WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Warszawa, 20 marca 2018 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-VIII.431.1.6.2018.SO Pani Beata Tyszkiewicz Dyrektor Placówki Opiekuńczo- Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, zgodnie z Planem Kontroli Zewnętrznych Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego na rok 2018, zespół w składzie: Wiesława Puciłowska kierownik Oddziału Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej, Wioletta Wróblewska starszy inspektor wojewódzki, Sławomir Ozdarski starszy inspektor wojewódzki Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, przeprowadził w terminie 25-26 oraz 29-31.01.2018 r. kontrolę kompleksową w trybie zwykłym w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie. Zakres kontroli obejmował: przestrzeganie standardów opieki i wychowania w placówce opiekuńczo-wychowawczej oraz działań placówki na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej, utrzymywania z nią kontaktów, zaspokajania potrzeb dziecka i respektowania jego praw, przestrzegania przepisów określających zasady działania placówki opiekuńczowychowawczej, jak również zgodności zatrudnienia pracowników z kwalifikacjami określonymi w ww. ustawie w okresie od 1.01. 2017 r. do dnia kontroli. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę

oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne. Organem prowadzącym Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą Socjalizacyjną w Gołotczyźnie, zwaną dalej Placówką / POWS, jest Powiat Ciechanowski. Jednostka funkcjonuje na podstawie decyzji Wojewody Mazowieckiego Nr 7/2011 z 10.01.2011 r., która określa typ placówki jako socjalizacyjny. Jednostka działa na podstawie Statutu przyjętego Uchwałą Rady Powiatu Ciechanowskiego Nr III/38/265/2010 z 9.11.2010 r., zmienionego Uchwałą Nr IV/19/144/2012 z 27.12.2012r., Regulaminu organizacyjnego wprowadzonego Uchwałą Zarządu Powiatu Ciechanowskiego z 28.12.2012 r. Nr 171/2012. Regulamin określa limit miejsc na 30, na dzień kontroli przebywało w niej 25 dzieci, a w całym okresie kontrolowanym 30. Analizując ww. dokumenty organizacyjne stwierdzono, że w przepisach prawa, które Statut wskazuje jako podstawę działania jednostki, brak jest przywołania ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej regulującej funkcjonowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych od 1 stycznia 2012 r. W 3 jej Regulaminu organizacyjnego wskazano, że Placówka łączy działania socjalizacyjne, interwencyjne i inne działania na rzecz pomocy dziecku i rodzinie przyjmując formę placówki socjalizacyjnej z miejscami dla dzieci objętych działaniami interwencyjnymi dla potrzeb powiatu ciechanowskiego. Ponadto 12 Regulaminu określa sposób postępowania w stosunku do dzieci objętych działaniami interwencyjnymi. Art. 101 ww. ustawy definiuje typy placówek opiekuńczo-wychowawczych. Wskazuje, że mogą mieć charakter socjalizacyjny, interwencyjny, specjalistyczno-terapeutyczny oraz mogą funkcjonować jako placówki typu rodzinnego. Placówka opiekuńczo-wychowawcza może również łączyć zadania placówek (z wyjątkiem placówki rodzinnej), jednak każdorazowo musi to mieć odzwierciedlenie w decyzji wojewody zezwalającej na jej prowadzenie w określonej formule. Przywołana wyżej decyzja Wojewody Mazowieckiego Nr 7/2011 z 10.01.2011 r. zezwala Powiatowi na prowadzenie placówki wyłącznie typu socjalizacyjnego. Ta kwestia będzie przedmiotem odrębnego wystąpienia do organu prowadzącego. Funkcję dyrektora Placówki pełniła Pani Beata Tyszkiewicz, zatrudniona na tym stanowisku od 11.02.2008 r. Zgodnie z 24 pkt 2 Regulaminu Organizacyjnego, dyrektora w czasie jego nieobecności zastępuje wyznaczony przez dyrektora placówki pracownik. 2

