DPWIEDZI I SCHEMAT PUNKTWANIA PZIM RZSZERZNY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w modelu, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę punktu za zapis tego równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane. Zadanie Model odpowiedzi. - Za podanie prawidłowej liczby protonów: 89 neutronów: 8 Uwagi Brak obliczeń nie powoduje utraty punktów. Jeśli zdający źle obliczy Z, ale na tej podstawie prawidłowo obliczy liczbę neutronów otrzymuje pkt. Punktacja za czynność za zadanie
. a) Za ustalenie liczb masowych: A pierwszego izotopu = 6 A drugiego izotopu = 65 b) - Za zastosowanie prawidłowej metody np. wzoru na średnią ważoną. - Za obliczenia i podanie poprawnego wyniku z jednostką: m (at) = 6,546 u Przykładowe rozwiązanie: 6 7,7 + 65 7, m (at) = [u] 00 m (at) = 6,546 u. - Za ustalenie poprawnej liczby wiązań. Typ wiązania Liczba wiązań Kowalencyjne spolaryzowane niespolaryzowane w tym ogółem koordynacyjne 0 lub 5 4. - Za zastosowanie prawidłowej metody łączącej dane z szukanymi. - Za obliczenia i podanie prawidłowego wyniku z jednostką: m C 0,6 g lub g Uznaje się każde rozsądne przybliżenie, np. 6,5 lub 6,6 ale nie 64. Brak wpisu w rubryce powoduje utratę punktu. Przykładowe rozwiązanie: I sposób pv = M m RT
m = 500 hpa 4 dm 44 g mol 8,4 hpa dm K mol 00 K = 0,58 g 0,6 g II sposób p 0 V0 p V = T T 0 V 0 = 7 K 500 hpa 4 dm 00 K 0 hpa = 5,9 dm 5,9 dm n C = = 0,4 mola,4 dm mol m C = 0,4 mol 44 g mol - = 0,56 g 0,6 g 5. - Za podanie prawidłowych nazw pierwiastków: A glin B krzem 6. - Za napisanie równań reakcji: a) NaH + H S 4 NaHS 4 + H b) Cu + H + C (CuH) C 7. - Za napisanie równań reakcji: I. Ca(HC ) (T ) CaC + C + H II. Ca(HC ) + Ca(H) CaC + H 8. - Za podanie numerów probówek, w których zaszły reakcje chemiczne: I, II i IV - Za poprawne określenie charakteru chemicznego tlenków: Si kwasowy Zn amfoteryczny Dopuszcza się odpowiedź: Si -kwaśny
4 9. - Za podanie prawidłowego wzoru lub prawidłowej nazwy odczynnika: H S 4(aq) lub H S 4 lub kwas siarkowy(vi) lub wodny roztwór kwasu siarkowego(vi) - Za poprawny opis obserwacji w dwóch probówkach: probówka z roztworem K S: Wydzielił się gaz lub pojawił się charakterystyczny zapach (zgniłych jaj). probówka z roztworem K S 4 : Nie obserwujemy zmian. 0. - Za napisanie równania reakcji: K S + H S 4 K S 4 + H S. - Za podanie informacji dotyczącej magnezu: Kawałki magnezu powinny mieć taki sam stopień rozdrobnienia lub powierzchnię kontaktu (i taką samą masę). dotyczącej kwasów: Stężenia molowe obu kwasów powinny być takie same.. a) - Za wybór wszystkich obserwacji prawdziwych:,, 6 b) - Za wybór wszystkich obserwacji, które umożliwią sformułowanie wniosku:, 6.. - Za poprawne sformułowanie wniosku: (Wzrost temperatury powoduje) zmniejszenie (ilości powstającego N 4 ) 4. - a) Za poprawne uzupełnienie opisu doświadczenia:. Naciskając tłok naczynia