PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY (Dz. U. Z 2002r. Nr 10, poz.96; Dz. U. Z 2002r. Nr 51, poz.458)
Zadaniem opiekuńczym szkoły jest zabezpieczenie odpowiedniej profilaktyki przeciwdziałającej szeroko podjętej demoralizacji młodzieży. W ostatnich latach, by temu przeciwdziałać, w szkołach przy współudziale różnych instytucji i organizacji, tworzy się programy mające zapewnić bezpieczeństwo uczniom. Szkolny Program Profilaktyczny powstał w wyniku zdiagnozowania najważniejszych problemów wychowawczych szkoły. Diagnoza trudności była możliwa dzięki rozmowom i ankietom przeprowadzonym wśród nauczycieli, rodziców, uczniów oraz dzięki doświadczeniom i obserwacjom pedagogów. W wyniku ciągłej obserwacji zauważono, że wśród dzieci i młodzieży coraz częściej dochodzi do form zachowań nieakceptowanych w społeczeństwie: agresywności, kłamstwa, nadużywania alkoholu, odurzania się, zażywania substancji psychoaktywnych jakimi sa dopalacze, wykroczeń przeciw mieniu, ucieczek z domu, wagarowania. Zachodzi wówczas potrzeba podjęcia takich działań wychowawczych, które pozwoliłyby na wyrównanie zaistniałych błędów i braków oraz przywróciły osobie nieprzystosowanej prawidłowy kontakt ze społeczeństwem. Stąd konieczne jest ciągłe poszukiwanie skutecznych metod oddziaływań, które doprowadziłyby do autentycznej zmiany osobowości wychowanka. W związku z narastającą agresją wśród młodzieży oraz obniżeniem wieku popełniania czynów karalnych i demoralizacji nieletnich, a także szerzącą się patologią rodzin podejmuje się działania mające na celu uświadomienie uczniom i rodzicom tego problemu oraz konsekwencji z tego wynikających. Niektóre z dzieci uczęszczających do Gimnazjum Gminnego w Rychnowach pochodzą z rodzin patologicznych lub zagrożonych alkoholizmem. Sytuacja materialna tychże dzieci jest bardzo trudna dlatego stworzono program, aby uchronić młodego człowieka przed degradującym go wpływem rodziny i stworzyć mu możliwość poznania życia bez alkoholu. Program ma zapewnić uczniom miejsce do odrabiania lekcji, możliwość kształcenia intelektualnego oraz rozwoju osobowości. Kolejnym ważnym problemem jest zainteresowanie młodzieży środkami psychoaktywnymi. Przyczyn sięgania po dopalacze jest wiele, m. in: 2
chęć zaimponowania innym, negatywny wpływ grupy rówieśniczej, problemy i niepowodzenia, nuda, ciekawość, chęć przeżycia czegoś nowego ucieczka przed stresem, nieświadomość zagrożenia, problemy osobowościowe. Obok zmian legislacyjnych związanych ze środkami psychoaktywnymi, ważne, o ile nie najważniejsze, są szerokie działania profilaktyczne skierowane do dzieci i młodzieży, nauczycieli i rodziców. Podstawowym celem programu jest zaangażowanie nauczycieli, wychowawców i rodziców w działania o charakterze profilaktycznym w stosunku do uczniów, ponieważ pomoc w bezpośrednim i częstym kontakcie z młodymi ludźmi okazuje się efektywnym sposobem zapobiegania wielu zagrożeniom w tym okresie rozwojowym. Treści, zakres oraz metody pracy wychowawczej uwzględniać będą oczekiwania głównego odbiorcy działań edukacyjnych uczniów oraz będą dostosowane do ich problemów i potrzeb. Część programu realizowana będzie w systemie odrębnych, obowiązkowych zajęć dla uczniów. Za realizację i przebieg programu odpowiedzialni będą specjaliści i nauczyciele realizujący zajęcia z uczniami, a więc osoby przygotowane zarówno w zakresie wiedzy jaki i zakresie