Zamawiający: Jednostka projektowa: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Białymstoku Białystok, ul. Zwycięstwa 2 ARCADIS Profil Sp. z o.o. 02-607 Warszawa, ul. Puławska 182 tel.: (0-22) 203 20 02, 203 20 03, fax: (0-22) 203 20 05 FPP Consulting Sp. z o.o. 17-230 Białowieża, ul. Waszkiewicza 159 www.fpp-consulting.pl Nr tomu: Zamierzenie budowlane: 3 Budowa drogi ekspresowej na odcinku Dobrzyniewo Duże Knyszyn Korycin w ciągu drogi krajowej S8 Warszawa Choroszcz (Białystok) Korycin Suwałki Budzisko granica państwa Branża: Ochrona Środowiska Stadium: DECYZJA O ŚRODOWISKOWYCH UWARUNKOWANIACH ZGODY NA REALIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘCIA Kod CPV: 74141900-8 Inwentaryzacja przyrodnicza Stanowisko Imię i Nazwisko Podpis Lars Briggs Opracował: prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski (z zespołem) mgr inż. Paweł Pawlaczyk Mgr Łukasz Meina Nr archiwalny: Data: Nr egzemplarza 2006/094 09.2008 1
Raport oddziaływania na środowisko budowy drogi krajowej ekspresowej nr S8 na odcinku Dobrzyniewo Knyszyn - Korycin w aspektach: oddziaływania na obszary Natura 2000 oddziaływania na inne formy ochrony przyrody Firma opracowująca raport: FPP Consulting sp. z o.o. 17-230 Białowieża ul. Waszkiewicza 159 Zleceniodawca: Arcadis Profil Sp. Z o.o. Koordynator projektu: mgr Lars Briggs, mgr Marta Wronka Data opracowania: 30 września 2008 r. 2
SPIS TREŚCI WSTĘP... 4 1. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA... 8 1.1. Założenia przedsięwzięcia... 8 1.2. Warianty lokalizacji i realizacji przedsięwzięcia wg założeń inwestora... 11 1.3. Przedsięwzięcie na tle innych planowanych i realizowanych inwestycji liniowych w Puszczy Knyszyńskiej... 14 1.4. Przedsięwzięcie jako element korytarza komunikacyjnego Augustów- Białystok... 14 1.5. Przedsięwzięcie jako element drogi S8... 17 2. TEREN BADAŃ... 19 3. INWENTARYZACJA PRZYRODNICZA WALORÓW PRZYRODY W STREFIE BEZPOŚREDNIEGO WPŁYWU PRZEDSIĘWZIĘCIA... 22 3.1. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - siedliska przyrodnicze... 22 3.2. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - flora i grzyby... 29 3.3. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - bezkręgowce... 33 3.4. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - ryby... 45 3.5. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - płazy i gady... 51 3.6. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - ptaki... 63 3.7. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - ssaki... 68 4. WPŁYW PRZEDSIĘWZIĘCIA ROZPATRYWANEGO SAMODZIELNIE... 82 4.1. Wpływ przedsięwzięcia na siedliska przyrodnicze... 82 4.2. Wpływ przedsięwzięcia na florę i grzyby... 83 4.3. Wpływ przedsięwzięcia na bezkręgowce... 85 4.4. Wpływ przedsięwzięcia na płazy i gady... 88 4.5. Wpływ przedsięwzięcia na ryby... 107 4.6. Wpływ przedsięwzięcia na ptaki... 113 4.7. Wpływ przedsięwzięcia na ssaki... 126 5. OCENA WARIANTÓW LOKALIZACJI PROPONOWANYCH PRZEZ INWESTORA... 135 6. OCENA PRZEDSIĘWZIĘCIA WSPÓLNIE Z INNYMI PRZEDSIĘWZIĘCIAMI W PUSZCZY KNYSZYŃSKIEJ... 152 7. OCENA PRZEDSIĘWZIĘCIA JAKO ELEMENTU KORYTARZA TRANSPORTOWEGO BIAŁYSTOK- AUGUSTÓW... 153 8. OCENA PRZEDSIĘWZIECIA WSPÓLNIE Z INNYMI ELEMENTAMI DROGI S8... 154 9. DZIAŁANIA MINIMALIZUJĄCE I KOMPENSUJĄCE REALIZACJĘ INWESTYCJI... 155 10. KONKLUZJE... 165 LITERATURA... 166 ZAŁĄCZNIK NR 1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW CHRONIONYCH I KORYTARZY EKOLOGICZNYCH... 173 ZAŁĄCZNIK NR 2. CHARAKTERYSTYKA TYPÓW SIEDLISK PRZYRODNICZYCH... 186 ZAŁĄCZNIK NR 3. PRZEGLĄD GATUNKÓW... 195 ZAŁĄCZNIK NR 4. MAPY... 217 3
WSTĘP Niniejsze opracowanie obejmuje ocenę oddziaływania projektowanej drogi ekspresowej S8 Dobrzyniewo Knyszyn - Korycin na: sieć obszarów Natura 2000 (włącznie z zagadnieniem jej spójności, tj. z zagadnieniem wpływu na korytarze ekologiczne łączące obszary); gatunki i siedliska chronione w sensie ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (w tym gatunki z załączników II i IV Dyrektywy Siedliskowej, gatunki z zał. I Dyrektywy Ptasiej oraz gatunki chronione prawem krajowym). W aspekcie analizy oddziaływania na sieć obszarów Natura 2000, ujęto zarówno oddziaływania na poszczególne obszary tej sieci, jak i na integralność sieci, jako całości (w tym na korytarze ekologiczne łączące obszary sieci). W ujęciu takim, ocena niniejsza stara się wypełnić zobowiązania względem przedsięwzięcia mogącego mieć wpływ na obszary Natura 2000, wynikające z Art. 6(3) Dyrektywy 92/43/EEC (Dyrektywy Siedliskowej), implementowane do polskiego prawa ustawą o ochronie przyrody i ustawą Prawo Ochrony Środowiska (POŚ). Ujęcie w niniejszej analizie także wpływu na gatunki i siedliska przyrodnicze, w tym wszystkie siedliska z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej i wszystkie gatunki z załączników II i IV Dyrektywy na całej długości linii, a nie tylko na obszarach Natura 2000, jest niezbędne dla uniknięcia powstania szkód w środowisku, które mogłyby podlegać pod przepisy Dyrektywy 2004/35/CE w sprawie odpowiedzialności za zapobieganie i naprawę szkód w środowisku oraz implementującej ją do prawa polskiego ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Ocena niniejsza analizuje, więc wpływ proponowanego przedsięwzięcia na stan lokalnych zasobów cennych gatunków i siedlisk przyrodniczych, odpowiadając na pytanie, jak proponowane przedsięwzięcie będzie interferować z realizacją strategicznych celów ochrony przyrody w Polsce i w regionie, do których musi zaliczać się zachowanie tych siedlisk i gatunków. Ocena taka jest częścią raportu w sprawie oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko, którego wykonanie wymagane jest przepisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. z późniejszymi zmianami. Metodyka i układ niniejszej oceny uwzględnia, z dostosowaniem do charakteru przedmiotowej inwestycji, zalecenia zawarte w: publikacji "Assessment of plans and projects significantly affecting Natura 2000 sites - Methodological guidance on the provisions of Article 6(3) and (4) of the Habitats Directive 92/43/EEC"; wydanej przez European Comission, DG Environment w 2002 r. Ta oficjalna publikacja Komisji Europejskiej ma charakter zalecanego, lecz nie obligatoryjnego podręcznika opracowywania ocen oddziaływania inwestycji, planów i programów na obszary Natura 2000; wytycznych Ministerstwa Infrastruktury "Ogólne zasady zarządzania funduszami strukturalnymi dla Sektorowego Programu Operacyjnego Transport - Podręcznik dla beneficjantów końcowych"; wytycznych w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 3 czerwca 2008 r.) w zakresie uwzględnienia w ocenie oddziaływania tzw. wariantu lokalizacyjnego (tj. omijającego obszary objęte ochroną). 4