Zrealizowano zalecenie pokontrolne wydane po kontroli kompleksowej, która odbyła się w terminie 12-18.11.2015 r. w części dotyczącej uzupełniania kart pobytu dziecka nie rzadziej niż raz na miesiąc. Natomiast w kwestii dokumentowania faktu wysłuchania dziecka zgodnie z art. 4a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w dalszym ciągu brak wystarczającego potwierdzenia odbywania takich rozmów z wychowankami. W dniu 30 listopada 2017 r. do Wydziału Polityki Społecznej wpłynęło pismo z Biura Rzecznika Praw Dziecka o podjęcie interwencji, w celu ustalenia warunków mieszkalnych panujących w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie i takie ustalenia zostały dokonane w ramach badania standardów. [Akta kontroli: str. 12-40] Standard świadczonych usług. Przestrzeganie standardów opieki i wychowania w Placówce sprawdzono na podstawie rozmowy z dyrektorem placówki, wychowankami, oględzin Placówki oraz analizy dokumentacji (dokumentacja osobowa wychowanków nr 1-4,11-15,18-21,24-26, dokumenty dot. kieszonkowego, jadłospis, zeszyt dyżurów nocnych). Placówka spełniała wymagania określone w art. 106 ust. 2 i ust. 2a ustawy. W kontrolowanym okresie przebywało w niej 30 dzieci, w wieku od 8 do 21 lat. Limit miejsc obowiązujący w Placówce nie został przekroczony. W tym czasie nie były przyjmowane dzieci poniżej 10 roku życia. Natomiast przebywające w POWS, na dzień kontroli, 8-letnie dziecko przyjęte było 27.02.2013 r. razem ze starszym rodzeństwem na podstawie postanowienia sądu, zgodnie z art.95 ust. 2 ww. ustawy. Na dzień kontroli na liście wychowanków placówki wpisanych było 25 wychowanków, w tym 5 wychowanków przebywało w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Dyrektor nie występowała do Wojewody o zezwolenie na przyjęcie kolejnego dziecka na podstawie art. 95 ust. 3a ww. ustawy, ponieważ nie wystąpiła taka potrzeba. Placówka zapewniała wychowankom warunki bytowe zgodnie z 18 ust. 3 ww. rozporządzenia. Dzieci miały do dyspozycji pomieszczenia wypoczynkowe ze sprzętem rtv, świetlice, salę komputerową. W trakcie kontroli w placówce prowadzone były prace remontowe (w 2 pokojach i 1 aneksie kuchennym). Większość pomieszczeń jest po gruntownym remoncie, wykonano gładzie 3

na ścianach i sufitach, pomalowano ściany. O wyborze kolorów w swoich pokojach decydowali również wychowankowie. Na I piętrze, na podłogach ułożone zostały panele, natomiast wykładziny podłogowe w pokojach na II piętrze zostały wyprane. Kilka pozostałych pokoi zaplanowanych jest do odnowienia w najbliższym czasie. Dzieci dekorowały swoje pokoje według własnych upodobań. Zastrzeżenie natomiast budził fakt suszenia ubrań w pokojach wychowanków i na korytarzach, co sprawia, że w pokojach wyczuwalny był intensywny zapach wilgoci i chemii do prania. Wskazane byłoby korzystanie z wyznaczonych do tego celu pomieszczeń na terenie placówki, które należy uporządkować i korzystać z nich zgodnie z przeznaczeniem. Kontrolujący zwrócili uwagę na potrzebę bieżącego wykonywania drobnych napraw sprzętu oraz elementów wykończenia pomieszczeń. Odnowienia wymagają również korytarze i klatka schodowa. Przy Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Gołotczyźnie funkcjonuje kuchnia i stołówka, gdzie świadczono obsługę gastronomiczną na rzecz Placówki, na podstawie umowy zawartej pomiędzy POWS a Zespołem Szkół. Wychowankowie mieli zapewniony dostęp do stołówki za pośrednictwem korytarza łączącego pomieszczenia placówki z budynkiem, w którym mieści się stołówka. Przejście w godzinach nocnych zamykane jest na klucz, ale