Śląski Okrągły Stółnt. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Wzmocnienie regionalnego wymiaru CSR. 21 czerwca 2012, Bruksela Raport

Śląski Okrągły Stółnt. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Wzmocnienie regionalnego wymiaru CSR 21 czerwca 2012, Bruksela Raport

Spis treści Wstęp... 3 Odnowiona Strategia UE 2011 2014 na rzecz Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Sue Bird, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego... 4 Ustawodawstwo w zakresie CSR Małgorzata Handzlik, Poseł do Parlamentu Europejskiego... 6 Międzynarodowe zasady i wytyczne. CSR w rozumieniu Międzynarodowej Organizacji Pracy Irene Wintermayr, Międzynarodowa Organizacja Pracy... 10 UNIDO społeczna odpowiedzialność biznesu a małe i średnie przedsiębiorstwa Florian Iwinjak, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego... 12 Społeczna odpowiedzialność biznesu w Polsce Piotr Sarnecki, Polska Konfederacja Przedsiębiorców Prywatnych (Lewiatan)... 17 CSR na Śląsku Andrzej Szteliga, Pełnomocnik Marszałka ds. współpracy z Jednostkami Samorządu Terytorialnego, Związkami Międzygminnymi oraz Organizacjami Gospodarczymi... 18 CSR w regionach europejskich dobre praktyki Klaus Müller, Przedstawicielstwo Nadrenii Północnej Westfalii w Brukseli... 21 Marta Marín Sánchez, Przedstawicielstwo Kraju Basków w Brukseli... 22 Przedsiębiorstwo 2020 na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu jako wsparcie dla Strategii Europa 2020 Christine Neumann, CSR Europe 25 Zachęty i przeszkody dla małych i średnich przedsiębiorstw stanowiące o przyjęciu i wdrożeniu CSR Luc Hendrickx, UEAPME Europejskie Stowarzyszenie Rzemiosła oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw... 28 Podsumowanie... 30 Załączniki... 32 Załącznik nr. 1 Global Reporting Initiative Światowa Inicjatywa Sprawozdawcza... 32 Załącznik nr. 2 Analiza dialogu- Błędy i bariery w dialogu firm z interesariuszami w Polsce", raport PKPP Lewiatan i Deloitte Advisory... 33 Załącznik nr 3 Lista uczestników Śląskiego Okrągłego Stołu... 35 2

Wstęp Przedmiotowy raport jest podsumowaniem najważniejszych tematów poruszanych w trakcie obrad Pierwszego Śląskiego Okrągłego Stołu ds. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR), które odbyły się w dniu w dniu 21 czerwca 2012 r. w Brukseli. Obrady zorganizowane zostały przez Biuro Regionalne Województwa Śląskiego (BRWS) we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego. W lipcu 2011 r. Zarząd Województwa Śląskiego powołał do życia Radę ds. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, która pełni funkcję opiniodawczo-doradczą wobec Zarządu. Powołana Rada jest pierwszym organem tego typu powstałym w Polsce na szczeblu regionalnym. Równocześnie, w wyniku konsultacji dyrektor BRWS z dyrektorami poszczególnych wydziałów Urzędu Marszałkowskiego w lipcu 2011 r., społeczna odpowiedzialność biznesu stała się jednym z nowych obszarów tematycznych, którymi zajmuje się biuro. W związku z powyższym nawiązana została współpraca pomiędzy Radą ds. CSR a biurem, której owocem było przedmiotowe spotkanie. Celem spotkania było zaprezentowanie aktualnych działań zw. z CSR na arenie europejskiej i międzynarodowej, dobrych praktyk z regionów, które w szczególny sposób zajmują się tematyką społecznej odpowiedzialności biznesu oraz zbudowanie sieci kontaktów pomiędzy instytucjami, organizacjami i regionami. W spotkaniu udział wzięli eksperci z Komisji Europejskiej, Światowej Organizacji Pracy, Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego, CSR Europe, Posłowie do Parlamentu Europejskiego, przedstawiciele biznesu, organizacji pozarządowych, regionów europejskich oraz delegacja Województwa Śląskiego. Tematyka spotkania została zaplanowana tak, aby w sposób przekrojowy zaprezentować działania i dobre praktyki z zakresu CSR, zaczynając od wymiaru europejskiego, poprzez współpracę międzynarodową a kończąc na wymiarze regionalnym i lokalnym. W trakcie obrad mowa była m. in. o: Odnowionej Strategii Unii Europejskiej 2011-2014 na rzecz Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, międzynarodowych zasadach i wytycznych w obszarze CSR, idei Przedsiębiorstwa 2020 oraz możliwościach wdrażania CSR w małych i średnich przedsiębiorstwach. 3

Odnowiona Strategia UE 2011 2014 na rzecz Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Sue Bird, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego 25 października 2011 r. Komisja Europejska opublikowała Komunikat nt. nowej unijnej strategii na rzecz Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw na lata 2011-2014. Był on rezultatem zmian, które zaszły od 2006 roku, prezentacją nowych możliwości jak i stanowił swoistą reakcje na rozpoczynający się wówczas kryzys gospodarczy. Nowy Komunikat jest wyrazem zainteresowań biznesu (podkreślając konkurencyjność, uczestnictwo oraz zaufanie) oraz społeczeństwa i ich potrzeb zw. z etyką, zatrudnieniem oraz dostępem do usług publicznych. Ponadto od 2006 r. zauważalne było zwiększenie zainteresowania tematem CSR, które odzwierciedlone zostało m.in. w międzynarodowych porozumieniach spółek (79 porozumień zawartych w 2006 r. 1400 w 2011 r.), uczestnictwie europejskich przedsiębiorstw w inicjatywie Global Compact 1 (69 w 2006 r. 1900 w 2011 r.) czy w Global Reporting 2 ( 270 w 2006 r.- 850 w 2011 r.). W Komunikacie podkreślono potrzebę promowania strategicznego podejścia do CSR opartego na transparentności i dialogu z interesariuszami, a także podkreślono rolę CSR w realizacji strategii Europa 2020, ukierunkowanej na osiągnięcie inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu. Komisja zaproponowała nową definicję CSR, opartą na założeniach normy ISO 26000, przede wszystkim podkreślając potrzebę budowania wspólnej wartości społeczno-gospodarczej (ang. shared value), a także wykorzystywania instrumentów zarządzania ryzykiem w celu zapewnienia zgodności z prawem oraz ograniczania negatywnego wpływu prowadzonej działalności w całym łańcuchu dostaw. W Komunikacie zwrócono uwagę, iż administracja publiczna powinna wspierać rozwój CSR poprzez zastosowanie zestawu elastycznych instrumentów umożliwiających tworzenie sprzyjających warunków dla innowacji. W dokumencie podkreślono także znaczącą rolę konsumentów, inwestorów i mediów, a także zwrócono uwagę na znaczenie edukacji oraz współpracy środowiska akademickiego z sektorem prywatnym dla dalszego rozwoju koncepcji CSR. 1 Global Compact jest największą na świecie inicjatywą na rzecz odpowiedzialności korporacyjnej i zrównoważonego rozwoju. Od momentu inauguracji w 2000 roku przez Sekretarza Generalnego ONZ Kofi Annana, do Inicjatywy przystąpiło już ponad 10 000 członków ze 135 krajów. Global Compact stanowi skierowane do biznesu wezwanie, aby w swojej działalności kierował się 10 podstawowymi zasadami z zakresu praw człowieka, praw pracowniczych, ochrony środowiska i przeciwdziałania korupcji oraz promował społeczną odpowiedzialność biznesu. 2 Informacja nt. Global Reporting Initiative (Światowa Inicjatywa Sprawozdawcza) stanowi załącznik nr. do niniejszego opracowania. 4