metodyki nauczania. Nastąpi integracja wszystkich działań podejmowanych w ramach realizacji programu. Zostanie stworzona przez otoczenie ucznia ( rodzice, opiekunowie, nauczyciele, grupa rówieśnicza, pielęgniarka szkolna i pozostali członkowie społeczności szkolnej) atmosfera sprzyjająca przeciwdziałaniu alkoholizmowi w ogóle oraz rozwojowi społecznemu i osobistemu ucznia. Ponadto program ma na celu: wspieranie uczniów w rozwoju psychicznym i osobowościowym, kształtowanie pozytywnych postaw i zachowań, przekazanie uczniom wiedzy o substancjach psychoaktywnych, kształcenie umiejętności świadomego dokonywania wyboru, wyuczenie asertywnych zachowań, umiejętność odmawiania, uświadomienie uczniom skutków zażywania środków odurzających, przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym (alkoholizm, narkomania, przemoc, przestępczość), 3
dostarczenie nauczycielom i rodzicom niezbędnej wiedzy na temat dopalaczy oraz skutków ich działania, szeroka współpraca z osobami i instytucjami wspierającymi szkolę w działaniach związanych z profilaktyką, prowadzenie bieżącej oceny zagrożeń, ochrona przed negatywnym oddziaływaniem środowiska szkolnego i lokalnego, pomoc uczniom ze środowisk trudnych i zagrożonych patologią, zwiększenie stanu bezpieczeństwa i poczucia bezpieczeństwa w szkole, ukazywanie zdrowych, społecznych, ekonomicznych i moralnych następstw uzależnień i negatywnych zachowań. Opracowany plan zawiera praktyczne wskazówki jak pomóc młodzieży. Wskazuje konkretne metody pracy z osobą nieprzystosowaną społecznie, takie jak: sport, rekreacja, plastyka, muzyka, socjodrama, zajęcia pozalekcyjne, działalność opiekuńcza świetlicy, biblioteki. Wskazane są też zalety tych metod, potrzeby stosowania oraz płynące z nich możliwości przekształcania osobowości jednostki. Przygotowane są też konkretne scenariusze zajęć, w czasie których dziecko uczy się umiejętności komunikowania się, poczucia własnej wartości oraz umiejętności asertywnych. We wszystkich metodach kładzie się nacisk na pobudzanie aktywności wychowanka, dostrzeganie jego zdolności i zainteresowań, a także stwarza się warunki do osiągania sukcesu na miarę jego możliwości, a tym samym wzrostu poczucia własnej wartości. Program będzie realizowany także w formie: lekcji wychowawczych i lekcji z pedagogiem szkolnym na temat zachowań agresywnych, szkodliwości alkoholu, narkotyków, dopalaczy, w czasie pozalekcyjnych zajęć z dziećmi mającymi na celu doskonalenie i kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów, wyrabianie postaw asertywnych, ukazywanie ogólnie przyjętych norm zachowania akceptowanych przez społeczeństwo i rodzinę, poprzez organizację warsztatów profilaktycznych realizowanych przez specjalistów spoza szkoły, 4
umożliwianie uczniom udziału w spotkaniach i spektaklach profilaktycznych na temat szkodliwości stosowania alkoholu, narkotyków, dopalaczy, poprzez organizację pedagogizacji rodziców w celu pogłębiania ich wiedzy o niedostosowaniu społecznym i uzależnieniach, poprzez współprace wychowawców z pracownikami specjalistycznych ośrodków i instytucji fachowo zajmujących się oddziaływaniami profilaktycznymi wśród młodzieży, poprzez organizację akcji, konkursów, przedstawień, itp. Propagujących życie bez nałogów; zorganizowanie szkolnej akcji pod hasłem STOP PRZEMOCY, DOPALACZOM MÓWIĘ NIE -konkurs na projekt ulotki profilaktycznej. Działania szkoły w