Scenariusz zajęć Gdy coś groźnego się wydarzy Autorka: Janina Marciniak UCZEŃ ZNA I ROZUMIE: pojęcia: policja, pogotowie ratunkowe, straż pożarna, numery telefonów alarmowych: 997, 998, 999, 112, sposób układania ustnego komunikatu o wypadku z podaniem wszystkich potrzebnych informacji. UCZEŃ UMIE: ocenić sytuacje, w których jest potrzebna pomoc lekarza, policjanta, strażaka, w sytuacji zagrożenia skorzystać z numerów telefonów alarmowych, powiadomić o wypadku przeprowadzić rozmowę telefoniczną (praktycznie wykorzystując poznane sposoby), podać z pamięci swój adres, odpowiadać na pytania dotyczące wysłuchanego wiersza lub piosenki, wypowiadać się na podstawie ilustracji oraz własnych przeżyć i doświadczeń, w zwięzły i rzeczowy sposób opowiadać o wypadkach. UCZEŃ ROZWIJA U SIEBIE POSTAWY ETYCZNE: jest wrażliwy na krzywdę drugiego człowieka, chętnie niesie pomoc, z telefonów alarmowych korzysta tylko wtedy, gdy to konieczne, zgodnie i efektywnie współpracuje w grupie. METODY: pogadanka, opowiadanie, rozmowa, pokaz i obserwacja, metoda ćwiczeń praktycznych FORMY PRACY: zbiorowa, grupowa zróżnicowana, indywidualna jednolita ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tablica interaktywna (lub zdania wypisane na paskach papieru do umieszczenia na zwykłej tablicy i magnesy), ilustracje lub plansze tematyczne, karty do pracy indywidualnej wraz z załącznikami, rekwizyty do odegrania scenek (przede wszystkim telefony, elementy strojów czy narzędzi do odegrania poszczególnych ról itp. wg możliwości i pomysłów nauczyciela) PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Nauczyciel zapowiada uczniom, że na zajęciach rozmawiać będziemy o różnych niebezpiecznych sytuacjach. Nauczymy się odpowiednio zachować, gdy dzieje się coś groźnego, przećwiczymy, w jaki sposób i gdzie wezwać pomoc. 2. Wysłuchanie wierszyka Wypadek, wypadek, wypadek! (tekstu warto wysłuchać dwa razy, za 1
pierwszym razem w całości, a za drugim można co zwrotkę robić pauzę i od razu odnosić się do jej treści, czyli co się wydarzyło, komu i gdzie). Wypadek, wypadek, wypadek! Wypadek, wypadek, wypadek! Spadł z drabiny Tadka dziadek, bolą plecy, bolą nogi Jak mu pomóc, co tu robić?! Ratunku, ratunku, ratunku, Ktoś dokonał tu rabunku! Zginęły pieniądze, złoto! Kto złodziei złapie, no kto? Pomocy, pomocy, pomocy!!! W domu ogień w środku nocy! Co się stało? Co tu zrobić? Kto na ogień ma sposoby? Można również wykorzystać piosenki wykonywane przez Śpiewające Brzdące Karetka pogotowia, Pali się! oraz Halo, panie policjancie (piosenki są zamieszczone w serwisie YouTube). 3. Rozmowa z uczniami na temat treści wierszyka (lub piosenek): O jakich groźnych sytuacjach opowiada tekst? Gdzie się one przydarzyły? Jak się zakończyły? (dzieci muszą sobie dopowiedzieć, że np. do dziadka przyjechało pogotowie i zabrało go do szpitala) Czy ty kiedyś uległeś wypadkowi, miałeś jakąś niebezpieczną sytuację, może byłeś świadkiem wypadku? (słuchamy kilku przykładowych wypowiedzi) Można wykorzystać sposób na sprawiedliwe wywoływanie uczniów do odpowiedzi, żeby nie pytać ciągle tych samych, podczas gdy inni nie włączają się do rozmowy. Przygotowujemy plastikowy przeźroczysty kubek (szklankę, słoik itp.), wkładamy do niego drewniane patyczki od lodów (lub podłużne kartoniki, plastikowe paski, itp.) z wypisanymi imionami dzieci. Gdy zadajemy pytanie, losujemy z pojemnika jeden patyczek. Gdy wylosowane dziecko udzieli odpowiedzi, jego patyczek odkładamy na bok, a przy następnym pytaniu losujemy już kolejne dziecko, itd. 4. Obserwacja ilustracji z podręcznika Lokomotywa 1. Elementarz. Część 1 (s. 36) swobodne wypowiedzi uczniów na temat przedstawionych na ilustracjach wydarzeń; nauczyciel ukierunkowuje uwagę uczniów na obecność służb ratunkowych: policji, pogotowia ratunkowego, straży pożarnej po co tu są i skąd się wzięły? 