Metodykę i układ niniejszego opracowania starano się dostosować również bezpośrednio do celów Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych dzikiej fauny i flory (zwanej Dyrektywą Siedliskową) i Dyrektywy 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (zwanej Dyrektywą Ptasią), tj. do celów tworzenia sieci Natura 2000. Starano się więc także uwzględnić fakt, że przedsięwzięcie będzie realizowane w warunkach obowiązywania Dyrektywy 2004/35/CE w sprawie odpowiedzialności za zapobieganie i naprawę szkód w środowisku (obowiązuje w pełnym zakresie od 30 kwietnia 2007 r.). Procedura realizacji inwestycji mogących wpłynąć na obszar Natura 2000 Raport, którego częścią jest niniejsza ocena, jest elementem postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, prowadzącego do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Decyzja ta będzie między innymi określać warunki realizacji przedsięwzięcia pod kątem jego wpływu na obszary Natura 2000. Na mocy art. 33 ust. 3 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, wg stanu prawnego uwzględniającego zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy Prawo Ochrony Środowiska i niektórych innych ustaw z dnia 18 maja 2005 r.: Projekty planów i projekty zmian do przyjętych planów oraz planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub projektowanych obszarów Natura 2000, znajdujących się na liście opracowanej przez Ministra Środowiska, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać, wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo Ochrony Środowiska. Realizacja przedsięwzięcia wymaga uzyskania tzw. decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (tzw. decyzji środowiskowej). Zgodnie z Art. 46a ust. 7 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, dla przedmiotowego przedsięwzięcia organem wydającym taką decyzję jest wojewoda. O powstaniu obowiązku wykonania oceny wpływu na obszary Natura 2000 decyduje miejsce wywierania, a nie miejsce powstawania wpływu. Obowiązkowi oceny podlegają, więc także plany i projekty przedsięwzięć zlokalizowanych poza obszarami Natura 2000, ale mogące wpływać na przedmioty ochrony w tych obszarach. Z obowiązku tego zwolnione są plany i przedsięwzięcia bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., w której dokonano implementacji prawa międzynarodowego, wyrażonego w postanowieniach Dyrektyw 92/43/EEC oraz 79/409/EEC, wynik oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 decyduje o dopuszczalności tego przedsięwzięcia. Zgodnie z art. 33 ust. 1. ww. ustawy: Zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, z zastrzeżeniem art. 34. Co do zasady więc, realizacja przedsięwzięcia mogącego istotnie negatywnie wpływać na obszary Natura 2000 jest zabroniona. Od reguły tej istnieją jednak wyjątki. Zgodnie z Art. 34 ust. 1 cytowanej ustawy: 5
Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Dodatkowo, gdy przewidywany negatywny wpływ dotyczy tzw. gatunków i siedlisk priorytetowych, możliwość samodzielnego udzielenia takiego zezwolenia przez krajowe organy administracji jest ograniczona do sytuacji, gdy przedsięwzięcie jest niezbędne dla ochrony zdrowia i życia ludzi, zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego lub dla uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego. W przypadku innych przedsięwzięć "wynikających z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego" (inne w ogóle nie są dopuszczalne) udzielenie zezwolenia na ich realizację wymaga wcześniejszej opinii Komisji Europejskiej. Zgodnie z Art. 55 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika zasadność realizacji przedsięwzięcia w wariancie innym niż proponowany organ administracji, za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wariant dopuszczony do realizacji lub, w razie braku zgody wnioskodawcy, odmówi, w drodze decyzji, określenia środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia. Zgodnie z cytowanym wcześniej Art. 34 Ustawy o ochronie przyrody organ wydający decyzję środowiskową, w razie stwierdzenia negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 i braku jednoznacznego dowodu, że nie ma rozwiązań alternatywnych a przedsięwzięcie wynika z nadrzędnego interesu publicznego, byłby obowiązany odmówić zgody na realizację przedsięwzięcia. W świetle art. 6(3) Dyrektywy Siedliskowej, ocena oddziaływania inwestycji na obszar Natura 2000 musi być dokonywana z punktu widzenia celów jego ochrony, a przesłanką zgody na inwestycję jest brak negatywnego oddziaływania na integralność (ang. integrity) obszaru, a nie tylko na chronione w nim gatunki i siedliska przyrodnicze. Prawo polskie nie w pełni transponuje tu przepis dyrektywy, ponieważ pomija pojęcie integralności obszaru. Oznacza to, że zgodnie z dyrektywą, przedmiotem oceny oddziaływania musi być nie tylko bezpośredni wpływ na chronione siedliska i gatunki, ale również wpływ na takie cechy obszaru, jak jego fragmentacja, powiązania ekologiczne z obszarami sąsiednimi (korytarze ekologiczne łączące go z obszarami sąsiednimi), szanse realizacji celów ochrony obszaru itp. W świetle art. 6(3) dyrektywy siedliskowej ocena wpływu przedsięwzięć na obszary Natura 2000 musi być dokonywana zarówno indywidualnie, jak i w powiązaniu z innymi przedsięwzięciami. Oznacza to, że w stosunku do dotychczasowej praktyki OOS w Polsce, wykonywane oceny muszą być uzupełnione o aspekt oddziaływania wspólnie z innymi przedsięwzięciami. Niniejsza ocena, zgodnie z zamówieniem inwestora, wykonana jest tylko dla części inwestycji drogowej, a więc w żadnym razie nie spełnia tego warunku (nie mówiąc o aspekcie analizy w powiązaniu z innymi inwestycjami innych inwestorów realizowanymi w Puszczy Knyszyńskiej). Zgodnie z Art. 56 ust. 1 ustawy Prawo Ochrony Środowiska w świetle Art. 34 Ustawy o ochronie przyrody, w przypadku negatywnego wpływu przedsięwzięcia (bądź samego, bądź w powiązaniu z innymi przedsięwzięciami), na obszar Natura 2000, organ wydający decyzję środowiskową, o ile wobec nadrzędnego interesu publicznego i braku rozwiązań alternatywnych dopuściłby realizację przedsięwzięcia, byłby zobligowany nałożyć w nią obowiązek i określić zakres kompensacji przyrodniczej. Procedura realizacji inwestycji, które powodowałyby niszczenie siedlisk lub stanowisk gatunków chronionych 6
