens, which magnifies sufferings and trauma. Memory is summoned to tell us stories about painful historical contexts, and repressive societies and regimes. A philosopher of Frankfurt School, Marcuse, privileges another aspect of memory by stressing the potentiality of this, not only in domesticating traumas, but also in building lesser oppressive societies. Remembering those experiences embedded in a happier past and better historical Dr Claudia-Florentina Dobre: a research assistant and postdoctoral fellow at the University of Bucharest, editor of Memoria magazine, majored in Historiography and history of culture at the University of Bucharest. She held a Master of Arts in Social Sciences from Ecole doctorale francophone en sciences sociales, Europe centrale et orientale. In June 2007, she defended her thesis on Women s, former political detainees, testimonies on communism and political persecutions at Laval University of Québec. Subsequently, she was awarded «Robert Schuman scholarship of the European 1
conditions can construct future images of freedom and happiness. Memory can contain images of gratification and harmony, which should be emphasized. Historical education can be grounded in these emancipatory dimensions of memory mobilized against suffering and oppression, and thus becoming an important component of transformative social change. (Marcuse, Eros and Civilization, 1955) Parliament», in 2008, the «Junior Research Fellowship» of St. Kliment Ohrdiski University of Sofia, in 2009. She was a research fellow at Institute for the studies of the recent past, Sofia, Bulgaria, in 2010. She is a Junior Visiting Scholar at Central European University, School of Historical and Interdisciplinary Studies. She is currently involved in realizing one documentary film and a fictional one on women, former political prisoners and on deportees in Baragan during communism. Fields of research: the memory of communism and political persecutions in post-communist Romania - special focus on women s memory; memory and history, memory of deportation; young persons perceptions about their post-communist society, research on museums and monuments, and women in politics. Kontakt: claudiaflorentinadobre@yahoo.com Dr hab. Izabela Skórzyńska: absolwentka Uniwersytetu im. A Mickiewicza w Poznaniu, gdzie otrzymała: w roku 1991 tytuł magistra, w roku 2000 tytuł doktora, a w roku 2011 tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii. Adiunkt w Zakładzie Dydaktyki Historii IH UAM. Otrzymała stypendium Młodych Twórców Prezydenta Miasta Poznania oraz roczne stypendium postdoktoranckie w Chaire de recherche du Canada en Histoire comparée de la mémoire (Université Laval, Quebéc, Kanada). Problematyka badawcza: (1) kultura historyczna, w tym (a) inscenizacje historii; (b) widowiskowe formy pamięci przeszłości; (2) edukacja historyczna i obywatelska w kontekście praktyk emancypacyjnych (wielokulturowość i dialog międzykulturowy). Uczestniczka licznych krajowych i zagranicznych konferencji i seminariów m.in.: w Brnie, Bukareszcie, Paryżu, w London (Kanada), Quèbec, Moskwie, Tel Aviwie, Montrealu. Opublikowała m.in.: Teatry poznańskich studentów (1953-1989). Historie. Konteksty. Interpretacje. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002; Widowiska przeszłości. Alternatywne polityki pamięci (1989-2009), Wydawnictwo IH UAM, Poznań 2010; The Staging of Memory: Mystery Plays of Absence in Lublin, w: Böhn A, Mielke Ch., Die Zestörte Stadt. Mediale Reprasantationen urbaner Räume von Troja bissim City, Verlag - Bielefeld 2007; współredagowała: z Ch. Lavrence, C. Pépin, Inscenizacje pamięci (Mettre en scene la mémoire. Staging Memory), Wydawnictwo Poznańskie we współpracy z Chaire de recherche du Canada en histoire comparée de la mémoire, Université Laval Québec oraz Instytut Historii UAM, Poznań 2007 + CD; z M. Bugajewskim numer tematyczny Sensus Historiae. Studia interdyscyplinarne, O pamięci historycznej, 2011/4; z W. Olejniczakiem, Do zobaczenia za rok w Jerozolimie. Deportacje polskich Żydów w 1938 roku z Niemiec do Zbąszynia, See Sou Next Year in Jeruzalem. Deportations of Polish Jews from Germany to Zbąszyń in 1938, Wydawnictwo Fundacji Tres, Zbąszyń - Poznań 2012. Kontakt: izabela_skorzynska@o2.pl 2
3. ŻYCIE PRYWATNE RODZINA - DZIECKO. PERSPEKTYWA HISTORYCZNO-SOCJOLOGICZNA W panelu tym zamierzamy skupić się na panoramicznym obrazie małżeństwa i rodziny, powstającym w wyniku łączenia perspektywy historycznej, jak i socjologicznej. Zatem chcemy przyjrzeć się zarówno historycznym formom małżeństwa i rodziny - czyli rodzinom instytucjonalno- fasadowym, jak i tym współczesnym, egalitarnym, oraz ich spluralizowanym formom, jakie ma jednostka obecnie do wyboru, wolna od aksjonormatywnego przymusu. Jednocześnie istotnym będzie pokazanie, jak historycznie zmieniało się osadzenie jednostki w szerszym kontekście społecznym. Nie miała ona bowiem długo innej możliwości- jak funkcjonowanie prawie wyłącznie w podstawowej jednostce społecznej, jaką była rodzina, pod groźba społecznej ekskluzji. Rodzina, zrazu spełniająca przede wszystkim funkcje gospodarcze i reprodukcyjne, powoli zaczyna stawać się również centrum emocjonalnym, a dom refugium ( miejscem, gdzie można się schronić po trudach i kłopotach życia ). Ciepło rodzinne i uczucie zaczyna być cenione jako samoistna wartość. Stopniowej afirmacji indywidualizmu w kulturze zachodniej towarzyszyło też odkrycie dziecka. Zrazu widziane jako pomniejszony dorosły, staje się ono, jak i dzieciństwo, stopniowo postrzegane w całej odrębności i złożoności tej doniosłej fazy życia. Tak powoli dochodzimy do współczesnego etapu : couple with baby the king, oraz do etapu the king couple with a baby. Jak również do sporu o dzieci wysokiej jakości. Naszym pytaniom o kierunki przemian małżeństwa i rodziny, od tradycyjnej jedności do współczesnej wielości towarzyszyć będzie historyczno- socjologiczna refleksja, odwołująca się tak do wyników badań mających charakter statyczny, umiejscowiony w konkretnym punkcie, jak i tych dynamicznych, podłużnych, w długiej perspektywie zmian. Prof. dr hab. Dorota Żołądż-Strzelczyk: historyczka, autorka i współautorka kilku książek i kilkudziesięciu artykułów z zakresu dziejów oświaty i wychowania. Pracownik Zakładu Historii Wychowania WSE Uniwersytetu im. A. Mickiewicza oraz Zakładu Edukacji Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Najważniejsze publikacje: Ideały edukacyjne doby staropolskie, Warszawa-Poznań 1990, Peregrinatio academica. Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996, Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2002, 2006, Dawne zabawy dziecięce, Warszawa-Kielce 2008 (współred.) Dawne i współczesne zabawki dziecięce, Poznań 2010 (współred.), Szkoły w Wielkopolsce. Od średniowiecznych początków do reform Komisji Edukacji narodowej, Poznań 2010, Codzienność dziecięca opisana słowem i obrazem (współautorstwo K. Kabacińska,) Warszawa 2012. Uczestniczyła w wielu konferencjach naukowych polskich i międzynarodowych. Zainteresowania naukowe: dzieje wychowania epoki staropolskiej, dzieje dzieciństwa, opieki nad dzieckiem, kobieta w dawnej Polsce, dzieje szkolnictwa wielkopolskiego epoki staropolskiej, podróże edukacyjne XVI-XVII wieku, dzieje zabaw i zabawek dziecięcych. Kontakt: dorotagata@op.pl Prof. dr hab. Anna Wachowiak: profesor Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP w Szczecinie, kierownik Zakładu Metodologii Badań Społecznych. Zainteresowania naukowe koncentruje wokół zagadnień metodologii badań społecznych, socjologii rodziny, studiów feministycznych, socjologii pamięci. Przez kilkanaście lat wspólpracowała z prof. Zbigniewem Tyszką w ramach Poznańskiej Szkoły Socjologii Rodziny, czego wyrazem są liczne artykuły wydane w ramach Roczników Socjologii Rodziny. Opublikowała ok. 150 artykułów naukowych i kilka książek autorskich i jako redaktor, m.in.: Transgraniczność wobec perspektyw socjologicznych teorii komunikacji społecznej, w: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej - kontynuacje, red. L. Gołdyka, (Zielona Góra 1999); 3
The quality of behavioral culture of the ihabitants of the countryside in the face of prospects of change in rural areas, in: Proceedings of the Polish-German Symposium on Science Research Education SRE' 2000, 28-29 September 2000, ed. by E. Hajduk, T. Rongińska, (Zielona Góra 2000); A. Wachowiak, Współczesne problemy socjologii rodziny. Poznań 2000; A. Wachowiak( red.) Jak żyć, Humaniora 2001. A. Wachowiak( red.), Przemiany orientacji życiowych kobiet zamężnych, Zielona Góra 2002 A. Wachowiak (red.) Mikrostruktury społeczne w socjologicznym lustrze. (Zielona Góra 2007) A. Wachowiak (red.) Socjologia jako terapia. Oficyna Wydawnicza U.Z., 2008. A. Wachowiak ( współred.) Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza kultur i narodów. (Zielona Góra 2010). Ostatnio zajmuje się również badaniem problematyki regionów otwartych i sporów o pamięć polskich Ziem Zachodnich i Północnych. Kontakt: annawach@neostrada.pl 4. PERSPEKTYWA GENDER W NAUCZANIU HISTORII - CELE I METODY Problematyka panelu obejmuje trzy złożone zagadnienia 1.Badanie obecności kategorii płci kulturowej w podręcznikach historii pod względem treści, formy oraz oczekiwanych rezultatów; 2.Interpretacje nieobecności lub niezauważonej roli kobiet w związku z metodologią badań historycznych oraz procesu nauczania 3.Ocena źródeł stereotypów i zmiany sposobów prezentowania historii męskocentrycznej/patriarchalnej. Prof. dr hab. Elżbieta Pakszys, prof. UAM dr hab. w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od kilkunastu lat wykłada interdyscyplinarną problematykę studiów płci /rodzaju (gender), szczególnie poświęconą filozofii i myśli politycznej kobiet. Uczestniczy w wielu krajowych i zagranicznych przedsięwzięciach badawczych dotyczących współczesnej kondycji kobiet. Jest autorką i wydawczynią licznych publikacji polskich i zagranicznych z zakresu filozofii nauki i epistemologii feministycznej, m.in. serii Humanistyka i Płeć I-III (1995-1999), Między naturą a kulturą: kategoria płci/ rodzaju w poznaniu (2000), Międzykulturowe i interdyscyplinarne badania feministyczne (2005). Kontakt: pakszyse@amu.edu.pl Dr Dobrochna Kałwa, historyczka, adiunkt w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2001-2012 pracowniczka Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. 4
Badaczka historii gender i historii kobiet (Polska i Europa Środkowo-Wschodnia XIX i XX w.), historii mówionej w kontekście pamięci o PRL. Autorka artykułów poświęconych historii kobiet w Polsce w XIX i XX w., metodologii badań historii społecznej i kulturowej, autorka książek Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych (2001), współautorka książek: Obyczaje w Polsce (2004), Migration als Ressource. Zur Pendelmigration polnischer Frauen in Privathaushalte der Bundesrepublik (2009), Historia mówiona. Źródło metoda interpretacje (w druku). Współredaktorka książek: Rodzina prywatność intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim (2006), Historia zwyczajnych kobiet i zwyczajnych mężczyzn. Dzieje społeczne w perspektywie gender (2007). Kontakt: d.kalwa@uw.edu.pl 5. UKRYTY PROGRAM NAUCZANIA HISTORII, NAUCZANIE HISTORII JAKO PRZEMOC SYMBOLICZNA, HISTORIA SZKOLNA (WOBEC) GRUP DYSKRYMINOWANYCH, MARGINALIZOWANYCH I WYKLUCZONYCH. Tematykę panelu wyznacza z jednej strony koncept ukrytego programu jako projektu badawczego nakierowanego na diagnozowanie stanu aktualnych szkolnych (a szerzej - edukacyjnych) narracji historycznych, z drugiej zaś świadomość konieczności zmiany dyskursu przebudowy treści programowych i podręcznikowych szkolnej (edukacyjnej) historii w kierunku otwartości, emancypacji i inkluzji. Interesuje nas dekonstrukcja i rekonstrukcja dyskursów historycznych: sposób pozycjonowania podmiotów dotychczas w historii szkolnej marginalizowanych, wykluczanych, piętnowanych bądź przemilczanych; - sposób opowiadania o wydarzeniach przeszłych zwłaszcza tych budujących bądź burzących mitologie narodowe; - oraz język używany w narracji historycznej obejmuje on szerokie kontinuum od języka dominacji/dyskryminacji do języka dowartościowania i emancypacji! W przekonaniu, że historia niczego nie odzwierciedla, lecz buduje forum, na którym dochodzi do legitymizacji władzy i interesów (J. Appleby, L. Hunt, M. Jacob: Powiedzieć prawdę o historii, Poznań, 2000, s. 302) będziemy się zastanawiać nad problemem, jak opowiadać historię w szkole, by mitologizujący patriarchalny i narodowy dyskurs otworzyć na inną perspektywę - perspektywę innych. Dr hab. Eva Zamojska pracuje w Zakładzie Pedagogicznych Problemów Młodzieży na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu; zajmuje się problematyką równości w edukacji, analizą jakościową tekstów szkolnych i medialnych oraz edukacją równościową, inkluzyjną i antydyskryminacyjną. Ostatnio opublikowała m.in.: - Równość w kontekstach edukacyjnych. Wybrane aspekty równości w czeskich i polskich podręcznikach szkolnych. Poznań, UAM, 2010. - Ideologie edukacyjne a konstruowanie podręczników szkolnych, [w:] Podręczniki i poradniki. Konteksty. Dyskursy. Perspektywy, red. M. Chomczyńska-Rubacha, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011. - Szkoła w filmie. Czy tylko fikcja? Analiza obrazu rzeczywistości szkolnej w filmie Klasa (Entre les murs), [w:] Kultura mediów, ciało i tożsamość konteksty socjalizacyjne i edukacyjne, red. W. Jakubowski, S. Jaskulska, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011. - Dzieci dorośli. Obraz relacji w podręcznikach szkolnych, [w:] Studia z pedagogiki i nauk pogranicza, red. A. Cybal-Michalska, W. Segiet, D. Kopeć, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2011. Kontakt: eva.zamojska@gmail.com 5
Dr Iwona Chmura-Rutkowska - pedagożka i socjolożka. Pracuje na stanowisku adiunkta w Zakładzie Socjologii Edukacji na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Członkini Rady Programowej Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Płcią i Tożsamością Kulturową UAM oraz wykładowczyni Gender Studies na UAM (www.gender.amu.edu.pl). Autorka publikacji dotyczących kulturowych i społecznych uwarunkowań kształtowania(się) tożsamości rodzajowej oraz krytycznych analiz dyskursu kobiecości i męskości w popularnych czasopismach wydawanych w Polsce. Współautorka (wraz z dr Joanną Ostrouch-Kamińską) książki Mężczyźni na przełęczy życia. Studium socjopedagogiczne (Kraków 2007). Jej zainteresowania naukowe oraz praca badawcza koncentrują się wokół problemu psychologicznych i społecznych mechanizmów treningu socjalizacyjnego oraz (jawnych i ukrytych) praktyk edukacyjnych reprodukujących androcentryzm i stereotypy związane z płcią. W latach 2004-2008 