Rzepak ozimy Rzepak ozimy jest w kraju najważniejszą rośliną oleistą. Powierzchnia uprawy rzepaku ozimego ma charakter bardzo dynamiczny, podobnie w woj. lubelskim. Determinowana jest cenami za surowiec. Plonowanie odmian rzepaku ozimego bardziej niż u innych gatunków uprawnych, jest wypadkową wielu czynników, zwłaszcza glebowych, agrotechnicznych i pogodowych, które charakteryzują się określona specyfiką w regionach kraju, a w przypadku warunków atmosferycznych dużą zmiennością. Istotny w uprawie rzepaku jest aspekt agrotechniczny, i znaczenie w strukturze zasiewów, zwłaszcza gdy w strukturze zasiewów dominują zboża. Rzepak jest gatunkiem o najwyższym zainteresowaniu hodowli. Świadczą o tym ilości odmian zgłaszanych do badań rejestrowych, oraz ilości odmian wpisywanych rokrocznie do rejestru krajowego. Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się 109 odmian (12 odmian krajowych i 97 zagranicznych). Ponad połowę zarejestrowanych odmian stanowią odmiany nowe, wpisane do rejestru w ostatnich pięciu latach. Od sezonu wegetacyjnego 2012/2013 dobory odmian w podstawowej serii doświadczeń PDOiR zostały ujednolicone. Pozwoli to na bardziej obiektywną ocenę odmian w kraju, badania prowadzone w województwach mają charakter uzupełniający. W ostatnim sezonie wegetacyjnym badano 40 odmian, w czterech punktach doświadczalnych (15 populacyjnych oraz 25 mieszańcowych). Najwyżej plonowały: - Arot, Lohana, Quartz oraz Pamela, Garou, Maraton i SY Kolumb. Tabela 1. Rzepak ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru 2014. Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodze nia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 Chagall 2009 2012 DE Lantmannen SW Seed sp. z o.o ul. Głowackiego 1A; 05-822 Milanówek 2 Monolit 2008 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul Głowna 20 99-307 Strzelce 3 Adriana 2008 FR 4 Ametyst 2013 DE Lantmannen SW Seed sp. z o.o ul. Głowackiego 1A; 05-822 Milanówek 5 Arot 2010 2012 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 6 Bellevue 2008 DE Bayer sp. z o.o. ; Al. Jerozolimskie 158 02-326 Warszawa 7 Brendy 2013 PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin 8 DK Cadet 2012 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49; 02-672 Warszawa 9 ES Scarlet 2013 FR Euralis Saaten sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 12 60-638 Poznań 10 Gloria 2010 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C 01-797 Warszawa 11 Harry 2013 AT Saatbau Polska sp. z o.o.; ul. Żytnia 1; 55-300 Środa Śląska 12 Lohana 2012 2014 FR 13 Pamela 2011 2013 FR 14 Quartz 2013 FR KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 15 Sherlock 2010 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 16 Visby 2008 2011 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 17 Arsenal 2013 FR 18 Abakus 2009 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 19 Alessio 2011 FR 20 DK Exlusiv 2013 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49; 02-672 