ZASTOSOWANIE METODY MINIMALNYCH CIE EK ZDATNO CI W SYSTEMIE BCMS W PORCIE LOTNICZYM

Podobne dokumenty
ANALIZA WP YWU ELEMENTÓW INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ NA GOTOWO OPERACYJN PORTU LOTNICZEGO

ALGORYTMIZACJA PROCESU SPRAWDZANIA GOTOWO CI OPERACYJNEJ PORTU LOTNICZEGO

IDENTYFIKACJA KRYTYCZNYCH PUNKTÓW KONTROLI W PROCESIE OBS UGI BAGA U REJESTROWANEGO

KONTROLA ZARZ DCZA JEDNOSTKACH SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH I JEJ WYMAGANIA

DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNO CI JAKO CIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO

Rozdzia I Postanowienia ogólne

UCHWA A NR IX/ /2019 RADY GMINY GNIEZNO. z dnia 5 kwietnia 2019 r.

Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów

OP ATY ZA US UG ZBIOROWEGO ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA CIEKÓW A ZASADA SPRAWCA ZANIECZYSZCZENIA P ACI

Instrumenty rynku pracy dla osób poszukuj cych pracy, aktualnie podlegaj cych ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie.

Cloud Computing - czego wymaga od dostawcy usług w zakresie bezpieczestwa. Telekomunikacja Polska S.A. Andrzej Karpiski Łukasz Pisarczyk

Adres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia:

Art. 1. W ustawie z dnia 20 pa dziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nast puj ce

ZG!OSZENIE ZBIORU DANYCH DO REJESTRACJI GENERALNEMU INSPEKTOROWI OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

ZARZ DZANIE RYZYKIEM W TECHNOLOGII MORSKIEGO TRANSPORTU ADUNKU

UMOWA nr./.. - PROJEKT. zawarta dnia roku. po przeprowadzonym post&powaniu o zamówienie publiczne w trybie przetargu

Wzór Umowy Nr RAP/54/2010

I. 1) NAZWA I ADRES: Miejski Zarz d Budynków Mieszkalnych, ul. Filaretów 31, Tychy, woj. tel w. 133, fax

Dzia anie anie 1.6 Rozwój j sieci i kooperacji

wiczenie Formatowanie tekstu wielostronicowego Imi i Nazwisko

Bazy danych Podstawy teoretyczne

Kod pocztowy Województwo Mazowieckie. Faks Adres internetowy (URL)

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI

Uchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r.

Kategoria: Zamówienia publiczne Opublikowano: środa, 14, sierpień :54 Admin-Redaktor Odsłony: 2092 Warszawa, r.

Regulamin Organizacyjny Gminnego Orodka Pomocy Społecznej w Jasienicy. Rozdział I Podstawy prawne

OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU

-OPIS WYMAGA - OPIS ZAKRESU. a. w zakresie usługi b. w zakresie personelu technicznego

Program Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008.

Gdynia: Dostawa i monta mebli, w podziale na zadania. Numer og oszenia: ; data zamieszczenia: OG OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.

1. WSTP. 2. Koncepcja platformy bezpieczestwa publicznego

Program Sprzeda wersja 2011 Korekty rabatowe

Zmiany w informatorze technik us ug pocztowych i telekomunikacyjnych 421[01]

MODEL SEKTORA KONTROLI OBSZARU DO BADANIA P YNNO CI RUCHU LOTNICZEGO

MyPowerGrid. Ewidencja i kontrola kosztów poprzez monitoring w czasie rzeczywistym. Grzegorz Gutkowski

WOJEWÓDZTWA "L#SKIEGO. Katowice, dnia 12 czerwca 2009 r. Nr 101

DECYZJA. Warszawa, dnia 4 padziernika 2004 r. GI-DEC-DS-208/04

Wskaniki niezawodnoci pojazdów samochodowych podlegajcych okresowym badaniom technicznym na Stacji Kontroli Pojazdów

Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: ; data zamieszczenia: OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy

ZARZ DZANIE RYZYKIEM W PROCESIE EKSPLOATACJI WOJSKOWYCH STATKÓW POWIETRZNYCH

TARYFA DLA ZBIOROWEGO ZAOPATRZENIA W WOD I ZBIOROWEGO ODPROWADZANIA CIEKÓW

INFORMACJA DODATKOWA

ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r.

UCHWAŁA Nr XXXI/237/05 Rady Miejskiej yrardowa z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie: Karty współpracy Miasta yrardów z Organizacjami Pozarzdowymi.

