Kujawsko Pomorski Program Rozwoju Edukacji

Województwo Kujawsko-Pomorskie Kujawsko Pomorski Program Rozwoju Edukacji Toruń, czerwiec 2014r. 1

SPIS TREŚCI I. CHARAKTERYSTYKA EDUKACJI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO- POMORSKIM... 4 1. Wstęp... 4 2. Sieć szkół i placówek na terenie województwa. Oferta edukacyjna.... 6 2.1. Edukacja przedszkolna.... 8 2.2. Szkoły podstawowe i gimnazja dla młodzieży.... 11 2.3. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży.... 12 2.3.1. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży kończącej gimnazjum.... 12 2.3.2. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży kończącej zasadniczą szkołę zawodową. 15 2.3.3. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży kończącej szkołę dającą wykształcenie średnie.... 15 2.4. Szkoły dla dorosłych.... 15 2.5. Placówki oświatowo-wychowawcze, ośrodki, placówki zapewniające opiekę w czasie pobierania nauki... 17 2.5.1. Placówki oświatowo wychowawcze.... 17 2.5.2. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania.... 17 2.5.3. Ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego oraz obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.... 17 2.5.4. Placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.... 18 2.6. Placówki kształcenia ustawicznego.... 18 2.7. Placówki doskonalenia nauczycieli.... 19 2.8. Poradnie psychologiczno pedagogiczne.... 19 3. Wyniki egzaminów zewnętrznych uczniów, słuchaczy i absolwentów szkół województwa.... 20 3.1. Sprawdzian przeprowadzany w klasie szóstej szkoły podstawowej.... 20 2

3.2. Egzaminy gimnazjalne.... 22 3.3. Egzaminy maturalne.... 27 3.4. Egzaminy zawodowe.... 28 3.5. Edukacyjna wartość dodana w gimnazjach, liceach ogólnokształcących i technikach.... 31 4. Ewaluacja zewnętrzna.... 32 5. Kształcenie zawodowe.... 34 6. Uczniowie zdolni.... 40 7. Innowacje i eksperymenty.... 44 8. Nauczyciele.... 45 9. Kształcenie a rynek pracy.... 47 10. Główne wnioski i rekomendacje.... 49 II. PODSTAWOWE INFORMACJE O METODZIE AKTYWNEGO PLANOWANIA STRATEGII... 51 III. UCZESTNICY PLANOWANIA STRATEGICZNEGO... 54 IV. ANALIZA SWOT... 57 V. ANALIZA PROBLEMÓW... 64 VI. ANALIZA CELÓW... 70 VII. PRZEGLĄD PLANOWANIA PROGRAMU (MIERNIKI)... 73 VIII. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ... 76 IX. MONITOROWANIE I EWALUACJA... 100 X. ZGODNOŚĆ PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI NA POZIOMIE EUROPEJSKIM, KRAJOWYM I REGIONALNYM... 108 3

I. CHARAKTERYSTYKA EDUKACJI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM 1. Wstęp W latach 2008-2013 w województwie kujawsko pomorskim realizowano Strategię edukacji województwa kujawsko pomorskiego przyjętą przez Sejmik Województwa 8 września 2008 roku do realizacji na lata 2008-2013. Województwo kujawsko pomorskie było pierwszym województwem samorządowym, które przyjęło kierunkową strategię edukacyjną. Strategia ta w sposób istotny przyczyniła się do rozwoju edukacji w województwie. Jej zapisy służyły racjonalnemu wydawaniu pieniędzy publicznych, w tym środków uzyskanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko Pomorskiego i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Do realizacji celów strategii przyczyniło się szereg programów operacyjnych. W okresie obowiązywania tej strategii, w systemie edukacji wprowadzono kolejne zmiany, zmodernizowano kształcenie zawodowe i ustawiczne, wprowadzono nowe podstawy programowe, zarówno podstawę programową kształcenia ogólnego jak i podstawę programową kształcenia w zawodach, wprowadzono przepisy regulujące wcześniejsze rozpoczynanie obowiązku szkolnego przez dzieci (sześciolatków) oraz przygotowujące możliwość objęcia wychowaniem przedszkolnym wszystkich dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Te zmiany, wynikające ze zmian ustawy o systemie oświaty, rozpoczęte w latach 2012 2013 w pełni będą wdrażane przez najbliższe lata. Niepokoi wysoki, rosnący poziom bezrobocia w województwie, zwłaszcza poziom bezrobocia młodych, w tym absolwentów szkół i uczelni, wpływający także na wysokie wskaźniki emigracji. Na najbliższe lata przypada nowy okres programowania dla funduszy europejskich w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. We wrześniu 2013 roku Sejmik Województwa przyjął Strategię Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji 2020+. W tej sytuacji konieczne jest przygotowanie nowego dokumentu strategicznego na lata 2014 2020, uszczegółowiającego w zakresie edukacji cele i zadania zawarte w strategii województwa, oraz odpowiadającego na wyzwania wynikające z wdrażanych zmian w systemie oświaty i wymagań innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy oraz dokumentach programowych Unii Europejskiej. Przygotowanie nowej wojewódzkiej strategii edukacji wymaga diagnozy uwzględniającej ewaluację poprzedniej strategii, stan edukacji w woje- 4

wództwie i kraju oraz dynamikę zmian tego stanu a także wyzwania stojące przed wszystkimi podmiotami związanymi z procesem edukacji w województwie kujawsko pomorskim. W opracowaniu przedstawiono w zarysie aktualny stan edukacji na terenie województwa, oraz zmiany tego stanu w ostatnich 5 latach, w kontekście krajowym i europejskim. W opracowaniu korzystano z dostępnych danych Systemu Informacji Oświatowej zamieszczonych na stronach internetowych Ministerstwa Edukacji Narodowej, publikacji i danych zamieszczonych na stronach Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku, publikacji Głównego Urzędu Statystycznego oraz wydawnictw Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy, publikacji Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu, danych i sprawozdań zamieszczonych na stronie internetowej Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy, danych przekazanych z Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy oraz danych ze stron internetowych Systemu Ewaluacji Oświaty. W dokumentacji korzystano także z wojewódzkich, krajowych i europejskich dokumentów strategicznych oraz z wyników ewaluacji Strategii edukacji województwa kujawsko pomorskiego za lata 2008 2013. 5