zakresie profilaktyki: diagnostyczne, informacyjne, edukacyjne, alternatywne formy spędzania czasu, pomocowe, interwencyjne. Podmioty działań w zakresie profilaktyki szkoły: uczniowie, rodzice, nauczyciele. I. DIAGNOSTYCZNA DZIAŁALNOŚC SZKOŁY W zakresie rozeznania się w rozmiarze zjawisk patologicznych w szkole oraz rozeznania się w trudnościach wychowawczych i trudnościach z nauką poszczególnych uczniów. Podmiot Forma oddziaływań odpowiedzialni oddziaływań rodzice przeprowadzenie i opracowanie Pedagog, członkowie badań ankietowych, zespołu wychowawczego, 5
uczniowie nauczyciele indywidualne rozmowy z rodzicami. przeprowadzenie i opracowanie badań ankietowych, indywidualne rozmowy z uczniami, kierowanie uczniów trudnych wychowawczo i z trudnościami w nauce na badania do PPP. przeprowadzenie i opracowanie badań ankietowych. wychowawcy. Pedagog, członkowie zespołu wychowawczego, wychowawcy. pedagog II. INFORMACYJNA DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY W zakresie przekazania rzetelnej wiedzy na temat etapów rozwoju człowieka, zasad zdrowego żywienia i szkodliwości używek. Podmiot Forma oddziaływań odpowiedzialni oddziaływań Prelekcje na temat: Pedagog, członkowie okresu dojrzewania, w którym znajdują się uczniowie gimnazjum, zespołu wychowawczego, wychowawcy, nauczyciele przygotowani zasad zdrowego żywienia, do nauczania życia szkodliwości używek i ich w rodzinie i biologii. rodzice wpływie na psychikę i organizm młodego człowieka. Zajęcia warsztatowe, w małych grupach dyskusyjnych, poświęcone przekazaniu sobie wiedzy i spostrzeżeń dotyczących wiedzy na w/w tematy. lekcje biologii, wos-u, Nauczyciele biologii, uczniowie spotkania z lekarzem, przedstawicielem Sanepidu, życia w rodzinie, pedagog, bibliotekarz. 6
rada pedagogiczna policji, lektura własna na bazie zasobów biblioteki szkolnej. szkolenie rady pedagogicznej w ramach WDN, przekazanie specjalistycznej wiedzy nt. okresu dojrzewania, stanu emocjonalnego nastolatków i zmian zachodzących w ich organizmie, wykład, warsztaty z zakresu wiedzy nt. narkotyków oraz dopalaczy i ich wyglądu, wpływu na zachowanie i wygląd człowieka. Lider WDN, dyrektor Lider Eko-Szkoły Życia Wandzin, pedagog. III. EDUKACYJNA DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY W zakresie kształtowania pozytywnych postaw i zachowań w obszarze radzenia sobie ze stresem, umiejętności komunikacji, asertywności i poczucie własnej wartości. Podmiot Forma oddziaływań odpowiedzialni oddziaływań działania w ramach zajęć integracyjnych, Pedagog, wychowawcy, nauczyciele sztuki, realizacja kampanii szkolnej Człowiek wobec AIDS, biblioteki oraz pozostali nauczyciele. oddziaływanie poprzez wzorce uczniowie osobowe, zajęcia warsztatowe kształtujące oczekiwane postawy, udział w spektaklach organizowanych przez szkołę, MOK, CPR o tematyce 7
rodzice nauczyciele dotyczącej zagrożeń XXI wieku organizowanie wystaw szkolnych typu: Nie narkotykom!, Dziękuję nie palę!, AIDS-dźuma XXI wieku, Tolerancja, zajęcia korekcyjnoterapeutyczne, konkursy i zawody, spotkania z doradcą personalnym, sędzią, kuratorem sądowym, policjantem do spraw prewencji. spotkania warsztatowe kształcące lub utrwalające odpowiednie postawy i reakcje (jak radzić sobie ze stresem, komunikacja międzyludzka, asertywność), proponowanie stosowanej literatury pedagogicznej dla rodziców. zajęcia warsztatowe w ramach WDN, lektura własna na bazie zasobów biblioteki szkolnej i biblioteczki pedagoga, lektura znajdujących się w bibliotece scenariuszy lekcji warsztatowych i wykorzystanie ich jako inspiracji pracy z klasa, udział w szkoleniach organizowanych przez WODN, Pedagog, wychowawcy. Lider WDN, samokształcenie. 8