Ponadto CSR zostało przedstawione jako działanie wielopłaszczyznowe obejmujące swoim zasięgiem: prawa człowieka, zatrudnienie (szkolenia, różnorodność, równość płci, zdrowie), środowisko (bioróżnorodność, zmiany klimatyczne, efektywność wykorzystania zasobów, ocenę cyklu życia, zapobieganie zanieczyszczeniom), korupcję, interes konsumentów, wolontariat. Komisja Europejska jest świadoma problemów i wyzwań związanych z obszarem społecznej odpowiedzialności biznesu zarówno w poszczególnych krajach członkowskich jak i danych sektorach gospodarki. Zdaniem Sue Bird, powinno się położyć szczególny nacisk na wzmocnienie CSR. Poprzez wzmocnienie należy rozumieć kompleksowe wsparcie w następujących zakresach społecznej odpowiedzialności biznesu: a) Widoczność CSR. W tym obszarze, należy wspierać dialog społeczny nt. zmian demograficznych, aktywnego starzenia się, wyzwań zw. z miejscem pracy, wskazane jest stosowanie podejścia sektorowego oraz propagowanie idei Przedsiębiorstwa 2020 (które omówione zostanie w dalszej części raportu). Ze swojej strony KE proponuje pracę nad utworzeniem wielostronnych platform sektorowych. b) Zaufanie. W dalszym ciągu widoczny jest brak zaufania dla praktyk zw. z CSR. Jest to spowodowane brakiem zrozumienia zarówno ze strony przedsiębiorców jak i konsumentów oraz wypływa z ich nieodpowiedzialnych zachowań. Dlatego też Komisja Europejska zamierza rozpocząć debatę nt. roli biznesu w XXI wieku, wypracować dyrektywę dot. krzywdzących praktyk biznesowych czy koncepcji greenwaching. c) Regulacje. Zdaniem Komisji Europejskiej niezbędne jest wypracowanie i upowszechnienie kodeksów dobrych praktyk oraz ujednolicenie europejskich i światowych wytycznych. Intencją KE jest monitorowanie zobowiązań głównych europejskich przedsiębiorstw oraz wspieranie ich w implementacji powszechnie uznanych standardów, w szczególności wytycznych OECD, trójstronnej deklaracji MOP, ISO 26000, UN Global Compact. KE zachęca duże przedsiębiorstwa europejskie do wdrożenia co najmniej jednego standardu oraz do przyjęcia Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy przez firmy posiadające swoją siedzibę w Europie. d) Edukacja. Niezbędne jest opracowanie kompleksowego podejścia, scalającego ideę CSR, zrównoważonego rozwoju oraz odpowiedzialnego obywatelstwa, które będzie przekazywane w trakcie szkoleń oraz uwzględniane przy prowadzeniu badań. KE planuje zwiększyć wsparcie na rzecz finansowania programów edukacyjnych oraz kampanii informacyjnych. e) Krajowe strategie na rzecz CSR. KE chciałaby wypracować wspólnie z krajami członkowskimi mechanizm weryfikacji działań na rzecz CSR oraz zachęca do aktualizacji krajowych planów działań. f) Ostatnim, jednak równie ważnym punktem jest współpraca z krajami i regionami spoza Unii Europejskiej, która przyczyni się realizacji przedstawionych powyżej założeń. 5

Śląski Okrągły Stół ds. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, Bruksela, czerwiec 2012 r. Komisja Europejska planuje spotkanie przeglądowe zw. z realizacją poszczególnych inicjatyw i propozycji wymienionych powyżej na drugą połowę 2014 r. Sue Bird Ekspert ds. CSR, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej. Sue Bird, związana z Komisją Europejską od 20 lat, prowadziła inicjatywy z zakresu polityki regionalnej, polityki przemysłowej, badań i rozwoju, społeczeństwa informacyjnego, a także zatrudnienia i spraw społecznych. Obecne jest jednym z głównych ekspertów Komisji Europejskiej ds. CSR. Ustawodawstwo w zakresie CSR Małgorzata Handzlik, Poseł do Parlamentu Europejskiego Wystąpienie CSR posiada już długą historię, począwszy od wytycznych OECD wystosowanych w latach 60', po których nastąpiła trójstronna deklaracja zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych MOP, aż po światowy pakt ONZ (tzw. Global Compact) zapoczątkowany w 2000 r. Unia Europejska z kolei zajęła się tą kwestią w zielonej księdze z 2001 r., po której nastąpiła biała księga i europejskie forum wielostronne CSR, mające na celu promowanie ram europejskich i strategii sprzyjającej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Wielkie europejskie przedsiębiorstwa zaangażowały się w CSR Europe - czyli europejską sieć biznesu utworzoną w 1995 r. W 2006 r. Komisja wydała komunikat w tej kwestii, obierając jako cel uczynienie Europy liderem w dziedzinie odpowiedzialności społecznej. Parlament Europejski również od wielu lat zajmuje się tą kwestią. Przyjął kilka sprawozdań i propozycji mających wzmocnić CSR, m.in. rezolucje z 1999 r., z 2003 r. czy sprawozdanie R. Howitta z marca 2007 r. Opracowano także sprawozdania mające na celu zaostrzenie norm socjalnych i środowiskowych w umowach handlowych Unii Europejskiej (w szczególności sprawozdania H. Désira z 2001 r., z 2007 r. czy z listopada 2010 r.). Propagowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w handlu międzynarodowym W kontekście handlu międzynarodowego społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jest o tyle kluczowa, że handel międzynarodowy jest uzasadniony, jeżeli przyczynia się do rozwoju gospodarczego, zatrudnienia i podnoszenia stopy życiowej. Tylko pod takim warunkiem otwarcie 6