W przypadku inwestycji ingerującej w siedliska lub stanowiska gatunków chronionych, niezależnie od decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, może zaistnieć potrzeba uzyskania decyzji zezwalającej na odstępstwa od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków chronionych. Co do zasady, wobec gatunków chronionych roślin i grzybów zabronione jest między innymi: zrywanie, niszczenie i uszkadzanie; niszczenie ich siedlisk i ostoi; dokonywanie zmian stosunków wodnych, stosowanie środków chemicznych, niszczenie ściółki leśnej i gleby w ostojach. Wobec chronionych gatunków zwierząt zabronione jest między innymi: niszczenie ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych; niszczenie ich siedlisk i ostoi; niszczenie ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień; umyślne płoszenie i niepokojenie; przemieszczanie z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca. Zezwolenia na odstępstwo od w/w zakazów może udzielić Minister Środowiska (a dla gatunków chronionych częściowo - wojewoda). Zezwolenia takie mogą być wydawane wyłącznie w przypadku braku rozwiązań alternatywnych i jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji chronionych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów oraz gdy: wynikają z potrzeby ochrony innych dziko występujących gatunków roślin, zwierząt, grzybów oraz ochrony siedlisk przyrodniczych lub wynikają z konieczności ograniczenia poważnych szkód w gospodarce, w szczególności rolnej, leśnej lub rybackiej, lub leżą w interesie zdrowia i bezpieczeństwa powszechnego, lub wynikają z innych koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogów o charakterze społecznym lub gospodarczym lub wymogów związanych z korzystnymi skutkami o podstawowym znaczeniu dla środowiska, lub są niezbędne w realizacji badań naukowych i programów edukacyjnych lub w realizacji celów związanych z odbudową populacji, reintrodukcją gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, albo do celów działań reprodukcyjnych, w tym do sztucznego rozmnażania roślin, lub umożliwiają, w ściśle kontrolowanych warunkach, selektywnie i w ograniczonym stopniu, zbiór lub przetrzymywanie roślin i grzybów oraz chwytanie lub przetrzymywanie zwierząt gatunków objętych ochroną ścisłą w liczbie określonej przez wydającego zezwolenie. Należy zwrócić uwagę, że w stosunku do gatunków z załącznika IV Dyrektywy Siedliskowej, ten system prawny jest implementacją wynikającego z dyrektywy obowiązku "ustanowienia sposobu ochrony gatunków". Przy tym, zgodnie z interpretacją Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, nawet działania niemające na celu zniszczenia siedliska gatunku chronionego, ale podjęte w warunkach, w których należało się liczyć z takim skutkiem, muszą być uważane za "umyślne działania niszczące", którym musi zapobiegać system ochrony gatunkowej. Dodatkowo, art. 12 Dyrektywy Siedliskowej zabrania nawet nieumyślnego niszczenia siedlisk gatunków zwierząt ujętych w załączniku IV Dyrektywy. 7
1. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA 1.1. Założenia przedsięwzięcia Przedsięwzięcie dotyczy budowy drogi krajowej ekspresowej nr S8 o ograniczonym dostępie (tylko z węzłów). Projektowany odcinek drogi ekspresowej S8 znajduje się między miejscowościami Dobrzyniewo - Knyszyn - Korycin i jest kontynuacją odcinka Choroszcz - Dobrzyniewo. Projektowany odcinek rozpoczyna się za węzłem,,dobrzyniewo realizowanego według odrębnego opracowania, a kończy na przecięciu drogi wojewódzkiej nr 671 w miejscu projektowanego węzła,,korycin. Stan istniejący Przebieg projektowanej drogi związany jest z korytarzami DK 65 i częściowo DW 671. Początek odcinka drogi DK 65 przebiega przez teren gminy Dobrzyniewo Kościelne. Teren wokół istniejącej drogi od Dobrzyniewa do miejscowości Krynice jest terenem płaskim, niezalesionym. Odcinek od Krynic do Knyszyna przebiega przez tereny pofalowane, w dużym stopniu zalesione należące do gminy Knyszyn. Na odcinku od Dobrzyniewa do Knyszyna po obu stronach drogi występuje zabudowa, bardzo intensywna w miejscowościach Dobrzyniewo, Kozińce i Knyszyn. Droga krajowa nr 65 na odcinku Dobrzyniewo-Knyszyn ma zaniżone parametry techniczne: szer. nawierzchni 6 m, szer. korony 9-10 m, małe promienie łuków poziomych, liczne i małe promienie łuków pionowych. Uniemożliwia to wykorzystanie obecnego korytarza drogi pod budowę drogi ekspresowej, konieczna jest, więc zmiana przebiegu projektowanej drogi i poprowadzenie jej poza obszarami zabudowy. Dalej, obecna trasa Knyszyn Korycie, biegnie drogą wojewódzką nr 671 przez obszary rolnicze o niewielkiej zabudowie przydrożnej przez tereny gminy Jasionówka i Korycin. Liczna, obustronna zabudowa przydrożna występuje w Jasionówce długości około 1,5 km, dodatkowo trasa biegnie tam dwoma łukami poziomymi pod kątem 90 o. W Korycinie droga przebiega przez środek miejscowości. Na odcinku Knyszyn Korycin szerokość nawierzchni wynosi 5 m, występują małe promienie łuków pionowych, nawierzchnia jest zniszczona, ogólny stan techniczny drogi jest zły. Również i na tym odcinku istniejący korytarz nie może zostać wykorzystany pod budowę drogi ekspresowej. Istniejąca droga przecina szereg cieków wodnych oraz rzeki: Kulikówka, Jaskranka, Brzozówka. Wzdłuż całego odcinka drogi nr 65 po obu stronach biegną kable telekomunikacyjne (światłowodowy i kabel dalekosiężny). Ponadto występują linie elektroenergetyczne napowietrzne: NN, SN i WN. Założenia projektowe Parametry techniczne Główne parametry techniczne trasy przyjęto w oparciu o Rozporządzenie MTiGM z dnia 2.03.1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie: Droga główna: klasa drogi - S (trasa ekspresowa), prędkość projektowa - 120 km / godz., nośność - 115 kn / oś, ograniczona dostępność (wyłącznie poprzez węzły), ciągłość i bezkolizyjność ruchu na jezdniach głównych, szerokość pasa ruchu - 3,5 m, szerokość jezdni - 7,0 m, szerokość pasów awaryjnych - 2,5 m, szerokość poboczy gruntowych - 0,75 m (w miejscu lokalizacji bariery 1,25 m), 8