Klub Paragraf 34, Bronisławów dr in. Marek Dwiarek. Centralny Instytut Ochrony Pracy Pastwowy Instytut Badawczy

z dnia 28 padziernika 2004 r. w sprawie osłony meteorologicznej lotnictwa (Dz. U. z dnia 17 listopada 2004 r.)

Opinia PKPP Lewiatan do projektu ustawy o wiadczeniu us ug na terytorium RP /druk 2590 cz.1/ z dnia r.

Uchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny

Adres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia:

INFORMACJA DODATKOWA

Nazwa Wykonawcy: Adres: nr identyfikacyjny VAT: REGON: zwanym dalej Wykonawc.

CZY WARTO MIE AUTO NA SPÓŁK Z PRACODAWC?

z siedzib..., NIP., zwan w treci umowy Zamawiajcym, reprezentowan przez:

ZAKRES OBOWIZKÓW, UPRAWNIE I ODPOWIEDZIALNOCI PRACOWNIKA BIURA ZARZDU POWIATU STAROSTWA POWIATOWEGO W PABIANICACH

Rozdział 1 Przepisy ogólne

ROZPORZDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 2 wrzenia 2003 r.

INSTRUKCJA WYPEŁNIENIA KARTY PROJEKTU W KONKURSIE NA NAJLEPSZY PROJEKT

NA , R.

Zmiany w informatorze technik us ug pocztowych i finansowych 421[02]

ROZPORZDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia r. w sprawie postpowania z dokumentacj zwizan z prac kierowcy

1. Definicja i cel audytu zewntrznego

INSTRUKCJA OPERACYJNA LOTNISKA WARSZAWA/MODLIN CZ E 13. PROCEDURA PROWADZENIA PRAC NA LOTNISKU. Administrator: Kierownik Zespo"u Operacyjnego

UBEZPIECZENIE MIENIA I ODPOWIEDZIALNOCI CYWILNEJ Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i

USTAWA. z dnia... o podatku tonaowym. Rozdział 1. Podmiot i przedmiot opodatkowania

Załcznik nr 10.2 do SIWZ. Wzór umowy OWIETLENIE

M ZASYPANIE WYKOPÓW WRAZ Z ZAGSZCZENIEM

Zmiany w informatorze technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej 313[07]

Europejska karta jakości staży i praktyk

Weir Minerals Poland Sp. z o.o.

w Warszawie Adres strony internetowej zamawiaj cego: I. 2) RODZAJ ZAMAWIAJ CEGO: Samodzielny publiczny zak ad opieki zdrowotnej.

Pytania do UMWL o port lotniczy w Babimoście koło Zielonej Góry

s FAQ: NET 08/PL Data: 01/08/2011

Lista kontrolna umowy z podwykonawc

2.5 Trwało projektu. 5 Metodologia tworzenia analiz ryzyk w projektach PPP i ich podziału pomidzy stron publiczn i prywatn w kontekcie ich wpływu

ROZPORZDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 26 sierpnia 2003 r.

Zmiany w informatorze technik technologii chemicznej 311[31]

INFRASTRUKTURA I EKSPLOATACJA PORTÓW LOTNICZYCH Wersja przedmiotu 2013 Jednostka

Zmiany w informatorze technik organizacji us ug gastronomicznych 341[07]

WYKORZYSTANIE METODY BowTie ORAZ TECHNIKI GSN DO ANALIZ BEZPIECZE STWA RUCHU LOTNICZEGO

SEKCJA I: ZAMAWIAJCY SEKCJA II: PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA. file://c:\documents and Settings\zampub2\Ustawienia lokalne\temporary Internet Fil...

CELE I ZADANIA RODOWISKOWE Harmonogram działa

INFORMACJA DODATKOWA

Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodark

ubezpieczenie mienia oraz odpowiedzialnoci cywilnej (CPV: , , )

UCHWAŁA NR V/41/2015 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 27 lutego 2015 r.

Elementy pneumatyczne

POLITYKA PRZECIWDZIAANIA ZAGRO ENIOM KORUPCYJNYM W POCZCIE POLSKIEJ S.A.

Ustawa. z dnia 2005 r. o kształtowaniu wynagrodze w agencjach i funduszach celowych. sektora finansów publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw 1)

UMOWA nr. zwan dalej Wykonawc, reprezentowan przez..

urzdzenia do dekontaminacji misa i modyfikacji właciwoci powłok ochronnych z wykorzystaniem

Informacje dodatkowe (zgodne z 98 ust. 3 i 4 Rozporzdzenia Rady Ministrów z 21 marca 2005 r. Dz. U. Nr 49, poz. 463)

Zmiany w informatorze higienistka stomatologiczna 322[03]

Szczegółowe warunki otwartego konkursu projektów na realizacj zada z zakresu rozwoju sportu na terenie Gminy Krapkowice w 2017 roku.