5. Rozmowa pod hasłem Do kogo i gdzie możemy się zwrócić o pomoc w razie sytuacji niebezpiecznej? Jak należy to zrobić?. Nauczyciel: Czy wiecie, jak prosić o pomoc? Czy jeśli wyjdę na ulicę i zawołam «Na pomoc!» to wystarczy, by zjawiła się policja albo straż pożarna?. Wypowiedzi uczniów na podstawie ich przeżyć, doświadczeń i wiedzy potocznej o tym, w jaki sposób należy wezwać pomoc, gdzie dzwonić, jakie numery telefonów wybierać itd. Wypowiedzi uczniów uzupełniamy, korzystając z podręcznika Lokomotywa 1. Elementarz. Część 1 (s. 37) oraz z planszy edukacyjnej GWO Gdy potrzebna pomoc. 2
Następnie w rozmowie z uczniami ustalamy, co należy koniecznie powiedzieć podczas rozmowy telefonicznej i w jakiej kolejności. Tu warto wykorzystać historyjkę i porady z podręcznika Lokomotywa 2. Czytam i poznaję świat. Część 2 (s. 34 35). To pomoże nam uporządkować wiedzę uczniów na temat zasad wzywania pomocy. 6. Prezentujemy uczniom poniższe zdania (wyświetlamy na tablicy interaktywnej lub przyczepiamy magnesami do tablicy paski papieru): Zauważyłem, że właśnie wydarzył się tu wypadek Znajduję się, jestem teraz w, na Słucham pytań, odpowiadam na nie i wykonuję polecenia policjanta, ratownika Nazywam się. Mam lat. Wskazani uczniowie głośno czytają zdania, wspólnie zastanawiamy się, czy tak wzywamy pomoc. Uczniowie na pewno zauważą, że zdania są ułożone w niewłaściwej kolejności. Ustalamy właściwą kolejność, a następnie uczniowie przepisują zdania (ćwiczenie 1 z karty pracy zał. 3). 7. Podział uczniów na 4-osobowe grupy i przygotowanie scenek: Jak wezwać pomoc, gdy (każda grupa według podanej przez nauczycieli informacji przygotowuje i prezentuje scenkę): I. Kobieta zasłabła na chodniku, jeden przechodzień mija ją bez słowa, drugi próbuje szarpać, podnieść. Dzwonisz na pogotowie i wzywasz pomoc. II. Obok twojego bloku dwóch starszych chłopaków bije i kopie trzeciego, zastanawiasz się, co zrobić, żeby przestali, po chwili dzwonisz na policję i prosisz o pomoc. III. Jesteś w domu sam z babcią. Nagle babcia traci przytomność. Biegniesz po sąsiadkę, przychodzą sąsiadka i jej mąż, ale nie wiedzą, co robić, więc dzwonisz na pogotowie i prosisz o pomoc. IV. Bawicie się na podwórku, nagle dostrzegacie kłęby dymu wydobywające się z okna sąsiada, a po chwili jego samego wołającego o pomoc; dwaj twoi koledzy chcą biec do góry i gasić pożar, ale ty ich powstrzymujesz i wzywasz straż pożarną. V. Wracasz ze szkoły i widzisz, że trzech ludzi próbuje włamać się przez okno do domu sąsiada z parteru. Ukrywasz się za płotem i dzwonisz na policję, prosząc o pomoc. VI. Bawicie się na polanie pod lasem, nagle zauważacie kłęby czarnego dymu i płomienie strzelające wśród drzew; koledzy nie wiedzą, czy uciekać czy gasić pożar, wahają się, ty natychmiast wzywasz straż pożarną. Uczniowie z danej grupy wspólnie czytają opis swojej scenki, sami ustalają wewnątrz grupy, jakie mają role do odegrania, mogą według własnych pomysłów rozbudować scenkę ważne, aby kończyła się ona wezwaniem służby ratunkowej. Po każdej prezentacji pozostali uczniowie oceniają, czy pomoc została wezwana prawidłowo (ewentualnie korygują błędy kolegów). 8. Utrwalenie wiadomości: Każdy uczeń otrzymuje kopertę, a w niej kartoniki z cyframi: siedem 9, jedna 7, jedna 8, dwie 1 i jedna 2 oraz dla zmylenia jedna 5 i jedna 3, które okażą się zbędne (zał. 2), z nich układa numery alarmowe i dopasowuje (wkleja) obok nazwy właściwych instytucji: policji, pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, numeru alarmowego, wpisanych w tabelce na karcie pracy w ćwiczeniu 2. Jeżeli mamy dużo czasu, można dać uczniom całą kartę z cyframi, żeby najpierw je wycięli, a potem poukładali i powklejali numery na karcie pracy. 3