z możliwym dostępem całodobowym, ponieważ wychowawcy posiadają klucze do łącznika. Stołówka zapewniała śniadania, obiady i kolacje w wyznaczonych porach. Jadłospis był zróżnicowany. Ponadto wychowankowie mieli do dyspozycji przez całą dobę dostęp do aneksów kuchennych na I i II piętrze budynku Placówki. W czasie kontroli jeden z aneksów był remontowany. Wyposażenie aneksów stanowiły meble kuchenne, niezbędny sprzęt agd oraz stoły i krzesła. Wychowankowie przygotowywali sobie w nich dodatkowe posiłki w godzinach popołudniowych i w weekendy. W skład zaopatrzenia żywnościowego wchodziło: pieczywo, herbata oraz w lodówkach: sery, wędlina, dżemy. Dzieci nie miały zaleconej specjalnej diety, nie korzystały z zaopatrzenia w środki spożywcze specjalnego przeznaczenia, z wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych. Zapewniony był dostęp do opieki zdrowotnej. Dzieci korzystały z pomocy lekarza rodzinnego w ośrodku zdrowia w Sońsku, z porad specjalistów w szpitalach w Ciechanowie i Warszawie, a także z poradni stomatologicznych w Ciechanowie. Leki przechowywane były w szafkach zamykanych na klucz, w pokoju przeznaczonym do przechowywania dokumentacji dotyczącej zdrowia wychowanków. Były tam również zgody wszystkich opiekunów prawnych dzieci, dotyczące 4

między innymi: hospitalizacji dziecka, badania psychologicznego, leczenia stomatologicznego, leczenia specjalistycznego czy zabiegów rehabilitacyjnych. Nadzór nad lekami, w szczególności lekami z grupy psychotropowych sprawowała opiekunka dziecięca posiadająca wykształcenie pielęgniarskie. W pokojach wychowawców zawieszone były tablice przeznaczone do zamieszczania informacji odnośnie bieżących zaleceń lekarskich i sposobu podawania leków w przypadku chorych wychowanków. Informacje o podawanych lekach odnotowywane były w książce raportów. Dzieci na bieżąco zaopatrywane były w odzież z magazynu placówki. Dokonywano również bieżących zakupów obuwia i odzieży w zależności od aktualnych potrzeb. Starsi wychowankowie dokonywali zakupów razem z wychowawcą. Dzieci/młodzież realizowała obowiązek szkolny w Gołotczyźnie (zespół szkół zawodowych), w Sońsku (szkoła podstawowa i gimnazjum), w Ciechanowie (gimnazjum OHP, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, zespół szkół zawodowych), MOW Podgłębokie (gimnazjum), MOW Warszawa (gimnazjum), MOW Kruszwica (gimnazjum), MOW Lidzbark Warmiński (zasadnicza szkoła zawodowa). Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego posiadało 7 wychowanków. Kontakt ze szkołami należał do obowiązków pedagoga i wychowawców. Dzieci odrabiały lekcje w świetlicach i w swoich pokojach. W odrabianiu lekcji pomagali starsi koledzy, wychowawcy i pedagog. Wychowankowie na bieżąco zaopatrywani byli w potrzebne przybory i akcesoria szkolne, wydawane przez wychowawców z magazynku. W zależności od potrzeb objęci byli pomocą w formie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, psycho-dydaktycznych, korekcyjno-kompensacyjnych, terapeutycznych, logopedycznych, socjoterapeutycznych, rewalidacyjnych. Zajęcia na terenie placówki prowadzone były przez psychologa i pedagoga zarówno w formie indywidualnej jak i grupowej. Dzieci mogły rozwijać swoje zainteresowania i kształcić nowe umiejętności w ramach zajęć pozalekcyjnych organizowanych na terenie placówki: zajęcia kulinarne, artystyczno-teatralne, komputerowe, plastyczne, sportowe, jak również z innych świadczonych poza placówką. Z oferty zajęć prowadzonych poza placówką korzystało 11 dzieci, w większości były to zajęcia sportowe piłka nożna. W ramach wypoczynku w okresie zimowym organizowane były wyjazdy do kina, na basen, na lodowisko. Natomiast w okresie letnim zapewniano 10 dniowe kolonie w górach, organizowane były również jednodniowe wycieczki. 5