szerokość pasa dzielącego - 4,0 m + 2 x opaski 0,5 m, skrajnia - 5,0 m, kategoria ruchu - KR6, minimalne odległości między skrzyżowaniami (węzłami): poza terenem zabudowy nie mniej niż 5 km (dopuszcza się wyjątkowo nie mniejsze niż 3 km), na terenie zabudowy nie mniej niż 3 km (dopuszcza się wyjątkowo nie mniejsze niż 1,5 km). Droga krajowa nr 65 w kierunku PN od węzła klasa techniczna drogi - GP, prędkość projektowa - 80 km/h, szerokość jezdni - 7,0 m, szerokość poboczy utwardzonych - 2,0 m, szerokość poboczy gruntowych - 0,75 m, skrajnia pionowa - 4,60 m, kategoria ruchu - KR5. W kierunku południowym od węzła na Dobrzyniewo, przewiduje się utrzymanie parametrów drogi powiatowej kl. L i prędkości projektowej 50 km/h. Droga wojewódzka nr 671: klasa techniczna drogi - Z, prędkość projektowa - 60 km/h, szerokość jezdni - 7,0 m, szerokość poboczy utwardzonych - 2,0 m, szerokość poboczy gruntowych - 0,75 m, skrajnia pionowa - 4,60 m, kategoria ruchu - KR4. Drogi powiatowe: klasa techniczna drogi - L, Z, prędkość projektowa - 40, 50 km/h, szerokość jezdni - 6,0 m, szerokość poboczy gruntowych - 1 m, skrajnia pionowa - 4,60 m, kategoria ruchu - KR4. Drogi gminne: klasa techniczna drogi - L, prędkość projektowa - 50 km/h, szerokość jezdni - 6,0 m, szerokość poboczy gruntowych - 1 m, skrajnia pionowa - 4,60 m, kategoria ruchu - KR3. Drogi dojazdowe: klasa techniczna drogi - D, prędkość projektowa - 30 km/h, szerokość jezdni - 6,0 m odcinki w obszarach zurbanizowanych, - 3,5 m odcinki w obszarach rolniczych, szerokość poboczy gruntowych - 0,75 m i 1,0 m, szerokość chodnika - 2,0 m, szerokość mijanki - 5,5 m dł. 25 m co 250 m, skrajnia pionowa - 4,50 m, kategoria ruchu - KR1(drogi dojazdowe na terenie lasów), 9
- KR2(pozostałe) oraz KR3 (na terenie zabudowy). Skrzyżowania z drogami Dostępność trasy ekspresowej z terenów położonych w jej otoczeniu odbywa się wyłącznie poprzez węzły drogowe. Przewiduje się budowę pięciu węzłów, do których będą podłączone: droga krajowa nr 65, droga wojewódzka nr 671 i drogi powiatowe: węzeł Kozińce z drogą powiatową; węzeł Knyszyn z drogą krajową nr 65; węzeł Zofiówka z drogą wojewódzką nr 671; węzeł Jasionówka z drogą powiatową; węzeł Korycin z drogą wojewódzką nr 671. Ruch lokalny odbywać się będzie na drogach niższej kategorii, a przejazdy poprzeczne przez drogę ekspresową tylko przy pomocy wiaduktów. Projektowana trasa przecina szereg dróg, dla których przewiduje się bezkolizyjne przejazdy górą lub dołem. Odwodnienie Z uwagi na różnorodność topograficzną, jako generalną zasadę przyjęto powierzchniowe odwodnienie trasy, systemem dwustronnie prowadzonych rowów otwartych. Na terenach gdzie warunki gruntowo-wodne są niekorzystne (grunt nieprzepuszczalny, woda gruntowa wysoko względem poziomu terenu) zastosowano rowy uszczelnione folią. Rowy infiltracyjne z przepuszczalnym dnem zastosowano na terenach gdzie warunki gruntowo-wodne są korzystne dla przyjęcia takich rozwiązań. Odwodnienie trasy rowami dotyczy odcinków trasy prowadzonych w poziomie terenu. Dla odwodnienia odcinków trasy prowadzonej na estakadach proponuje się odwodnienie kanałami krytymi, usytuowanymi po dwóch stronach trasy z odprowadzeniem wód z tych kanałów do otwartych rowów odwadniających, dalsze odcinki trasy prowadzone są po terenie. Dla odcinków trasy prowadzonych w wykopie lub w tunelu proponuje się odwodnienie krytymi kanałami prowadzonymi po dwóch stronach trasy z odprowadzeniem wody z tych kanałów do pompowni wód deszczowych, skąd przewodami tłocznymi wody te będą przepompowane do separatora i zbiorników retencyjnych. Przyjęto generalną zasadę podczyszczania wszystkich wód spływających z trasy w separatorach dostępnych w handlu oraz zasadę stosowania zbiorników retencyjnych dla spłaszczenia fali odpływu wody do odbiornika w czasie deszczu nawalnego. Proponuje się realizację zbiorników ziemnych retencyjno-infiltracyjnych na terenach gdzie warunki gruntowo-wodne są korzystne (grunt przesiąkliwy, woda gruntowo nisko w stosunku do terenu) z odprowadzeniem wód do gruntu, na tereny mokradeł lub do istniejącego układu. Na terenach gdzie warunki gruntowo-wodne są niekorzystne dla infiltracji wód do gruntu proponuje się budowę zbiorników ziemnych szczelnych, wyłożonych folią z odpływem wody w pierwszej kolejności do istniejących w pobliżu rzek i cieków wodnych oraz mokradeł (bagna). Projektowane zbiorniki retencyjne stanowić będą również rozwiązania buforowe na wypadek awarii np. w przypadku katastrof samochodów cystern na trasie przewożących paliwo lub inne substancje niebezpieczne dla środowiska. Na odcinkach rozległych skrzyżowań (węzłów) przewidziano budowę kanałów krytych a w miejscach skrzyżowań z jezdniami trasy przepusty. Szczegółowy opis przedsięwzięcia zamieszczono w Tomie 1: Raport oceny oddziaływania na środowisko. 10
1.2. Warianty lokalizacji i realizacji przedsięwzięcia wg założeń inwestora Warianty Inwestycji Wariant 0* Jest to tzw. wariant zerowy czyli zrezygnowanie z realizacji inwestycji. Dostępny model prognoz natężenia ruchu przewiduje, że przypadku utrzymania istniejącego układu drogowego, bez budowy drogi S8, rozkład ruchu w sieci dróg województwa podlaskiego spowoduje znaczny wzrostu obciążenia ruchem drogi nr 8: z obecnych 6,3 tys pojazdów na dobę, do 11,8 tys w roku 2015 i 18,7 tys. w roku 2035. Znaczny wzrost obciążenia ruchem wystąpi także na drogach Dobrzyniewo - Knyszyn i Knyszyn - Korycin. Natomiast w przypadku wybudowania drogi S8, wzrost obciążenia ruchem obecnej drogi nr 8 przecinającej Puszczę Knyszyńską będzie powolniejszy: z obecnych 6,3 tys pojazdów na dobę, do 8,7 tys w roku 2015 i 9,8 tys. w roku 2035: Zgodnie z prognozą ruchu drogowego, w związku ze wzrostem ruchu będzie wzrastało znaczenie obecnej drogi krajowej nr 8 jako bariery dla zwierząt. W przypadku nieistnienia trasy alternatywnej, w postaci drogi ekspresowej S8, wzrost ten jeszcze przed rokiem 2015 przekroczy próg 10 000 pojazdów na dobę, przyjmowany w literaturze jako natężenie ruchu, powyżej którego droga niezaopatrzona w sprawny system przejść dla zwierząt staje się w zasadzie nieprzepuszczalną barierą ekologiczną dla fauny. W chwili obecnej na drodze nr 8 nie istnieje sprawny system przejść dla zwierząt, a autorzy niniejszego