2. Sieć szkół i placówek na terenie województwa. Oferta edukacyjna. W Strategii edukacji województwa kujawsko pomorskiego na lata 2008-2013 przedstawiono zbiorczą informację o szkołach i placówkach województwa kujawsko - pomorskiego. W poniższej tabeli zestawiono dane z tej strategii z danymi Systemu Informacji Oświatowej z dnia 30 września 2013 roku, dotyczącymi liczby szkół i placówek w roku szkolnym 2013/2014. Tabela 1. Liczba szkół i placówek w województwie kujawsko pomorskim według typów i rodzajów w roku szkolnym 2007/2008 i 2013/2014. Typ szkoły (placówki) Liczba szkół (placówek) Rok szkolny 2007/2008 Rok szkolny 2013/2014 Przedszkola 300 417 Szkoły podstawowe 723 687 Gimnazja 394 428 Licea ogólnokształcące 185 254 Licea profilowane 76 16 Szkoły policealne 220 223 Uzupełniające licea ogólnokształcące 96 63 Zasadnicze szkoły zawodowe 129 137 Technika 177 166 Technika uzupełniające 82 62 6 - letnie ogólnokształcące szkoły muzyczne I stopnia 6 - letnia ogólnokształcące szkoły muzyczne II stopnia 2 3 1 2 6 - letnie szkoły muzyczne I stopnia 6 22 4 - letnia szkoła muzyczna I stopnia 1 6 4 - letnia szkoła muzyczna II stopnia 1 2 6 - letnie szkoły muzyczne II stopnia 2 6 Licea plastyczne 2 2 Centra kształcenia ustawicznego 16 16 Centra kształcenia praktycznego 7 11 Szkoły specjalne 23 44 Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze 14 14 Poradnie psychologiczno-pedagogiczne 29 29 Specjalne ośrodki wychowawcze 4 5 Młodzieżowe ośrodki wychowawcze 4 5 6

Placówki doskonalenia nauczycieli 15 18 Ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego 26 11 Młodzieżowe domy kultury 7 7 Ogniska pracy pozaszkolnej 3 2 Pałace młodzieży 1 1 Źródło: System Informacji Oświatowej, informacja Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy, Strategia edukacji województwa kujawsko-pomorskiego (z 2008r.) Do danych przedstawionych w tabeli należy dodać niewymienione lub nieistniejące w roku 2008 szkoły i placówki. W roku szkolnym 2013/2014 (stan na 30 września 2013 roku) zgodnie z danymi Systemu Informacji Oświatowej dostępnymi na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej funkcjonowały także: 1) inne formy wychowania przedszkolnego: a) 3 zespoły przedszkolne, b) 119 punktów przedszkolnych, 2) trzy 6 letnie ogólnokształcące szkoły sztuk plastycznych, 3) 1 policealna szkoła artystyczna, 4) 12 bibliotek pedagogicznych (w tym 9 filii), 5) 1 pozaszkolna placówka specjalistyczna, 6) 7 szkolnych schronisk młodzieżowych, 7) 11 niepublicznych placówek oświatowo wychowawczych, 8) 3 ośrodki rewalidacyjno wychowawcze, 9) 1 młodzieżowy ośrodek socjoterapii, 10) 10 burs. Należy zwrócić uwagę na zwiększenie liczby przedszkoli i dużą liczbę innych form wychowania przedszkolnego, a także wzrost liczby szkół specjalnych i szkół artystycznych. Wzrost liczby liceów ogólnokształcących wiąże się głównie ze wzrostem liczby szkół niepublicznych. W związku z ustawową likwidacją liceów profilowanych, uzupełniających liceów ogólnokształcących i techników uzupełniających oraz zasadniczych szkół zawodowych dla dorosłych istniejące w roku szkolnym szkoły tego typu są w stanie likwidacji lub zostały zlikwidowane do końca roku 2013. 7

2.1. Edukacja przedszkolna. W ostatnich latach wzrasta liczba instytucji prowadzących edukację przedszkolną (przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych z oddziałami przedszkolnymi), wzrasta także liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Zmiany liczby instytucji i liczby dzieci przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego oraz szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi w województwie kujawsko pomorskim w latach 2009/2010 2013/2014. Szkoły, przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego prowadzące Przedszkola Inne formy wychowania przedszkolnego Szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi Razem instytucje wychowania przedszkolnego Rok szkolny (dane na dzień 30 września) Liczba przedszkoli Liczba dzieci Liczba form Liczba dzieci Liczba szkół Źródło: System Informacji Oświatowej, publikacje US w Bydgoszczy Liczba dzieci w oddziałach przedszkolnych Liczba instytucji Liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym 2010/2011 341 37636 95 1590 501 12 870 937 52096 2011/2012 359 39361 89 1452 511 17191 959 58004 2012/2013 380 42035 99 1753 515 14202 994 57990 2013/2014 417 44759 122 2132 513 18647 1052 65538 8

Przedszkola oraz szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi w województwie kujawsko-pomorskim w latach szkolnych 2010/2011-2013/2014 600 500 400 300 200 przedszkola szkoły z oddziałami przedszkolnymi 100 0 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: System Informacji Oświatowej W roku szkolnym 2013/2014 spośród 241 przedszkoli publicznych 58 wchodzi w skład zespołu szkoły (szkół) i przedszkola. Większość przedszkoli to przedszkola publiczne prowadzone przez samorządy gminne. Odsetek przedszkoli niepublicznych wzrósł z 32% w roku szkolnym 2010/2011 do 42% w roku szkolnym 2013/2014. 7 przedszkoli to przedszkola specjalne. Liczba dzieci w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w województwie kujawsko-pomorskim w latach szkolnych 2010/2011-2013/2014 50000 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 2010/20112011/201 2012/20132013/2014 liczba dzieci w przedszkolach liczba dzieci w oddziałach przedszkolnych Źródło: System Informacji Oświatowej 9