wymiany handlowej może być postrzegane, jako pozytywne. Nie może natomiast odbywać się on kosztem likwidacji miejsc pracy czy zagrażać warunkom życia, prawom socjalnym i środowisku naturalnemu. Nie można ograniczyć polityki handlowej wyłącznie do bezpośrednich interesów kilku podmiotów gospodarczych, ale ta unijna polityka handlowa musi być spójna z ogółem celów Unii. Warto nadmienić, że Unia Europejska już uzależnia przyznawanie krajom trzecim niektórych preferencji handlowych od ratyfikacji przez nie głównych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy i wielu aktów Organizacji Narodów Zjednoczonych w dziedzinie praw człowieka. Unia zobowiązała się również od 2006 r. do promowania godnej pracy za pośrednictwem całej swojej polityki zewnętrznej, w tym polityki handlowej. Wreszcie, dwustronne umowy o wolnym handlu zawierają obecnie rozdział poświęcony zrównoważonemu rozwojowi, który obejmuje ogół celów środowiskowych i społecznych. Nie ma wątpliwości, że w kwestii zasad handel nie powinien odstawać od innych, wewnętrznych czy zewnętrznych, strategii politycznych Unii Europejskiej, a w żadnym razie nie może prowadzić do nadużyć w dziedzinie warunków pracy, wolności demokratycznych czy środowiska naturalnego. Europa, ale i społeczność międzynarodowa, stoi więc przed koniecznością włączenia w imię spójności do zasad wymiany handlowej rzeczywistych gwarancji w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i praw socjalnych. Podsumowując, sprawozdanie podkreśla trzy ważne aspekty, jeżeli chodzi o propagowanie odpowiedzialności społecznej i środowiskowej przedsiębiorstw (CSR) w ramach wymiany handlowej: Aspekt moralny: często nasze własne przedsiębiorstwa muszą zmienić swoje postępowanie, by stać się odpowiedzialnymi w kwestiach zasad społecznych i środowiskowych, m.in. kiedy działają w rozwijających się krajach trzecich. Aspekt ekonomiczny i społeczny: brak poszanowania zasad CSR jest formą dumpingu socjalnego i środowiskowego ze szkodą dla produkcji i pracowników znajdujących się w Europie, od których wymaga się poszanowania ostrzejszych norm socjalnych i środowiskowych. Aspekt polityczny: jakim jest spójność naszej polityki w dobie globalizacji i rola Unii Europejskiej, od której obywatele oczekują między innymi, że będzie stanowiła ochronę w świecie bez ram prawnych. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw i klauzule socjalne oraz środowiskowe w umowach handlowych mogą stanowić istotną dźwignię służącą ewolucji zarówno zachowania przedsiębiorstw, 7

jak i przestrzegania norm socjalnych i środowiskowych przez państwa sygnatariuszy umów handlowych z UE. Inicjatywa na rzecz przedsiębiorczości społecznej - budowanie ekosystemu sprzyjającego przedsiębiorstwom społecznym w centrum społecznej gospodarki i społecznych innowacji Przedsiębiorczość społeczna (social businesses) ma duży potencjał jednak charakteryzuje się też pewnymi tylko dla siebie właściwymi cechami, i z tego też powodu jej rozwój napotyka pewne specyficzne trudności. Komisja dostrzegła to w swoim komunikacie i zaproponowała plan działania, na który składa się 11 działań kluczowych, na rzecz wsparcia przedsiębiorczości społecznej w Europie. Główne aspekty poruszone w przedmiotowej opinii to kwestie związane z konsumentami, ale także szerzej ze społeczeństwem oraz z zamówieniami publicznymi. 1. Przedsiębiorstwa społeczne realizują nie tylko cele biznesowe, ale przede wszystkim cele społeczne, na przykład zatrudniając osoby długotrwale bezrobotne, ze zdezaktualizowanymi kwalifikacjami lub osoby niepełnosprawne. Dzięki takiemu podejściu można założyć, że przedsiębiorstwa te lepiej rozumieją potrzeby konsumentów, w tym konsumentów wrażliwych i w bardziej skuteczny sposób mogą tym potrzebom sprostać. 2. Rola konsumentów w rozwoju przedsiębiorczości społecznej jest kluczowa. To właśnie konsumenci dokonując wyboru gdzie zakupią produkty lub z usług jakich firm skorzystają decydują o być albo nie być przedsiębiorstw. Często jednak konsumenci nie są świadomi korzyści, jakie przedsiębiorczość społeczna niesie. Również zdarza się, że konsumenci nie ufają temu typowi przedsiębiorstw. Komisja Europejska powinna podjąć długo falową inicjatywę, mającą na celu zwiększenie zaufania konsumentów do przedsiębiorstw społecznych i niejako zachęcającą konsumentów do aktywnego wspierania tych przedsiębiorstw. Z drugiej strony nie można dopuścić, aby omawiana idea była wykorzystywana przez przedsiębiorców tylko w celach marketingowych, konsekwencją czego będzie dezinformacja konsumentów, co do charakteru prowadzonej działalności. Bardzo ważne jest więc, aby konsumenci byli dobrze poinformowani i świadomi roli, jaką przedsiębiorstwa społeczne odgrywają w społeczeństwie. 3. W czasach kryzysu gospodarczego konieczne jest nowe spojrzenie na politykę społeczną. Większość proponowanych instrumentów mających na celu zwalczanie kryzysu gospodarczego skupia się na aspektach ekonomicznych, tymczasem właśnie inwestycje społeczne mają ogromny potencjał i zapewnić mogą Europie wzrost, stabilne zatrudnienie oraz aktywizację społeczeństwa 8

europejskiego. Miejsce "państwa opiekuńczego" powinno zająć "państwo aktywizujące", dające obywatelom instrumenty, które pomogą im reagować na zmienne warunki ekonomiczne i społeczne. I wreszcie, bardzo ciekawym pomysłem jest propozycja realizacji celów innych polityk przy okazji przyjmowania wybranych inicjatyw. Komisja Europejska w swojej propozycji dotyczącej reformy zamówień publicznych zaproponowała umożliwienie lepszego wykorzystania zamówień publicznych przez zamawiających do wspierania wspólnych celów społecznych, takich jak: ochrona środowiska, większa efektywność energetyczna, promowanie innowacji, zatrudnienia i włączenia społecznego. 4. Dzięki aktualnej reformie zamówień publicznych, m. in. przedsiębiorstwa społeczne uzyskają łatwiejszy dostęp do kontraktów publicznych. Najważniejszym celem reformy zamówień publicznych pozostaje uproszczenie i uelastycznienie procedur. Realizacja celów innych polityk, jak na przykład przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu jest istotna, ale nie może stać w sprzeczności z głównymi celami reformy. W projekcie zmian dyrektywy w sprawie zamówień publicznych przepis dotyczący zamówień zastrzeżonych, który dotyczy właśnie dostępu przedsiębiorstw społecznych do zamówień publicznych, został rozszerzony o "osoby znajdujące się w szczególnie niekorzystnej sytuacji" (disadvantaged persons). Przepis ten, więc w porównaniu z obecną regulacją został znacznie zliberalizowany, dlatego też należy zapewnić, że preferencje dla przedsiębiorstw społecznych nie spowodują naruszenia podstawowych zasad traktatowych, jak na przykład zasady wolnej konkurencji, czy też nie będą zachęcały przedsiębiorców do obchodzenia prawa poprzez na przykład zatrudnianie osób z tych wrażliwych grup tylko dla celów zdobycia kontraktu, a nie dla zapewnienia im stałej pracy. Małgorzata Handzlik - Poseł do Parlamentu Europejskiego. Wicekoordynator Europejskiej Partii Ludowej w Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumenta (IMCO). W swojej pracy poselskiej skupia się na problemach małych i średnich przedsiębiorstw oraz zagadnieniach związanych z szeroko pojętą przedsiębiorczością i ochroną praw konsumentów, jak i społeczną odpowiedzialnością biznesu. Zasiada również w Komisji Handlu Międzynarodowego (INTA) oraz w delegacjach ds. Wspólnej Komisji Parlamentarnej EU-Meksyk, ds. stosunków z krajami Mercosuru oraz w delegacji Europejsko-Latynoamerykańskiego Zgromadzenia Parlamentarnego. 9

