Model kartonowy podnośnika pożarniczego SHD 25 skala 1:48 Instrukcja wykonania modelu

Model kartonowy podnośnika pożarniczego SHD 25 skala 1:48 Instrukcja wykonania modelu Opracowanie modelu: Zbigniew Bala

Spis treści. Spis treści...2 Wstęp...4 Samochód oryginalny...4 Model samochodu...4 Narzędzia i materiały pomocnicze...5 Dodatkowe materiały...5 Ogólne zasady wykonania modelu...6 Symbole zastosowane na arkuszach...7 Numeracja części na arkuszach...8 Schematy klejenia modelu... 10 Wykonania modelu... 14 Podwozie główne... 14 Skrytki dolne i błotniki tylne... 14 Wsporniki podpór... 14 Skrytki sprzętowe środkowe... 14 Skrytki sprzętowe tylne i podest górny... 15 Podpory boczne... 15 Zderzak przedni i błotniki przednie... 15 Elementy podwozia i koła... 16 Kabina samochodu... 16 Elementy wykooczeniowe zabudowy... 17 Podstawa wysięgnika... 17 Wysięgnik główny... 17 Wysięgnik pomocniczy... 18 Montaż wysięgnika na podwoziu... 18 Drabiny... 18 Kosz roboczy... 19 2

Pion wodny... 19 Stanowisko sterowania... 21 Dodatkowe elementy wyposażenia i wykooczenie modelu... 21 3

Wstęp Samochód oryginalny Producentem podnośnika jest Fabryka Maszyn BUMAR-Koszalin S.A. Przez producenta jest oznaczany jako PMT-25D, natomiast jego oznaczenie pożarnicze jest SHD 25 (samochód specjalny z podnośnikiem hydraulicznym o wysokości 25 m). Ten typ podnośników może byd zabudowywany na różnych markach podwozi. Paostwowa Straż Pożarna (PSP) ma na swoim wyposażeniu podnośniki tego typu przeważnie na podwoziach VOLVO i MAN. Przyjęty za podstawę do opracowania modelu został samochód wyprodukowany na podwoziu MAN TGL 12.240 BB 4x2. FM BUMAR-Koszalin wyprodukował w 2007 roku 21 szt. takich samochodów, które zostały zakupione przez PSP w ramach tzw. Ustawy modernizacyjnej. Parametry podnośnika: - maksymalna wysokośd robocza 25 m, - maksymalna wysokośd ratownicza 23 m (liczona do podłogi kosza), - maksymalny wysięg boczny 10,6 m, - udźwig kosza 265 kg, - długośd w pozycji transportowej 7,8 m, - szerokośd w pozycji transportowej 2,5 m, - wysokośd w pozycji transportowej 3,4 m, - masa samochodu gotowego do akcji ok. 11 000 kg. Podstawowe funkcje podnośnika: - ewakuacja osób z budynków, - ewakuacja rannych na noszach dzięki specjalnemu systemowi mocowania noszy do kosza, - podawanie prądu wody lub piany z działka w koszu, - możliwośd zbudowania linii gaśniczych do wnętrza budynku i podawanie wody przez pion wodny, - możliwośd zasilania z własnego agregatu urządzeo elektryczny i pracy nimi w koszu. Dodatkowo na podeście znajdują się skrytki z drzwiami żaluzjowymi na sprzęt gaśniczy i ratowniczy dla strażaków. Podnośnik wyposażony został również w system pracy awaryjnej dodatkowa pompa hydrauliczna napędzana własnym silnikiem spalinowym. Pod koszem zainstalowany jest też system zraszaczy wodnych do ochrony kosza i strażaków przed wysoką temperaturą i częściowo przed dymem. Model samochodu Model został opracowany w skali 1:48. Model przedstawia samochód w pozycji transportowej i nie ma żadnych ruchomych elementów. Należy o n do średnio trudnych, ponieważ zawiera ażurowe elementy drabiny i kosza oraz sporo drobnych elementów zabudowy. Ich wycinanie i sklejenie wymaga dużej ostrożności i jest niestety czasochłonne. Mimo to model mogą sklejad również osoby niemające praktyki w modelarstwie kartonowym, ale najlepiej wtedy np. w ramach zajęd z plastyki lub na kółkach modelarskich pod nadzorem instruktora lub modelarza z doświadczeniem w sklejaniu modeli kartonowych. Parametry modelu: - skala 1:48, - długośd 160 mm, - szerokośd 52 mm, - wysokośd 70 mm, 4