pracowała na rzecz projektów w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego UE w obszarze tematycznym dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego. Obecnie realizuje dwa projekty badawcze, finansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Narodowe Centrum Nauki): na temat rówieśniczej przemocy motywowanej stereotypami i uprzedzeniami związanymi z płcią w codziennych doświadczeniach polskich gimnazjalistów oraz (razem z dr Edytą Głowacką-Sobiech oraz dr Izabelą Skórzyńską) na temat nieobecności i stereotypowych wizerunków kobiet w dziejach, w świetle analizy polskich podręczników do nauki historii na poziomie gimnazjalnym. Kontakt: ichmurka@wp.pl 6. WSPÓŁCZESNA EDUKACJA HISTORYCZNA. ROZWIĄZANIA FORMALNO-PRAWNE. POLSKA-EUROPA ŚWIAT Panel obejmuje następujące zagadnienia: - edukacja historyczna w wybranych krajach w Europie i na świecie, - formalno prawne uwarunkowania nauczania historii w wybranych krajach w Europie i na świecie - podstawy programowe do historii realizowane w szkołach w Polsce i w innych krajach europejskich i pozaeuropejskich; - podstawy programowe z historii dla szkół a programy studiów historycznych; - dyskurs wokół edukacji historycznej (grupy interesów, język, formy wypowiedzi); - koncepcje dotyczące patriotyzmu i wychowania narodowego; - idea historii globalnej i ponadnarodowej; Dr Edyta Głowacka Sobiech, pedagożka i historyczka pracująca w Zakładzie Historii Wychowania WSE UAM. Jej zainteresowania naukowe ogniskują się wokół metodologii historii, historii wychowania XIX i XX wieku i charyzmatycznych wychowawców oraz pedagogów, dziejów organizacji dziecięco młodzieżowych z szczególnym uwzględnieniem historii polskiego skautingu, dziejów i edukacji kobiet i szeroko pojętej tematyce genderowej w historii. Autorka wielu publikacji, między innymi: Twórcy polskiego skautingu Olga i Andrzej Małkowscy (Poznań 2003) oraz redaktorka (wspólnie z J. Gulczyńską) tomu Mężczyzna w rodzinie i społeczeństwie 6
- inicjatywy budowania wspólnej ponadnarodowej edukacji historycznej i toczony wokół nich dyskurs. ewolucja ról w kulturze polskiej i europejskiej (Poznań 2010). Członkini Rady Programowej Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Płcią i Tożsamością Kulturową UAM oraz wykładowczyni Gender Studies na UAM (www.gender.amu.edu.pl). Kontakt: egsobiech@wp.pl Dr Agnieszka Janiak-Jasińska, historyczka z Instytutu Historycznego UW, badaczka historii społecznej XIX I XX wieku, członkini Komisji Historii Kobiet PAN, ekspertka Instytutu Badań Edukacyjnych, organizatorka społecznej akcji poparcia dla nowej podstawy programowej z historii. Zaangażowana w proces dostosowywania uczelni wyższych do wymogów Krajowych Ram Kwalifikacji. W dorobku publikacje naukowe o historii kobiet w XIX i w pocz. XX wieku, dziejach środków masowego przekazu i reklamy, kształtowaniu się na ziemiach polskich wielkomiejskiego stylu życia. Współredaktorka tomów Działaczki społeczne, feministki obywatelki Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 r. /po 1918 r. (na tle porównawczym), Warszawa 2008 i 2009. Kontakt: a.janiak-jasinska@uw.edu.pl 7. ŚWIADOMOŚĆ I WRAŻLIWOŚĆ EMANCYPACYJNA W KSZTAŁCENIU NAUCZYCIELI HISTORII. KONCEPCJE PROGRAMY ROZWIĄZANIA PRAKTYCZNE. Głównym celem naszego panelu jest dyskusja nad koncepcjami, programami i rozwiązaniami praktycznymi kształcenia nauczycieli historii w wymiarze historycznym, współczesnym i przyszłościowym. Problem kształcenia nauczycielskiego rozumiemy przede wszystkim jako przestrzeń współdecydującą o rozwoju człowieka pedagoga - kompetentnego specjalisty, odpowiadającą na wyzwania otaczającego świata. Chcielibyśmy szczególnie zwrócić uwagę na potrzebę