poradnie i ośrodki profilaktyczne. IV. PRZEKAZANIE MŁODZIEŻY ALTERNATYWNEGO WZORCA DZIAŁALNOŚCI I ZACHOWAŃ. Forma oddziaływań odpowiedzialni Wzorce osobowe. Wszyscy pracownicy szkoły. Program zajęć pozalekcyjnych. Dyrektor, opiekunowie kół i zajęć. Zajęcia poświecone rozmowom Wychowawcy, pedagog. i propagowaniu różnych form spędzania czasu. Zajęcia poświecone poszukiwaniu celu i sensu życia. Prowadzący zajęcia korekcyjno-terapeutyczne, rozmowy terapeutyczne, koło filozoficznoteologiczne, koło poetyckie. Wyjazdy szkolne i klasowe: Nauczyciele historii, biologii, wf-u, geografii, muzea, wychowawcy, pedagog i inni. parki i ogrody, wycieczki i rajdy, obozy zimowe i letnie, kino, teatr, zabytki, przeprowadzenie i opracowanie badań ankietowych. Współpraca z MOK i Centrum Sportu i Rekreacji, propagowanie zajęć w/w placówkach. V. POMOCOWA DZIAŁALNOŚC SZKOŁY W zakresie pomocy finansowej najuboższym uczniom: zapewnienie dzieciom z najuboższych rodzin dożywiania oraz podręczników, przydzielanie dzieciom z najuboższych rodzin zapomóg losowych, opiniowanie przez szkołę wniosków do GOPS-u i MOPS-u. 9
VI. INTERWENCYJNA DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY W zakresie udzielania konkretnej pomocy by przerwać niebezpieczne eksperymentowanie ucznia z używkami: rozmowy interwencyjne z zainteresowanymi osobami (uczniowie, rodzice), odsyłanie rodziców/opiekunów i ich dzieci do specjalistycznych środków terapeutycznych i wychowawczych oraz poradni, CPR, MOPS, zobowiązanie rodziców/opiekunów do stałego informowania szkoły o kontaktach i terapii dziecka w ośrodku, stała współpraca z dzielnicowymi-korekcja działań. Przewidywane efekty: ograniczenie przemocy, agresji, zła, ograniczenie zjawiska uzależnienia od nikotyny, alkoholu, narkotyków, dopalaczy, uczeń: potrafi być asertywny umie powiedzieć NIE, zdaje sobie sprawę z zagrożeń otaczających nas w świecie, dużo wie na temat alkoholu, narkotyków, środków odurzających, promuje zdrowy styl życia, poznaje wartości życia w trzeźwości, zachowań pozytywnych, podwyższa swoją samoocenę, rozwija wrażliwość, zaufanie i współżycie w grupie; rodzic: korzysta ze wsparcia instytucji profesjonalnych, wspiera dziecko w trudnych sytuacjach, są przekonani, że podejmowane wspólnie ze szkołą działania profilaktyczne stwarzają szansę na zapobieganie patologiom w rodzinie; nauczyciel: kształci umiejętność stosowania nowych procedur i strategii pracy z dzieckiem i grupą, ma pozytywny wpływ na młodzież, którą uczy, szczególnie tzw. uczniów trudnych, 10
posiada wiedzę z zakresu profilaktyki, a także umiejętność postępowania i współdziałania oraz stosowania różnorodnych form pomocy, występuje lepsza komunikacja i współdziałanie z uczniami i rodzicami; zintegrowanie wszystkich podmiotów w zakresie wsparcia i przeciwdziałania wymienionych problemów. Realizujący program: pedagog, wychowawcy klas, nauczyciele, dyrektor, pielęgniarka. Współrealizujący program: policja, Zespół Kuratorów Sądowych przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie, Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Eko-Szkoła Życia w Wandzinie. 11