Narzędzia i materiały pomocnicze Podstawowymi narzędziami są oczywiście ostry nóż (skalpel lub nożyk segmentowy tzw. łamany), nożyczki i linijka (najlepiej metalowa). Dodatkowo potrzebny będzie również nóż z ostrym czubkiem do wycinania wewnętrznych profili, tzw. kostka introligatorska do dociskania złożeo (może byd listewka drewna lub z twardego plastiku o zaokrąglonych krawędziach), tępy nóż do nacinania linii złożeo (np. tzw. stołowy lub do smarowania masła), pęsetka o szpiczastym zakooczeniu do przytrzymania drobnych elementów, kawałki drewnianych listewek o przekrojach 3x3, 5x5 i 8x8 mm do dociskania spoin od wewnątrz oraz wykałaczka i patyk do szaszłyków do zwijania rurek z papieru i zaokrąglania elementów. Poniższe zdjęcie przedstawia zestaw narzędzi. Do smarowania klejem małych elementów najlepiej nadaje się wykałaczka lub długa, gruba igła. Do większych elementów dobra jest szpatułka plastikowa lub drewniana o szerokości ok. 3-4 mm. Na duże powierzchnie klej najlepiej nanosid przy pomocy płaskiego pędzelka o szerokości 5-8 mm z dośd sztywnym włosiem. Podstawowym klejem jest UHU COLL EXPRESS oraz dodatkowo KROPELKA. Zamiast UHU COLL można zastosowad klej introligatorski lub typu wikol. Ważne jest aby wiązał on dośd szybko i tworzył przezroczystą, półelastyczną spoinę. KROPELKĘ można zastąpid każdym klejem cyjanoakrylowym tzw. rzadkim lub średnim albo szybkowiążącym klejem typu nitro. Dodatkowe materiały Do wykonania modelu potrzebne będą również dodatkowe materiały: - patyki do szaszłyków (średnica ok. 3 mm), - wykałaczki (średnica ok. 2 mm), - patyczki od wacików (średnica ok. 2-2,5 mm) lub tzw. cienki bowden, - wypisany wkład do długopisu (średnica ok. 3 mm, najlepiej z białego plastiku), - izolacja igielitowa z przewodów, czarna (średnica zewnętrzna ok. 2-2,5 mm), - przewód elektryczny, drut, w białej izolacji (średnica zewnętrzna ok. 2-2,5 mm), - można zastąpid niektóre elementy drutem miedzianym lub srebrzanką 1 mm, - niektóre elementy zwijane w rurkę można zastąpid patyczkami lub wykałaczkami. 5