Uchwała Nr 180/08 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 8 wrzenia 2008 roku

ZARZDZENIE NR 210/06 PREZYDENTA MIASTA ZIELONA GÓRA. z dnia 3 marca 2006 r. w sprawie uytkowania i gospodarowania majtkiem Urzdu Miasta Zielona Góra.

UCHWAŁA NR./07 RADY MIASTA ZIELONA GÓRA. z dnia 2007 r.

Regulamin uczestnictwa w systemie patronatu Ministerstwa Gospodarki i Pracy w zakresie szkole na temat instrumentów polityki strukturalnej UE

ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH

Transkrypt:

P R A C E N A U K O W E P O L I T E C H N I K I W A R S Z A W S K I E J z. 100 Transport 2013 Micha Kozowski Przedsibiorstwo Pastwowe Porty Lotnicze ZASTOSOWANIE METODY MINIMALNYCH CIEEK ZDATNOCI W SYSTEMIE BCMS W PORCIE LOTNICZYM Rkopis dostarczono, marzec 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono koncepcj zastosowania metody minimalnych cieek zdatnoci do wyznaczenia procesów i elementów infrastruktury (zasobów) krytycznych dla cigoci funkcjonowania portu lotniczego. Koncepcja ta odnosi si do praktycznego aspektu wdroenia systemu zarzdzania cigoci dziaania, opartego na standardzie normy BS 25999-2-2007, przez zarzdzajcego portem lotniczym. Jednym z wymaga normy BS 25999-2-2007 jest zidentyfikowanie i okrelenie krytycznych zasobów (infrastruktura, aktywa, personel, informacje, technologie, materiay eksploatacyjne), które s niezbdne do prowadzenia dziaalnoci i osigania celów. Wymaganie to, konieczne do skutecznego zarzdzania cigoci funkcjonowania portu lotniczego, jak wykazano, jest moliwe do spenienia poprzez zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci do okrelenia zasobów krytycznych i wymaganego ich poziomu minimalnego. Sowa kluczowe: port lotniczy, zarzdzanie cigoci dziaania, minimalna cieka zdatnoci 1. PORT LOTNICZY Z definicji prawnych [1], [8] wynika, e port lotniczy to lotnisko (wydzielony obszar na ldzie, wodzie lub innej powierzchni w caoci lub w czci przeznaczony do wykonywania startów, ldowa i naziemnego lub nawodnego ruchu statków powietrznych, wraz ze znajdujcymi si w jego granicach obiektami i urzdzeniami budowlanymi o charakterze trwaym, wpisany do rejestru lotnisk) uytku publicznego (otwarte dla wszystkich statków powietrznych w terminach i godzinach ustalonych przez zarzdzajcego tym lotniskiem i podanych do publicznej wiadomoci) wykorzystywane do lotów handlowych (zwizanych z ldowaniem w celu zabrania lub pozostawienia pasaerów, bagau, towarów lub poczty, przewoonych odpatnie). Na podmiot zarzdzajcy portem lotniczym naoone s liczne obowizki prawne [8], które odnosz si w szczególnoci do zapewnienia bezpieczestwa lotów oraz sprawnoci obsugi uytkowników lotniska. Z ustawowego obowizku uytecznoci publicznej wynikaj wymagania zapewnienia funkcjonowania lotniska, z zachowaniem okrelonych