Międzynarodowe zasady i wytyczne. CSR w rozumieniu Międzynarodowej Organizacji Pracy Irene Wintermayr, Międzynarodowa Organizacja Pracy Wzrastające w ostatnich latach poczucie odpowiedzialności i wpływu biznesu na otoczenie, a jednocześnie poszukiwania metod i narzędzi włączania odpowiedzialności w działalność przedsiębiorstw doprowadziło do powstania szeregu instrumentów do wdrażania, zarządzania, mierzenia oraz komunikowania społecznej odpowiedzialności biznesu. Wachlarz możliwości jest bogaty. Rozpoczynając od norm, kodeksów, wytycznych a kończąc na kompleksowych systemach zarządzania, narzędziach audytu, komunikacji bądź metodologiach screeningu inwestycyjnego. Instrumenty mogą być różne, ale posiadają ten sam cel, którym jest stworzenie swoistych podstaw, poziomu minimum jeśli chodzi o praktyki CSR. Jednocześnie mają one zachęcać do ciągłego rozwoju i doskonalenia, tworzenia coraz bardziej rozbudowanych, indywidualnych dla każdej firmy programów i strategii. Pomagają organizacjom zarządzać społeczną odpowiedzialnością, podsuwają wzory postępowań i metody ich implementacji, uczą oceniać i uwzględniać w swej działalności wpływ na otoczenie podejmowanych działań operacyjnych. Pierwsze próby stworzenia międzynarodowych standardów w odniesieniu do społecznej odpowiedzialności biznesu podjęto w latach 70. przez OECD i zaowocowały dokumentem pt. Wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych (Guildelines on Multinational Enterprises), oraz przez Międzynarodową Organizację Pracy, która w 1977 r. uchwaliła Trójstronną Deklarację Zasad Dotyczących Przedsiębiorstw Międzynarodowych i Polityki Społecznej (Tripartite Declaration of Principles concerning Multinational Enterprises and Social Policy), która została zaktualizowana w 2000 r. Trójstronna Deklaracja Zasad Dotyczących Przedsiębiorstw Międzynarodowych i Polityki Społecznej Trójstronna deklaracja zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej podpisana została podczas 279 sesji w Genewie w listopadzie roku 2000. Skierowana jest głównie do dużych firm mających oddziały w wielu krajach. Głównym jej celem jest: pomoc dla przedsiębiorstw, aby te zmaksymalizowały swój pozytywny wkład na rzecz społeczeństwa oraz zminimalizowały możliwy negatywny wpływ swojej działalności. Wytyczne deklaracji obejmują szeroki obszar problemów społecznych zw. z: podstawowymi prawami człowieka, 10

minimalną płacą, administracją pracy, stosunkami pracy, polityką zatrudnienia, warunkami pracy, zabezpieczeniem socjalnym, BHP, zatrudnieniem na morzu, zasadami zatrudniania kobiet. Według dokumentu przedsiębiorstwa w kraju, w którym inwestują, powinny między innymi przyczynić się do stałego oraz pewnego zatrudnienia, przede wszystkim w krajach z wysokim stopniem bezrobocia, oraz prowadzić szkolenia, stosownie do potrzeb przedsiębiorstwa i polityki rozwoju danego kraju. Na podstawie deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) zostały zawarte światowe porozumienia ramowe (tzw. International Framework Agreement) pomiędzy wielonarodowymi przedsiębiorstwami i międzynarodowymi branżowymi związkami zawodowymi 3. Są to podstawowe standardy dla CSR. Zawierają one postanowienia o odpowiednich wynagrodzeniach, tworzeniu dobrych warunków pracy w przedsiębiorstwie oraz w najlepszym przypadku również w całym łańcuchu zaopatrzeniowym danego przedsiębiorstwa. CSR jako dialog Według Międzynarodowej Organizacji Pracy CSR to przede wszystkim dialog pomiędzy pracodawcami a pracownikami nt. ich wspólnych relacji oraz wszystkich innych tematów zw. z zatrudnieniem i prowadzeniem działalności gospodarczej, opartych na dobrowolności oraz aktywności (wykraczającej poza normy prawne). Reasumując CSR w ujęciu MOP, to nic innego jak tworzenie godnych warunków pracy, szacunek dla krajowych oraz międzynarodowych standardów oraz dialog pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Programy dla zrównoważonych przedsiębiorstw MOP wdrożyła programy ukierunkowane na rozwój zrównoważonych przedsiębiorstw. Programy w zależności od położenia i charakterystyki danego regionu dot. m.in.: pracy dzieci, pracy 3 np. ICEM (International Federation of Chemical, Energy, Mine and General Workers' Union), IFBWW (International Federation of Building and Wood Workers), IMF (International Metal Workers Union). 11

przymusowej, HIV/AIDS, niepełnosprawności, równości płci, nie-dyskryminacji i do ich realizacji zachęcani są wszyscy trzej partnerzy (strona rządowa, pracodawcy i pracownicy). Przykładem takiego programu jest SCORE Sustaining Competitive and Responsible Enterprises. Skierowany jest on do MŚP, które znajdują się w krajach rozwijających się (m.in. Indonezja, Kolumbia, Ghana). Celem SCORE jest zwiększenie ich produktywności, konkurencyjności oraz wypracowanie zrównoważonych i godnych warunków zatrudnienia. Aby to osiągnąć MOP wspiera budowanie potencjału organizacji krajowych, aby zapewnić szkolenia i usługi doradcze oraz promuje dobre praktyki w miejscu pracy poprzez kampanie społeczne. Międzynarodowa Organizacja Pracy to wyspecjalizowana agencja Organizacji Narodów Zjednoczonych istniejąca od 1919 r. Jest to organizacja trójstronna, której członkami są rządy poszczególnych krajów członkowskich, pracownicy i pracodawcy. Operuje na bazie konwencji i rekomendacji. Jest jedną z najdłużej działających organizacji międzyrządowych zajmującą się sprawami społecznymi. Powstała w 1919 r. w wyniku rosnącej troski o reformy społeczne po I Wojnie Światowej. Wśród członków - założycieli znalazły się: Belgia, Kuba, Czechosłowacja, Francja, Japonia, USA, Wielka Brytania oraz Polska. MOP jest jedyną organizacją międzynarodową, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników - "partnerzy społeczni" mają równe prawo z przedstawicielami rządów do kształtowania jej polityki i programów. Podstawą istnienia MOP jest jej Konstytucja. Obecnie członkami Organizacji jest 185 państw. UNIDO społeczna odpowiedzialność biznesu a małe i średnie przedsiębiorstwa Sieć CSR w regionie Europy Środkowej, Centralnej i Wschodniej Florian Iwinjak, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego UNIDO na potrzeby swojej działalności przyjęło definicję CSR zaproponowaną przez ISO 26000 tj. "Odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań (produkty, serwis, procesy) na społeczeństwo i środowisko", poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które: przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, zdrowia i dobrobytu społeczeństwa bierze pod uwagę oczekiwania interesariuszy jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami zachowania 12