Ogólne zasady wykonania modelu Kolejnośd wycinania i sklejania części określa ich numeracja na arkuszach. Małe elementy należy wycinad dopiero przed ich przyklejeniem, żeby uniknąd ich zgubienia lub przypadkowego uszkodzenia. Ogólne zasady wycinania i klejenia przedstawiono poniżej. W przypadku, gdy jakiś element należy wykonad w odmienny sposób będzie to omówione przy jego wykonaniu. Większośd elementów należy wycinad nożykiem przy linijce po zewnętrznej stronie linii obrysowych. Należy zawsze stosowad zasadę, że element wycinany powinien znajdowad się pod linijką. Pierwsze nacięcie należy poprowadzid przy bardzo małym nacisku ostrza, a dopiero przy następnych nacięciach zwiększyd nacisk na nóż. Dzięki temu unikniemy ucieczki noża od linijki lub podcięcia elementu. Przy bardzo małych częściach należy zastosowad kilka nacięd, praktycznie bez nacisku (tylko pod ciężarem noża), żeby nie wyrwad kawałka brystolu z wydrukowaną częścią spod linijki i oczywiście nie uszkodzid części. Nacinając krawędzie wewnętrzne należy pamiętad, że ostrze prowadzone jest pod skosem i krawędź ta od spodu będzie niedocięta. Krawędź taką należy dociąd przez krótkie nacięcie w przeciwną stronę lub naciśnięcie czubkiem noża w narożniku. Do cięcia po krzywiznach należy używad skalpela lub nożyka modelarskiego, zakooczonego ostrym czubkiem (nieraz w handlu można dostad ostrza segmentowe tzw. łamane o kącie 30 ). Nacięcia takie trzeba niestety poprowadzid bez linijki. Wpierw trzeba delikatnie zrobid ślad cięcia po linii a dopiero następnym cięciem wyciąd element. Cięcia nożem należy dokonywad albo na specjalnej podkładce, albo na kawałku deseczki lub sklejki z miękkiego drewna liściastego. Powierzchnię deseczki lub sklejki można obłożyd tekturą introligatorską lub cienkim arkuszem drobnoziarnistego korka. Tekturę lub korek trzeba niestety wymieniad co kilkadziesiąt cięd, ale za to wolniej tępi się ostrze. Nożyczek należy używad tylko przy wycinaniu zewnętrznych krzywizn oraz małych kółek lub ich wycinków. Najlepiej części te wycinad wtedy na dwa razy. Wpierw wyciąd z grubsza element, zachowując margines ok. 1,5-2 mm, a następnie odciąd zastosowany margines. Dzięki temu unikniemy fałdowania i zwijania kartonu z nadrukowanym elementem (pofałdowaniu ulega mniejsza z rozcinanych części, czyli margines). Linie zagięd należy wcześniej naznaczyd. W tym celu stosujemy nóż z tępym ostrzem. Dzięki temu nie uszkadzamy powierzchni kartonu, a dodatkowo taką linię zagięcia można poprawid. Użycie tępego noża powoduje powstanie wgniecenia na linii i dzięki temu częśd można łatwo zaginad w obie strony. Części zwijane należy przed tym przygotowad przez przeciągnięcie na kostce introligatorskiej lub ostrzu tępego noża. W celu zwiększenia podatności na zwijanie element nożna przewałkowad na twardej gąbce lub dłoni. Ten sposób jest praktycznie jedynym do zastosowania wobec bardzo małych części, które chcemy zwinąd lub zaokrąglid. Stosujemy wtedy wałkowanie na opuszkach palców. Części zwijane w rurkę najlepiej wpierw ciasno zwinąd na odpowiednim pręciku lub patyczku. Po upewnieniu się, że element jest zwinięty równo i ściśle, wtedy odwinąd ok. 5 mm koocówki, posmarowad klejem, z powrotem zawinąd i docisnąd. Elementy podklejane brystolem lub tekturą oraz składane i sklejane na pół należy po sklejeniu pozostawid pod przyciskiem w płaskiej pozycji przez ok. 0,5-1 godziny. 6

Aby model dobrze wyglądał, krawędzie kartonu można zamalowywad flamastrami lub farbką akwarelową o odpowiednim kolorze. Do malowania patyków można użyd farb plakatowych lub modelarskich (najlepiej akrylowych). Natomiast do malowania elementów plastikowych należy zastosowad farbki modelarskie. Na koocu instrukcji zamieszczone są zdjęcia z wykonania prototypu modelu, które pokazują pewne szczegóły i wyjaśniają montaż niektórych elementów oraz łączenie ich ze sobą. Symbole zastosowane na arkuszach W P L F T - wyciąd częśd wewnętrzną, - prawa strona modelu, - lewa strona modelu, - przód modelu, - tył modelu, - zwinąd ciasno, - zwinąd na wykałaczce lub pręciku o śr. 2 mm, - zwinąd na patyku od szaszłyków lub pręciku o śr. 3 mm, - złożyd na 2 części i skleid, - złożyd na 3 części i skleid. 7