Wychowankowie otrzymywali kieszonkowe zgodnie z 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. W Zasadach przydzielania kieszonkowego w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie określona została bazowa kwota kieszonkowego wynosząca 20 zł oraz kryteria mogące mieć wpływ na podwyższenie lub obniżenie tej kwoty. Prowadzone były listy wypłat w ujęciu miesięcznym, na których wykazywano kwoty przyznane danemu dziecku. Wychowankowie kwitowali na listach odbiór kieszonkowego własnoręcznym podpisem. Wychowankowie przebywający w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych otrzymywali kieszonkowe przekazem pocztowym lub przelewem bankowym bezpośrednio do danego ośrodka, z adnotacją dla jakiego dziecka i w jakiej kwocie zostały przeznaczone. Dzieci otrzymywały dodatkowe pieniądze z okazji np. Dnia Dziecka, Świąt Bożego Narodzenia. W dokumentacji był zapis dotyczący minimalnej kwoty kieszonkowego. Zgodnie z wymogami zawartymi w 12 ww. rozporządzenia w ramach sprawowanej w godzinach nocnych opieki wychowawcy dokonywali co najmniej 3 obchodów. Godziny nocnych obchodów odnotowywane były zeszytach raportów. Nocne dyżury pełniło 2 wychowawców, po 1 na każde piętro. W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie z uchybieniami. [Akta kontroli: str. 41-64] Sposób organizacji i dokumentowania pracy wychowawczej prowadzonej w placówce. Ustaleń dokonano na podstawie analizy dokumentacji prowadzonej w okresie objętym kontrolą dla 16 wychowanków placówki (poz. 1-4,11-15,18-21,24-26 z wykazu wychowanków) oraz rozmowy z psychologiem, pedagogiem i dyrektorem placówki. W Placówce prowadzona była następująca dokumentacja: - diagnoza psychofizyczna sporządzana przez psychologa, pedagoga i pracownika socjalnego w terminie do 1 miesiąca od przyjęcia dziecka do Placówki. Dokument zawierał następujące elementy: sytuacja rodzinna i prawna dziecka, dane rozwojowe dziecka, sytuacja szkolna i wychowawcza dziecka, wyniki badań i obserwacji psychologicznych oraz wskazania i zalecenia 6

dotyczące dalszego postępowania. Dokument spełniał wytyczne zawarte w 14 ww. rozporządzenia. - plan pomocy dziecku dokument zawierał dane osobowe dziecka, dane dotyczące rodziny dziecka i osób bliskich dziecku, sytuację socjalno-bytową rodziny, przyczyny umieszczenia w placówce, dane opiekuna prawnego. Wyznaczono cel główny oraz cele i działania długoterminowe i krótkoterminowe zgodnie z 15 ust. 3, pkt 1 i 2 ww. rozporządzenia. Określano obszary, w których wymagane było podjęcie działań z podziałem na: stan w momencie opracowywania planu, co zamierzono osiągnąć, działania podjęte w celu osiągnięcia celu, terminy realizacji, osoby odpowiedzialne. Wyszczególniono następujące obszary: sytuacja prawna i rodzinna dziecka, utrzymywanie kontaktów z rodziną potrzeby dziecka, środowisko z którego pochodzi dziecko, potrzeby dziecka w sferze opiekuńczej, rozwojowej, emocjonalnej, potrzeby dziecka w relacjach społecznych i funkcjonowanie w grupie i środowisku rówieśniczym i szkolnym, rozwój edukacyjny dziecka, wpływ sytuacji kryzysowej dziecka na jego rozwój i funkcjonowanie, stan zdrowia dziecka. Plan zawierał również informację na temat efektów dotychczasowej pracy z rodziną dziecka prowadzonej przez asystenta rodziny / pracownika socjalnego. Plan pomocy dziecku powstawał we współpracy z asystentem rodziny, jeśli został rodzinie przydzielony. W przypadku, gdy nie było asystenta wówczas zaangażowany był pracownik socjalny z odpowiedniego ośrodka pomocy społecznej. Plany były podpisane przez