Większość innych form wychowania przedszkolnego to punkty przedszkolne (w ostatnich latach liczba zespołów wychowania przedszkolnego wahała się od 0 do 5). Większość innych form wychowania przedszkolnego to formy niepubliczne. W roku szkolnym 2010/2011 działało tylko 13 publicznych punktów przedszkolnych, w roku szkolnym 2013/2014 liczba tych punktów wzrosła do 32. Dzięki zwiększeniu liczby przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego oraz uruchamianiu nowych oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych wyraźnie zwiększyła się liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Zgodnie z wymogami ustawy o systemie oświaty objęto wychowaniem przedszkolnym wszystkie 5 latki i znacznie podwyższono wskaźniki obejmowania dzieci w wieku 3 5 lat wychowaniem przedszkolnym. Odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym przedstawiono w tabeli 3. Należy podkreślić znaczny wzrost odsetka dzieci objętych edukacją przedszkolną (w roku 2005/2006 wskaźnik objęcia edukacją przedszkolną dzieci 3 5 letnich wynosił dla województwa kujawsko pomorskiego 31,7%). Pomimo znacznego wzrostu wskaźników obejmowania dzieci edukacją przedszkolną, w roku szkolnym 2012/2013 województwo kujawsko pomorskie zajmowało ze wskaźnikiem 48,4% przedostatnie miejsce (przed województwem warmińsko mazurskim) pod względem upowszechnienia wychowania przedszkolnego dzieci w wieku 3 4 lat podczas gdy wskaźnik ten wynosił dla Polski 59,3% (najwyższa wartość wskaźnika dla województwa opolskiego - 71,3%). Tabela 3. Liczba dzieci w wieku 3 5 lat uczęszczających do instytucji (placówek) wychowania przedszkolnego (przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych) w latach szkolnych 2010/11 2012/2013. Rok szkolny Województwo kujawsko - pomorskie Liczba dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do placówek wychowania przedszkolnego do ogólnej liczby dzieci w tym wieku (w %) 2010/2011 2011/2012 2012/2013 ogółem miasto wieś ogółem miasto wieś ogółem miasto wieś 52,7 a 71,8 32,4 60,4 a 79,3 42,3 61,7 a b.d. b.d. Polska 64,7 80,4 43,1 72,0 86,3 53,1 69,7 83,75 50,8 Uwaga: Wskaźniki pochodzą głównie z danych dostępnych na stronie MEN. a wskaźnik pochodzi z Rocznika Statystycznego Województwa Kujawsko Pomorskiego 2013. 10

Ten wskaźnik jest szczególnie ważny ze względu na konieczność zapewnienia wszystkim dzieciom w tym wieku miejsc wychowania przedszkolnego w roku szkolnym 2017/2018. Ten wymóg ustawowy stanowi poważne wyzwanie dla samorządów gminnych, zwłaszcza na wsi. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty od 2016 roku z systemu edukacji znikają oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. Oznacza to konieczność przekształcenia oddziałów przedszkolnych w przedszkola i powstanie dużej liczby zespołów szkolno przedszkolnych. Organy prowadzące mogą także zastosować inne rozwiązania (np. przekształcić oddziały przedszkolne w samodzielne przedszkola, część oddziałów przedszkolnych może stać się oddziałami istniejących lub nowo powołanych przedszkoli). 2.2. Szkoły podstawowe i gimnazja dla młodzieży. Liczbę szkół podstawowych i gimnazjów dla dzieci i młodzieży, liczby uczniów oraz zmiany tych liczb w ostatnich latach przedstawia tabela 4. Tabela 4. Szkoły podstawowe i gimnazja według liczby szkół i uczniów w latach 2005/2006 2013/2014. Rok szkolny Liczba szkół Liczba uczniów Rok szkolny Liczba szkół Liczba uczniów Szkoły podstawowe 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 745 703 695 691 684 149442 122852 121574 120748 118882 Gimnazja 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 380 401 401 403 406 90872 72150 68752 65548 63986 Źródło: System Informacji Oświatowej, publikacje US w Bydgoszczy Z danych przedstawionych w tabeli wynika znaczny, związany przede wszystkim z czynnikami demograficznymi, spadek liczby uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w ostatnich latach. Spadek liczby szkół podstawowych (ich likwidacja przez organy prowa- 11

dzące) wynika przede wszystkim ze znacznego zmniejszenia liczby uczniów w obwodzie szkoły. Jak widać w powyższej tabeli w latach 2005 2010 liczba szkół podstawowych zmniejszyła się o 42 podczas gdy od roku 2010/2011 tylko o 19 szkół podstawowych. Można stąd wyciągnąć wniosek, że tempo likwidacji szkół podstawowych jest stopniowo wyhamowywane. W roku szkolnym 2013/2014 w województwie kujawsko-pomorskim funkcjonuje nadal 215 szkół podstawowych i 120 gimnazjów, liczących mniej niż 70 uczniów. Stąd możliwe są dalsze likwidacje szkół podstawowych i gimnazjów lub ich przekazywanie osobom prawnym lub fizycznym na podstawie art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty. W roku szkolnym 2013/2014 funkcjonują 44 szkoły podstawowe specjalne i 46 gimnazjów specjalnych. Większość szkół podstawowych i gimnazjów dla młodzieży to szkoły publiczne prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego, ponadto 6 publicznych szkół podstawowych jest prowadzonych przez osoby prawne (5 przez stowarzyszenia, 1 przez organizację wyznaniową). 7 ogólnodostępnych gimnazjów prowadzonych jest przez powiaty. 5 gimnazjów publicznych prowadzą osoby prawne (4 stowarzyszenia, 1 organizacja wyznaniowa). Na 51 szkół podstawowych niepublicznych większość prowadzona jest przez stowarzyszenia (37), 5 szkół prowadzą organizacje wyznaniowe, 4 osoby fizyczne, 3 spółki prawa handlowego, 1 prowadzi fundacja i 1 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego (międzynarodowa). Odsetek gimnazjów niepublicznych jest podobny (34 na 406). 2.3. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży. 2.3.1. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży kończącej gimnazjum. Liczby szkół i uczniów szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży po ukończeniu gimnazjum przedstawiono w tabeli 5. Tabela 5. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży po ukończeniu gimnazjum, liczby szkół i uczniów w województwie kujawsko pomorskim w latach 2005/2006 2012/2013. Licea ogólnokształcące Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba szkół 122 127 124 125 Liczba uczniów 37993 29841 28569 27819 12