Warszawa 21 DK Exstorm 2012 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49 02-672 Warszawa 22 DK Impresio 2013 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 23 ES Kamillo 2011 2013 FR Euralis Saaten sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 12 60-638 Poznań 24 Garou 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 25 Konkret 2013 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul Głowna 20 99-307 Strzelce 26 Marathon 2012 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 27 Marcopolos 2012 2014 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 28 Mercedes 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 29 Minerva 2013 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 30 NK Technic 2009 DE Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C 01-797 Warszawa 31 Rohan 2008 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 32 Rumba 2011 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 33 SY Kolumb 2010 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C 01-797 Warszawa 34 SY Marten 2013 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C 01-797 Warszawa 35 Tores 2012 DE Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C 01-797 Warszawa 36 Turan 2011 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 37 Xenon 2010 2012 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 38 ES Alonso cca 39 NK Caravel cca 40 PR 46W20 cca
Tabela 2 Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014. Miejscowość SDOO Cicibór ZDOO Bezek SHR Palikije SHR Ulhówek Powiat bialski chełmski lubelski tomaszowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry pszenny wadliwy pszenny dobry pszenny b.dobry Klasa bonitacyjna gleby III b IIIb II I ph gleby w KCL 6,5 7,3 7,15 6,82 Przedplon jęczmień ozimy jęczmień jary pszenżyto ozime pszenica ozima Data siewu 29-08 28-08 26-08 29-08 Obsada nasion ( szt/m 2 ) 50/60 50/60 50/60 50/60 Data zbioru 24-07 23-07 25-07 24-07 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 176 170 165 184 P 2 O 5 (kg/ha) 51 40 50 60 K 2 O (kg/ha) 71 60 90 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (l/ha) Środki ochrony roślin Siarczan magnezu 10 kg Siarczan magnezu 10 kg Basfoliar 36 Extra 3,0 L ADOB Mn 2,3 L Basfoliar 36 Extra 3,0 L ADOB Mn 2,3 L Herbicyd Insektycyd (nazwa,dawka/ha Fungicyd -pierwszy zabieg Regulator wzrostu Inne zabiegi Comand 480 EC 0,1L Navigator 360 SL 0,3L Labrador 05 EC 1,5 L Delcaps 05EC 0,1L Plenum 500 WG 015 kg Mospilan 20 SP 0012 kg Comand 480 EC 0,1L Navigator 360 SL 0,3L Proteusz 110 OD 0,5L Karate Zeon 050CS 0,15L Colzor Trio 405 EC 3,5 L Durban 480 EC 0,6L Cyperkil 250 EC 0,1L Colzor Trio 405 EC 3,5 L Durban 480 EC 0,6L Cyperkil 250 EC 0,1L Nie stosowano Nie stosowano Tebu 250 EW 1,25L Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Tabela 3 Rzepak ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2014. Cecha SDOO Cicibór ZDOO Bezek SHR Palikije SHR Ulhówek 1 Przezimowanie (%) 92,1 100 100 100 2 