dostosowania różnych form kształcenia nauczycieli historii do nowych kierunków myśli pedeutologicznej (w tym zwłaszcza inspirowanych pedagogiką emancypacyjną). Zapraszamy do udziału nie tylko przedstawicieli środowiska akademickiego, ale także osoby zajmujące się zawodowo Dr hab. Danuta Konieczka-Śliwińska: historyk, regionalista, dydaktyk historii; pracownik naukowy w Zakładzie Dydaktyki Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członek redakcji Wiadomości Historycznych (czasopisma dla nauczycieli historii i wiedzy o społeczeństwie) oraz Przeglądu Wielkopolskiego (kwartalnika ruchu regionalnego w Wielkopolsce), rzeczoznawca MEN ds. podręczników historii. Specjalizuje się w problematyce edukacji regionalnej, współczesnej edukacji historycznej oraz popularyzacji wiedzy historycznej; prowadzi także badania nad dziejami regionalizmu polskiego oraz historią Wielkopolski i Kujaw. Współautorka podręcznika akademickiego Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka (Warszawa 2008). Samodzielnie opublikowała m.in.: Retoryka we współczesnych szkolnych podręcznikach historii 7
doskonaleniem zawodowym nauczycieli, dyrektorów szkół, nauczycieli historii wszystkich poziomów edukacyjnych. Proponowany zakres problemowy panelu: 1. Czynniki warunkujące kształcenie nauczycieli historii w przeszłości i współcześnie. 2. Akademickie i pozaakademickie formy kształcenia nauczycieli. 3. Koncepcje i programy kształcenia nauczycielskiego stare i nowe orientacje. 4. Rozwiązania praktyczne: Polska Europa świat. 5. Rozwój badań pedeutologicznych w odniesieniu do nauczycieli historii. (Poznań 2001); Benedyktyni mogileńscy. Zarys dziejów, życie codzienne, duchowość i kultura (Poznań 2004); Ks. Stanisław Kozierowski proboszcz parafii skórzewskiej (1910-1929) (Skórzewo 2010) oraz Edukacyjny nurt regionalizmu historycznego w Polsce po 1918 roku. Konteksty koncepcje programowe realia. (Poznań 2011). Kontakt: konsliw@amu.edu.pl Prof. UAM dr hab. Wiesław Jamrożek ur. w Żarach w 1954 r., prof. UAM dr hab., kierownik Zakładu Historii Wychowania Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu; prof. Łużyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej im. J.B.Solfy w Żarach, rektor tej uczelni w latach 2004-2009, prorektor - od 1.09.2009; członek Prezydium Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN (od 2011), prezes Towarzystwa Historii Edukacji; redaktor naczelny Biuletynu Historii Wychowania i Łużyckich Zeszytów Naukowych, uczestnik rad redakcyjnych wielu wydawnictw (pism) pedagogicznych ( Przeglądu Historyczno Oświatowego, Ars Educandi, Rozpraw z Dziejów Oświaty, Studiów Pedagogicznych UH-P w Kielcach). Członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zainteresowania naukowe dotyczą myśli i praktyki edukacyjnej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, zwłaszcza ideologii wychowawczych ugrupowań społecznych i politycznych, dziejów polskiej oświaty pozaszkolnej. Autor blisko trzystu publikacji, w tym ok. dwustu publikacji z zakresu historii wychowania, m.in. autor lub redaktor 12 książek [m.in.: Idee edukacyjne polskiej socjalnej demokracji w Galicji do 1918 roku, Poznań 1994 (aut.); Z prac poznańskich historyków wychowania, Poznań 1994 (współaut.); Stan i perspektywy historii wychowania, Poznań 1995 (red.); Studia z dziejów edukacji kobiet na ziemiach polskich, Poznań 2001 (współaut.); W dialogu z przeszłością, Poznań 2003 (współred.), Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej, Poznań 2007 (współred.); Łużyce po obu stronach Nysy (Die Laustz auf beiden seiten der Neibe), Żary 2011 (współred.) ]. Kontakt: jawies@o2.pl 8