Numeracja części na arkuszach Arkusz nr 1 Arkusz nr 2 8

Arkusz nr 3 Arkusz nr 4 9

Schematy klejenia modelu 10

11

12

13

Wykonania modelu Podwozie główne Podwozie główne składa się z części nr 1 i 2. Po wycięciu i naznaczeniu linii zgięd, części te można usztywnid przez podklejenie brystolem lub tekturą. Częśd 1 podklejamy prostokątem w środku (górna powierzchnia podwozia). Aby sobie ułatwid przyklejanie należy zagiąd boki lub szpilką napunktowad na koocach linię zagięcia i od spodu narysowad ołówkiem linie zgodnie z tymi punktami. Element 2 podklejamy tylko w części przedniej (do pierwszego zagięcia). Zakładki do sklejania z części 1 przyklejamy na zewnętrznej stronie części 2. Sklejając podwozie główne oraz przyklejając do niego skrytki a potem kabinę należy sprawdzad równoległośd lub prostopadłośd odpowiednich ścian w celu zachowania odpowiedniej geometrii całego modelu. Późniejsza korekta nie będzie niestety możliwa a skrzywienie modelu będzie skutkowało problemami z przyklejeniem wysięgnika. Skrytki dolne i błotniki tylne Na elementy te składają się części nr 3, 4 i 5 (odpowiednio dla prawej i lewej strony). Po wycięciu i nacięciu linii zgięd należy najpierw skleid fragmenty części (zgodnie z symbolami na arkuszach) w celu ich usztywnienia (zakładki do przyklejenia bocznych ścianek należy pozostawid niepodklejone). Następnie należy posklejad ze sobą odpowiednie boki. W elementach L3 i P3 należy wkleid denka w taki sposób, aby szare zakładki były widoczne od spodu (denka mają byd zagłębione). Po zmontowaniu tych elementów przyklejamy je do podwozia głównego na zaznaczonych polach zgodnie z ich numeracją, czyli skrytka przednia (3), stopnie wejściowe (4) i tylny błotnik (5). Wsporniki podpór Zaczynamy od sklejenia (oczywiście po wycięciu i pozaginaniu) odpowiednich części 6a w rurkę o przekroju prostokątnym. Teraz w wyznaczonych miejscach przyklejamy (po złożeniu, sklejeniu i wycięciu) części 6b. Czynności te należy wykonad na płaskiej, równej powierzchni. Przed dociśnięciem obu części do siebie należy sprawdzid czy wspornik jest prostopadły we wszystkich płaszczyznach do podłoża (unikniemy potem problemów z przyklejaniem i ustawianiem podpór). Następnie wsporniki przyklejamy w wyznaczonych miejscach do podwozia głównego z zachowanie ich oznaczeo (LF lewa przednia, LT lewa tylna, itd.; wszystkie części 6b są identyczne). Skrytki sprzętowe środkowe Przed montażem skrytek sprzętowych musimy ustalid czy żaluzje będą zagłębione czy pozostawiamy je jako nadrukowane. Gdy żaluzje będą zagłębione to w części 7a wycinamy wpierw otwór w miejscu żaluzji nadrukowanych. Następnie w tych miejscach podklejamy odpowiednio części 7b. Dopiero po wyschnięciu kleju kooczymy wycinad częśd 7a, nacinamy linie zagięd i zaginamy. Zagięcia w okolicach żaluzji należy wykonad na krawędzi stołu, dociskając od góry element (istnieje możliwośd rozwarstwienia cienkiej krawędzi). Do sklejenia w całośd używamy oddzielnych zakładek (z1). W wyznaczonych polach od tyłu doklejamy odpowiednio części nr 8. Całośd przyklejamy w odpowiednim miejscu do podwozia głównego. 14

Skrytki sprzętowe tylne i podest górny Tylne skrytki (9) sklejamy analogicznie jak skrytki środkowe. Następnie przygotowujemy podest górny. W tym celu rogi części nr 10 zawijamy pod spód (linie zagięd przebiegają po krawędziach wewnętrznego kwadratu) i podklejamy. Po wyschnięciu kleju lekko ścinamy narożniki (ok. 0,5 mm). Teraz przyklejamy tylne skrytki do dolnej powierzchni podestu (zaznaczone pole przyklejenia zakładek tylnej ściany). Pozostałe ściany dopasowujemy do wyznaczonych linii przy krawędziach podestu. Tak przygotowany element przyklejamy następnie do podwozia głównego i skrytek środkowych. Należy przy uważad na wpasowanie wąsów z części 8 w odpowiednie szczeliny. Dociskając podest górny do skrytki środkowej trzeba znowu odpowiednio wyrównad boki zgodnie z liniami od spodu podestu. Trzeba również sprawdzid geometrię całego podwozia i w razie potrzeby (póki klej jest świeży) dokonad odpowiednich korekt. Podpory boczne Podpory boczne składają się następujących części: 11, 12, 13, 14 i 70. Odpowiednie litery oznaczają: PF prawa-przednia, LF lewa-przednia, PT prawa-tylna, LT lewa-tylna. Części nr 11 należy ciasno nawinąd na patyku od szaszłyków. Operację tę należy przeprowadzid w dwóch etapach. Najpierw nawijamy główny korpus i go podklejamy, a następnie doklejamy wąs, stanowiący zgrubienie. Gotowe korpusy przyklejamy do odpowiednich wsporników, zgrubieniem do dołu, tak aby dolna płaszczyzna korpusów pokrywała się z dolną powierzchnią podwozia a nadruk pasów odblaskowych był symetryczny względem wsporników. W następnej kolejności należy skleid na styk boczne ścianki poszczególnych części 12. Do górnych ścianek przyklejamy żółte światła sygnalizacyjne. Tak przygotowane elementy przyklejamy do górnych powierzchni odpowiednich podpór. Teraz przygotowujemy dolne talerze (14). Po wycięciu części nacinamy je wzdłuż krawędzi białego pola i sklejamy w płaski stożek. Na koniec talerze przyklejamy do dolnych powierzchni podpór. Zderzak przedni i błotniki przednie Podobnie jak przy skrytkach musimy zdecydowad się czy światła będą wklęsłe, czy nie. Przy światłach wklęsłych musimy wyciąd wpierw w części 16a odpowiednie otwory. Linie cięcia prowadzimy po wewnętrznej krawędzi szarych ramek. Następnie podklejamy od spodu częśd 16b. Póki klej jest jeszcze świeży profilujemy krzywiznę przedniej powierzchni zderzaka zgodnie profilem części 15 i 17. Po wyschnięciu kleju zaginamy zakładki do sklejania oraz boczne powierzchnie zderzaka i przyklejamy do części nr 15 zaczynając od środka. Po związaniu kleju przyklejamy częśd nr 17 w podobny sposób jak 15. Na górnych powierzchniach stopni przyklejamy odpowiednio złożone i sklejone części nr 18. Teraz wycinamy i odpowiednio zaginamy części P19 i L19, czyli przednie błotniki. Przy wycinaniu i zaginaniu należy szczególnie uważad na boczne ścianki aby ich nie zdeformowad, gdyż potem będą trudności utrzymaniu kształtu całego błotnika. Wąsy do sklejania należy zaginad pęsetką. Sklejanie najlepiej rozpocząd od przyklejenia przedniej i tylnej ścianki (ich proste fragmenty) a pozostałe wąsy mocniej podgiąd by nie dotykały bocznej ścianki. Po związaniu kleju formujemy zakrzywione fragmenty ścianek, smarujemy po kolei wąsy i dociskamy do ścianki bocznej. Zderzak przedni przyklejamy teraz do podwozia głównego zachowując jego symetrię w stosunku do osi modelu. Następnie przyklejamy błotniki do dolnych zakładek zderzaka oraz według linii krawędziowych na bokach podwozia. 15