Inna wersja tego ćwiczenia: uczeń otrzymuje woreczek foliowy, w którym są plastikowe nakrętki od butelek z cyframi (jak w wariancie pierwszym) wypisanymi wodoodpornym mazakiem, układa z nich numery alarmowe i przepisuje do tabelki na karcie pracy w ćwiczeniu 2. Obie wersje umożliwiają dziecku manipulację konkretami, co bardzo wzmacnia i przyśpiesza uczenie się. 9. Rozmowa pod hasłem Nie dzwoń bez potrzeby!. Nauczyciel pyta, czy wolno dzwonić pod numery alarmowe dla żartu, bez powodu. Uczniowie uzasadniają swoje wypowiedzi. 10. Wierszyk Numery alarmowe (można zaproponować naukę na pamięć). Numery alarmowe Dziewięć, dziewięć, siedem, i policję masz! Dziewięć, dziewięć, osiem, wtedy wzywasz straż. Dziewięć, dziewięć, dziewięć, pogotowie jedzie, żeby cię ratować, żeby pomóc w biedzie. Jeszcze jeden numer, który każdy zna. Gdy jest niebezpiecznie: jeden, jeden, dwa! 11. Zakończenie zajęć nagrodzenie uczniów motywkami GWO (lub innymi drobnymi nagrodami) za wysiłek i aktywną pracę. Uczniowie wykonują ćwiczenie 3 z karty pracy dokonują samooceny poprzez wpisanie odpowiedzi TAK lub NIE przy poszczególnych pytaniach. Dodatkowa propozycja ćwiczeń na opisane zajęcia lub kolejne, dotyczące naszego bezpieczeństwa i zdrowia Ćwiczenia praktyczne z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Nauczyciel przygotowuje zestaw kartek są na nich wypisane przykładowe sytuacje, w których trzeba natychmiast udzielić pierwszej pomocy, np.: oparzenie, skaleczenie, złamanie, omdlenie, stłuczenie, zakrztuszenie itp. Dzieci dobierają się w pary, każda para losuje z zestawu kartek, co będzie ćwiczyć, po czym np. jedno dziecko bandażuje drugiemu zraniony palec, a następnie zamieniają się rolami. Warto tu poprosić o pomoc i udział kilkoro rodziców, żeby nadzorowali czynności dzieci i pomagali im. Wszystkie czynności uczniów poprzedza instrukcja i pokaz nauczyciela; w wypadku omawiania omdlenia można wykorzystać planszę edukacyjną GWO Pierwsza pomoc: układanie w bezpiecznej pozycji. 4
Załącznik nr 1 INFORMACJA DLA GRUP DO SCENEK Grupa I Kobieta zasłabła na chodniku, jeden przechodzień mija ją bez słowa, drugi próbuje szarpać, podnieść. Dzwonisz na pogotowie i wzywasz pomoc. Grupa II Obok twojego bloku dwóch starszych chłopaków bije i kopie trzeciego, zastanawiasz się, co zrobić, żeby przestali, po chwili dzwonisz na policję i prosisz o pomoc. Grupa III Jesteś w domu sam z babcią. Nagle babcia traci przytomność. Biegniesz po sąsiadkę, przychodzą sąsiadka i jej mąż, ale nie wiedzą, co robić, więc dzwonisz na pogotowie i prosisz o pomoc. Grupa IV Bawicie się na podwórku, nagle dostrzegacie kłęby dymu wydobywające się z okna sąsiada, a po chwili jego samego wołającego o pomoc; dwaj twoi koledzy chcą biec do góry i gasić pożar, ale ty ich powstrzymujesz i wzywasz straż pożarną. Grupa V Wracasz ze szkoły i widzisz, że trzech ludzi próbuje włamać się przez okno do domu sąsiada z parteru. Ukrywasz się za płotem i dzwonisz na policję, prosząc o pomoc. Grupa VI Bawicie się na polanie pod lasem, nagle zauważacie kłęby czarnego dymu i płomienie strzelające wśród drzew; koledzy nie wiedzą, czy uciekać czy gasić pożar, wahają się, ty natychmiast wzywasz straż pożarną. 5
Załącznik nr 2 CYFRY DO ĆWICZENIA NR 2 1 7 9 1 8 9 2 9 9 3 9 9 5 9 6
Załącznik nr 3. Karta pracy dla ucznia Ćwiczenie 1. Przepisz z tablicy zdania we właściwej kolejności. 1. 2. 3. 4. Ćwiczenie 2. Wklej numery telefonów alarmowych we właściwych okienkach. Policja Straż Pożarna Pogotowie Ratunkowe Numer alarmowy Ćwiczenie 3. Oceń swoje umiejętności po dzisiejszych zajęciach. Wstaw w okienka TAK lub NIE. Czy znam numery telefonów alarmowych? Czy potrafię wezwać pomoc w razie niebezpieczeństwa? Czy znam swój adres?