wychowawcę prowadzącego proces wychowawczy dziecka oraz asystenta rodziny / pracownika socjalnego z ośrodka pomocy społecznej wraz z datą jego sporządzenia. Opracowując plan pomocy dziecku w przypadkach wymienionych w 15 ust.2 ww. rozporządzenia należy uwzględniać zdanie dziecka. Nie stwierdzono odpowiedniej adnotacji w treści planu, jak również podpisu wychowanka na potwierdzenie, że zdanie dziecka zostało uwzględnione. Do planu pomocy dziecku załączane były dodatkowo w formie tabeli bardziej szczegółowo rozpisane cele do pracy z dzieckiem w ujęciu miesięcznym. Terminy modyfikacji planu pomocy dziecku określone w 15 ust. 5 ww. rozporządzenia zostały zachowane. Natomiast treść samej modyfikacji planu była mało przejrzysta i zbyt ogólna, u wielu dzieci jednakowa. - karta pobytu dziecka zawierała obszary wskazane w 17 ust. 1 pkt2 ww. rozporządzenia. Wpisy w poszczególnych obszarach dokonywane były raz w miesiącu przez opiekuna indywidualnego dziecka. 7

- karta udziału wychowanka w zajęciach specjalistycznych zawierała: dane wychowanka, datę zajęć, dane osoby prowadzącej zajęcia, formę udzielanej pomocy z opisem oraz uwagi. Karty opatrzone były podpisem osoby prowadzącej zajęcia. - arkusz badań i obserwacji dziecka prowadzony był przez pedagoga i psychologa, zawierał datę obserwacji, dane dziecka, przebieg obserwacji oraz podpis osoby dokonującej wpisu. - ewidencja wychowanków nie zawierała elementu wskazanego w 17 ust. 5 pkt 4 ww. rozporządzenia, czyli informacji na temat aktualnego adresu zamieszkania rodziców dziecka lub jego opiekunów prawnych. Wychowankowie, którzy opuścili już Placówkę zostali wykreśleni z ewidencji wychowanków. Ponadto pedagog prowadził dziennik zajęć na dany rok szkolny (który zawierał: ogólne zadania do realizacji, datę i godziny pracy, problem, podjęte działania, z kim prowadzone) oraz dziennik zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i specjalistycznych (zawierający: temat zajęć, datę i podpis osoby prowadzącej zajęcia). Psycholog przeprowadzał z dziećmi testy kompetencji, wywiady kierowane, prowadził obserwacje, zajęcia indywidualne i grupowe. Forma pomocy psychologicznej skierowana do danego dziecka nie była na bieżąco konsultowana z innymi specjalistami w celu ujednolicenia metod i obszarów pracy z danym wychowankiem. W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie pomimo nieprawidłowości. [Akta kontroli: str. 65-105] Praca na rzecz powrotu dziecka do rodziny lub regulacji jego sytuacji prawnej Ustalono na podstawie rozmowy z dyrektorem placówki, pracownikiem socjalnym, pedagogiem oraz analizy dokumentacji wychowanków (poz. 1-4,11-15,18-21,24-26 z wykazu wychowanków). Uregulowaną sytuację prawną posiadało 3 dzieci (poz. 1,2,3 z wykazu wychowanków). Zostali zgłoszeni do ośrodka adopcyjnego. W okresie objętym kontrolą z placówką współpracowało 15 z 17 rodzin. Rodzice byli motywowani przez kadrę specjalistyczną POWS do unormowania sytuacji rodzinnej, podjęcia pracy zarobkowej, do większego zaangażowania w sprawy własnych dzieci i utrzymywania z nimi stałych kontaktów oraz modyfikacji stosowanych metod wychowawczych. Zdecydowana większość dzieci utrzymywała stały kontakt z jednym z rodziców oraz relacje ze swoim rodzeństwem. Środowiska domowe były wizytowane przez pracownika 8