jest spójne z organizacją i praktykowane w jej relacjach. CSR do tej pory był skoncentrowany głównie na dużych firmach i krajach rozwiniętych. MŚP traktowane jako część łańcucha dostaw, nie były bezpośrednim adresatem globalnej agendy CSR. Zdaniem UNIDO jest to błędne podejście, gdyż: - MŚP stanowią 90% wszystkich przedsiębiorstw, zatrudniają 50-60% pracowników oraz są odpowiedzialne za 70% zanieczyszczeń przemysłowych; - MŚP mają kluczowe znaczenia dla gospodarki. Stanowią wsparcie elastycznych systemów gospodarczych, są podstawą rozwiązań innowacyjnych oraz wpływają na wzrost gospodarczy, zwiększają konkurencyjności przedsiębiorczość. - MŚP mają kluczowe znaczenie dla społeczeństwa. Tworzą miejsca pracy dla ludzi młodych, mają tendencję do zatrudniania większej liczby grup defaworyzowanych, oferują szkolenia w miejscu pracy dla osób, które z uwagi na sytuację finansową nie mają dostępu do formalnego kształcenia i szkolenia zawodowego; - MŚP mają kluczowe znaczenie dla środowiska. Są nadreprezentowane w sektorach przemysłowych, które mają znaczący wpływ na środowisko, produkują istotną część odpadów przemysłowych, mniej zajmują się swoim wpływem na środowisko. Znaczenie CSR dla MŚP - Zwiększona konkurencyjność: zwiększenie wydajności i zmniejszenie kosztów poprzez podejścia TBL 4 ; - Bezpośrednie relacje w łańcuchu dostaw; - Rozwój ustawodawstwa i polityki, m.in. Zielona Księga UE, strategie w zakresie CSR w Słowacji, Litwy i Nigerii; - Międzynarodowa standaryzacja i certyfikacja: SA 8000, ISO 14001, OHSAS 18001, ISO 26000. UNIDO jest kluczowym organem UN Global Compact i jest odpowiedzialne za promocję CSR wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Zajmuje się rozwijaniem podstawowych zasobów organizacji oraz wspieraniem modernizacji MŚP należących do tej samej branży, regionu, klastra, łańcucha dostaw, itp., tworzy centra i sieci CSR. Promuje włączenie CSR do programów, zasady etyki biznesu i CSR, ideę integracji CSR w strategiach rządowych jak i realizuje badania. 4 Potrójna linia przewodnia (triple bottom line, TBL) to koncepcja, która leży u podłoża idei zrównoważonego rozwoju, koncepcja równoważności sfery ekonomii, środowiska i społeczeństwa. TBL dąży do tego, aby działania firmy w odniesieniu do środowiska i sfery społecznej traktować tak, jak się traktuje wyniki finansowe, bardzo konkretnie rozliczać z wyników w tych sferach, zgodnie z założeniem, że tylko to, czego (firma, organizacja, człowiek ) pilnuje i z czego się rozlicza, do tego przykłada wagę. 13

UNIDO jest twórcą Programu REAP (Responsible Entrepreneurs Achievement Programme). REAP jest to narzędzie służące wzmocnieniu społecznej odpowiedzialności biznesu w MŚP zaprojektowane na potrzeby zarządzania i raportowania. Łączy ono ekonomiczne, społeczne i środowiskowe aspekty działalności (TBL) zestawiając je z oddziaływaniem na środowisko oraz społeczeństwo. Składa się z metodologii (pakietu szkoleń) oraz oprogramowaniem umożliwiającym wdrożenie opracowanych rozwiązań. Jak zauważono, program REAP, przekłada się na konkretne, wymierne korzyści dla przedsiębiorstw. Mowa tu o oszczędnościach zw. z projektowaniem/wdrażaniem CSR, zwiększonej motywacji personelu i lojalności, lepszym wizerunku, poprawie wydajności i jakości, satysfakcji konsumentów, lepszym dostępie na nowe rynki, możliwościach współpracy. Regionalne Sieci CSR UNIDO wspiera rządy w tworzeniu centrów i sieci CSR zarówno na poziomie krajowym i regionalnym oraz promuje współpracę i koordynację pomiędzy zaangażowanymi instytucjami. Namacalnym dowodem na powyższe działania jest utworzona w 2009 r. sieć w południowej, środkowej i wschodniej Europie (Regional Network in South, Central and Eastern Europe- CEE/SEE Regional CSR Network). Zakłada się, iż dzięki przedmiotowej sieci uda się wypracować wzajemne zrozumienie między zainteresowanymi stronami, zwiększyć świadomość nt. CSR i praktyk wśród MŚP, pobudzić koordynację i współpracę, poprawić wydajność i produktywność MŚP. Aby osiągnąć ww. cele UNIDO wykorzystuje następujące narzędzia: wymiana doświadczenia i udostępnianie wyników badań, podnoszenie świadomości i rozpowszechnianie informacji, usługi doradcze dla MŚP, pomoc techniczna, ewaluacja w zakładzie pracy, szkolenia i budowanie potencjału regionalnego, doradztwo w zakresie polityki CSR. Sieć rozpoczęła swoje działanie w maju 2010 r. i do tej pory uczestniczy w niej 6 krajów. Dokonana została szczegółowa analiza zarówno zrozumienia CSR wśród MŚP jak i wszelkich innych inicjatyw i polityk zw. z CSR. W 4 krajach (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Serbia, Ukraina) przeprowadzono szczegółową ankietę nt. świadomości CSR wśród 250 przedsiębiorstw oraz wyszczególniono interesariuszy istotnych dla CSR na poziomie małych i średnich przedsiębiorstw, jak i podmiotów publicznych i prywatnych. Odbyło się regionalne szkolenie trenerów (grudzień 2010 r.), którzy będą wdrażać program REAP na wskazanych obszarach oraz przeprowadzono studia przypadku na Ukrainie, w Bośni, Serbii i Chorwacji. Utworzono regionalną platformę internetową sieci: http://www.csr-net.org 14