122 Micha Kozowski wymaga, których zarzdzajcy lotniskiem nie speniby, kierujc si jedynie interesem handlowym lub statutowym oraz prowadzenia eksploatacji lotniska w sposób zapewniajcy cigo ruchu lotniczego. 1.1. INFRASTRUKTURA PORTU LOTNICZEGO Odnoszc si do powyszych definicji, w infrastrukturze portu lotniczego wyróniono: pole ruchu naziemnego (cz lotniska przeznaczona do startu, ldowania i koowania statków powietrznych skadajca si z pola manewrowego i pyt postojowych) [1], do elementów którego w szczególnoci nale: o drogi startowe, o drogi koowania, o pyty postojowe; lotnicze urzdzenia naziemne (obiekty i urzdzenia do kierowania, kontroli, nadzoru i zabezpieczania obsugi ruchu lotniczego) [8], do których w szczególnoci nale: o urzdzenia radiokomunikacyjne, o urzdzenia radiolokacyjne, o urzdzenia radionawigacyjne, o wzrokowe pomoce nawigacyjne, o automatyczne systemy pomiarowe parametrów meteorologicznych. scentralizowan infrastruktur (suc do wykonywania usug obsugi naziemnej elementy infrastruktury w porcie lotniczym, których zoono, koszt lub wpyw na rodowisko nie pozwala na podzia lub powielenie) [8], do elementów której w szczególnoci nale: o jednolity system odpraw pasaerów i bagau wraz z wyposaeniem, o tamocigi suce do transportu bagau wewntrz terminalu lotniska, o miejsca do parkowania dla sprztu i pojazdów sucych do wiadczenia usug obsugi naziemnej, o stacje zasilania w energi elektryczn 230 V/400 Hz statków powietrznych na pycie postojowej, o instalacje dostawy wody pitnej i odprowadzania cieków, o pyty przeznaczone do odladzania samolotów wraz z systemem utylizacji odpadów powstajcych w wyniku odladzania, o pomieszczenia sortowni bagau wraz z tamami dla bagau pasaerów odlatujcych i przylatujcych, o centralny system dystrybucji paliwa, o systemy cznoci naziemnej, o system informacji lotniskowej. Elementy infrastruktury portu lotniczego mona opisa jako zbiór elementów x o licznoci N (1):

Zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci w systemie BCMS w porcie lotniczym 123 X x1, x2,..., x N 1, x N (1) Kady i-ty element tego zbioru mona opisa k-elementowym wektorem cech (2): i x x x,..., x, i1 x,..., i2 ij ik (2) Dla kadej j-tej cechy i-tego elementu mona okreli wymaganie (3): d ij x g (3) ij ij gdzie: x ij warto j-tej cechy i-tego elementu infrastruktury, d ij dolna granica wartoci j-tej cechy i-tego elementu infrastruktury, g ij górna granica wartoci j-tej cechy i-tego elementu infrastruktury. Wartoci x ij, d ij, g ij mog by wielkociami zdeterminowanymi (binarnymi, rzeczywistymi), zmiennymi losowymi lub funkcjami losowymi i zale od okrelonych w odpowiednich przepisach norm, np.: [1], [8], a dotycz w szczególnoci zapewnienia bezpieczestwa i cigoci funkcjonowania portu lotniczego. Niespenienie okrelonych wymaga (3) skutkuje zmian stanu zdatnoci eksploatacyjnej portu lotniczego. Zalenoci midzy wartociami cech elementów (zmiennymi w czasie), a stanem zdatnoci eksploatacyjnej portu lotniczego wyznaczaj struktur niezawodnociow portu lotniczego. Analiza struktury niezawodnociowej umoliwia zidentyfikowanie elementów i wyznaczenie tych cech elementów, które musz spenia wymagania, aby port lotniczy znajdowa si w stanie zdatnoci eksploatacyjnej. Zarówno wartoci cech, jak i wymagane granice ich wartoci s zmienne w czasie i zale w szczególnoci od stanów niezawodnociowych elementów (opisywanych miarami niezawodnoci) oraz wymaga wynikajcych z realizowanych zada (opisywanych miarami odpowiednioci). W literaturze [3] wyrónia si dwa typy struktury niezawodnociowej: szeregowa struktura niezawodnociowa system jest w stanie zdatnoci eksploatacyjnej, gdy cechy wszystkich elementów speniaj wymagania; x 1 x 2 x N-1 x N Rys. 1. Schemat szeregowej struktury niezawodnociowej równolega (nadmiarowa) struktura niezawodnociowa system jest w stanie zdatnoci eksploatacyjnej, gdy cechy co najmniej jednego elementu speniaj wymagania.