Technika Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba szkół 152 152 151 153 Liczba uczniów 29055 32137 31301 30819 Licea profilowane Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba szkół 71 24 20 15 Liczba uczniów 8015 1751 1405 809 Szkoły artystyczne ogólnokształcące dające uprawnienia zawodowe Liczba szkół 10 7 7 8 Liczba uczniów 1046 737 748 743 Zasadnicze szkoły zawodowe Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba szkół 122 126 127 131 Liczba uczniów 15880 16187 15368 14294 Łącznie licea ogólnokształcące, technika, licea profilowane, szkoły artystyczne i zasadnicze szkoły zawodowe, Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba szkół 396 405 402 409 Liczba uczniów 91989 80653 77391 74484 Szkoły specjalne przysposabiające do pracy Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba szkół 21 25 26 27 Liczba uczniów 409 663 686 723 Źródło: System Informacji Oświatowej, publikacje US w Bydgoszczy Modernizacja kształcenia zawodowego wprowadzona ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty i niektórych innych ustaw ograniczyła od roku szkolnego 2012/2013 liczbę typów szkół ponadgimnazjalnych stąd bezpośrednie porównywanie danych z lat szkolnych sprzed roku szkolnego 2012/2013 i po tym roku szkolnym wymaga uwzględnienia likwidacji liceum profilowanego. Spadek sumarycznej liczby uczniów wynika przede wszystkim z przyczyn demograficznych. Spadek ten w kontekście danych z gimnazjów i szkół podstawowych będzie widoczny także w następnych latach. Dla planowania zmian w systemie edukacji ważna jest analiza liczby uczniów klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych. 13

Tabela 6. Uczniowie klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży w województwie kujawsko pomorskim według typów szkół w latach szkolnych 2005/2006 2012/2013. Licea ogólnokształcące (bez szkół specjalnych) Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba uczniów w klasach I szkół 13096 9821 9259 9283 Odsetek uczniów w klasach I 41,0 38,1 38,2 40,5 Technika Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba uczniów w klasach I szkół 10222 9409 8890 8640 Odsetek uczniów w klasach I 32,0 36,5 36,7 37,7 Zasadnicze szkoły zawodowe (bez szkół specjalnych) Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba uczniów w klasach I szkół 6236 6091 5700 4992 Odsetek uczniów w klasach I 19,5 23,6 23,5 21,8 Liceum profilowane Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba uczniów w klasach I szkół 2375 468 411 - Odsetek uczniów w klasach I 7,5 1,8 1,7 - Razem szkoły prowadzące kształcenie zawodowe i ogólnozawodowe Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba uczniów w klasach I szkół 18833 15968 15001 13632 Odsetek uczniów w klasach I 59 61,9 61,8 59,5 Razem licea ogólnokształcące, technika, licea profilowane i zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Liczba uczniów w klasach I szkół 31929 25789 24260 22915 Odsetek uczniów w klasach I 100 100 100 100 Źródło: Wyliczenia własne na podstawie danych Systemu Informacji Oświatowej oraz publikacji GUS i US w Bydgoszczy Odsetki uczniów klas pierwszych różnych typów szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży w przybliżeniu oddają wybory typów szkół przez absolwentów gimnazjów (część uczniów klas pierwszych to repetenci, część absolwentów gimnazjów wybiera szkoły dla dorosłych). Wybory absolwentów gimnazjów województwa kujawsko-pomorskiego różnią się w sposób istotny od wyborów absolwentów gimnazjów w kraju. Województwo kujawsko- 14

pomorskie należy do województw, w których częściej wybierane są szkoły prowadzące kształcenie zawodowe, zwłaszcza zasadnicze szkoły zawodowe. Należy zwrócić uwagę na wyższy niż średnio w kraju (19%) odsetek uczniów klas pierwszych w zasadniczych szkołach zawodowych, jak i niższy niż średnio w Polsce (45%) odsetek wyborów liceów ogólnokształcących. 2.3.2. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży kończącej zasadniczą szkołę zawodową. W wyniku modernizacji kształcenia zawodowego na mocy ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty i niektórych innych ustaw od 1 września 2012 roku likwidowane są stopniowo uzupełniające licea ogólnokształcące (ostatnie wygasają w tym roku szkolnym) i technika uzupełniające (ostatnie wygasają w następnym roku szkolnym). Stąd szkoły te nie mają większego znaczenia w następnych latach. Liczba ich absolwentów będzie niewielka (rzędu kilkuset). Absolwenci zasadniczych szkół zawodowych mogą kontynuować naukę w liceach ogólnokształcących dla dorosłych w celu uzyskania wykształcenia średniego oraz zdobywać kwalifikacje w zawodzie na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w celu uzyskania dyplomu technika po zdaniu egzaminu (egzaminów) potwierdzających kwalifikacje w zawodzie jeżeli wcześniej uzyskają wykształcenie średnie. 2.3.3. Szkoły ponadgimnazjalne dla młodzieży kończącej szkołę dającą wykształcenie średnie. Według staniu na dzień 30 września 2013 roku w województwie kujawsko pomorskim funkcjonowało 29 szkół policealnych dla młodzieży (w tym 16 publicznych), kształcących głównie w zawodach medycznych. Część szkół, kształcących do tej pory w zawodach, w których nie można kształcić na poziomie policealnym wygasa w tym roku szkolnym. 2.4. Szkoły dla dorosłych. Dane dotyczące szkół dla dorosłych zawiera tabela 7. 15

Tabela 7. Szkoły dla dorosłych w województwie kujawsko pomorskim w latach 2005/2006 2013/2014. Szkoły podstawowe Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 4 1 1 1 1 Liczba uczniów 18 7 10 6 0 Gimnazja Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 12 13 14 12 19 Liczba uczniów 1032 1256 1326 1272 1146 Zasadnicze szkoły zawodowe Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 7 9 9 9 5 Liczba uczniów 585 714 784 467 49 Licea ogólnokształcące łącznie z uzupełniającymi liceami ogólnokształcącymi Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 128 143 154 168 175 Liczba uczniów 12009 13728 14291 14780 14090 Licea profilowane Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 10 4 4 4 4 Liczba uczniów 1121 1391 1319 669 296 Technika (łącznie z technikami uzupełniającymi) Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 95 58 57 56 60 Liczba uczniów 6388 2858 2686 2803 1420 Szkoły policealne (łącznie dla młodzieży i dorosłych) Rok szkolny 2005/2006 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Liczba szkół 241 173 176 167 223 Liczba uczniów 19381 17128 19287 18723 15580 Źródło: System Informacji Oświatowej, publikacje GUS i US w Bydgoszczy, wyliczenia własne 16