Termin kwitnienia (dzień, m-c) 21-04 22-04 26-04 21-04 3 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 12-07 12-07 12-07 14-07 4 Wysokość roślin (cm) 164,8 154,4 154,2 162,7 5 Ugięcie łanu (%) 96,5 100 81,8 88,3 Porażenie przez choroby 6 - sucha zgnilizna kapustnych (%) 0,0 0,0 0,0 0,0 7 Plon ziarna (dt z ha) 45,5 59,1 53,8 55,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 : 9- oznacza ocenę najkorzystniejszą, 1- najmniej korzystną, 5-średnią
Tabela 4 Rzepak ozimy. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014. Poziom a 1 Cicibór Bezek Palikije Ulhówek Wzorzec, dt z ha 45,5 59,1 53,8 55,2 1 Chagall 76 89 94 89 2 Monolit 96 80 94 85 3 Adriana 102 102 101 78 4 Ametyst 89 99 86 101 5 Arot 106 105 104 106 6 Bellevue 83 92 97 97 7 Brendy 90 90 85 88 8 DK Cadet 86 98 94 91 9 ES Scarlet 94 99 91 97 10 Gloria 98 100 92 93 11 Harry 87 98 101 98 12 Lohana 100 105 110 97 13 Pamela 95 100 99 98 14 Quartz 88 117 85 111 15 Sherlock 108 94 94 92 16 Visby 108 95 105 105 17 Arsenal 105 96 110 102 18 Abakus 100 96 109 98 19 Alessio 99 96 101 98 20 DK Exlusiv 106 108 103 103 21 DK Exstorm 98 97 93 100 22 DK Impresio 99 105 102 116 23 ES Kamillo 98 97 110 117 24 Garou 115 108 102 102 25 Konkret 99 96 98 94 26 Marathon 109 108 101 110 27 Marcopolos 109 102 98 111 28 Mercedes 107 98 100 110 29 Minerva 107 99 94 104 30 NK Technic 110 111 98 103 31 Rohan 107 104 109 94 32 Rumba 112 104 101 107 33 SY Kolumb 112 108 114 96 34 SY Marten 111 101 108 98 35 Tores 98 105 111 100 36 Turan 88 98 111 106 37 Xenon 113 105 102 94 38 ES Alonso 88 94 93 101 39 NK Caravel 103 97 101 104 40 PR 46W20 99 103 98 105 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian, a 1 podstawowy poziom agrotechniczny,
Tabela 5 Rzepak ozimy. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru 2014, 2013, 2012. Poziom a 1 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec dt z ha 53,4 46,0 43,7 49,7 47,7 1 2 Chagall Adriana 88 96 94 91 103 103 91 94 95 97 3 Arot 105 106 107 106 106 4 Gloria 96 100 91 98 96 5 Pamela 98 99 101 99 99 6 Sherlock 96 93 98 95 96 7 DK Cadet 93 94 94 8 Lohana 103 93 98 9 Monolit 88 94 91 10 Ametyst 94 11 Bellevue 92 12 Brendy 88 13 ES Scarlet 96 14 Harry 96 15 Quartz 101 16 Visby 103 101 99 102 101 17 ES Kamillo 106 110 105 108 107 18 SY Kolumb 108 102 106 105 105 19 Xenon 103 110 102 107 105 20 Abakus 101 103 102 21 Alessio 99 108 104 22 DK Exstorm 97 106 102 23 Marathon 107 104 106 24 Marcopolos 105 113 109 25 NK Technic 106 103 105 26 Tores 104 109 107 27 ES Alonso 94 105 100 28 NK Caravel 101 106 104 29 PR 46W20 101 97 99 30 Arsenal 103 31 DK Exlusiv 105 32 DK Impresio 106 33 Garou 107 34 Konkret 97 35 Mercedes 104 36 Minerva 101 37 Rohan 103 38 Rumba 106 39 SY Marten 104 40 Turan 101 Liczba doświadczeń 4 4 3 8 11 Wzorzec dt z ha średnia z wszystkich badanych odmian a 1 podstawowy poziom agrotechniczny,