Elementy podwozia i koła Na elementy podwozia składają się imitacje osi (części nr 20a, 20b, 21, 22, 23 i 24) oraz bębnów hamulcowych (25). Należy je przykleid w odpowiednie miejsca zgodnie ze schematem klejenia. Przed przyklejeniem części nr 25 w wyznaczonych punktach podwozia należy wykonad otwory pod wykałaczki, które będą stanowiły usztywnienie osi oraz mocowanie dla kół. Takie same otwory wykonujemy również we wszystkich częściach nr 25. W tak wykonane otwory wklejamy wykałaczki przygotowane zgonie ze wzornikami. Następnie na wykałaczki nasuwamy bębny i przyklejamy, zachowując prostopadłośd do wystających koocówek wykałaczek. Montaż kół zaczynamy od sklejenia powierzchni czołowych opon, czyli bieżnikowanych (części nr 27, 33 i 37). Sklejamy je w pierścieo przy użyciu zakładek z2 dla kół tylnych (27 i 33) oraz z3 dla kół przednich (37). Następnie wycinamy części 26, 28, 29 i 34 (części 28 składamy i sklejamy) a w ich środkach wykonujemy otwory pod wykałaczki osi. Teraz sklejamy powierzchnie czołowe opon z ich powierzchniami bocznymi wewnętrznymi, czyli 26 z 27, 29 z 33 oraz 34 z 37. W tym celu wąsy zaginamy lekko do wewnątrz i kładziemy bok koła na równej powierzchni, smarujemy klejem wewnętrzny brzeg bieżnika i wciskamy na bok aż do oparcia się o podłoże i teraz dociskamy wąsy do bieżnika. Model posiada trzy rodzaje kół: przednie (części nr 34-38 i z3), tylne-wewnętrzne (26-28) oraz tylne zewnętrzne (29-33). Sposób sklejania kół poszczególnych rodzajów przedstawiony jest na schematach sklejania. Kabina samochodu Na główne elementy kabiny składają się części nr 39-44. Po ich wycięciu należy wyznaczyd i narysowad ołówkiem na tylnej stronie tych części osie symetrii. Wyznaczyd je można przez rozmierzenia linijką lub przez nakłucie szpilką znaczników znajdujących się po stronie zadrukowanej. Dodatkowo na części 39 należy odrysowad poziomą linię na wysokości 2 mm od dolnego zarysu błotników liczone przy tylnych krawędziach. Po tych czynnościach profilujemy części 39 i 40 a następnie sklejamy je wykorzystując znaczniki symetrii. Teraz możemy wkleid częśd 41. Wklejamy ją wzdłuż wyznaczonej poziomej linii, zaczynając od osi symetrii. Podobnie wklejamy górne usztywnienie, czyli częśd nr 42a. Po związaniu kleju doklejamy tylną ścianę kabiny (43) oraz usztywnienie dachu (42b). W międzyczasie na dachu (44) przyklejamy w wyznaczonym miejscu klapę wywietrznika (45), a następnie profilujemy przednią i boczne krawędzie. Przyklejanie dachu zaczynamy od tylnej ścianki. W drugiej kolejności przyklejamy boczne krawędzie metodą stykową. Po związaniu boków przystępujemy do przyklejania przedniej krawędzi, zaczynając znowu od środka. Krawędź dachu z krawędzią szyby łączymy również metodą stykową. Podobnie postępujemy z kolejnymi fragmentami. Gdy klej już lekko zwiąże a papier uzyska elastycznośd możemy zaokrąglid krawędzie styku przez delikatne wałkowanie patyczkiem lub pręcikiem. Na zakooczenie montażu kabiny przyklejamy boczne wloty powietrza, a potem całą kabinę przyklejamy do podwozia, dopasowując zagięcie dolnej krawędzi drzwi. 16

