Zwróć się do pedagoga szkolnego gdy:



Podobne dokumenty
Co to jest stres i jak sobie z nim radzić. Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak

STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.

Pedagog Szkolny Gimnazjum mgr Zuzanna Ciesielczuk RODZICU NAUCZYCIELU

Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek.

Jak sobie radzić ze stresem

Stres - Co to jest, i z sk d wiem, e go czuj?

Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.

Kwestionariusz stylu komunikacji

PROGRAM PROFILAKTYKI DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ nr 8 im. MIKOŁAJA KOPERNIKA w MALBORKU BEZPIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA

ZWYCZAJNIK 1. Szkoła Podstawowa. im. gen. J.H. Dąbrowskiego. w Słupi Wielkiej

ASERTYWNOŚĆ AGRESJA ULEGŁOŚĆ

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l

Magia komunikacji. - Arkusz ćwiczeń - Mapa nie jest terenem. Magia prostego przekazu

Temat: Moje zasoby moją szansą rozwoju kariery zawodowej i edukacyjnej.

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje

GRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH?

Zasługujesz na szacunek! Bądź pewny siebie i asertywny.

Najwspanialsza mądrość to poznanie samego siebie

Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy

DOBRE MANIERY. DOBRE MANIERY: zachowanie społecznie właściwe. ETYKIETA: powszechnie przyjęte zasady właściwego zachowania.

Co to jest niepełnosprawność?

ANKIETA. Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Pedagog szkolny - mgr Iwona Puzio. Godziny pracy pedagoga. poniedziałek: wtorek: środa : czwartek:

Materiały dla uczestników SDRiW Prowadzące: Monika Kowalska- Wojtysiak, Joanna Sędzicka Zgierz, r.szk. 2017/2018

Scenariusz lekcji 12 1/3

ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA

Maj / Czerwiec Akademia Dobrych Manier. Kultura w poezji 3. Być jak dżentelmen 4. Test na dżentelmena 5. Grzeczna krzyżówka 6.

OCENIANIE ZACHOWANIA UCZNIÓW KL. III

INTELIGENCJA EMOCJONALNA W SPRZEDAŻY

Marzena Targońska, Agnieszka Banasik

Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna

NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK

Asertywność E M I L I A L I C H T E N B E R G - K O K O S Z K A

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ RODZIC - DZIECKO DZIECKO - RODZIC

skupiać się, zbliżać się, zastanowić się, wymyślić, ograniczyć, bawić się, zadziałać,

PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU

Aktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy

Moje dziecko chodzi do szkoły...

Problematyka motywowania w nowoczesnej szkole. prof. nz dr hab. Joanna M. Moczydłowska

1.4.1 Pierwsze wrażenie

JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM

Czy potrafisz się uczyć? badanie ewaluacyjne

Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M

zdrowia Zaangażuj się

ASERTYWNOŚĆ W ZWIĄZKU JAK DBAĆ O SIEBIE BĘDĄC RAZEM

Poniżej przykłady (tylko kilka przykładów!) co jest dla mnie ważne? :

Zrozumieć więcej. Nauczyć łatwiej. Wyzwania współczesnego ucznia i nauczyciela w szkole średniej

zwiększenie świadomości uczniów na temat roli zdrowego odżywiania uczniowie wiedzą jak ważną rolę odgrywa śniadanie w diecie każdego człowieka

2 Barbara Grabek, Paulina Strychalska, Marzanna Polcyn. II. Przygotowanie przez uczniów klas II i III kodeksu kulturalnego ucznia- X 2016 Kodeks kultu

Jednostka dydaktyczna 1: Zarządzanie stresem

STRESORY, inaczej źródła stresu

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się

Jakość w przedszkolu

nauczyciele, doceniając wartość programu i widząc jego efekty, realizują zajęcia z kolejnymi grupami dzieci.

Co to jest asertywność

Szkoła Podstawowa nr 9

MISTRZ DOBREGO ZACHOWANIA

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS

NAGRODY I KARY CO ZROBIĆ, ABY WYCHOWANIE NIE STAŁO SIĘ TRESURĄ?

PRAWA CZŁOWIEKA W KONTEKŚCIE PRAW DZIECKA

Jak postrzegasz samą siebie?

Aktywność fizyczna. Jak postępować w cukrzycy?

Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego

RODZICE, PRACOWNICY SZKOŁY ANKIETA

Copyright: Instytut Miasta Test Talentów. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. ani nie pasuje pasuje pasuje

Część 4. Wyrażanie uczuć.