sprężamy gaz. bjętość gazu zmniejsza się, a zawartość naczynia odbarwia się.. Zmieniając położenie tłoka rozprężamy gaz ciśnienie w naczyniu zmniejsza się. bjętość gazu zwiększa się, a zawartość naczynia przyjmuje brunatne zabarwienie. - b) Za poprawne sformułowanie wniosku: Zwiększenie ciśnienia powoduje tworzenie większych ilości N 4 lub zmniejszenie ciśnienia powoduje tworzenie mniejszych ilości N 4. Uznaje się odpowiedź: Stężenia obu kwasów powinny być takie same. Za poprawne uzupełnienie każdego zdania (. i.) x
5 5. - Za zastosowanie prawidłowej metody uwzględniającej obliczenie mas substancji i mas roztworów. - Za obliczenia i podanie prawidłowego wyniku z jednostką: c p = 0,7% lub 0% Przykładowe rozwiązanie: m r o stężeniu % = m ri = 0 cm,0 g cm - = 0,40 g m r o stężeniu 4% = m rii = 80 cm,8 g cm - = 94,40 g % 0,40g m si = = 0,6 g 00% 4% 94,40g m sii = =,656 g 00% 0,6 g +,656 g c p = 00% = 0,7% 0,40 g + 94,40 g 6. - Za obliczenie masy chlorków w badanej wodzie (i porównanie jej z normą) lub przeliczenie normy na objętość próbki wody. - Za dokonanie oceny wody: Nadaje się do celów spożywczych. Przykładowe rozwiązania: I sposób (obliczenie masy chlorków w dm badanej wody) 50 cm wody 5 mg chlorków 000 cm wody X 000 cm 5 mg X = = 66,67 mg chlorków 50 cm Jeżeli zdający popełni błąd rachunkowy i sformułuje wniosek wynikający z obliczeń otrzymuje punkt. (Porównanie z normą 66,67mg<50 mg) i wniosek II sposób (obliczenie masy chlorków w 50 cm badanej wody na podstawie normy) 000 cm wody 50 mg chlorków 50 cm wody X
6 50 cm 50 mg X = 000 cm = 7,5 mg chlorków (Porównanie 7,5 mg>5 mg) i wniosek 7. - Za uszeregowanie płynów ustrojowych:, 4,, Podanie w odpowiedniej kolejności nazw płynów ustrojowych lub wartości ph (zamiast numerów) nie powoduje utraty punktu. 8. - Za napisanie równania reakcji: 4 + H H P 4 + H P + H 4 HP 9. - Za napisanie równania reakcji: Cu + H + Cu + + H 0. - Za podanie wzorów jonów w przesączu: Cu +, H + lub H +, Cl, (H ) 4 + H P Należy uznać równania:. - Za wybór nawozu: siarczan(vi) amonu lub (NH 4 ) S 4 - Za napisanie równania reakcji: NH + 4 + H NH + H + lub P + H 4 H P 4 + H Uznaje się zapis równania: NH + 4 + H NH + H + + H lub NH + 4 NH + H + lub NH + 4 + H NH H + H +. - Za napisanie sumarycznego równania reakcji: NH + 4 + N + H+ + H lub NH + 4 + 4 N + 4H+ + H Dopuszcza się nieskrócony jonowy zapis równania: NH + 4 + 4 + N N + + 4H + + N + H
7. a) - Za bilans elektronowy: Cr - 7 + 4H + + 6e - Cr + + 7H Zn Zn + + e - / (x) - Za zapis równania reakcji ze współczynnikami stechiometrycznymi: Cr - 7 + Zn + 4H + Cr + + Zn + 7H b) Za uzupełnienie zdania: Rolę utleniacza w reakcji, której schemat przedstawiono w Informacji, pełni (Cr - 7, Zn, H + ). Rolę reduktora pełni w tej reakcji (Cr - 7, Zn, H + ). 