124 Micha Kozowski x 1 x 2 x N-1 x N Rys. 2. Schemat równolegej struktury niezawodnociowej Najczciej, rzeczywiste systemy techniczne charakteryzuj si mieszan, szeregowo równoleg struktur niezawodnociow. Jak wynika z bada [4], [5], [6], [7] port lotniczy jest zoonym, pracujcym w sposób cigy, systemem technicznym wielokrotnego uytku o dynamicznej, mieszanej strukturze niezawodnociowej. 1.2. EKSPLOATACJA PORTU LOTNICZEGO Procesy eksploatacji portu lotniczego mona podzieli na: operacje statków powietrznych w ruchu lotniskowym (start, ldowanie, koowanie); obsuga naziemna (usugi wykonywane w porcie lotniczym na rzecz przewoników lotniczych i innych uytkowników statków powietrznych, obejmujce: 1) obsug w zakresie administracji naziemnej i nadzoru, 2) obsug pasaerów, 3) obsug bagau, 4) obsug towarów lub poczty, 5) obsug pytow, 6) obsug statków powietrznych, 7) obsug w zakresie zaopatrzenia statków powietrznych w materiay napdowe, 8) obsug w zakresie utrzymania statków powietrznych, 9) obsug w zakresie operacji lotniczych i czynnoci administracyjnych zwizanych z zaog, 10) transport naziemny, 11) obsug w zakresie zaopatrzenia pokadowego statków powietrznych w ywno i napoje; procesy specjalne (m.in.: zapewnienie bezpieczestwa i ratownictwo, ochrona przed aktami bezprawnej ingerencji, udostpnianie zasobów infrastruktury, utrzymanie techniczne elementów infrastruktury, ochrona rodowiska). Procesy te s realizowane przez waciwe podmioty i suby (m.in.: przewonicy lotniczy, agenci obsugi naziemnej, organy sub eglugi powietrznej, zarzdzajcy lotniskiem, suby pastwowe) z wykorzystaniem poszczególnych elementów infrastruktury portu lotniczego i przy uyciu specjalistycznych zasobów (m.in.: rodków technicznych, narzdzi i urzdze, procedur i informacji). Procesy eksploatacji portu lotniczego charakteryzuj si wysokim stopniem zoonoci i poziomem wymaga oraz skomplikowanym ukadem powiza midzyprocesowych. Wszystkie one maj na celu

Zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci w systemie BCMS w porcie lotniczym 125 zapewnienie bezpiecznego i sprawnego przewozu lotniczego. Z mocy obowizujcych przepisów prawnych [8] przebieg realizacji procesów eksploatacji jest koordynowany i nadozorowany przez zarzdzajcego portem lotniczym. Z punktu widzenia zarzdzajcego lotniskiem, procesy eksploatacji portu lotniczego mona sklasyfikowa jako: procesy dostarczajce kluczowe produkty i usugi, do których nale procesy zwizane z obsug: o statków powietrznych, o pasaerów, o bagau, poczty i adunków, procesy zapewniajce zasoby niezbdne do dostarczania kluczowych produktów i usug, do których nale procesy zwizane z: o zapewnieniem bezpieczestwa, o ochron przed aktami bezprawnej ingerencji, o utrzymaniem technicznym elementów infrastruktury, o koordynacj uytkowania zasobów infrastruktury, o ochron rodowiska. Naley mie na uwadze, e warunki eksploatacji portu lotniczego, a tym samym przebieg realizacji procesów eksploatacji podlegaj znaczcej liczbie zmiennych w czasie czynników zakócajcych, o rónym charakterze (zdeterminowane, losowe) i stopniu oddziaywania (pomijalne, znikome, znaczce, krytyczne). Przykadem takich czynników s: meteorologiczne warunki wykonywania lotów, oddziaywanie rodowiska naturalnego, stan eksploatacyjny elementów infrastruktury, wielko i struktura potoków ruchu statków powietrznych i pasaerów. Czynniki te, najczciej o charakterze losowym, w znaczcym stopniu determinuj wic wyniki realizacji procesów eksploatacji portu lotniczego. 2. SYSTEM ZARZDZANIA CIGOCI DZIAANIA BCMS System zarzdzania cigoci dziaania (ang. Business Continuity Management System BCMS) oparty jest na standardzie brytyjskiej normy BS 25999-2-2007 [2]. Norma ta definiuje i specyfikuje wymagania, które musz spenia systemy zarzdzania stosowne w duych, rednich i maych organizacjach dziaajcych w sektorze przemysowym, handlowym oraz publicznym, jest wic ona adekwatna do zastosowania w porcie lotniczym. Zgodnie z norm [2] cigo biznesowa rozumiana jest jako strategiczna i taktyczna zdolno organizacji do przewidywania i reagowania na zdarzenia i zakócenia w prowadzonej dziaalnoci w celu kontynuacji dziaalnoci biznesowej na akceptowalnym, zdefiniowanym poziomie, a system zarzdzania cigoci dziaania BCMS, to cz ogólnego systemu zarzdzania dotyczca ustanowienia, wdroenia, eksploatacji, monitorowania, oceny, utrzymania i doskonalenia cigoci biznesowej. Te podstawowe dla przedmiotu rozwaa definicje okrelone w normie [2] dowodz moliwoci i zasadnoci wdroenia systemu BCMS w porcie lotniczym, w odniesieniu do