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

Firma EDU-INNOWACJA. zaprasza Państwa na Warsztaty. Uwolnij swój stres - znajdź pokłady relaksu. Jesteśmy przekonani, iż

UZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny

WARSZTATY pociag j do jezyka j. dzień 1

ĆWICZENIA ŻYWIOŁ ZIEMI ŻYWIOŁ ZIEMI. Cz. III

Szkoła w Krojczynie-bezpieczną szkołą

Ciągle nie mam czasu...

WYZWALACZE WEWNĘTRZNE. poczucie szczęścia. napięcie wewnętrzne złość

Raport aktywności Polek 2018

Scenariusz lekcji 9 1/3

Komunikacja w rodzinie jako środek rozwoju kompetencji emocjonalnych i społecznych dzieci

STOP PRZEMOCY. Portal Stop przemocy Szukaj Pomocy

Chwila medytacji na szlaku do Santiago.

Program wychowawczy Przedszkola Nr 131 w Poznaniu

Program autorski Poznaję uczucia

Przyjaciele Zippiego Ćwiczenia Domowe

KODEKS DOBREGO PRZEDSZKOLAKA

Kary i nagrody w wychowaniu dziecka

Wychowawca/nauczyciel. Starszy brat / starsza siostra. Rodzice/opiekunowie/inne osoby z rodziny. Psycholog/pedagog szkolny

Jak powiedzieć NIE. Spotkanie 27. fundacja. Realizator projektu:

MOTYWOWANIE DZIECKA DO NAUKI

KULTURALNY UCZEŃ GATUNEK ZAGROŻONY WYGINIĘCIEM???

poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie

Punkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE

Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI

Transkrypt:

GIMNAZJALISTO!!!!! Zwróć się do pedagoga szkolnego gdy: 1. Czujesz, że nikt Cię nie rozumie, jesteś samotny. 2. Nie potrafisz porozumieć się z nauczycielem. 3. Masz problemy rodzinne, znajdujesz się w trudnej sytuacji materialnej. 4. Masz problem i nie wiesz jak go rozwiązać. 5. Chcesz podzielić się swoją radością, sukcesem. 6. Chciałbyś z kimś porozmawiać. 7. Chciałbyś pomóc innym, nie wiesz w jaki sposób. 8. Masz ciekawe pomysły, którymi chcesz się podzielić. Przyjdź także z każdą sprawą, z którą sam nie potrafisz sobie poradzić.

Garść sprawdzonych rad dla uczniów w nowej szkole. Zostałeś przyjęty. Gratuluję!!! Widzisz, że nie było to trudne. Najłatwiejsze za Tobą. Teraz za to czeka Cię ciężka praca, inne przyjemności oraz moc wrażeń. 1. W pierwszym miesiącu nie dostawałeś jedynek, ale miałeś dużo klasówek sprawdzających Twoje wiadomości. Pozwoliło to nauczycielom zorientować się, co już wiesz. 2. Musisz nauczyć się uważnego słuchania i robienia notatek. Większość nauczycieli nie będzie już dyktowała. Sam powinieneś wyłapywać rzeczy najważniejsze i zapisywać je najlepiej czytelnie i w punktach. 3. Będą wymagać od Ciebie większej samodzielności i aktywności. Czeka Cię dużo więcej nauki niż w podstawówce. 4. Nie bój się pytać, jeżeli czegoś nie wiesz. Pamiętaj, że nie ma głupich pytań. 5. Ucz się systematycznie, żeby nie narobić zaległości, szybko poprawiaj jedynki. 6. Tutaj nie zaniżają ocen. To w podstawówce je zawyżali. Nie załamuj się niższymi ocenami. 7. Picie i palenie nie przysporzy Ci dobrych przyjaźni. Teraz taki szpan jest tępiony. Nie jesteś osobą gorszą od innych, żebyś w ten sposób musiał zwracać na siebie uwagę. 8. Staraj się nie spóźniać na lekcje i bądź kulturalny. Twoje zachowanie w szkole jest tak samo ważne, jak oceny. 9. Pamiętaj, że aktywność na początku zapewni Ci spokój pod koniec roku. 10. Staraj się nie zwracać na siebie uwagi, noś strój czysty, schludny, nie wyzywający. 11. Szanuj siebie, nie daj się poniżać. O pomoc zwracaj się do wychowawcy lub pedagoga. 12. Zdarza się tak, że stare przyjaźnie kończą się w gimnazjum. Nie zrażaj się tym, szukaj nowych przyjaciół.