Elementy wykończeniowe zabudowy Do elementów tych zaliczają się wszystkie światła, klamki i uchwyty, itp. Ponumerowane są od 47 do 97. Miejsce ich przyklejenia pokazane jest na schematach klejenia oraz na załączonych zdjęciach. Przyklejad je należy najlepiej w kolejności zgodnej z numeracją (chod nie jest to bezwarunkowo konieczne). Części nr 48, 53b, 57 i 76b należy wyciąd zaraz po sklejeniu i nadad im odpowiedni kształt zanim klej całkowicie wyschnie i zesztywnieje. Również części 66, 67, 75, 88, 89 i 93 zaginamy zgodnie z podanymi schematami zanim klej całkowicie wyschnie. Pokrowiec koła zapasowego sklejamy analogicznie jak tylne koła wewnętrzne. Oś obrotu podstawy wysięgnika (części 84 i 100) podklejamy tekturą tak, aby ich łączna grubośd wynosiła ok. 3 mm. Następnie dolną częśd (84) przyklejamy do wyznaczonego miejsca na podeście (10) i oklejamy po obwodzie częścią nr 85. Częśd nr 100 dopasowujemy do dolnej części osi tak, aby stykała się z częścią 84 i lekko się obracała. Podpórkę wysięgnika pozostawiamy na razie nie przyklejoną. Podstawa wysięgnika Sklejanie podstawy zaczynamy od części 98 i 99. Boczne ścianki części 98 sklejamy metodą stykową a potem wklejamy od spodu częśd 99. Po wycięciu części 101 i 102 należy wyznaczyd osie symetrii ich podstaw. Dopiero teraz należy ponacinad linie zagięd i pozaginad wszystkie zakładki. Sklejanie zaczynamy od przyklejenia tylnej półki w części 101 do bocznych ścianek. Następnie wklejamy częśd 101 do środka 102, ustawiając ją dokładnie w osi. Sklejamy teraz górne ścianki, a na koniec przednie i tylną ściankę. Tak przygotowany element przyklejamy w wyznaczonym miejscu do części 98. Podstawę uzupełniamy elementami silnika obrotu (103-106). Na koniec sklejamy skrzynkę rozdzielaczy (107) i przyklejamy do tylnej ścianki podstawy. Tak przygotowany zespół odkładamy aż do zmontowania wysięgnika. Wysięgnik główny Przed sklejaniem wysięgnika głównego musimy zdecydowad, czy wycinamy otwory w części 109a, 110 i 115. Jeśli się na to zdecydujemy to najlepiej wykonad to wybijakiem do otworów (wycinanie nożykiem jest bardzo żmudne i nie zawsze daje zadowalający efekt). Po wykonaniu tej czynności zaczynamy sklejad wysięgnik od części wewnętrznej 108a. Jako łączówkę wklejamy od środka częśd 108b. Następnie na ten segment naklejamy częśd 109a i zamykamy jej profil łączówką 109b. Teraz naklejamy częśd 110. Wszystkie łączenia kolejno dociskamy od środka przy pomocy odpowiedniej listewki. Łączenia w wysięgniku należy starannie dopasowywad przed sklejeniem, aby otrzymad prosty i nieskręcony wysięgnik. Na zakooczenie uzupełniamy wysięgnik o wzmocnienia przednie (111 i 112), zawias wysięgnika pomocniczego (113), wzmocnienie tylne (114), wzmocnienie sworznia siłownika głównego (115) oraz wsporniki głównego przęsła drabiny (116). Przystępujemy teraz do klejenia wysięgnika pomocniczego. 17