Studium przypadku: BDM parketi (Bośnia i Hercegowina) Dane dot. firmy Lokalizacja: Janja, Bośnia i Herceg. Okres realizacji programu: 06.2010-10.2011 Liczba pracowników: 27 (7 kobiet) Główne produkty: parkiet podłogowy, laminaty, panele, brykiet i.in. Roczny obrót: 1 000 000 EUR Wartość eksportowa: 10-30% całkowitego obrotu Główne wyzwania: - ograniczona i nieefektywnie zorganizowana powierzchnia do pracy - brak komunikacji z /pomiędzy pracownikami - nieadekwatne standardy zdrowotne i bezpieczeństwa - niewielka kompatybilność z międzynarodowymi standardami Aspiracje i cele: - rozszerzenie procesów produkcyjnych - poprawa organizacji pracy, przystosowanie do międzynarodowych standardów i wymogów (w szczególności w obszarze ochrony środowiska) W okresie od czerwca 2010 do września 2011 r. firma osiągnęła następujące rezultaty: Ekonomiczne: - wzrost produktywności dzięki systemowi elastycznego naliczania wynagrodzenia; - spadek kosztów operacyjnych; - wzrost konkurencyjności poprzez międzynarodową standaryzację. Społeczne: - wdrożenie OHSAS 18001 5 ; - poprawa BHP; - wzrost zadowolenia pracowników; - poprawa komunikacji na linii pracownicy pracodawca; Środowiskowe: - ustanowiono system zarządzania środowiskowego (EMS); - wprowadzono klasyfikację i wywóz odpadów; - wprowadzono środki na rzecz oszczędności energii; - otrzymano certyfikację: ISO 14001 6. 5 OHSAS 18001 to międzynarodowa specyfikacja systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 6 ISO 14001 to uznawana w skali międzynarodowej norma określająca metody wdrażania efektywnych systemów zarządzania środowiskowego. Normę tę opracowano w celu zdefiniowania reguł delikatnej równowagi między zachowywaniem rentowności i minimalizacją wpływu działalności na środowisko naturalne. Organizacje stosujące założenia tej normy mogą osiągnąć oba powyższe cele. 15

Kolejnym krokiem będzie osiągnięcie następujących celów zw. ze społeczną odpowiedzialnością biznesu: raportowanie CSR, poprawa relacji z lokalną społecznością, wyrównanie standardów do wymagań ISO 26000, powielenie dobrych praktyk w innych regionach. Wprowadzone ulepszenia Przed Po Zmiana (w%) Wolna przestrzeń (m2) - 450 m2 100% Liczba przeszkolonych pracowników z BHP 2 27 87,5% Produkty odpadowe 6% 2% 4% Inwestycje na rzecz warunków pracy - 5,000 EUR 100% Inwestycje na rzecz środowiska - 10,000 EUR 100% Koszty zużycia energii 80,000 EUR 55,000 EUR 31% Koszty wody i papieru 6% wszystkich 3% wszystkich 3% kosztów kosztów Pracownicy używający sprzęt zabezpieczający 20% 85% 65% Oszczędności w kosztach operacyjnych (EUR/ rok) 20, 000 EUR Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO) z siedzibą w Wiedniu jest wyspecjalizowaną organizacją działającą w ramach systemu ONZ. Funkcję Dyrektora Generalnego UNIDO pełni obecnie KandehYumkela. Zadaniem UNIDO jest wspieranie procesów industrializacji i pomaganie krajom rozwijającym się oraz krajom znajdującym się w okresie transformacji gospodarczej w uzyskaniu należnego miejsca w coraz bardziej zglobalizowanej gospodarce światowej. UNIDO, wychodząc z założenia, iż konkurencyjny i zrównoważony, przyjazny środowisku przemysł odgrywa decydującą rolę w przyspieszaniu wzrostu gospodarczego, redukcji biedy i realizacji Milenijnych Celów Rozwoju, stara się promować konkurencyjną gospodarkę, tworzenie nowych miejsc pracy i zdrowe środowisko naturalne. Czyni to poprzez ułatwianie dostępu do nowoczesnych technologii, pomocy technicznej i wiedzy z zakresu produkcji, zarządzania i marketingu, współpracując przy tym ściśle z instytucjami rządowymi i środowiskami gospodarczymi 174 państw członkowskich. Działania Organizacji koncentrują się na trzech połączonych ze sobą obszarach tematycznych tj.: redukcji biedy poprzez działalność produkcyjną, tworzeniu zdolności handlowych oraz energii i ochronie środowiska. Siedziba UNIDO znajduje się w Wiedniu. Organizacja posiada ponadto 40 biur terenowych oraz 3 przedstawicielstwa: w Brukseli (UE), Genewie (ONZ) i Nowym Jorku (ONZ). Sieć kilkunastu Biur Promocji Inwestycji i Technologii (ITPO) i 5 Oddziałów Promocji Inwestycji UNIDO odpowiada za aktywną promocję oraz przepływ inwestycji i technologii do krajów rozwijających się. Polska jest członkiem UNIDO od 1985 r. Co obejmuje norma ISO 14001: wymagania ogólne; dyrektywy w zakresie ochrony środowiska naturalnego; informacje na temat planowania wdrażania i innych czynności; informacje dotyczące procedur kontroli i czynności naprawczych; przegląd technik zarządzania. 16

Społeczna odpowiedzialność biznesu w Polsce Piotr Sarnecki, Polska Konfederacja Przedsiębiorców Prywatnych (Lewiatan) CSR w Polsce Raport opublikowany w grudniu 2011 r. pt. Ocena stanu wdrażania standardów społecznej odpowiedzialności biznesu 7, stanowiący wstęp do prezentacji Piotra Sarneckiego, obrazuje aktualną sytuację CSR w naszym kraju. Z uwagi na interesujące wyniki badania, istotne jest zapoznanie się z przedmiotowym raportem, w szczególności z pierwszą jego częścią zawierającą główne wnioski i obserwacje 8. Dyrektor Lewiatana w Brukseli, zwrócił uwagę na znajomość tematu u 1/3 z ankietowanych pracodawców (z których 2/3 osób znajduje się na stanowiskach kierowniczych/ dyrektorskich głównych firm), główne obszary utożsamiane z CSR (tj. relacje z konsumentem, relacje wewnątrz firmy oraz ład korporacyjny), korzyści płynące z wdrażania CSR ( poprawa wizerunku i marki firmy, zmotywowani pracownicy, wzrost dochodu), udział w warszawskim indeksie spółek odpowiedzialnych RESPECT (obecnie 23 spółki). Główne wyzwania jakie czekają polski CSR to przede wszystkim lepsze zrozumienie terminu i definicji wśród społeczeństwa oraz pracodawców, ale także upowszechnianie idei wśród sektora MŚP. CSR w Lewiatanie Zespół projektowy złożony z ekspertów PKPP Lewiatan, NSZZ Solidarność i Deloitte przez półtora roku prac analityczno-badawczych skupiał się na wypracowaniu narzędzi, które pomogą firmom w Polsce w inicjowaniu i realizacji działań społecznie odpowiedzialnych zintegrowanych z ich strategiami biznesowymi. Pierwsze z nich Metodyka oceny Dobrych Praktyk CSR, została oddana firmom do użytku w kwietniu 2010 roku. Podpowiada ona jak realizować konkretne działania CSR w sposób biznesowy. Drugie rozwiązanie Model rozwoju społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa, przetestowany przez 10 firm, wskazuje kompleksowe podejście do zarządzania społeczną odpowiedzialnością w organizacji. Służy on do samooceny, na jakim poziomie dojrzałości CSRowej znajdują się poszczególne procesy biznesowe w firmie, oraz pozwala zaplanować dochodzenie do wyższych etapów społecznej odpowiedzialności. Aktualnie PKPP Lewiatan realizuje kolejny projekt zw. z wzmocnieniem CSR oraz zróżnicowaniem w przedsiębiorstwach. Celem tego projektu jest opracowanie i dostarczenie firmom praktycznej wiedzy w celu poprawy planowania, wdrażania, ewaluacji, komunikacji nt. działań społecznie 7 Opracowany przez MillwardBrown SMG/ KRC oraz PwC na zlecenie PARP 8 Raport dostępny na stronie: http://badania.parp.gov.pl/files/74/75/77/13079.pdf 17