13. Dystans między Tobą, a nauczycielem nie jest taki duży, jak Ci się wydaje. Staraj się go zrozumieć tak, jak chciałbyś żeby on zrozumiał Ciebie. Nie poddawaj się pierwszym niepowodzeniom. Nie bądź pesymistą, myśl POZYTYWNIE.

JAK UNIKAĆ KONFLIKTÓW? 1. Dotrzymuj złożonych obietnic. 2. Wypełniaj swoje obowiązki. 3. Mów prawdę. 4. Pracuj nad swoim charakterem. 5. Panuj nad formami wyrażania gniewu (staraj się zachowywać spokój). 6. Zawsze szukaj porozumienia i nie odwracaj się od ludzi proponujących Ci dialog - rozmawiaj. 7. Nie żałuj swojego czasu dla innych. 8. Kiedy coś zrobiłeś lub wyrządziłeś komuś krzywdę, przyznaj się, przeproś i napraw. 9. Kiedy ktoś wyrządził Ci krzywdę, wybaczaj. 10. Nie ulegaj zniechęceniu, frustracji i poczuciu bezsensu. 11. Nie zniechęcaj się poczuciem winy z powodu własnych niepowodzeń i błędów. 12. Nie potępiaj ludzi. 13. Miej "zdrowe" poczucie humoru. Naucz się żartować z samego siebie. Co to jest stres? Stres to,,eksploatowanie naszego ciała wtedy, gdy dostosowujemy się do ciągle zmieniającego się otoczenia; Wywiera on na nas fizyczne i emocjonalne skutki. Może także wzbudzać w nas pozytywne, albo negatywne uczucia. Pozytywne oddziaływanie stresu może nas zmusić do działania, a rezultatem tego może być nowa świadomość i nowe ekscytujące perspektywy. Negatywny wpływ stresu może spowodować uczucie nieufności, odrzucenia, złości lub depresji, co w konsekwencji może doprowadzić do takich problemów zdrowotnych jak bóle głowy, rozstroje żołądka, wysypki, bezsenność, wrzody, wysokie ciśnienie, choroby serca, czy wylew. Wraz ze śmiercią kogoś bliskiego,

narodzinami dziecka, awansem w pracy, czy nową znajomością doświadczamy stresu, ponieważ musimy na nowo poukładać nasze życie. W chwilach, w których dostosowujemy się do różnych sytuacji, stres może nam pomóc lub przeszkodzić, w zależności od tego, jak na niego reagujemy. Jak mogę wyeliminować stres z mojego życia? Pozytywny stres może dodać radości i ochoty do naszego życia, a pewna ilość stresu nawet nam dobrze służy. Terminy, współzawodnictwo, konfrontacje, a nawet nasze frustracje i smutki wzbogacają naszą egzystencję i dodają jej głębi. Naszym celem nie jest wyeliminowanie stresu, lecz nauczenie jak sobie z nim radzić, i jak go wykorzystać, by nam pomagał. Niedostateczny poziom stresu działać depresyjnie i może doprowadzić nas do stanu znudzenia lub przygnębienia; jednak z drugiej strony, nadmierny stres może wywołać w nas konfuzję. Dlatego musimy znaleźć optymalny poziom stresu, który by nas motywował, a nie przytłaczał. Skąd mam wiedzieć jaki jest dla mnie optymalny poziom stresu? Nie ma jednego, optymalnego poziomu stresu, który odpowiadałby wszystkim ludziom. Każdy człowiek to istota, która ma swoje własne i niepowtarzalne potrzeby. Tak więc, coś co dla jednego jest przykrością, dla drugiego może być zabawą. Ale jeśli nawet zgodzimy się z tym, że dana sytuacja jest przykra, to i tak nasze fizjologiczne i psychiczne reakcje prawdopodobnie będą się różnić. Osoba, która lubi rozstrzygać spory i zmieniać miejsca pracy, byłaby zestresowana mając stałą i rutynową pracę. Natomiast dla osoby, która dobrze się czuje w stabilnych okolicznościach, praca, która wymagałaby od niej różnych obowiązków, byłaby czynnikiem stresującym. Ale także nasze osobiste potrzeby stresu i jego ilości, które jesteśmy w stanie znieść zmieniają się z naszym wiekiem. Nie uzewnętrzniony stres jest przyczyną większości schorzeń. Jeśli doświadczasz symptomów stresu, oznacza to, że przekroczyłeś twój optymalny poziom stresu. Należy więc go wyeliminować z twojego życia i/lub usprawnić zdolność radzenia sobie z nim.