raportu nie mają informacji, by planowano jego budowę. W przypadku budowy drogi ekspresowej S8, wzrost obciążenia ruchem drogi nr 8 będzie również postępował, choć będzie on powolniejszy. Do roku 2035 ruch nie powinien przekroczyć progu 10000 pojazdów na dobę, choć zbliży się do niego, osiągając wartości, przy których przepuszczalność drogi dla zwierząt stanie się znikoma, a śmiertelność zwierząt najwyższa. W przypadku realizacji drogi S8 istnieje możliwość wykonania szeregu przejść dla zwierząt niezależnie od wariantu w jakim będzie ona przebiegała co może obniżyć efekt drogi nr 8 jako bariery ekologicznej. Budowa drogi ekspresowej S8 umożliwi przekierowanie ruchu i zastosowanie minimalizacji (budowę przejść), które zmniejszą negatywne oddziaływanie drogi na integralność obszarów Natura 2000 występujących w obrębie Puszczy Knyszyńskiej. Dlatego odrzucenie realizacji inwestycji, czyli przychylenie się do omawianego wariantu jest niekorzystne z punktu widzenia obszarów Natura 2000 i w dalszej części opracowania nie będzie analizowane na etapie wpływu na poszczególne grupy organizmów (rozdział 4). Odrębną kwestią pozostaje, czy realizacja drogi ekspresowej S8, jako części Korytarza I Europejskiego Systemu Korytarzy Transportowych TEN-T, powinna mieć miejsce, na terenie Polski północno-wschodniej, w zaproponowanym przez inwestora korytarzu. Autorom opracowania nie są znane wyniki oceny strategicznej drogi S8, która powinna zostać przeprowadzona. Nie można wykluczyć, że lepszym rozwiązaniem dla sieci Natura 2000 w północnowschodniej Polsce jest poprowadzenie korytarza drogi ekspresowej S8 przez Łomże z pominięciem Białegostoku. W takim przypadku zasadność sporządzania cząstkowej dokumentacji technicznej oraz raportów oddziaływania na środowisko dla odcinków drogi biegnących przez Białystok jest bezpodstawna i naraża Skarb Państwa na niepotrzebne wydatki. Wariant 0 Trasa wariantu przebiega w pasie drogowym istniejącej drogi krajowej nr 8, jedynie na odcinku końcowym, na wysokości Miejscowości Korycin, odbija na zachód i kończy się na zachodnich peryferiach Korycina. 11
Wariant 1 Trasa biegnie na północ od Dobrzyniewa w okolicach miejscowości Krynice, skręcając lekko na północny-zachód omija miejscowość Kozińce od wschodu. Dalej biegnie pomiędzy miejscowością Chraboły (od zachodu) i stawami rybnymi Popielewo (od wschodu) w kierunku Knyszyna. Omija miejscowość Knyszyn od wschodu i biegnie w niedużej odległości wzdłuż rzeki Jaskranka. Następnie biegnie wzdłuż drogi wojewódzkiej 671 mijając od zachodu miejscowość Jasionówka dochodzi na wysokość Korycina, kończąc swój bieg na zachód od tej miejscowości. Wariant 2 Trasa na odcinku Dobrzyniewo Knyszyn przebiega dokładnie tak samo jak w wariancie 1, poza odcinkiem na wysokości miejscowości Kozińce, gdzie omija ją od zachodu. Przebieg drogi wariancie 2 na odcinku Knyszyn Korycin różni się od przebiegu w wariancie 1 i K. Różnica sprowadza się do jego przesunięcia w kierunku zachodnim na odcinku od wysokości miejscowości Grądy do miejscowości Słomianka. Trasa drogi przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie miejscowości Jaskra, dalej Kolonii Kąty oraz omija większym łukiem od zachodu miejscowość Jasionówka. Wariant K Jego przebieg jest dokładnie taki jak wariantu I, poza odcinkiem na wysokości miejscowości Knyszyn, gdzie biegnie bardziej na wschód od tej miejscowości. Na tym odcinku wariant K przebiega w porównaniu z wariantem I bliżej miejscowości Grądy i w dalszej odległości od rzeki Jaskranak. Na wysokości miejscowości Zofiówka przebieg tej trasy łączy się z przebiegiem w wariancie I i dalej do miejscowości Korycin jest taki sam. Wariant Zachodni Jest najbardziej wysuniętym na zachód przebiegiem trasy. na krótkim, początkowym odcinku do miejscowości Krynice przebiega podobnie jak warianty 1, 2, K. Następnie odbija silnie na zachód mijając od wschodu miejscowość Pogorzałki, przecina zachodnią część miejscowości Borsukówka. Następnie mija stawy rybne Popielewo do zachodu i skręca za nimi szerokim łukiem na północny-wschód, aby minąć miejscowość Knyszyn od wschodu. Na odcinku Knyszyn Korycin jego przebieg pokrywa się z przebiegiem drogi w wariancie K. Mapa poniżej przedstawia przebieg wariantów planowanej inwestycji przez obszarowe formy ochrony przyrody, ze szczególnym uwzględnieniem korytarzy ekologicznych oraz obszarów Natura 2000 Puszcza Knyszyńska i Ostoja Knyszyńska. 12
13
1.3. Przedsięwzięcie na tle innych planowanych i realizowanych inwestycji liniowych w Puszczy Knyszyńskiej Na obszarze Puszczy Knyszyńskiej planowanych i realizowanych jest szereg inwestycji liniowych, m.in.: budowa drogi krajowej nr 19 na odcinku Święta Woda Sochonie (obwodnica Wasilkowa); przebudowa drogi krajowej nr 8 na odcinku Białystok Korycin (w przypadku braku realizacji drogi S8 lub jej przebiegu innego niż w pasie drogi krajowej nr 8; budowa drogi krajowej nr 19 na odcinku Białystok Kuźnica; modernizacja trasy kolejowej E75 na odcinku Warszawa Białystok Sokółka. Mapa poniżej przedstawia przebieg planowanych/realizowanych inwestycji liniowych na terenie obszarów Natura 2000 Puszcza Knyszyńska i Ostoja Knyszyńska. 1.4. Przedsięwzięcie jako element korytarza komunikacyjnego Augustów- Białystok Natężenie ruchu drogowego na trasie Augustów Białystok, w obrębie badanego obszaru, przeprowadzono na podstawie danych uzyskanych z Generalnego Pomiaru Ruchu, w oparciu o badania przeprowadzone w roku 2005. Tabela poniżej przedstawia natężenie ruchu drogowego na sieci dróg rejonu Augustowa i Białegostoku w oparciu o badania przeprowadzone w roku 2005. Aktualny ruch na odcinku drogi krajowej nr 8, przecinającej Puszczę Knyszyńską wzdłuż linii Białystok Rybniki Korycin, obrazują dane dla odcinka Rybniki-Korycin, zaznaczone wytłuszczonym drukiem. Zgodnie z nimi, aktualny ruch na tym odcinku wynosi 6395 pojazdów na dobę, z czego 43% stanowią pojazdy ciężarowe, a 57% - osobowe i dostawcze. 14