Wysięgnik pomocniczy Wysięgnik pomocniczy sklejamy z części 117a i 117b w analogiczny sposób jak segmenty wysięgnika głównego. Następnie jeden koniec zamykamy wystającym fragmentem. W wolny koniec wysięgnika wklejamy przygotowaną wpierw częśd nr 118 (do jej wycentrowania używamy wklejki 119). Należy przy tym zachowad prostopadłośd krawędzi mocowania kosza do osi wysięgnika. Do kooca przyklejamy teraz obudowy zawiasu kosza (120) oraz imitacje sworznia zawiasu (105). W środku wysięgnika naklejamy jeszcze wzmocnienie sworzni siłowników. Tak przygotowany wysięgnik pomocniczy łączymy z wysięgnikiem głównym poprzez zawias (113) tak, aby zachowad równy odstęp na całej długości. Teraz sklejamy siłowniki pomocnicze. Składają się one odpowiednio z części 122 a, b, c, d i e. Koocówki d i e należy przykleid tak, by stanowiły jedną płaszczyznę. Paski 121 zwijamy ciasno i sklejamy tak, żeby otworzyły małe wałeczki. Sklejamy podwójnie części 123 a i b i wycinamy. Następnie wszystkie elementy siłowników przyklejamy do wysięgników zgodnie ze schematem klejenia. Jako podkładek dystansowych pod częściami 123a można użyd dziurek wyciętych wybijakiem z wysięgnika lub należy je wyciąd z kawałka białego brystolu (średnica ok. 2 mm). Montaż wysięgnika na podwoziu Montujemy prowizorycznie zespół wysięgnika z podstawą i ustawiamy go łącznie z podpórką na podwoziu. Po sprawdzeniu osiowości i równoległości do podstawy przyklejamy podpórkę i podstawę wysięgnika. W razie konieczności drobne różnice korygujemy dodaniem podkładek pod podstawę oraz przesunięciem podpórki. Po pewnym sklejeniu podpórki i podstawy, demontujemy wysięgnik i przyklejamy go już na stałe we właściwym miejscu do podpórki i podstawy. Następnie zwijamy siłownik główny (124a) oraz przyklejamy do grubszego kooca denko (124b). Z części 125 zwijamy ciasne walce na sworznie siłownika i wysięgnika. Jeden z nich dopasowujemy długością do rozstawu części 115 i przyklejamy do denka siłownika głównego. Drugi sworzeo dopasowujemy do wnętrza podstawy i przyklejamy do wolnego kooca siłownika, zachowując równoległośd osi obu sworzni. Następnie wklejamy siłownik odpowiednim koocem do zawiasu (115) na ramieniu, ustawiamy drugi koniec i blokujemy kropelką kleju. Trzeci sworzeo (125) dopasowujemy do tylnego zawiasu wysięgnika i wklejamy go. Drabiny W pierwszej kolejności sklejamy drabinę pomocniczą. Wszystkie elementy składamy na pół, sklejamy a po wyschnięciu kleju wycinamy kratownice. Drabinę sklejamy z części 126a i dwóch 126c zgodnie ze schematem. Następnie w wyznaczonych miejscach przyklejamy wsporniki (126b) i cały zespół doklejamy do wysięgnika pomocniczego (po prawej stronie, bocznicami do dołu). Drabinę zasadniczą zaczynamy od sklejenia przęsła głównego. Elementy przęsła sklejamy i wycinamy analogicznie jak drabinę pomocniczą. Częśd ze szczeblami (128a) układamy na płaskiej powierzchni i przyklejamy z boku bocznice (128b), ustawiające je dokładnie pod kątem prostym. Należy przy tym zachowad ustawienie identyczne jak na arkuszu (przód-tył). 18