Jak mogę sobie lepiej radzić ze stresem? Aby zredukować szkodliwe skutki nie uzewnętrznionego stresu, nie wystarczy tylko go zidentyfikować i sobie uświadomić. Jak wiele jest źródeł stresu, tak wiele jest sposobów radzenia sobie z nim. Jednakże, wszystkie zmiany wymagają wysiłku: należy zmienić źródło stresu lub twoje reakcje na niego. Więc jak należy postępować? 1. Uświadom sobie co jest twoim stresorem oraz twoje własne emocjonalne i fizyczne reakcje. Zaobserwuj swoje niepokoje. Nie ignoruj ich. Nie lekceważ ich. Ustal, które wydarzenia wywołują w tobie niepokój. Jak sobie tłumaczysz znaczenie tych wydarzeń? Zaobserwuj jak twoje ciało reaguje na stres. Czy jest to zdenerwowanie, a może fizyczny rozstrój? Jeśli tak, to jak on przebiega? 2. Ustal, co możesz zmienić. Czy możesz zmienić swoje stresory poprzez ich unikanie lub kompletną eliminację? Czy możesz zredukować ich intensywność (próbuj radzić sobie z nimi przez jakiś dłuższy okres czasu, a nie tylko z dnia na dzień)? Czy możesz skrócić czas, w którym jesteś narażony na stres (zrób sobie przerwę, wyjdź na chwilę)? Czy możesz poświęcić odpowiednią ilość czasu i energii potrzebną na zajście zmiany (mogą tu być przydatne: ustalenie celu, techniki gospodarowania czasem, lub strategie odroczonej satysfakcji)? 3. Zredukuj intensywność twoich emocjonalnych reakcji na stres. Reakcja nerwowa wywoływana jest przez to, jak spostrzegasz niebezpieczeństwo, zarówno to fizyczne, jak i emocjonalne. Czy nie jest tak, że spostrzegasz swoje stresory w sposób przerysowany i/lub robisz z sytuacji która jest tylko skomplikowana - tragedię? Czy masz zamiar zrobić komuś przyjemność?

Czy nie reagujesz zbyt mocno i spostrzegasz rzeczy jako absolutnie pilne i konieczne? Czy odnosisz wrażenie, że musisz dominować w każdej sytuacji? Popracuj na tym, by wyrobić sobie bardziej umiarkowane poglądy; spróbuj spostrzegać stres jako coś, z czym jesteś w stanie sobie poradzić, a nie jako coś co cię obezwładnia. Postaraj się ograniczyć nadmiar emocji. Patrz na sytuacje z dystansu. Nie trać czasu na negatywne aspekty, nie,,gdybaj. 4. Naucz się łagodzić swoje fizyczne reakcje na stres. Powolne, głębokie oddychanie przywróci pracy serca i oddychaniu normalny tryb. Techniki relaksacyjne mogą zredukować napięcie mięśni. Wykorzystanie technik elektronicznego bio-feedbacku mogą pomóc ci w świadomym przejęciu kontroli nad takimi rzeczami jak napięcie mięśni, praca serca, czy ciśnienie krwi (u nas jeszcze mało znana technika terapeutyczna) Leki przepisane ci przez lekarza mogą pomóc w łagodzeniu twoich reakcji fizycznych, ale tylko na krótką metę. One nie są rozwiązaniem. Najlepszym długoterminowym rozwiązaniem jest nauczenie się łagodzić te reakcje. 5. Zbuduj swoje własne rezerwy. Trzy, cztery razy w tygodniu wykonuj odpowiednie ćwiczenia (spokojne, wydłużone, rytmiczne ćwiczenia są najlepsze, do nich możemy zaliczyć spacerowanie, pływanie, jazdę na rowerze lub jogging). Jedz dobrze zbalansowane i pożywne posiłki. Utrzymuj twoją optymalną wagę ciała. Unikaj nikotyny, nadmiaru kofeiny i innych środków pobudzających. Łącz pracę z przyjemnościami. Rób sobie przerwy i wyrywaj się z pracy, kiedy tylko możesz. Dobrze się wysypiaj. Przestrzegaj tak konsekwentnie twoich godzin snu jak to tylko możliwe. 6. Utrzymuj rezerwy emocjonalne.