2.5. Placówki oświatowo-wychowawcze, ośrodki, placówki zapewniające opiekę w czasie pobierania nauki 2.5.1. Placówki oświatowo wychowawcze. W województwie kujawsko pomorskim działają następujące placówki wychowania pozaszkolnego: 1 pałac młodzieży, 7 młodzieżowych domów kultury, 2 ogniska pracy pozaszkolnej, 1 pozaszkolna placówka specjalistyczna. Na terenie województwa nie działają międzyszkolne ośrodki sportowe i ogrody jordanowskie. Na terenie województwa działa 7 szkolnych schronisk młodzieżowych. 2.5.2. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania. Na terenie województwa kujawsko pomorskiego funkcjonuje: 5 młodzieżowych ośrodków wychowawczych, 1 młodzieżowy ośrodek socjoterapii, 14 specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, 5 specjalnych ośrodki wychowawczych. 2.5.3. Ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego oraz obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Na terenie województwa kujawsko pomorskiego działają 3 ośrodki rewalidacyjno wychowawcze. 17

2.5.4. Placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. Na terenie województwa kujawsko pomorskiego działa 10 burs. Na terenie województwa kujawsko pomorskiego nie działają domy wczasów dziecięcych. 2.6. Placówki kształcenia ustawicznego. Na terenie województwa funkcjonuje: - 16 publicznych centrów kształcenia ustawicznego, - 11 publicznych centrów kształcenia praktycznego, - 11 publicznych ośrodków dokształcania i doskonalenia i doskonalenia zawodowego. Według danych Systemu Informacji Oświatowej dostępnych na stronie MEN znajduje się 97 niepublicznych placówek kształcenia ustawicznego z terenu województwa kujawsko - pomorskiego. Jednak pobieżna analiza danych wykazuje, że nie są to wszystkie placówki tego typu jest ich prawdopodobnie co najmniej 2 razy więcej. Na podstawie art. 68b ustawy o systemie oświaty kurator może nadać akredytację placówkom i działalności oświatowej prowadzonej na zasadach działalności oświatowej zgodnie z art. 83a ustawy o systemie oświaty. Tabela 8. Zestawienie podmiotów posiadających akredytację Kujawsko Pomorskiego Kuratora Oświaty (stan na dzień 31 grudnia 2013 roku). Rodzaj/typ placówki Publiczne Niepubliczne Razem placówki kształcenia ustawicznego, w tym CKU placówki kształcenia praktycznego, w tym CKP ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego 2 5 7 0 2 2 2 19 21 SUMA 4 26 30 oświatowa działalność gospodarcza 0 52 52 Źródło: Informacja Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy Razem 82 18

Z danych zawartych w tabeli wynika, że nie wszystkie publiczne placówki kształcenia ustawicznego i placówki kształcenia praktycznego posiadają akredytację. Zwraca uwagę wysoka liczba podmiotów prowadzących działalność oświatową na zasadach działalności gospodarczej (na podstawie art. 83a ustawy o systemie oświaty). Wskaźnik kształcenia ustawicznego dorosłych pomiędzy 25 a 64 rokiem życia dla Polski, należy do najniższych w Europie (w 2012 r. według Eurostatu około 5% przy wskaźniku dla Unii Europejskiej wynoszącym około 10%, najwyższą wartość wskaźnika ma Dania około 32%). Dla województwa kujawsko-pomorskiego wskaźnik jest niższy od średniej krajowej i wynosi około 4 %). Wskaźnik dla Polski dotyczący uczenia się seniorów (od 50 do 74 roku życia) dla utrzymania aktywności seniorów wynosi ok. 1% przy wskaźniku dla UE wynoszącym około 4,5% (w Danii 24%). 2.7. Placówki doskonalenia nauczycieli. Na terenie województwa kujawsko pomorskiego działa 20 placówek doskonalenia nauczycieli, w tym 6 publicznych i 14 niepublicznych. 3 placówki prowadzi samorząd województwa, 2 miasta na prawach powiatu i 1 powiat ziemski. 2.8. Poradnie psychologiczno pedagogiczne. Na terenie województwa działa 29 poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym jedna specjalistyczna. Z powyższej liczby 5 poradni to poradnie niepubliczne. 19

3. Wyniki egzaminów zewnętrznych uczniów, słuchaczy i absolwentów szkół województwa. Egzaminy zewnętrzne pozwalają na porównanie efektów kształcenia szkoły mierzonych egzaminami zewnętrznymi z innymi szkołami gminy, powiatu, województwa i kraju. Analizowanie średnich wyników szkół, gmin, powiatów i województw pozwala na ocenę jakości kształcenia w danej szkole lub jednostce samorządu terytorialnego w zakresie efektów kształcenia mierzonych egzaminami zewnętrznymi. 3.1. Sprawdzian przeprowadzany w klasie szóstej szkoły podstawowej. Średnie wyniki sprawdzianu dla województwa kujawsko pomorskiego i ich porównanie ze średnimi wynikami krajowymi zawiera tabela 9. Tabela 9. Średnie wyniki sprawdzianu w województwie kujawsko pomorskim i w Polsce w latach 2008 2013. Rok Średnie wyniki sprawdzianu Województwo kujawskopomorskie Polska Różnica wyników 2008 64% 65% -1 2009 56% 57% -1 2010 60% 61% -1 2011 62% 63% -1 2012 55% 57% -2 2013 59% 60% -1 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl), informacja Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy Wyniki pomiędzy powiatami są silnie zróżnicowane. Np. w roku 2013 wyniki powiatów województwa zawierały się w przedziale od 66,5% do 52,8%. W ostatnich latach średnio najniższe wyniki uzyskiwały szkoły powiatów: grudziądzkiego, lipnowskiego, nakielskiego, włocławskiego i żnińskiego. 20