odpowiedzialnych. W rezultacie ma powstać rozbudowane narzędzie do planowania i mapowania interesariuszy. Dodatkowo Lewiatan jest członkiem grupy ds. CSR Ministerstwa Gospodarki oraz prowadzi działania w ramach BUSINESS EUROPE. Warto zaznaczyć, że Polska Konfederacja Przedsiębiorców Prywatnych jest jedynym polskim członkiem BUSINESS EUROPE a prezydent PKPP Lewiatan Henryka Bochniarz jest jej Wiceprezydentem od 1 lipca 2005 r. PKPP Lewiatan, działający od 1999 r., skupia w związkach regionalnych i branżowych ponad 3750 firm zatrudniających w sumie ponad 750 tys. osób. Jest członkiem Komisji Trójstronnej ds. Społeczno- Gospodarczych. Należy do organizacji BUSINESSEUROPE - będącej reprezentantem interesów przedsiębiorców i pracodawców wobec Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i innych instytucji UE. Ponadto PKPP Lewiatan jako jedyna polska organizacja pracodawców ma od 2002 roku stałe biuro w Brukseli. Jego głównym zadaniem jest takie kształtowanie opinii i stanowisk eurodeputowanych w Parlamencie Europejskim oraz urzędników w Komisji Europejskiej, aby podejmowane przez nich decyzje były jak najkorzystniejsze dla firm, które są członkami Lewiatana i służyły rozwojowi całej gospodarki. Istotnym elementem wpływania na decyzje podejmowane w Brukseli jest członkostwo Lewiatana w Konfederacji Europejskiego Biznesu BUSINESSEUROPE, który zrzesza 40 organizacji pracodawców z 34 krajów w UE i poza nią, i który jest najsilniejszą organizacją przedsiębiorców w Brukseli. Od lipca 2005 Prezydent Lewiatana jest Wiceprezydentem BUSINESSEUROPE. Działalność Lewiatana w Brukseli wspierają także przedstawiciele konfederacji biorący udział w pracach licznych komitetów i grup doradczych Komisji Europejskiej oraz 2 przedstawicieli w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym. CSR na Śląsku Andrzej Szteliga, Pełnomocnik Marszałka ds. współpracy z Jednostkami Samorządu Terytorialnego, Związkami Międzygminnymi oraz Organizacjami Gospodarczymi Z inicjatywą powstania w województwie śląskim Rady do spraw Społecznej Odpowiedzialności Biznesu wystąpił w czasie drugiego dnia obrad Europejskiego Kongresu Gospodarczego 2011 Marszałek Województwa Śląskiego Adam Matusiewicz. Podczas sesji Odpowiedzialne Zarządzanie/CSR w dniu 17 maja 2011 r. dyskutowano o konieczności promocji i popularyzacji idei społecznej odpowiedzialności biznesu, która może 18

przełamać negatywne stereotypy i uprzedzenia między firmami, władzami publicznymi i społeczeństwem. Zarządowi Województwa Śląskiego zależy na zmianie istniejącego wizerunku biznesu i przedsiębiorców, zwłaszcza sektora MŚP, wśród społeczeństwa, ponieważ szczególna rola samorządu terytorialnego jako podmiotu inspirującego aktywność obywateli oraz pozycja samorządu w misji kształtowania ładu społecznego, powinna stanowić motyw przewodni dla osiągania zbiorowych porozumień w zakresie rozwiązywania problemów społecznych. Zarząd Województwa Śląskiego w dniu 05.07.2011 r. powołał Radę do spraw Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, która pełni funkcję opiniodawczo-doradczą Zarządu Województwa Śląskiego. Powołana Rada jest pierwszym organem tego typu powstałym w Polsce na szczeblu regionalnym. Jest prekursorem takich działań w skali kraju. Głównym zadaniem Rady jest propagowanie idei społecznej odpowiedzialności biznesu oraz odpowiedzialnego zarządzania wśród śląskich przedsiębiorców i samorządowców. Rada zajmie się budowaniem strategii CSR w regionie na szczeblu administracji samorządowej. Działania Rady będą miały na celu m.in.: inicjowanie, wspieranie, patronowanie przedsięwzięciom służącym edukacji i zrozumieniu idei CSR, promowanie społecznie odpowiedzialnych postaw, upowszechnianie dobrych praktyk oraz utrwalanie dobrych przykładów poprzez implementację społecznie odpowiedzialnych postaw w instytucjach administracji publicznej. Członkami Rady są przedstawiciele wojewódzkich struktur reprezentatywnych organizacji związkowych (NSZZ Solidarność, OPZZ, Forum Związków Zawodowych) i organizacji pracodawców (Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej, PKPP Lewiatan, BCC Związek Pracodawców, Związek Rzemiosła Polskiego) oraz radni sejmiku wojewódzkiego, a także przedstawiciel Wojewody Śląskiego, dyrektorzy Wydziałów Urzędu Marszałkowskiego oraz przedstawiciele firm i organizacji pozarządowych z regionu. Pozwala to na skorzystanie z doświadczeń wszystkich środowisk zaangażowanych w ideę społecznej odpowiedzialności biznesu. Dotychczas odbyło się 5 posiedzeń Rady do spraw Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, w czasie których członkowie Rady dyskutowali m.in. o społecznej odpowiedzialności biznesu jako idei umowy społecznej zawartej pomiędzy prywatną, publiczną i społeczną stroną gospodarki. Zostały powołane Zespoły Robocze do realizacji regulaminowych zadań Rady oraz ich Przewodniczący i Zastępcy Przewodniczących (Zespół Roboczy ds. edukacji, Zespół Roboczy ds. promocji, Zespół Roboczy ds. zrównoważonego biznesu, Zespół Roboczy ds. MSP i rzemiosła). Rada zapoznała się z projektem I BIO, którego misją jest poprawa jakości odżywiania dzieci w przedszkolach i szkołach na terenie województwa śląskiego oraz poszerzenie świadomości w zakresie zdrowego i naturalnego odżywiania. Do udziału w pracach Zespołów Roboczych zostali zaproszeni przedstawiciele innych podmiotów, w szczególności organów samorządu terytorialnego, samorządu gospodarczego, pozostałych organizacji związkowych i organizacji pracodawców, organizacji pozarządowych, jednostek naukowobadawczych oraz uczelni wyższych. W pracach Zespołów Roboczych mogą uczestniczyć zarówno firmy zainteresowane ideą CSR, jak również przedsiębiorstwa znające i realizujące zasady społecznej odpowiedzialności biznesu w ramach swojej bieżącej działalności. 19