8. POZASZKOLNA EDUKACJA HISTORYCZNA, ODZYSKIWANIE PAMIĘCI, HISTORII GRUP MARGINALIZOWANYCH, DYSKRYMINOWANYCH. Panel ma za zadanie zebrać odczyty, referaty i prezentacje multimedialne dotyczące nauczania historii poza murami szkół. Interesuje nas, w jaki sposób przedstawia się wiedzę o przeszłości i odzyskuje pamięć o grupach marginalizowanych, wykluczonych z oficjalnych programów szkolnych i podręczników historii w instytucjach nieobjętych kuratelą Ministerstwa Edukacji Narodowej, zarówno formalnych, jak i nieformalnych, mających różnorodnych odbiorców i odbiorczynie. Przy okazji chciałybyśmy zadać pytanie o nauczanie historii idei, instytucji i rzeczy oraz zwierząt, np. historię cyrku czy kosmetyków, dla których brakuje miejsca zarówno w programach nauczania, jak i popularnych rekonstrukcjach historycznych. Mamy nadzieję, że swoimi doświadczeniami oraz projektami zamkniętych, wciąż trwających i planowanych działań oraz akcji edukacyjnych podzielą się z nami osoby, które reprezentują m.in. uniwersytety trzeciego wieku, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia, kolektywy), muzea (miejsca pamięci) i galerie sztuki, a także niezwiązani z organizacjami autorzy i autorki blogów internetowych, twórczynie i twórcy gier miejskich, wycieczek edukacyjnych, forów/platform internetowych, projektów filmowych i teatralnych. Dr Lucyna Marzec pracę doktorską o gatunkach pisarstwa historycznego Jadwigi Żylińskiej napisała pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Kraskowskiej (grant promotorski KBN N N103 441140). Za pracę magisterską, poświęconą twórczości Zofii Nałkowskiej, otrzymała wyróżnienie w konkursie im. J.J. Lipskiego i nagrodę w konkursie na najlepszą pracę magisterską z zakresu gender studies Podyplomowych Gender Studies IBL PAN. Stypendystka Ministra Edukacji (2006/2007), Fundacji Rodziny Kulczyków (2007/2008), Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (na rok 2011). Redaguje czasopismo unigender (www.unigender.org) i Wielkopolski Słownik Pisarek (www.pisarki.wikia.com). Współtworzy PRO ARTE (www.proarte.net.pl). Od kilku lat organizuje wycieczki po Poznaniu śladami kobiet związanych z regionem, m.in. w ramach Festiwalu No Women No Art i Malta Festival Poznań. Kontakt: luc.marzec@gmail.com Mgr Alicja Podbielska - absolwentka MISH UAM i Akademii Artes Liberales, doktorantka w Instytucie Slawistyki PAN, współorganizatorka projektu edukacyjnego "Pojzn, tej! Gra miejska śladami poznańskich Żydów". Kontakt: alicja.podbielska@gmail.com 9. S/PRZECIW-HISTORIA. O CZYM NIE NAUCZA HISTORIA? Tematem panelu jest refleksja nad funkcjonowaniem historii jako opowieści upowszechniającej określone wizje społeczeństwa, ról i tożsamości jednostek. Przyjrzenie się mechanizmowi wspierania lub kontestowania porządku społecznego przez dyskurs historyczny może przyjąć formę pytania o czym nie naucza historia (określana czasem jako nauczycielka życia ) i dlaczego? Kwestiami, którymi warto zainteresować się w tym kontekście, są m.in.: 1) porównanie różnych tradycji historiograficznych pod względem Dr hab. Maria Solarska adiunkt w Zakładzie Metodologii Historii i Historii Historiografii (IH UAM); prowadzi badania z zakresu historii, metodologii i teorii historiografii, ze 9