Najwyższe średnio wyniki w ostatnich 5 latach uzyskiwały szkoły Torunia, Bydgoszczy, Włocławka, powiatu inowrocławskiego, toruńskiego, bydgoskiego i radziejowskiego. Silnie zróżnicowane są także średnie wyniki sprawdzianu w zakresie poszczególnych standardów egzaminacyjnych. To zróżnicowanie zostało przedstawione w tabeli nr 10. Średnie wyniki sprawdzianu w województwie kujawskopomorskim i w Polsce w latach 2008-2013 66% 64% 62% 60% 58% 56% 54% 52% 50% 48% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Województwo kujawskopomorskie Polska Źródło: System Informacji Oświatowej Tabela 10. Różnice średnich wyników sprawdzianu w obszarze standardów egzaminacyjnych województwa kujawsko-pomorskiego i Polski. Różnica średniego wyniku sprawdzianu dla województwa kujawsko pomorskiego i Polski Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Różnica wyniku 1. Czytanie - 1 2. Pisanie +3 3. Rozumowanie - 2 4. Korzystanie z informacji - 1 5. Wykorzystanie wiedzy w praktyce - 3 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl), informacja Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy 21

Jak wynika z powyższej tabeli w roku 2013 średnio najwyższe wyniki uzyskali uczniowie województwa w zakresie pisania (III miejsce w kraju), najniższe w zakresie wykorzystania wiedzy w praktyce i rozumowania (ostatnie miejsce w kraju). Celowe byłoby bliższe zbadanie tego zróżnicowania. Zróżnicowanie średnich wyników szkół na sprawdzianie zależy także od miejscowości, w której znajduje się szkoła. Różnice między średnimi wynikami sprawdzianu w województwie kujawsko pomorskim i Polsce przedstawiono w tabeli 11. Tabela 11. Różnice między wynikami sprawdzianów w województwie kujawsko-pomorskim i w kraju w zależności od usytuowania szkoły (wg OKE Gdańsk). Rok Różnice między wynikami sprawdzianów w województwie kujawskopomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Szkoły wiejskie Szkoły w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców Szkoły w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców Szkoły w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców Ogółem 2011-1 -1-1 -1-1 2012-1 -1-1 -3-2 2013-1 -1-1 -2-1 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) Z tabeli tej wynika, że najniższe średnie wyników sprawdzianu w stosunku do średnich krajowych są w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. Ze względu na dużą liczbę mieszkańców tych miast wyniki te najmocniej wpływają na wynik województwa. 3.2. Egzaminy gimnazjalne. Do roku szkolnego 2010/2011 egzaminy gimnazjalne oceniane były odrębnie w części humanistycznej i części matematyczno przyrodniczej. Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych dla województwa kujawsko- pomorskiego w porównaniu do wyników krajowych przedstawiono w tabelach 12 i 13. 22

Tabela 12. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2007/08 2010/11. Województwo kujawsko - pomorskie Średni wynik egzaminu gimnazjalnego Część humanistyczna 2007/08 2008/09 2009/10 20010/11 29,6 31,0 29,3 24,5 Polska 30,8 31,7 30,3 25,3 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) 35 30 25 Średni wynik egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej dla województwa kujawsko-pomorskiego i Polski w latach szkolnych 2007/2008-2010/2011 20 15 województwo kujawskopomorskie Polska 10 5 0 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Źródło: System Informacji Oświatowej Tabela 13. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno przyrodniczej dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2007/08 2010/11. Województwo kujawsko - pomorskie Średni wynik egzaminu gimnazjalnego Część matematyczno-przyrodnicza 2007/08 2008/09 2009/10 20010/11 26,1 25,2 23,3 22,7 Polska 27,1 26,0 23,9 23,6 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) 23

Jak wynika z tych tabel, wszystkie średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego były niższe od średnich wyników tych egzaminów w Polsce. Różnice te sięgają od 1 do dwóch punktów procentowych. 28 27 26 Średni wynik egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej dla województwa kujawskopomorskiego i Polski w latach szkolnych 2007/2008-2010/2011 25 24 23 województwo kujawskopomorskie Polska 22 21 20 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Źródło: System Informacji Oświatowej W roku szkolnym 2011/2012 po raz pierwszy oceniano odrębnie 5 części egzaminu gimnazjalnego: w części humanistycznej odrębnie oceniano język polski oraz historię i wiedzę o społeczeństwie, w części matematyczno przyrodniczej odrębnie oceniano matematykę i przedmioty przyrodnicze, a także oceniano język obcy, zdawany na dwóch poziomach: podstawowym i rozszerzonym. Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych dla województwa kujawsko- pomorskiego w porównaniu do wyników krajowych w latach szkolnych 2011/2012 i 2012/2013 przedstawiają tabele 14,15 i 16. Tabela 14. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2011/12 i 2012/13. Rok 2012 Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej Zakres egzaminu Województwo kujawskopomorskie Polska Różnica wyników Język polski 64% 65% -1 Historia i WOS 59% 61% -2 24

2013 Język polski 61% 62% -1 Historia i WOS 56% 58% -2 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) Komisji Tabela 15. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno przyrodniczej dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2011/12 i 2012/13. Rok 2012 2013 Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno - przyrodniczej Zakres egzaminu Województwo kujawskopomorskie Polska Różnica wyników Matematyka 48% 47% -1 Przedmioty przyrodnicze 49% 50% -1 Matematyka 46% 48% -2 Przedmioty przyrodnicze 57% 59% -2 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) Tabela 16. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego z języka angielskiego dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2011/12 i 2012/13. Rok 2012 2013 Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego z języka angielskiego Poziom egzaminu Województwo kujawskopomorskie Polska Różnica wyników Poziom podstawowy 60% 63% -3 Poziom rozszerzony 44% 46% -2 Poziom podstawowy 60% 63% -3 Poziom rozszerzony 43% 45% -2 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) 25