Tabela 1. Natężenie ruchu drogowego sieci dróg rejonu Augustowa i Białegostoku. Numer drogi Nazwa Sam. osob. Mikrobusy Lekkie sam. ciężarowe Sam. Ciężarowe [poj./dobę] kraj. E [poj./dobę] (dostawcze) [poj./dobę] bez przycz. bez przycz. [poj./dobę] Autobusy [poj./dobę] Sam. osob., dostawcze [poj./dobę] Sam. cięż. Autobusy [poj./dobę] 664 AUGUSTÓW-LIPSK 859 90 19 19 10 949 48 997 16 GR.WOJ.-AUGUSTÓW 2166 279 146 558 71 2445 775 3220 8 E67 RYBNIKI-KORYCIN 3246 425 219 2421 84 3671 2724 6395 8 E67 KORYCIN-SUCHOWOLA 3263 397 238 2419 85 3660 2742 6402 8 E67 SUCHOWOLA-AUGUSTÓW 4083 364 252 2591 89 4447 2932 7379 65 GRAJEWO-OSOWIEC 2701 473 188 277 30 3174 495 3669 65 OSOWIEC-MOŃKI 2538 532 174 241 36 3070 451 3521 65 MOŃKI-KNYSZYN 3736 563 211 264 73 4299 548 4847 65 KNYSZYN-DOBRZYNIEWO 3984 464 212 267 96 4448 575 5023 61 KISIELNICA-STAWISKI 4480 661 382 382 103 5141 867 6008 61 STAWISKI-SZCZUCZYN 3054 659 290 451 101 3713 842 4555 61 SZCZUCZYN-GRAJEWO 4720 749 352 508 130 5469 990 6459 61 RAJGRÓD-AUGUSTÓW 3705 710 285 326 119 4415 730 5145 670 OSOWIEC-SUCHOWOLA 722 136 55 55 23 858 133 991 670 SUCHOWOLA-DĄBROWA BIAŁOSTOCKA 925 95 76 16 24 1020 116 1136 673 LIPSK-DĄBROWA BIAŁOSTOCKA 1467 98 33 22 17 1565 72 1637 673 DĄBROWA BIAŁOSTOCKA-SOKOLANY 1858 114 79 42 44 1972 165 2137 673 SOKOLANY-SOKÓŁKA 3597 246 82 94 49 3843 225 4068 19 SOKÓŁKA-WASILKÓW 5908 428 229 620 170 6336 1019 7355 Sam. Ogółem [poj./dobę] 19 WASILKÓW-BIAŁYSTOK 9750 1164 343 612 331 10914 1286 12200 8 E67 ZAMBRÓW-MĘŻENIN 5977 925 661 2480 81 6902 3222 10124 8 E67 MĘŻENIN-JEŻEWO ST. 4579 810 573 3059 64 5389 3696 9085 8 E67 JEŻEWO ST.-CHOROSZCZ 6887 1166 675 3388 147 8053 4210 12263 8 E67 CHOROSZCZ-BIAŁYSTOK 12172 1569 848 3156 252 13741 4256 17997 19 BIAŁYSTOK-ZABŁUDÓW 8124 822 370 657 257 8946 1284 10230 15
Prognozy ruchu w perspektywie czasowej roku 2015 i 2035 zostały wykonane w opracowaniu Koncepcja wstępna drogi ekspresowej na odcinku Dobrzyniewo Duże Knyszyn Korycin w ciągu drogi krajowej S8 Warszawa Choroszcz (Białystok) Korycin Suwałki Budzisko granica państwa. W cytowanym opracowaniu do wykonania prognoz ruchu drogowego dla drogi ekspresowej S8 Białystok - Augustów, na odcinku: Dobrzyniewo Duże Knyszyn - Korycin wykorzystano metodę modelowania ruchu drogowego opracowaną w Instytucie Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej. Prognozę natężenia ruchu (w SDR pojazdy na dobę) wykonano dla: horyzontu czasowego roku 2015; horyzontu czasowego roku 2035. Przy wykonywaniu prognozy ruchu drogowego uwzględniono przyszły rozwój podstawowej sieci drogowej Polski. W pracy wykorzystano scenariusz rozwoju sieci dróg szybkiego ruchu (DSR), w którym założono rozwój sieci DSR zgodny z indykatywną listą dużych projektów z zakresu sektora transportu, przewidzianych do realizacji w ramach PO Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013. Poniższa tabela przedstawia zestawienie wyników prognoz ruchu na wybranych odcinkach w poszczególnych wariantach rozwoju układu drogowego - dla dwóch horyzontów czasowych: Nr drogi Odcinek 2015r. SDR poj/dobę 2035 r. SDR poj/dobę W0 W1 W0 W1 65/S8 KNYSZYN- DOBRZYNIEWO 5480 8730 19930 30560 671/S8 KNYSZYN-KORYCIN 6550 11040 14090 25400 8 RYBNIKI-KORYCIN 11860 8770 18730 9860 19 SOKÓŁKA-WASILKÓW 12030 11970 28070 27630 19 BIAŁYSTOK- ZABŁUDÓW 8 JEŻEWO ST.- CHOROSZCZ 18660 18650 41460 41690 21280 21050 40830 40450 gdzie: W0 wariant bezinwestycyjny, polegający na utrzymaniu przejezdności istniejącego odcinka drogi krajowej nr 8 (Rybniki-Korycin); W1 wariant inwestycyjny, polegający na realizacji drogi ekspresowej nr S8, na analizowanym odcinku. Analizując wyniki prognoz ruchu można zauważyć, że według zastosowanego modelu w przypadku utrzymania istniejącego układu drogowego, bez budowy drogi S8, rozkład ruchu w sieci dróg województwa podlaskiego doprowadzi do znacznego wzrostu obciążenia ruchem drogi nr 8: z obecnych 6,3 tys. pojazdów na dobę, do 11,8 tys. w roku 2015 i 18,7 tys. w roku 2035. Znaczny wzrost obciążenia ruchem wystąpi także na drogach Dobrzyniewo - Knyszyn i Knyszyn - Korycin. Natomiast w przypadku wybudowania drogi S8, wzrost obciążenia ruchem obecnej drogi nr 8 przecinającej Puszczę Knyszyńską będzie wolniejszy: z obecnych 6,3 tys. pojazdów na dobę, do 8,7 tys. w roku 2015 i 9,8 tys. w roku 2035. Według zastosowanego modelu, zbudowanie drogi S8 wywoła następujące zmiany w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego: 16
W roku 2015: wzrost SDR w wariancie W1 na drodze S8 (65) na odcinku Knyszyn - Dobrzyniewo o 3250 poj/dobę, co stanowi 59% wzrost obciążenia ruchem w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego; wzrost SDR na drodze 671 na odcinku Knyszyn - Korycin o 4490 poj/dobę, co stanowi 68% wzrost obciążenia ruchem w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego; spadek SDR na drodze S5 na odcinku Rybniki - Korycin o 3090 poj/dobę, co stanowi 26% spadku obciążenia ruchem w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego; W roku 2035 miały miejsce następujące zmiany porównaniu wariantu 1 do wariantu 0: wzrost SDR w wariancie W1 na drodze S8 (65) na odcinku Knyszyn - Dobrzyniewo o 10630 poj/dobę, co stanowi 53% wzrost obciążenia ruchem w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego; wzrost SDR na drodze 671 na odcinku Knyszyn - Korycin o 11310 poj/dobę, co stanowi 80% wzrost obciążenia ruchem w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego; spadek SDR na drodze S5 na odcinku Rybniki - Korycin o 8870 poj/dobę, co stanowi 47% spadku obciążenia ruchem w stosunku do wariantu bezinwestycyjnego. 1.5. Przedsięwzięcie jako element drogi S8 Projektowany odcinek drogi na odcinku Dobrzyniewo Knyszyn Korycin, stanowi w założeniu inwestora fragment planowanej drogi krajowej ekspresowej S8, o przebiegu: Wrocław - Psie Pole Budzisko (granica z Litwą), której celem jest połączenie aglomeracji wrocławskiej, łódzkiej, warszawskiej i białostockiej z Litwą. Na przejściu granicznym łączy się z litewską A5 prowadzącą w kierunku Kowna i Rygi. Krajowa droga S8 stanowi polską część trasy E67, zaś odcinek Warszawa granica z Litwą, polską część szlaku Via Baltica, transeuropejskiego korytarza transportowego. Trasa S8 należy do Korytarza I Europejskiego Systemu Korytarzy Transportowych TEN-T, który przebiega na trasie: Helsinki Ryga Kowno Warszawa, a na terenie Polski na odcinku Warszawa do granicy państwa: 17
Optymalny przebieg drogi Via Baltica pomiędzy Warszawą a granicą państwa jest obecnie przedmiotem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, opracowywanej równolegle z niniejszym raportem. 18