Podczas schnięcia głównego przęsła sklejamy i wycinamy drabinkę wejściową (127a). Następnie przyklejamy ją do podstawy oraz usztywniamy rozpórką (127b). Analogicznie do przęsła głównego sklejamy przęsło środkowe (132) i szczytowe (133). Przed sklejeniem bocznic przęsła środkowego sprawdzamy czy mieści się ono wewnątrz przęsła głównego. W razie konieczności ścinamy lekko boki części ze szczeblami (132a) lub szlifujemy papierem ściernym (gradacja 120-150). Podobnie dopasowujemy przęsło szczytowe. Teraz możemy przykleid przęsło główne do wsporników (116). Następnie przyklejamy poprzeczkę (129) i suwaki drabinki (130). Rozstaw suwaków dopasowujemy do drabinki (131), którą wklejamy pomiędzy suwaki i wierzchołek drabinki wejściowej. Do kooca przęsła środkowego przyklejamy wspornik (132c). Następnie wklejamy je tak aby zgrad kooce tylne obu przęseł a wspornik przykleid do koocówki drugiego segmentu wysięgnika. Podobnie do kooca przęsła szczytowego przyklejamy wspornik (133c) a przęsło wklejamy do środka drabiny tak, by wspornik przykleid do ocznej ścianki zawiasu (113). Kosz roboczy Po sklejeniu (na styk) ścianek bocznych podstawy (134) wklejamy do jej środka górną częśd podłogi (135). Następnie sklejamy i wycinamy barierki (136 i 137). Barierkę boczną (137) należy powycinad póki jest świeży klej i wyprofilowad do krzywizny kosza. Teraz barierki przyklejamy do dna kosza oraz łączymy je ze sobą. Do tylnej barierki przyklejamy gotową ramę nośną (138) a do podłogi wsporniki (139). Sklejamy skrzynkę elektryczną (140 a i b)i wklejamy w odpowiednim miejscu barierki przedniej. Teraz sklejmy pulpit sterowniczy (141 a i b) oraz jego wsporniki (141 c i d) i wklejamy w odpowiednie miejsce przedniej barierki nad skrzynką elektryczną. Z przodu i boku barierki przyklejamy klamki (137b) furtek wejściowych. Następnie sklejamy rampę (142a), przyklejamy wsporniki (142b) i całośd łączymy do wolnych kooców wsporników (139) w pozycji podniesionej do góry. Całkowicie sklejony kosz łączymy z zawiasem przy wysięgniku pomocniczym (podczas klejenia należy pod kosz podłożyd kawałek tektury w celu ustawienia odpowiedniej wysokości). Pion wodny Pion wodny wykonany jest z innych materiałów na podstawie zamieszczonych wzorników. Główna rura wykonana została z patyczka od szaszłyków, pomalowanego na biało farbą plakatową. Cieosze odcinki rurowe zrobione są z wykałaczek, również pomalowanych plakatówką na odpowiedni kolor. Profilowane elementy rurowe (kolanka, itp.)oraz działko wygięte jest z drutu w białej izolacji (kolanka zwijane były na wiertle fi 3). Na miękkie przewody wykorzystana została czarna izolacja z kabla elektrycznego. Średnicę drutu w białej izolacji oraz czarnej izolacji z przewodu należy tak dobrad, by odpowiadała ona średnicy wykałaczek użytych do budowy pionu wodnego. Do łączenia elementów pionu i działka użyto dopasowywanych wsporników z części x1, x2 i x3, a koocówkę działka wykonano z kawałka paska (x4) owiniętego na drucie. Zawór na działku wykonano z części x5 Mniej wprawni modelarze mogą zrezygnowad z budowy pionu i wykonad model bez działka oraz rury zasilającej (54-57). 19

20

Stanowisko sterowania Stanowisko sterowania zaczynamy od pogrubienia pomostu (144). Następnie sklejamy skrzynkę elektryczną (145) oraz pulpitu sterowniczego (146 a i b). Sklejamy ze sobą obie części oraz przyklejamy w odpowiednim miejscu pomostu. Od tyłu skrzynek doklejamy wsporniki (147). Do pomostu doklejamy postument fotela (148a) i barierkę ochronną (149). Od spodu przyklejamy wsporniki (143) i całośd mocujemy do podstawy wysięgnika. Teraz sklejamy fotel operatora (148b) i przyklejamy do postumentu tak, by nie kolidował z pionem wodnym. Na koniec sklejamy agregat prądotwórczy (150a) i przy pomocy wsporników (150b) przyklejamy w zaznaczonych miejscach do podstawy wysięgnika. Dodatkowe elementy wyposażenia i wykończenie modelu Na samym koocu (ze względu na delikatnośd) sklejamy reflektor kosza (151 a, b, c i d), reflektor wysięgnika (152 a, b, c i d), wiatromierz (153 a, b i c) oraz lusterka boczne (155a i 155b) na wspornikach (154). W górnej płaszczyźnie wysięgnika głównego przyklejamy również siłownik wysuwu, wykonany w patyka od szaszłyków i wykałaczki, zgodnie ze wzornikiem. Dodatkowo można wykonad z tektury podstawkę i okleid poniższym wzorem. 21

22