Tabela 6. Rzepak ozimy. Porażenie przez suchą zgniliznę kapustnych na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2014, 2013, 2012. Liczba lat Sucha zgnilizna kapustnych w % badań 2014 2012-2014 Wzorzec (%) 0,0 0,0 1 Chagall 3 0,0 0,0 2 Adriana 3 0,0 0,0 3 Arot 3 0,0 0,0 4 Gloria 3 0,0 0,0 5 Pamela 2 0,0 0,0 6 Sherlock 3 0,0 0,0 7 DK Cadet 2 0,0 0,0* 8 Lohana 2 0,0 0,0* 9 Monolit 2 0,0 0,0* 10 Ametyst 1 0,0 11 Bellevue 1 0,0 12 Brendy 1 0,0 13 ES Scarlet 1 0,0 14 Harry 1 0,0 15 Quartz 1 0,0 16 Visby 3 0,0 0,0 17 ES Kamillo 3 0,0 0,0 18 SY Kolumb 3 0,0 0,0 19 Xenon 3 0,0 0,0 20 Abakus 2 0,0 0,0* 21 Alessio 2 0,0 0,0* 22 DK Exstorm 2 0,0 0,0* 23 Marathon 2 0,0 0,0* 24 Marcopolos 2 0,0 0,0* 25 NK Technic 2 0,0 0,0* 26 Tores 2 0,0 0,0* 27 ES Alonso 2 0,0 0,0* 28 NK Caravel 2 0,0 0,0* 29 PR 46W20 2 0,0 0,0* 30 Arsenal 1 0,0 31 DK Exlusiv 1 0,0 32 DK Impresio 1 0,0 33 Garou 1 0,0 34 Konkret 1 0,0 35 Mercedes 1 0,0 36 Minerva 1 0,0 37 Rohan 1 0,0 38 Rumba 1 0,0 39 SY Marten 1 0,0 40 Turan 1 0,0 Liczba doświadczeń 4 8 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian *- średnia z lat 2013-2014
Tabela 7. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2014, 2013, 2012. Liczba lat badań Przezimowanie roślin (%) Wysokość roślin (cm) Ugięcie łanu (%) Dojrzałość techniczna (dzień roku) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec 92,1 89,1 160,6 148,7 89,2 94,5 193,3 192,8 1 Chagall 3-5,8-3,6 7,5 2,3 2,2 0,5-2,5-1,3 2 Adriana 3 2,4 7,2-1,7-4,3 0,7 0,6-0,8 0,3 3 Arot 3-3,1 1,5-6,4-9,0-3,3-1,4 2,9 1,2 4 Gloria 3-0,3 0,8-4,5-7,7-5,8-2,2 0,6-0,2 5 Pamela 2-5,8-3,0-1,4 2,3 0,2 0,1 0,7 1,1 6 Sherlock 3 2,4-0,6 2,8 2,9 6,7 2,0 1,0-0,4 7 DK Cadet 2-5,8-3,1* -7,4-5,8* 3,2 0,3* -2,6-1,0* 8 Lohana 2-0,3-0,3* -3,2-3,2* -0,3-0,9* 1,2 1,9* 9 Monolit 2-3,1-0,4* 6,1 1,6* 9,2 8,8* 0,6 0,4* 10 Ametyst 1-5,8-10,5-5,8-1,5 11 Bellevue 1 2,4 5,3-0,8 2,1 12 Brendy 1-3,1 6,9 5,2 2,2 13 ES Scarlet 1 2,4-4,0 1,7 1,4 14 Harry 1 2,4-6,7 0,7-2,6 15 Quartz 1-5,8-13,4-5,8 1,7 16 Visby 3 2,4 0,6 4,8 1,6 0,2-0,2-2,0-0,3 17 ES Kamillo 3 2,4-1,1 11,3 11,0 3,7 2,3-2,6-1,0 18 SY Kolumb 3 5,2 2,0 4,0 1,4 7,2 2,5-1,8-0,2 19 Xenon 3 2,4 4,9-2,4 3,7-1,8-0,5 0,2-1,0 20 Abakus 2-0,3 1,0* 2,1 4,4* 1,2-0,7* -1,6-1,3* 21 Alessio 2-3,1-1,8* 6,1 3,5* 0,7-0,9* -1,9-1,6* 22 DK Exstorm 2-3,1-0,4* 3,5 3,5* 9,2 9,2* -2,0-2,0* 23 Marathon 2 2,4 2,4* -9,1-10,5* -7,3-3,4* 1,2 0,4* 24 Marcopolos 2 2,4-0,4* 6,0 2,3* -0,3 0,6* -0,8 0,2* 25 NK Technic 2 2,4 1,0* -1,0 1,3* -2,8 0,3* 0,7 0,2* 26 Tores 2 2,4 2,4* -1,0 3,2* -1,8-1,7* 0,7 0,9* 27 ES Alonso 2 5,2-0,6* 3,6 1,2* -0,3-0,4* 0,2-0,6* 28 NK Caravel 2 5,2 2,4* 3,4 1,6* 2,7 2,6* 1,9 0,7* 29 PR 46W20 2-0,3 1,0* 2,6 6,0* -4,3-2,4* 0,5-0,5* 30 Arsenal 1 7,9 7,1 4,7-0,3 31 DK Exlusiv 1-3,1-4,1-3,3-0,6 32 DK Impresio 1-3,1 11,4 3,2 1,2 33 Garou 1-0,3 4,6-0,8 2,2 34 Konkret 1-5,8 2,8 0,2-2,3 35 Mercedes 1-0,3-0,6 4,2 0,6 36 Minerva 1 5,2 0,7-1,8 0,2 37 Rohan 1-0,3-2,4-2,8-0,4 38 Rumba 1 2,4-7,7-5,8 0,7 39 SY Marten 1-0,3-8,5-5,3 1,4 40 Turan 1-0,3-6,6-5,8 0,1 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian *- średnia z lat 2013-2014