4. - Za prawidłowe wypełnienie tabeli: Numer probówki Wzór związku manganu Nazwa związku manganu I MnS 4 siarczan(vi) manganu(ii) II K Mn 4 manganian(vi) potasu III Mn tlenek manganu(iv) lub ditlenek manganu 5. - Za uzupełnienie zdania: Na podstawie analizy przebiegu opisanego doświadczenia można stwierdzić, że im niższe jest ph roztworu, w którym zachodzi redukcja manganianów(vii), tym (niższy wyższy) stopień utlenienia osiąga mangan w wyniku tej redukcji. Dopuszczalny jest każdy poprawny schematyczny zapis, ilustrujący utlenianie i redukcję, np. Cr VI + e - Cr III / (x) Zn Zn II + e - / (x) Liczba elektronów może być podana po lewej stronie równania (ze znakiem minus ). za 6 prawidłowych uzupełnień pkt, za 5 lub 4 prawidłowe uzup. pkt, za lub prawidłowe uzup. pkt, za lub brak uzup. 0 pkt
8 6. - Za poprawne określenie, który metal stanowi anodę: Zn lub cynk oraz katodę: Fe lub żelazo 7. - Za napisanie równań reakcji: na anodzie: ()Zn ()Zn + + (x)e - lub Zn + H Zn(H) + e - na katodzie: + H + 4e - 4H 8. - Za napisanie równania reakcji: Dopuszcza się odpowiedzi: anoda - drut cynkowy katoda stal lub gwóźdź stalowy. Liczba elektronów może być podana po lewej stronie równania (ze znakiem minus ). CH CH CH C CH CH + NaH ) CH C CH CH + NaCl Cl H lub CH CH (H CH C CH CH + H ) CH C CH CH + HCl Cl H 9. - Za napisanie wzoru trans-alkenu: Uznaje się każdy poprawny wzór, który przedstawia izomer trans. CH H CH H Jeśli zdający zapisze równanie reakcji C C C C musi być ono poprawne. H CH CH lub H C H 5
9 0. - Za napisanie wzoru ketonu: CH C CH CH C CH lub CH CH lub Uznaje się każdy poprawny wzór ketonu, np. H C CH H C. - Za wybór odczynników: (wodne roztwory) C 6 H 8 (H) 6, lub sorbitu lub sorbitolu, CuS 4 lub siarczanu(vi) miedzi(ii), NaH lub wodorotlenku sodu - Za poprawny opis obserwacji: (Po dodaniu NaH do roztworu CuS 4 wytrąca się niebieska galaretowata substancja lub niebieska zawiesina. Po dodaniu sorbitu zawiesina znika). Tworzy się roztwór o szafirowym lub lazurowym zabarwieniu.. - Za podanie symboli aminokwasów: Symbole aminokwasów CH C Grupa karboksylowa Ala (i) Ser Grupa aminowa Ser (i) Gly Pominięcie sorbitu wśród odczynników nie powoduje utraty punktu. Za wypełnienie każdej kolumny po pkt x. - Za napisanie równania reakcji: Jeżeli zdający strukturalnie rozpisze grupy funkcyjne, to taki zapis uznaje się CH ( H S 4 stężony ) CH za poprawny. + CH CH + H H C CH
0 4. - Za podanie nazwy grupy dwufunkcyjnych pochodnych węglowodorów: hydroksykwasy (aromatyczne) 5. - Za stwierdzenie: Kwas mezo-winowy nie jest optycznie czynny, bo jego cząsteczka posiada płaszczyznę symetrii lub element symetrii (pomimo dwóch asymetrycznych atomów węgla w cząsteczce) lub cząsteczka nie jest chiralna. 6. - Za podanie prawidłowej nazwy lub prawidłowego wzoru substancji X: (stężony) kwas azotowy(v) lub HN - Za poprawny opis obserwacji: Zawartość probówki zabarwia się na kolor różowofioletowy lub różowy lub fioletowy.