2. TEREN BADAŃ Planowana inwestycja dotycząca budowy drogi krajowej ekspresowej nr S8 na odcinku Dobrzyniewo - Knyszyn- Korycin zlokalizowana jest w całości na terenie województwa podlaskiego. Projektowane warianty drogi nr S8 na odcinku Dobrzyniewo- Knyszyn- Korycin przecinają obszary cenne przyrodniczo, w tym będące formami ochrony przyrody w myśl art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880) oraz korytarze ekologiczne. W tabeli poniżej wymieniono obszary chronione znajdujące się w promieniu 10 km od analizowanego odcinka drogi krajowej nr S8, na które potencjalnie może oddziaływać inwestycja. Ponadto zarówno projektowane warianty, jak i istniejąca droga, przecinają szereg cieków wodnych oraz rzeki stanowiące lokalne korytarze ekologiczne. Tabela 2. Obszary chronione, przez które przebiegają warianty projektowanej inwestycji. Obszar Natura 2000 Kod Typ obszaru Położenie wariantów względem obszaru Bagienna Dolina Narwi Puszcza Knyszyńska Ostoja Knyszyńska Korytarz łączący Puszczę Knyszyńską z Doliną Narwi i Doliną Biebrzy, w tym pasma: Dolina Biebrzy- Puszcza Knyszyńska Sr.- Zach. Dolina Biebrzy Puszcza Knyszyńska PLB200001 PLB200003 PLH20006 KPn-3C KPn- 3A OSO OSO SOO Korytarz ekologiczny Korytarz ekologiczny Obszar Natura 2000 Wariant zachodni II biegnie w odległości 5450m od obszaru. Wariant I przecina obszar na długości 6520m oraz przylega do obszaru na długości ok. 4300m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 4290m oraz przylega do obszaru na długości ok. 2700m. Wariant K przecina obszar na długości ok. 6520m oraz przylega do obszaru na długości ok. 5300 m. Wariant zachodni przylega do obszaru na długości ok. 1390 m. Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 przecina obszar na długości ok. 12800 m. Wariant I przecina obszar na długości ok. 8050m oraz przylega do obszaru na długości ok. 160 m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 2950 m oraz przylega do obszaru na długości ok. 5400 m. Wariant K przecina obszar na długości ok. 5600m oraz biegnie w odległości ok. 250 m Wariant zachodni II biegnie w odległości 200-4000 m od obszaru, raz zbliżając się do obszaru na odległość 120 m. Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 przecina obszar na długości ok. 12800 m. Korytarze ekologiczne Wariant I przecina obszar na długości ok. 4270 m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 4400 m. Wariant I przecina obszar na długości ok. 2450 m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 2600 m. Wariant I korekta przecina obszar na długości ok. 2600 m. 19
Pd.- Zach. Puszcza Knyszyńska Puszcza Piska Dolina Biebrzy Południowy Korytarz lokalny rzeki Brzozówki GKPn-3 GKPn-1C Korytarz ekologiczny Korytarz ekologiczny Korytarz lokalny Wariant I przecina obszar na długości ok. 11750 m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 8650 m. Wariant I korekta przylega do obszaru na długości ok. 1200 m. Wariant zachodni II przecina obszar na długości ok. 850 m oraz przylega do obszaru na długości ok. 700 m. Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 przecina obszar na długości ok. 12800 m. Wariant I biegnie wzdłuż obszaru w odległości 0-500 m na długości ok. 10000 m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 3200 m. Wariant zachodni II przecina obszar na długości ok. 7400 m. Wariant I, II oraz projektowana droga na bazie istniejącej drogi S8 przecinają rzekę Brzozówka. Korytarz lokalny rzeki Jaskranki Korytarz lokalny Korytarz lokalny rzeki Supraśli Korytarz lokalny Warianty I, II, I korekta, zachodni II oraz wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 nie przecinają rzeki Supraśl, przebiegają w odległości ok. 2100 m od początku wariantów. Rezerwaty przyrody, parki narodowe i parki krajobrazowe Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej Rezerwat Kulikówka Rezerwat Krzemianka Rezerwat Karczmisko Rezerwat Wielki Las Park krajobrazowy Rezerwat florystyczny, częściowy Rezerwat leśny, częściowy Rezerwat leśny, częściowy Rezerwat leśny, częściowy Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 przecina obszar na długości ok. 10700 m. Wariant I, II, korekta I i wariant zachodni II przebiegają w odległości ok. 2000 m od obszaru Wariant I przecina obszar na długości ok. 400 m. Wariant II przecina obszar na długości ok. 400 m. Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 przecina obszar na długości ok. 1000 m. Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 przecina obszar na długości ok. 100 m. Wariant I biegnie w odległości 4000 m od obszaru. Wariant projektowanej drogi na bazie istniejącej drogi S8 biegnie w odległości 2100 m od obszaru. Opisy ww. obszarów chronionych oraz korytarzy ekologicznych znajdują się w Załączniku nr 1 do opracowania. Rycina poniżej przedstawia przebieg planowanych wariantów drogi nr 19 na tle obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych. 20
Rycina 3. Przebieg planowanych wariantów drogi nr 19 na tle obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych. 21
3. INWENTARYZACJA PRZYRODNICZA WALORÓW PRZYRODY W STREFIE BEZPOŚREDNIEGO WPŁYWU PRZEDSIĘWZIĘCIA 3.1. Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej - siedliska przyrodnicze Metodyka Od 1 maja do 30 lipca 2008 r. prowadzono prace terenowe w strefie bezpośredniego wpływu przedsięwzięcia (w pasie po 250 m ). Inwentaryzacje prowadzono następującymi metodami: A. Kartowanie siedlisk metodą marszrutową. B. Identyfikacja siedlisk na podstawie gatunków wskaźnikowych, poprzez kwalifikowanie jednostek fitosocjologicznych do zespołów lub związków charakterystycznych dla określonych typów siedlisk przyrodniczych, wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Metodykę zastosowano do inwentaryzacji wszystkich typów siedlisk przyrodniczych występujących na tym terenie. Posługiwano się mapami w skali 1:10000. Lokalizacje wnoszono do systemu GIS za pomocą GPS. Do przygotowania map wykorzystano program GIS ArcView. W toku prac wstępnych przygotowano listę zbiorowisk roślinnych w oparciu o opracowania ujmujące zróżnicowanie roślinności w skali całego kraju oraz opracowania lokalne roślinności z terenu Białostocczyzny (Matuszkiewicz 2001; Sokołowski 1980; Kwiatkowski 1994; Czerwiński 1995). Nazwy wyróżnionych w terenie jednostek syntaksonomicznych dostosowano do nomenklatury zbiorowisk przyjętej w opracowaniu Matuszkiewicza, w przypadku niektórych zespołów leśnych podano w