Nawiąż kilka przyjaźni lub znajomości o charakterze wzajemnej pomocy. Dąż do osiągnięcia realistycznych celów, które mają znaczenie dla ciebie, a nie dla innych. Spodziewaj się frustracji, porażek lub smutków. Zawsze bądź dla siebie miły i łagodny bądź sobie przyjacielem. Tekst udostępniony przez portal AUTYZM.PL ( www.autyzm.pl ) Kultura dnia codziennego - dla każdego UPRZEJMOŚĆ Obowiązuje nas zawsze wszędzie i wobec każdego. Zyskuje nam sympatię i poważanie w stosunkach międzyludzkich, znakomicie ułatwia nam życie. Świadczą o tym: trzy magiczne słowa: proszę, dziękuję, przepraszam; łagodny ton tzn. zawsze rozmawiać łagodnym i ciepłym tonem; uważne słuchanie - przypomina nam o tym stare arabskie przysłowie "Mamy tylko jedne usta i dwoje uszu". PUNKTUALNOŚĆ Zapewnia porządek w naszym życiu i ułatwia wzajemne kontakty międzyludzkie. Dlatego wszyscy chcemy, aby punktualność była cechą wszystkich ludzi. UŚMIECH Odzwierciedla on nastrój człowieka, jego stosunek do innych ludzi. Uśmiech jednak uśmiechowi nie jest równy. Spotykamy się z uśmiechem bezczelnym i fałszywym, ironicznym i obłudnym. Nie ułatwia on kontaktów, wręcz przeciwnie - utrudnia je i komplikuje. Uśmiech sprzyja wytworzeniu dobrej

atmosfery, łagodzi nieporozumienia, jeśli jest ciepły, przyjacielski, serdeczny i życzliwy. ŻYCZLIWOŚĆ Jest niezbędnym elementem w układaniu dobrych stosunków między ludźmi. Brak jej uwidocznia się niemal na każdym kroku. Życzliwość to bardzo dobra cecha człowieka, polega ona na wczuciu się w sytuację innych i chęć okazania pomocy. DYSKRECJA Człowiek dyskretny nie wnika w sprawy innych ludzi, gdy jednak zetknie się z nimi, wyczuje, czego nie należy widzieć lub słyszeć i powtarzać innym. JAK SIĘ PODAJE RĘKĘ? Ten symboliczny gest może wyrażać szacunek, przywiązanie, życzliwość, przyjaźń, dumę, obojętność, lekceważenie. Niekiedy kobieta podając mężczyźnie rękę podnosi ją zbyt wysoko, wskazując w ten sposób, że oczekuje ucałowania. Są i tacy mężczyźni, którzy nie całują kobiety w rękę. I jak w takiej sytuacji poczuje się kobieta? A jak mężczyzna? Gdy nasi znajomi lub przyjaciele siedzą po drugiej stronie, np. stołu, nie wyciągamy ręki ponad stołem. W takiej sytuacji przywitanie ograniczamy do skinienia głową. Gdy nasze ręce są brudne i nie nadają się do podania, grzecznie przepraszamy mówiąc: "Przepraszam, ale mam brudne ręce". KTO KOMU PIERWSZY PODAJE RĘKĘ? Kobieta pierwsza podaje rękę mężczyźnie. Starszy podaje rękę młodszemu. ZASADY UBIORU Powinien być staranny, dostosowany do pory dnia i okoliczności. Świadczy on o zamiłowaniu do porządku, estetyki i daje dobre samopoczucie. Jest oznaką poszanowania, godności własnej i innych. JAK SIĘ UBIERAĆ? Wszystkie ubrania powinny być czyste, odprasowane i znajdować się w idealnym porządku. Nie sugerujemy się wyłącznie modą. Przy wyborze

ubrań patrzymy na swój wiek, wzrost, kolor skóry, włosów itp. Staramy się dobrać ubiór do każdej okazji. Odpowiednio dobieramy wszystkie dodatki. JAK ZACHOWAĆ SIĘ PRZY STOLE? Zachowanie odpowiedniej kultury przy stole polega na nie sprawianiu brzydkiego, odpychającego widoku, niekorzystnie wpływającego na podstawowe zmysły człowieka - wzrok i słuch. To znaczy, że nie powinniśmy: mlaskać; nakładać zbyt dużych porcji na talerz; nabierać sporych kęsów na widelec; utrzymywać na swoim talerzu nieładu.