Wyniki egzaminów gimnazjalnych pomiędzy powiatami są zróżnicowane. Najwyższe średnio wyniki w ostatnich 5 latach uzyskiwały szkoły Torunia, Bydgoszczy, Włocławka, powiatu radziejowskiego, rypińskiego i włocławskiego. Zróżnicowanie średnich wyników szkół na egzaminie gimnazjalnym zależy także od miejscowości, w której znajduje się szkoła. Różnice między średnimi wynikami sprawdzianu w województwie kujawsko pomorskim i Polsce przedstawiono w tabelach 17 i 18. Tabela 17. Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2011/12 i 2012/13 w zależności od usytuowania szkoły (wg OKE Gdańsk). Rok 2012 2013 Zakres egzaminu Język polski Historia i WOS Język polski Historia i WOS Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej w województwie kujawsko-pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Szkoły wiejskie Szkoły w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców Szkoły w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców Szkoły w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców Ogółem -2 0-1 -1-1 -2-1 -1-2 -2-1 1-1 -3-1 -2 0-1 -2-2 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl), Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy Tabela 18. Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej dla gimnazjów województwa kujawsko pomorskiego i Polski w latach 2011/12 i 2012/13 w zależności od usytuowania szkoły (wg OKE Gdańsk). Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno - przyrodniczej w województwie kujawsko-pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Rok Zakres egzaminu Szkoły wiejskie Szkoły w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców Szkoły w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców Szkoły w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców Ogółem 2012 Matematyka -1-1 -1-2 0 26

2013 Przedmioty przyrodnicze -2 0-1 -2-1 Matematyka -2-1 -1-3 -1 Przedmioty przyrodnicze -2 0-1 -3-2 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl), Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy Podobnie jak dla sprawdzianu, najniższe średnie wyników egzaminu gimnazjalnego w stosunku do średnich krajowych są w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. Ze względu na dużą liczbę mieszkańców tych miast wyniki te najmocniej wpływają na wynik województwa. 3.3. Egzaminy maturalne. Zdawalność egzaminów maturalnych w ostatnich 3 latach przedstawiono w tabeli nr 19. Tabela 19. Zdawalność egzaminu maturalnego w województwie kujawsko pomorskim oraz w liceach ogólnokształcących i technikach w latach 2011 2013. Rok 2011 2012 2013 Zdający Województwo kujawsko - pomorskie Procent osób które zdały egzamin maturalny Licea ogólnokształcące Technika Ogółem 86 66 75 Kraj 86 63 76 Różnica 0 3-1 Województwo kujawsko - pomorskie 90 72 81 Kraj 89 70 80 Różnica 1 2 1 Województwo kujawsko - pomorskie 90 74 82 Kraj 90 71 81 Różnica 0 3 1 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) 27

Z tabeli wynika, że zdawalność egzaminów maturalnych w przypadku liceów ogólnokształcących jest zbliżona do zdawalności w kraju (w ciągu 3 lat jest średnio nieco wyższa), a w przypadku techników zdawalność ta jest istotnie wyższa. Zdawalność ogółem w województwie kujawsko pomorskim jest średnio nieco wyższa od średniej zdawalności w kraju. Średnie wyniki egzaminów z języka polskiego i matematyki były zbliżone do wyników krajowych (nie różniły się więcej niż o jeden procent.) Średnie wyniki z języka angielskiego i niemieckiego były niższe od średnich wyników krajowych. Z bliższej analizy wyników egzaminu w 2013 roku wynika, że w przypadku języka polskiego, liczbę punktów w strefie wyników wysokich w województwie kujawsko pomorskim uzyskał mniejszy odsetek zdających niż w kraju, w przypadku języka angielskiego taki sam odsetek, a w przypadku matematyki liczbę punktów w strefie wyników wysokich uzyskał większy odsetek zdających (25%) niż w kraju (23%). W tym samym roku, na egzaminie z matematyki liczbę punktów w strefie wyników niskich w województwie uzyskało tylko 15% zdających wobec 23% w kraju. Liczba zdających egzamin maturalny w pozostałych typach szkół jest niewysoka. Szkoły tych typów są w trakcie likwidacji stąd znaczenie tych wyników jest dużo mniejsze. Przedstawione wyżej dane wskazują na dobre wyniki egzaminów maturalnych z matematyki i zadowalające z języka polskiego. Dane dotyczące egzaminów z języków obcych, podobnie jak w przypadku egzaminów gimnazjalnych wskazują na znacznie niższe niż krajowe średnie wyniki egzaminów zewnętrznych. Średnia zdawalność egzaminów maturalnych jest silnie zróżnicowana między powiatami. Wyniki egzaminów maturalnych w powiatach zależą m. in. od struktury kształcenia, sąsiedztwa z dużymi miastami, częstotliwości wyborów szkół kończących się maturą, odsetka młodzieży wybierającej licea ogólnokształcące oraz odsetka zdających będących absolwentami szkół dla dorosłych. 3.4. Egzaminy zawodowe. Przed rokiem szkolnym 2012/2013 absolwenci szkół prowadzących kształcenie zawodowe zdawali wyłącznie egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe. W roku szkolnym 2012/13 i 2013/14 uczniowie (słuchacze) i absolwenci zdawali pierwsze egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie. Z powodu zbyt małej liczby zdających do tej pory egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie nie można wyciągać obecnie wniosków statystycznych dotyczących tych egzaminów. 28

W tabelach 20 i 21 przedstawiono wyniki egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w ostatnich latach. Tabela 20. Zdawalność egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w technikach i szkołach policealnych w województwie kujawsko pomorskim i w Polsce w latach 2009 2013. Średnia zdawalność egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w technikach i szkołach policealnych Rok Województwo kujawsko-pomorskie Polska Różnica wyników 2009 54 51 3 2010 60 56 4 2011 63 61 2 2012 64 64 0 2013 64 64 0 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) 70 60 Zdawalność egzaminu potwierdzajacego kwalifikacje zawodowe w technikach i szkołach policealnych w latach 2009-2013 50 40 30 20 województwo kujawskopomorskie Polska 10 0 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: System Informacji Oświatowej 29

Tabela 21. Zdawalność egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zasadniczych szkołach zawodowych w województwie kujawsko pomorskim i w Polsce w latach 2009 2013. Średnia zdawalność egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zasadniczych szkołach zawodowych Rok Województwo kujawskopomorskie Polska Różnica wyników 2009 82 87-5 2010 81 84-3 2011 76 81-5 2012 77 81-4 2013 76 81-5 Źródło: strony www Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (www.oke.gda.pl) 90 Zdawalność egzaminu potwierdzajacego kwalifikacje zawodowe w zasadniczych szkołach zawodowych w latach 2009-2013 85 80 75 Województwo kujawskopomorskie Polska 70 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: System Informacji Oświatowej Jak wynika z powyższych tabel egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe w technikach, technikach uzupełniających i szkołach policealnych zdaje w województwie kujawsko pomorskim średnio większy odsetek zdających niż w kraju. Egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe w zasadniczych szkołach zawodowych zdaje w województwie kujawsko pomorskim średnio wyraźnie mniejszy odsetek niż w kraju. Jest to szczególnie istotne ze względu na to, że egzaminy w zasadniczych szkołach zawodowych mają w części praktycznej, w odróżnieniu od części egzaminów w technikach i szkołach policealnych, przede wszystkim charakter praktyczny (z wykonaniem). 30