Spotkania Zespołów Roboczych odbywają się na bieżąco, zwołuje je Przewodniczący Zespołu Roboczego. W Polsce w coraz większym stopniu rośnie świadomość, że przedsiębiorstwa muszą odgrywać aktywną i pozytywną rolę w społeczeństwie, zatem ich działania nie powinny koncentrować się tylko na osiągnięciu zysku i jakości swoich produktów i usług, ale także na skutkach społecznych i ekologicznych swojej działalności. Jednocześnie wiele przedsiębiorstw z sektora MŚP oraz rzemiosła od lat i na co dzień realizuje działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu, nie zdając sobie przy tym sprawy, iż jest to właśnie CSR. Swoją postawę np. wobec pracowników, środowiska czy społeczności lokalnej, uważają oni za coś normalnego i zgodnego z ogólnie przyjętymi normami etycznymi i nie widzą w tym nic nadzwyczajnego. Tym bardziej nie widzą też potrzeby, aby o tym wspominać, promować się za pomocą takich działań, czy też być wskazywanym za przykład do naśladowania. Rolą Rady oraz partnerów społecznych jest uświadomienie dużych firm, przedsiębiorców z MŚP oraz rzemieślników, że część z nich już jest społecznie odpowiedzialna i powinna się tym chwalić. Pozostałych trzeba uczyć oraz promować wśród nich zasady CSR i upowszechniać dobre praktyki. Przy czym nie należy zapominać o edukacji konsumentów i kształceniu nauczycieli oraz szkolnych doradców zawodowych w tym zakresie. Duże firmy doskonale zdają sobie sprawę z konieczności wprowadzania zasad CSR w swoich organizacjach. Wiemy, że wśród firm działających na terenie kraju największą świadomością i aktywnością w tym zakresie wykazują się firmy zagraniczne, które często implementują rozwiązania ze spółek matek. Z kolei wśród MŚP społeczna odpowiedzialność biznesu jest czasami jeszcze pojęciem egzotycznym, chodź świadomość w tej kwestii rośnie. Przedsiębiorstwa te obserwują zachowania dużych korporacji, często przenosząc ich doświadczenia na swoje firmy. Stąd działania Rady skierowane właśnie do sektora MŚP oraz rzemiosła. Rada nie wskazuje konkretnych branż, do których chce dotrzeć z ideą CSR, ponieważ powinna ona dotyczyć wszystkich podmiotów gospodarki, również samorządów terytorialnych i samorządów gospodarczych oraz organizacji związkowych i organizacji pracodawców, organizacji pozarządowych (NGO), jednostek naukowo-badawczych oraz uczelni wyższych. W dniu 19.10.2011r. odbyła się Konferencja Społeczna Odpowiedzialność Biznesu w Województwie Śląskim, zorganizowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. W czasie spotkania, na które zaproszono przedstawicieli organów samorządu terytorialnego, samorządu gospodarczego, organizacji związkowych i organizacji pracodawców, organizacji pozarządowych, jednostek naukowo-badawczych oraz uczelni wyższych, przedstawiono ideę społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) oraz dotychczasowe działania w zakresie jej promocji i upowszechniania oraz dobre praktyki, podejmowane przez samorządy i organizacje z terenu województwa śląskiego. Marszałek Województwa Śląskiego objął patronatem I edycję konkursu organizowanego przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach pod nazwą CSR strategią współczesności", którego celem jest zwiększenie zainteresowania studentów tematyką społecznej odpowiedzialności biznesu, rozwój ich działalności naukowej i popularyzacja etycznych postaw podejmowanych przez współczesne przedsiębiorstwa. Nagrody w konkursie to bezpłatne staże dla laureatów ufundowane przez 20

Energomontaż-Południe S.A. Katowice", Fabryka Automatyki Fach S.A. Cieszyn", Węglokoks S.A. Katowice" oraz nagrody rzeczowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Rada działa społecznie, za udział w posiedzeniach Rady lub Zespołów Roboczych, członkowie Rady, członkowie Zespołów Roboczych, zaproszeni eksperci, doradcy oraz obserwatorzy, nie otrzymują wynagrodzenia. CSR w regionach europejskich dobre praktyki Klaus Müller, Przedstawicielstwo Nadrenii Północnej Westfalii w Brukseli Główne założenia społecznej odpowiedzialności biznesu w Nadrenii Północnej Westfalii są realizowane w ramach Planu Działań na rzecz CSR przyjętego w dniu 6 października 2010 r. przez Federalny Rząd Niemiec (http://www.csr-in-deutschland.de/nc/en/home.html). Jednym z istotnych celów Planu Działań na rzecz CSR jest doprowadzenie do zmiany postawy i zaszczepienia świadomości, że praktyki korporacyjnej odpowiedzialności społecznej są opłacalne i dla środowiska biznesu i społeczeństwa. W Niemczech CSR jest okazją nie tylko do zwiększenia międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw w długoterminowej strategii rozwoju, ale także do znalezienia rozwiązań dla istotnych wyzwań społecznych. Plan działania na rzecz CSR jest oparty na zaleceniu wydanym przez Narodowe Forum na temat CSR, które doradza i pomaga niemieckiemu rządowi w związku z polityką promowania społecznej odpowiedzialności biznesu. Tak więc plan działania na rzecz CSR stanowi sygnał do rozpoczęcia działania w ramach strategicznego sojuszu w celu wzmocnienia społecznej odpowiedzialności biznesu w Niemczech. Narodowe Forum na temat CSR jest także pomocne rządowi niemieckiemu w bieżącej fazie realizacji zamierzeń dotyczących CSR. Może to stanowić dobry przykład dla innych państw i wzorzec, z którego można czerpać sprawdzone rozwiązania. Budżet tego przedsięwzięcia to 30 mln z funduszu EFS oraz 5,6 mln dofinansowania ze strony rządu federalnego (z Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych). Wnioski należało złożyć w 2011 roku, były one później oceniane przez ekspertów zewnętrznych. W sumie złożono 82 wnioski z łączną ilością 177 projektów. Typy złożonych projektów to m.in. 35 - sieci projektów (z liderem projektu), 5 - organizacje konsultacyjne, 5 - przedsiębiorstwa, 1 - projekt sponsorski. Ważnym elementem tego działania jest zrównoważony rozwój za pośrednictwem sieci regionalnych. W miejscu pracy jako obszarze działania bardzo ważnymi elementami są ciągły trening, podnoszenie kwalifikacji pracowników, godzenie wymogów życia zawodowego z wymogami posiadania rodziny, równości szans i różnorodności pracowników przedsiębiorstwa, prawo do godziwej zapłaty oraz budowanie zaangażowania pracowników. 21