socjalnego, również w towarzystwie pedagoga, głównie przed urlopowaniem dziecka. Monitorowano sytuację materialną i socjalną rodzin. Rodziny w trudnej sytuacji finansowej, mające problemy z zabezpieczeniem potrzeb dziecka na czas urlopowania otrzymywały we współpracy z ośrodkiem pomocy społecznej pomoc materialną między innymi w formie paczek żywnościowych. Rodzice lub opiekunowie prawni dziecka zapraszani byli na posiedzenia zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Wsparciem asystenta rodziny objętych było 6 rodzin. Asystenci współpracowali osobiście z placówką (ocena okresowa sytuacji dziecka) oraz utrzymywali kontakt telefoniczny (najczęściej z pracownikiem socjalnym z placówki). Sytuacja, o której mowa w art. 100 ust. 4a ustawy dotyczyła 2 wychowanków (poz. 18,19 z wykazu wychowanków). Placówka wystąpiła, z zachowaniem wskazanego w ustawie terminu, do sądu z wnioskiem o wszczęcie z urzędu postępowania o wydanie zarządzeń wobec dziecka celem uregulowania jego sytuacji prawnej zgodnie z ww. przepisem. W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie. [Akta kontroli: str. 106-107] Zasadność dalszego pobytu dziecka w placówce. Ustaleń dokonano na podstawie analizy dokumentacji z posiedzeń zespołów do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, dokumentacji osobowej dzieci (poz. 1-4,11-15,18-21,24-26 z wykazu wychowanków) oraz rozmowy z pedagogiem i dyrektorem placówki. W okresie objętym kontrolą zespoły do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka odbyły się w następujących terminach: 02.03.2017 r. i 20.09.2017 r., czyli zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy. Po zespołach sporządzone zostały wnioski dotyczące zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce, które następnie przekazano do sądu odpowiednio w terminach 06.03.2017 r. i 25.09.2017 r. Ponadto dla 3 wychowanków (poz. 24,25,26 z wykazu wychowanków) przyjętych do placówki w dniu 20.12.2017 r. zwołany został dodatkowy zespół, który odbył się w terminie 18.01.2018 r. W skład zespołów wchodzili przedstawiciele wymienieni w art. 137 ust. 1, z tym, że nie wszystkie rodziny współpracowały z asystentem rodziny. W takich przypadkach na zespół zapraszany był pracownik socjalny z odpowiedniego ośrodka pomocy społecznej. Ponadto odnotowano obecność przedstawicieli ośrodka adopcyjnego, powiatowego centrum pomocy rodzinie, sądu rejonowego, instytucji oświatowych. Osoby obecne na zespole potwierdzały swoją 9

obecność na liście obecności. Na potrzeby okresowej oceny sytuacji dziecka wychowawcy przygotowywali informacje opiekuna indywidualnego dotyczące danego dziecka, które zawierały odniesienia do obszarów wskazanych w art. 136 ustawy. Zdaniem zespołu kontrolującego wymagana jest bardziej szczegółowa analiza skuteczności stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną oraz podsumowanie dotychczasowej realizacji planu pomocy dziecku w oparciu o wiedzę całego zespołu specjalistów zaangażowanych w pracę z dzieckiem. Dokument na okoliczność wysłuchania dziecka zawierał krótką informację na temat planowanego posiedzenia zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Pod informacją wychowankowie składali czytelne podpisy. Brak w nim jednak bezpośredniego odniesienia świadczącego o tym, że z dziećmi przeprowadzone zostały rozmowy na temat istotnych dla nich kwestii. W związku z tym należałoby zmienić formy zapisu na okoliczność spełnienia wymogu zawartego w art. 4a ustawy. W dokumentacji 3 rodzeństwa (nr 1,2,3 z wykazu wychowanków) z uregulowaną sytuacją prawną załączone były oświadczenia wychowanków o braku zgody na adopcję. W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie pomimo nieprawidłowości. [Akta kontroli: str. 108-130] Zakres i jakość działań zmierzających do usamodzielnienia wychowanków. Ustalono na podstawie rozmowy z dyrektorem oraz analizy dokumentacji 10 usamodzielnianych wychowanków (nr 1,2,4,6,7,8,11,27,29,30 z wykazu wychowanków). Proces usamodzielnienia prowadzony był we współpracy