nawiasie nazwy proponowane przez Sokołowskiego - ujecie zbiorowisk leśnych tego autora wydaje się być bardziej pełne w przypadku lasów północno wschodniej Polski. Prace inwentaryzacyjno - kartograficzne przeprowadzono w sezonie wegetacyjnym 2008 r. w nawiązaniu do metodyki kartografii geobotanicznej i florystycznej (Faliński 2000). W niektórych zbiorowiskach roślinnych obserwacje powtórzono kilkakrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego z powodu zróżnicowanej rytmiki sezonowej różnych zespołów roślinnych. Podkład roboczy stanowiły mapy topograficzno - wysokościowe w skali 1:10 000 w układzie 92 i 65. Kartowanie prowadzono w pasach szerokości 500 m, których oś stanowił przebieg planowanej drogi. Na podstawie materiału zebranego w wyniku badań terenowych ustalono ostatecznie zasady ujęcia jednostek kartograficznych, opracowano koncepcję legendy i wykonano mapę roślinności w skali 1:25 000. Przedstawia ona na tle topografii terenu zarejestrowane siedliska, stanowiące przedmiot zainteresowania Wspólnoty Europejskiej (tzw. siedliska naturowe) wraz z rozmieszczeniem rzadkich i chronionych gatunków roślin oraz grzybów. Jednocześnie z kartowaniem wykonano dokumentację fotograficzną wybranych siedlisk, gatunków roślin i innych zjawisk przyrodniczych. Wyniki Stwierdzone podczas inwentaryzacji siedliska przedstawiają poniższe tabele. Wymienione siedliska przyrodnicze są objęte ochroną prawną, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie (Dz. U 92 z 3.09.2001, poz.1029). Wszystkie z nich znajdują się na liście siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim, zamieszczonej w I Załączniku Dyrektywy Siedliskowej. Kody siedlisk przyrodniczych podano wg załącznika I DS., natomiast polskie nazwy typów i klasyfikacje podtypów- na podstawie opracowania: Herbich J.(red.) 2004. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków 22
Natura 2000-podręcznik metodyczny. Tom I-V. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Nazwy łaciński i polskie roślin podano za Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist (Mirek i in. 2002). Tabela 3. Stwierdzone podczas inwentaryzacji siedliska przyrodnicze z I Załącznika Dyrektywy Siedliskowej: Wariant 0. Siedlisko Stanowisko Kilometraż 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150-2 Starorzecza i drobne Stanowisko w pobliżu miejscowości km 34.3 zbiorniki wodne Popiołówka Stanowisko w pobliżu Kolonii km 36.1, km 36.5, km 36.6 Popiołówka 6120* Ciepłolubne śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) 6120-1* Stanowisko w pobliżu Kolonii km 36.4 Ciepłolubne murawy napiaskowe Koelerion glaucae Popiołówka Stanowisko w pobliżu miejscowości km 27.9, km 28.2 Stare Krasne 6230* Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe 6230-4*Niżowe murawy Stanowisko w pobliżu miejscowości km 32.9 bliźniczkowe Stare Krasne Stanowisko w pobliżu miejscowości km 32.9 Stok 6510* Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie(arrhenatherion elotiaris) 6510-1* Łąka rajgrasowa Arrhenatherion elotiaris Stanowisko w pobliżu miejscowości Popiołówka km 33.8, km 34.0, km 34.3, km 35.1 6510-2 Łąka wiechlinowokostrzewcowa Stanowisko w pobliżu Kolonii Popiołówka km 36.0, km 36.6, km 37.1, km 37.5 Poa-Festucetum Stanowisko w pobliżu Kolonii km 39.5 rubrae Krukowszczyzna Stanowisko w pobliżu miejscowości km 28.0 Stare Krasne Stanowisko w pobliżu Kolonii km 29.9 Wojtachy Stanowisko w pobliżu miejscowości Stok km 32.6, km 32.9, km 33.3 91EO Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe(salicetum albae, Populetum albae, Alnion glutinosoincanae, olsy źródliskowe) 91EO-3* Łęg olszowo-jesionowy Fraxino-Alnetum *siedlisko priorytetowe Stanowisko w pobliżu miejscowości Popiołówka Stanowisko w pobliżu Kolonii Popiołówka Stanowisko w pobliżu miejscowości Stare Krasne Stanowisko w pobliżu Kolonii Wojtachy Stanowisko w pobliżu miejscowości Stok km 34.1, km 35.3 km 36.5, km 37.7 km 27.9, km 28.1 km 29.8 km 33.5 23
Tabela 4. Stwierdzone podczas inwentaryzacji siedliska przyrodnicze z I Załącznika Dyrektywy Siedliskowej: Wariant 1. Siedlisko Stanowisko Kilometraż 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi 2330-1 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi Stanowiska w pobliżu Kolonii Kozińce Stanowiska w pobliżu miejscowości Kozińce km 10.1,km 10.6, km 10.7 km 11.1 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150-2 Starorzecza i drobne Stanowiska w pobliżu miejscowości km 30.2, km 35.9 zbiorniki wodne Jasionóweczka Stanowisko w pobliżu Kolonii Krasne km 35.9 3270 Zalewane muliste brzegi rzek 3270-1 Naturalne, eutroficzna roślinność związków: Chenopodion fluviatile, Bidention tripartitae Stanowisko w pobliżu Kolonii Krasne km 35.9 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 6430-3 Niżowe, nadrzeczne Stanowisko w pobliżu Kolonii km 36.0 zbiorowiska okrajkowe Krasne 6510* Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie(arrhenatherion elotiaris) 6510-1* Łąka rajgrasowa Stanowisko w pobliżu miejscowości km 15.2, km 15.7 Arrhenatherion elotiaris Chraboły Stanowisko w pobliżu miejscowości km 18.6 6510-2 Łąka wiechlinowokostrzewcowa Poa-Festucetum Knyszyn Stanowiska w pobliżu miejscowości km 30.2, km 35.9 rubrae Jasionóweczka Stanowiska w pobliżu miejscowości km 30.8, km 31.0 Jasionówka Stanowisko w pobliżu Kolonii Krasne km 35.5, km 36.2 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 9170-2 Grąd subkontynentalny Stanowisko w pobliżu miejscowości km 16.1 Tilio-Carpinetum Chraboły Stanowisko w pobliżu miejscowości km 17.7, km 17.8 Knyszyn Stanowisko w pobliżu Kolonii Chobotki km 26.5 91EO* Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe(salicetum albae, Populetum albae, Alnion glutinosoincanae, olsy źródliskowe) 91EO-3* Łęg olszowo-jesionowy Fraxino-Alnetum Stanowisko w pobliżu Kolonii Dobrzyniewo Kościelne Stanowisko w pobliżu miejscowości km 6.3, km 6.4 km 9.1 Krynice Stanowisko w pobliżu rezerwatu km 14.5 Kulikówka Stanowisko w pobliżu miejscowości km 15.2 Chraboły Stanowisko w pobliżu miejscowości km 17.6, km 17.8, km 18.1, km Knyszyn 18.6, km 18.9 Stanowisko w pobliżu miejscowości km 22.6 Rosochy Stanowisko w pobliżu miejscowości km 32.4 Jasionówka Stanowisko w pobliżu Kolonii Km 33.6, km 34.5, km 34.1 Jasionówka Stanowisko w pobliżu Kolonii km 36.0, km 36.2 Krasne 24