126 Micha Kozowski ustawowego wymagania prowadzenia eksploatacji lotniska w sposób zapewniajcy cigo ruchu lotniczego [8]. Kluczowymi elementami, na których opiera si BCMS s: opracowanie strategii cigoci biznesowej (strategia organizacji zapewniajca wznowienie dziaalnoci i cigo biznesow w przypadku wystpienia klski lub innego zdarzenia lub zakócenia dziaalnoci); okrelenie dziaalnoci krytycznej (dziaalno, której prowadzenie jest niezbdne do dostarczenia kluczowych produktów i usug umoliwiajcych organizacji osignicie najwaniejszych, uwarunkowanych czasowo celów); opracowanie struktury reakcji zarzdzania cigoci biznesow (opracowanie i wdroenia waciwych planów i ustale sucych zapewnieniu cigoci krytycznej oraz zarzdzania zdarzeniem); które prowadz do opracowania i wdroenia: Planu Zarzdzania Incydentem PZI (jasno okrelony i udokumentowany plan dziaania, stosowany w przypadku wystpienia zdarzenia, zazwyczaj obejmujcy kluczowy personel, zasoby, usugi i dziaania konieczne do wdroenia procesu zarzdzania zdarzeniem); Planów Cigoci Biznesowej PCB (udokumentowany zbiór procedur i informacji, opracowany, kompilowany i utrzymywany w gotowoci do wykorzystania w przypadku wystpienia zdarzenia, umoliwiajcy organizacji kontynuacj prowadzenia dziaalnoci krytycznej na minimalnym akceptowalnym poziomie). W planach PZI i PCB musz zosta okrelone dziaania i zasoby konieczne do podjcia i uycia w celu spenienia okrelonych wymaga: Maksymalnego tolerowanego czasu zakócenia dziaalnoci krytycznej mtcz (czas, po którym konkurencyjno danej organizacji zostanie nieodwracalnie zagroona, jeeli dostawy produktów i usug kluczowych nie zostan wznowione); Docelowego czasu wznowienia dziaalnoci krytycznej dcwd (docelowy czas wznowienia dostaw produktów i usug kluczowych lub dziaa po wystpieniu zdarzenia); Minimalnego akceptowalnego poziomu prowadzenia dziaalnoci krytycznej, po wystpieniu zakócenia mapd. Dziaalno krytyczna oraz wartoci: mtcz, dcwd, mapd okrelane s na podstawie wyników Analizy Wpywu na Biznes (ang. Business Impact Analysis BIA), która jest procesem analizy funkcji biznesowych i skutków, jakie zakócenia dziaalnoci krytycznej mog na nie wywiera. Zakócenia, rozumiane jako zdarzenia powodujce nieplanowane, ujemne odchylenia w dostarczaniu produktów lub usug kluczowych zgodnie z celem organizacji oraz wynikajce z nich ryzyko, wyraane jako kombinacja prawdopodobiestwa wystpienia zakócenia i jego skutek, okrelane s w procesie oceny ryzyka, na który skadaj si: identyfikacja i analiza ryzyka. Innymi elementami, wchodzcymi zgodnie z norm [2] w zakres, opartego na zasadzie cigego doskonalenia PDCA (ang. Plan-Do-Check-Act), systemu BCMS s: polityka, struktura organizacyjna i zasoby oraz analogiczne do wymaga normy ISO 9001 procedury dotyczce: dokumentacji, audytowania i doskonalenia.

Zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci w systemie BCMS w porcie lotniczym 127 3. WDROENIE BCMS W PORCIE LOTNICZYM Jak wynika z powyszego, wdroenie systemu BCMS w porcie lotniczym naley rozpatrywa z perspektywy strategii zarzdzajcego oraz postrzega jako inherentny element zarzdzania operacyjnego, rozumianego jako procesy decyzyjne, których celem jest zapewnienie eksploatacji portu lotniczego w sposób zgodny z wymaganiami (dotyczcymi zapewnienia bezpieczestwa, regularnoci i cigoci oraz wynikajcymi z zawartych umów i przyjtych zobowiza), realizowane w czasie rzeczywistym i w dynamicznie zmiennych warunkach eksploatacji. Rozpatrujc port lotniczy jako zoony system techniczny S, jego opis formalny (4) ma posta zbioru elementów X, powizanych midzy sob i z otoczeniem relacjami R, w sposób umoliwiajcy osignicie okrelonego celu dziaania: S X, R (4) Wdroenie BCMS zgodnie z norm [2] wymaga okrelenia dziaalnoci krytycznej celu dziaania oraz zidentyfikowania zasobów krytycznych elementów infrastruktury, których brak (stan niezdatnoci) lub ograniczenie (poredni stan zdatnoci) natychmiastowo powoduje przerwanie lub obnienie poniej okrelonego mapd na czas duszy ni okrelony mtcz dziaalno krytyczn. Z uwagi na wysoki stopnie zoonoci systemu portu lotniczego zachodzi praktyczna konieczno przyjcia okrelonej metody identyfikacji zasobów krytycznych i ich wzajemnych powiza, na podstawie analizy wczeniej okrelonej struktury niezawodnociowej portu lotniczego. Teoria eksploatacji i niezawodnoci systemów technicznych dostarcza kilka metod okrelania niezawodnoci systemów technicznych, np.: metoda dekompozycji, metoda stanów, metoda minimalnych cieek zdatnoci, metoda minimalnych przekrojów niezdatnoci [3]. Najbardziej uniwersaln metod jest metoda stanów. Jej zastosowanie okupione jest jednak bardzo du czasochonnoci. Wynika to z faktu, e przyjmujc nawet upraszczajce zaoenie, e kady i-ty element moe znajdowa si tylko w jednym z dwóch stanów niezawodnociowych, tj.: w stanie zdatnoci lub w stanie niezdatnoci (pominicie porednich stanów zdatnoci), to liczba stanów niezawodnociowych systemu LSN, wynosi gdzie: N liczba elementów. N LSN 2 (5) Podstawow probabilistyczn charakterystyk funkcyjn bezawaryjnoci dwustanowego elementu jest funkcja niezawodnoci R(t), definiowana jako prawdopodobiestwo poprawnej realizacji zada przez okrelony czas T, wyraona zalenoci (6): R( t) P( T t) (6)

128 Micha Kozowski gdzie: P(T > t) prawdopodobiestwo, e element bdzie poprawnie realizowa zadania przez czas T lub funkcja zawodnoci Q(t) wyraona zalenoci (7): Q( t) P( T t) (7) pomidzy którymi (dla elementu dwustanowego) zachodzi zwizek (8): R ( t) Q( t) 1 (8) a podstawow liczbow miar niezawodnoci elementu jest warto oczekiwana zmiennej losowej T (9): 0 E ( T ) R( t) dt (9) Dokonujc przegldu stanów niezawodnociowych, ze zbioru stanów niezawodnociowych systemu, o licznoci LSN wyznacza si k elementowy podzbiór stanów zdatnoci systemu, którego niezawodno RS wyraona jest zalenoci (10): RS k i1 P( ) (10) gdzie: S i i-ty stan zdatnoci systemu, P(S i ) prawdopodobiestwo wystpienia i-tego stanu zdatnoci systemu. W przypadku systemów technicznych o bardzo wysokim stopniu zoonoci, takich jak port lotniczy, efektywnymi metodami s metody minimalnej cieki zdatnoci i minimalnego przekroju niezdatnoci. Minimalna cieka zdatnoci, to minimalny podzbiór elementów systemu, których znajdowanie si w stanie zdatnoci jest warunkiem znajdowania si systemu w stanie zdatnoci, a przejcie dowolnego elementu tego podzbioru do stanu niezdatnoci powoduje przejcie systemu do stanu niezdatnoci. Minimalny przekrój niezdatnoci, to minimalny podzbiór elementów systemu, których znajdowanie si w stanie niezdatnoci powoduje, e system znajduje si w stanie niezdatnoci, a przejcie dowolnego elementu tego podzbioru do stanu zdatnoci powoduje przejcie systemu do stanu zdatnoci. Zastosowanie tych metod, umoliwia oszacowanie niezawodnoci systemu od dou i od góry, wedug zalenoci (11): n R S i RS1 (1 ) (11) Pi R Sj i1 j1 m

Zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci w systemie BCMS w porcie lotniczym 129 gdzie: RS niezawodno systemu; n liczba minimalnych przekrojów niezdatnoci; m liczba minimalnych cieek zdatnoci; R Pi niezawodno i-tego minimalnego przekroju niezdatnoci (obliczana wg (6)); R Sj niezawodno j-tej minimalnej cieki zdatnoci (obliczana wg (6)). Uwzgldniajc szeregow struktur dziaa w procesach obsugi operacji lotniczych w porcie lotniczym oraz wynikajc z tego moliwo przyjcia zaoenia o dwustanowoci elementów (zasobów), co jest równie uzasadnione ze wzgldu na specyfik operacyjnego zarzdzania portem lotniczym, stwierdzono moliwo i celowo zastosowania metody minimalnych cieek zdatnoci do okrelenia zasobów krytycznych portu lotniczego, co jest jednym z wymaga normy [2]. 4. PODSUMOWANIE Zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci umoliwia nie tylko efektywne zidentyfikowanie zasobów krytycznych portu lotniczego i okrelenie ich wzajemnych powiza (relacji). Przeprowadzenie analizy struktury niezawodnociowej portu lotniczego z zastosowaniem tej metody umoliwi równie zidentyfikowanie elementów nadmiarowych (gównie w sensie strukturalnym) lub potencjalnie nadmiarowych (gównie w sensie funkcjonalnym i parametrycznym). Okrelenie dla kadego i-tego elementu (stanowicego zasób krytyczny) funkcji niezawodnoci (6), (7) i wyznaczenie ich wartoci, umoliwia nadanie sensu mierzalnego analizie ryzyka, co pozostaje w zwizku ze strategi cigoci biznesowej i przeoy si na zwikszenie stopnia skutecznoci i efektywnoci planów PZI i PCB. Z kolei, wyniki analizy BIA bd daway podstaw do ksztatowania charakterystyk (3), (6) lub (7) poszczególnych elementów z uwzgldnieniem np. mapd. Ponadto, ksztatujc charakterystyki poszczególnych elementów (zasobów krytycznych) bdzie mona rozpatrywa warto oczekiwan czasu poprawnej realizacji zada (9) rozumianej jako cigo dziaania w odniesieniu do mtcz i dcwd. Zastosowanie metody minimalnych cieek zdatnoci w systemie zarzdzania cigoci dziaania portu lotniczego jest uzasadnione merytorycznie. Z uwagi na zoono systemu, jakim jest port lotniczy zastosowanie tej metody bdzie wizao si ze znacznymi nakadami pracy i czasu. Jednak uzyskane wyniki umoliwi zarzdzajcemu portem lotniczym okrelenie strategii cigoci biznesowej oraz struktury i planów reakcji na zdarzenie (rozumiane jako wystpienie stanu niezdatnoci eksploatacyjnej) w sposób majcy sens obliczeniowy i uzasadniony ekonomicznie. Bibliografia 1. Aneks 14 ICAO Lotniska, Tom I. - Projektowanie i eksploatacja lotnisk. Dz.Urz. ULC Nr 4, poz.4. 2. British Standards Institution. Business continuity management Specification. BS 25999-2-2007.

130 Micha Kozowski 3. Jawiski J., Borgo J.: Niezawodno eksploatacyjna i bezpieczestwo lotów. WKi, Warszawa 1989. 4. Kozowski M.: Gotowo operacyjna portu lotniczego dla rónej struktury potoku obsugiwanych statków powietrznych. Midzynarodowa Konferencja Naukowa Transport XXI Wieku, Warszawa 2004. 5. Kozowski M.: Metoda oceny gotowoci operacyjnej portu lotniczego. Rozprawa Doktorska Politechnika Warszawska, Warszawa 2004. 6. Kozowski M., Malarski M.: Wyznaczanie zdatnoci operacyjnej portu lotniczego. Prace naukowe Politechniki Radomskiej Transport nr 1 (17) 2003, Radom 2003, str. 313-318. 7. Malarski M.: Inynieria Ruchu Lotniczego. OWPW, Warszawa 2006. 8. Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze. Dz.U. Nr 100, poz. 696, z pón. zm. APPLICATION OF THE MINIMAL PATH SET METHOD IN THE AIRPORT BCMS Abstract: The article presents a concept of the method application of the minimal path set to determine the processes and infrastructure (resources) which are critical to the continuity of the airport functionality. This concept refers to the practical aspect of the implementation of the business continuity management system, based on the standard of BS 25999-2-2007, by the airport operator. One of the requirements of BS 25999-2-2007 is to identify and define critical resources (infrastructure, assets, personnel, information, technology, consumables) that are necessary to the business performance and the achievement of objectives. This requirement, necessary to the airport functionality effective management continuity, as shown, is possible to fulfill by the application of the minimal path set to determine critical resources and their required minimum level. Keywords: airport, business continuity management, minimal path set