z właściwym powiatowym centrum pomocy rodzinie. Liczba wychowanków pozostających w procesie usamodzielnienia w 2017 r. wynosiła 5, w 2018 również 5. W 2017 r. usamodzielnionych zostało 3 wychowanków. Placówka wspierała ich w uzyskaniu pomocy pieniężnej na usamodzielnienie (w 2017 r. 2 wychowanków), w uzyskaniu pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki (w 2017 r. 2 wychowanków), w uzyskaniu pomocy na zagospodarowanie (w 2017 r. 2 wychowanków). Analiza dokumentacji usamodzielnianych wychowanków wykazała, że wszyscy wychowankowie mieli wyznaczonego opiekuna usamodzielnienia zgodnie z terminem określonym w art. 145 ust. 2 ustawy. Natomiast w przypadku 8 wychowanków (nr 1,2,4,6,11,27,29,30 z wykazu wychowanków) w dokumentacji brakowało akceptacji kierownika właściwego powiatowego 10

centrum pomocy rodzinie w odniesieniu do wyznaczonego opiekuna usamodzielnienia, co jest niezgodne z art. 145 ust. 3 ustawy. Indywidualne programy usamodzielnienia wszystkich wychowanków opatrzone były podpisem osoby usamodzielnianej i opiekuna usamodzielnienia, opracowane z zachowaniem terminu wskazanego w art. 145 ust. 4 ustawy oraz zatwierdzone przez właściwego kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. Z pełnoletnimi usamodzielnianymi wychowankami dyrektor placówki zawierał kontrakty, w których wychowankowie zobowiązywali się do przestrzegania regulaminu oraz zasad społecznych obowiązujących w placówce. Konsekwencją rażącego naruszenia zasad zawartych w kontrakcie było skreślenie z listy wychowanków i wykreślenie z ewidencji wychowanków placówki. Kontrakt podpisywany był przez wychowanka, opiekuna usamodzielnienia i dyrektora placówki. Usamodzielnieni wychowankowie zostali wykreśleni z ewidencji placówki. W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie pomimo uchybień. [Akta kontroli: str. 131-144] Stan zatrudnienia i kwalifikacje pracowników zatrudnionych w placówce. Ustaleń dokonano na podstawie analizy teczek osobowych pracowników placówki oraz rozmowy z dyrektorem placówki. W okresie objętym kontrolą w placówce zatrudnieni byli: dyrektor (1 etat), 8 wychowawców na 7 i ¾ etatu), 1 psycholog (1 etat), 1 pedagog (1 etat), 1 pracownik socjalny (1 etat) oraz 1 opiekunka dziecięca (1 etat). Pracownicy pedagogiczni i specjaliści zatrudnieni w placówce posiadali wymagane kwalifikacje zgodnie z art. 98 ust. 1. Do dokumentacji załączone były również zaświadczenia o niekaralności oraz aktualne zaświadczenia lekarskie. U wszystkich pracowników brakowało oświadczeń na okoliczność spełnienia wymogów określonych w art. 98 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy. Na 1 wychowawcę przypadało maksymalnie 4 wychowanków. Harmonogram pracy specjalistów ustalony został w taki sposób, aby część ich godzin pracy odbywała się w godzinach popołudniowych. Pedagog 2 razy w tygodniu pracował do godziny 19.00, natomiast psycholog 2 razy w tygodniu pracował do godziny 20.00, 1 raz do godziny 19.30 i dodatkowo w każdą sobotę w godzinach 6.00 14.00. wolontariuszy. W okresie objętym kontrolą placówka nie korzystała z pomocy 11

W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie pomimo nieprawidłowości. [Akta kontroli: str. 145-148] Przestrzeganie i wykonywanie praw dziecka. Ustalono na podstawie oględzin placówki, analizy dokumentacji organizacyjnej, ankiety przeprowadzonej wśród wychowanków, rozmowy z dyrektorem, pedagogiem, wychowawcami i wychowankami. Dzieci o przysługujących im prawach, jak również obowiązkach informowane były w pierwszych dniach po przybyciu do placówki przez kadrę specjalistyczną. W głównym holu na parterze, w widocznym miejscu zawieszona była