włączania lub wyłączania określonych tematów i problemów badawczych (np.: historia kobiet w Polsce wobec frankofońskiej, angloamerykańskiej, niemieckiej historiografii poświęconej relacjom płci); 2) normatywność tożsamości płciowych w historiografii (np.: jakie kobiety są możliwym a jakie niemożliwym przedmiotem badania historycznego); 3) legitymizacja historycznej opowieści o społeczeństwie poprzez odwołanie do natury (np.: jak społeczne relacje władzy przedstawiane są jako odbicie porządku naturalnego). Motywem głównym tych trzech wątków jest zastanowienie się jakie wartości stanowią punkt odniesienia i jak są realizowane w dyskursie historycznym. szczególnym uwzględnieniem historii jako zjawiska kulturowego, historii płci oraz francuskiego feminizmu materialistycznego. Autorka i współautorka: Historia zrewoltowana. Pisarstwo historyczne Michela Foucaulta jako diagnoza teraźniejszości i projekt przyszłości (Poznań 2006); (z Maciejem Bugajewskim) Współczesna francuska historia kobiet. Dokonania perspektywy krytyka (Bydgoszcz 2009); S/przeciw-historia. Wymiar krytyczny historii kobiet (Bydgoszcz 2011). Współtłumaczka i współ/redaktorka: (z Martyną Borowicz) Francuski feminizm materialistyczny. Wybór tekstów Colette Guillaumin, Christine Delphy, Monique Wittig (Poznań 2007); (z Karoliną Polasik-Wrzosek) Ilana Löwy, Okowy rodzaju. Męskość, kobiecość, nierówność (w druku). Kontakt: solarska@amu.edu.pl 10. BLISKIE SPOTKANIA HISTORII I SZTUKI W EDUKACJI SZKOLNEJ. Od kilkunastu lat zadaję studentom i studentkom I roku historii sztuki i kulturoznawstwa pytanie, o to czy znają kobiety artystki. W ostatnim czasie wymieniają oni najczęściej jedną: Fridę Kahlo. Wskazuje to na brak uwzględnienia perspektywy feministycznej historii sztuki w szkolnych programach nauczania o sztuce. Nieobecność kobiet artystek to w zasadzie wierzchołek góry lodowej, gdyż z pewnością brakuje również w tych programach elementów wskazujących na sposoby reprezentacji płci w dawnej sztuce, które wywodziły się z odmiennych ról oraz z cech, które przez społeczeństwo były przypisywane kobietom oraz mężczyznom. Brakuje również w edukacji miejsca dla sztuki współczesnej, która problematyzuje tożsamość płciową, ale może być również przyczynkiem do dyskusji na temat kwestii równości. Z tym wiąże się następna kwestia, jaką jest brak umiejętności krytycznego odczytywania całej współczesnej kultury wizualnej, np. w kontekście powielania czy zmieniania stereotypów płciowych przez reklamy. Chciałabym, abyśmy podczas tego panelu zastanowili i zastanowiły się, w jaki sposób można wprowadzić perspektywę płci do szkolnych programów nauczania o sztuce Proponowane zagadnienia: 1) (nie)obecność kobiet artystek w naukach o sztuce 2) wprowadzenie perspektywy płci do nauczania o sztuce 3) jak mówić o artystycznych sposobach przedstawiania kobiet i mężczyzn? Prof. WSNHiD dr hab. Izabela Kowalczyk badaczka sztuki i kultury wizualnej, krytyczka i kuratorka wystaw. Pracuje na kulturoznawstwie w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu. Autorka książek: Niebezpieczne związki sztuki z ciałem (2002), Ciało i władza. Sztuka krytyczna w Polsce w latach 90. (2002), Matki-Polki, Chłopcy i Cyborgi. Sztuka i feminizm w Polsce (2010), Podróż do przeszłości. Interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej (2010). Kuratorka wystaw (m.in. Niebezpieczne związki sztuki z ciałem (Galeria Miejska Arsenał, 2002), Uroki władzy (o władzy rozproszonej, ideologii i o widzeniu) (Arsenał, 2009). W latach 2003-2006 była doradczynią Biura Kopernikus - polsko-niemieckiego projektu kulturowego przy Kulturstiftung des Bundes. Doradzała też przy projekcie wystawy Gender Check / Sprawdzam płeć (MUMOK, Wiedeń, 2009 oraz Zachęta, Warszawa, 2010). Redaguje pismo internetowe Artmix (sztuka feminizm kultura wizualna) oraz prowadzi blog http://strasznasztuka.blox.pl Kontakt: iza.kowalczyk@o2.pl 10
4) sztuka współczesna wobec wykluczeń - pytanie o jej miejsce w programach nauczania 5) czy sztuka może służyć edukacji do równości? 6) umiejętność odczytywania kultury wizualnej - kultura popularna (np. reklamy) oraz powielanie, zaprzeczanie i zmienianie stereotypów płciowych 11