3.5. Edukacyjna wartość dodana w gimnazjach, liceach ogólnokształcących i technikach. Ważnym wskaźnikiem jakości pracy szkół w zakresie efektów mierzonych egzaminami zewnętrznymi jest wskaźnik edukacyjnej wartości dodanej (EWD). Wskazuje on w jakim stopniu proces kształcenia prowadzony w danej szkole wpłynął na przyrost osiągnięć jej uczniów (osiągnięć mierzonych testami egzaminacyjnymi). Wartość dodatnia EWD dla gimnazjum mówi, że w stosunku do innych gimnazjów przyrost wiedzy w danym gimnazjum jest większy niż oczekiwany na podstawie osiągnięć na sprawdzianie 3 lata wcześniej, a wartość ujemna EWD oznacza, że ten przyrost jest mniejszy niż oczekiwany. Analogicznie, w przypadku liceów ogólnokształcących i techników wartości EWD mówią o większym lub mniejszym przyroście wiedzy i umiejętności niż oczekiwany na podstawie osiągnięć na egzaminie gimnazjalnym 3 lub w przypadku technikum 4 lata wcześniej. Szczególnie istotne dla oceny jakości pracy szkół jest położenie jej wyników na wykresie EWD w funkcji średniego wyniku szkoły. Za lata 2011 2013 średnia wartość EWD dla gimnazjów województwa zarówno w części humanistycznej jak i matematyczno - przyrodniczej wynosi 0,6 przy średnim wyniku egzaminu w województwie wynoszącym 98,9 (0,989 średniego wyniku w kraju). Z definicji EWD jej wynik dla całego kraju wynosi 0,0 a średni wynik egzaminu 100. W ostatnich 5 latach średnia wartość EWD dla województwa w części humanistycznej zmieniała się w zakresie od -0,8 do -0,6, a w części matematyczno - przyrodniczej pomiędzy +0,1, a -0,6 (tendencja spadkowa). Średnią wartość dodaną dodatnią w części humanistycznej za lata 2011 2013 uzyskały powiaty aleksandrowski, radziejowski (najwyższą, +1,4), Bydgoszcz, Toruń i Włocławek. Najniższe wartości EWD w części humanistycznej uzyskały powiaty: świecki, mogileński, tucholski i wąbrzeski. Średnią wartość dodaną dodatnią w części matematyczno przyrodniczej za lata 2011 2013 uzyskały powiaty brodnicki, chełmiński (najwyższą +0,4), radziejowski, Bydgoszcz i Toruń. Najniższe wartości EWD w części matematyczno przyrodniczej uzyskały powiaty: lipnowski, mogileński, toruński i wąbrzeski. Średnie wartości EWD za lata 2011-2013 dla liceów ogólnokształcących mieszczą się w przedziale -0,2 dla matematyki do +0,2 dla przedmiotów humanistycznych. W przypadku techników wartości te są dodatnie dla matematyki (+0,5) i przedmiotów przyrodniczych (+0,2) i ujemne bliskie zeru dla przedmiotów humanistycznych i języka polskiego. 31

4. Ewaluacja zewnętrzna. Ewaluacja zewnętrzna jest to praktyczne badanie oceniające przeprowadzane w szkole lub placówce przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: - o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły lub placówki odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach), - o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole lub placówce, a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły lub placówki i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów), - o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się), - o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce). Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. (Cytat pochodzi z części wstępnej raportów ewaluacyjnych). 32

W latach 2008 2013 przeprowadzono 725 ewaluacji zewnętrznych w szkołach i placówkach województwa kujawsko - pomorskiego. W roku szkolnym 2013/2014 przeprowadzono do końca lutego 132 ewaluacje zakończone raportami. Łącznie w latach 2011/2012 i 2012/2013 przeprowadzono 412 ewaluacji w ramach których oceniono spełniania wymagań: - na poziomie A - 824 razy, - na poziomie B - 1902 razy, - na poziomie C - 669 razy, - na poziomie D - 77 razy, - na poziomie E - 3 razy. 33

5. Kształcenie zawodowe. W roku szkolnym 2012/2013 szkoły prowadzące kształcenie zawodowe województwa kujawsko - pomorskiego kształciły w około 130 zawodach przy ok. 200 zawodach zawartych w obydwu klasyfikacjach szkolnictwa zawodowego: obowiązującej od 1 września 2012 roku i klasyfikacji obowiązującej uczniów i słuchaczy rozpoczynających naukę przed 1 września 2012 roku. W 21 zawodach kształciło się według stanu na 30 września 2012 roku ponad tysiąc osób. W 10 zawodach kształciło się poniżej 10 osób. Sama liczba uczniów (słuchaczy) kształcących się w danym zawodzie nie pozwala na oszacowanie liczby osób corocznie wybierających kształcenie w danym zawodzie ani też corocznej liczby absolwentów zdobywających dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Tabela 22. Najpopularniejsze zawody, w których kształcą szkoły ponadgimnazjalne województwa kujawsko pomorskiego. L.p. Nazwa zawodu Liczba uczniów (słuchaczy) w roku szkolnym 2012/2013 (stan na 30 września) Liczba osób przystępujących do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (OKE) Liczba osób które uzyskały dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe (OKE) 1. Technik informatyk 5024 1199 653 2. Technik ekonomista 4360 1158 838 3. Technik administracji 3436 701 411 4. Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 2437 577 404 5. Kucharz 2232 388 216 6. Mechanik pojazdów samochodowych 7. Technik usług kosmetycznych 8. Technik pojazdów samochodowych 2213 382 306 1959 538 325 1921 409 279 9. Technik logistyk 1793 456 209 10. Sprzedawca 1742 879 765 11. Technik rolnik 1714 498 349 12. Fryzjer 1628 87 63 34