informacja z wymienionymi nazwami instytucji oraz numerami telefonów pod jakimi wychowanek mógł się kontaktować w przypadku problemów dotyczących pobytu w placówce. W POWS funkcjonował wprowadzony Zarządzeniem Nr 16/11 Dyrektora Placówki Regulamin samorządu wychowanków w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie. Regulamin zawierał szereg informacji dotyczących funkcjonowania wychowanków w placówce, w tym informacji na temat obowiązków wychowanków, przysługujących im praw, nagród i kar. Zastrzeżenia budzą zapisy w części dotyczącej obowiązków wychowanka w pkt c) stawiać wysokie wymagania i systematycznie je realizować, pkt h) sprzątać sale sypialniane, świetlice, łazienki, hol, pkt p) pracować na rzecz środowiska, w którym się zamieszkuje. Zapisy te są mało precyzyjne i w odniesieniu do małoletnich wychowanków powinny raczej sugerować kształtowanie umiejętności dbania o czystość i porządek, a nie przypisywać im obowiązki ponad ich siły i możliwości. Placówka nie publikowała zdjęć wychowanków. Zgody opiekunów prawnych na publikacje wizerunku dziecka pobierane były jedynie w przypadkach, gdy dziecko uczestniczyło w wydarzeniach organizowanych przez inne podmioty np. konkursy, turnieje piłki nożnej. Zgoda opiekuna przekazywana była bezpośrednio do organizatora danego wydarzenia, natomiast placówka w swojej dokumentacji nie posiadała takich dokumentów. Na podstawie badania ankietowego i rozmowy z wychowankami ustalono, że mieli oni umożliwiony kontakt z rodziną i bliskimi, zarówno w domu rodzinnym jak i na terenie placówki. Mogli również, za zgodą wychowawcy spotykać się z rówieśnikami na terenie placówki, jak i poza nią. Dzieci były informowane o sprawach dla nich istotnych np. o planowanych badaniach 12

lekarskich, psychologicznych, o zmianie szkoły, grupy, pokoju. Miały zapewniony przez całą dobę dostęp do aneksów kuchennych, w których mogły przygotować sobie posiłek. Ponadto dzieci potwierdziły, że otrzymywały co miesiąc kieszonkowe, z zachowaniem minimalnej przysługującej im kwoty zgodnie z 18 ust.1 pkt 8 ww. rozporządzenia. Zaniepokojenie budzi natomiast udzielona w ankietach odpowiedź na pytanie czy zdarzyło się, że za karę ktoś nie pojechał do rodziców / osób bliskich? Odpowiedzi twierdzącej udzieliło 8 na 13 ankietowanych wychowanków. Z rozmów przeprowadzonych z dyrektorem, wychowawcami i kadrą specjalistyczną placówki wynika, że brak zgody na wyjazd wychowanka do rodziny spowodowany był sytuacją panującą w domu rodzinnym w danym czasie i wynikał z braku możliwości zapewnienia dziecku bezpiecznego pobytu na czas urlopowania. Wskazane byłoby przyjęcie zasady tłumaczenia dziecku powodu braku zgody na wyjazd do domu, aby nie miało poczucia, że nie pojechało za karę. Z rozmowy przeprowadzonej z wychowawcami i specjalistami ustalono, że w innych obszarach dotyczących przestrzegania praw nie dochodziło do ich łamania. Placówka nie posiadała opracowanej odrębnej procedury postępowania w przypadku nieprzestrzegania praw dziecka. W Regulaminie samorządu wychowanków, w części dotyczącej praw dzieci zapisano, że dziecko ma prawo do odwoływania się od decyzji dyrektora i składania skarg w powiatowym centrum pomocy rodzinie. W związku z powyższym tę część zadania oceniono pozytywnie pomimo nieprawidłowości. [Akta kontroli: str. 149-192] Za stwierdzone uchybienia odpowiedzialność ponosi dyrektor jednostki, Pani Beata Tyszkiewicz, ich przyczyną jest brak wystarczającego nadzoru nad kadrą oraz organizacją Placówki. Na podstawie art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli i wobec stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości kieruję do Pani następujące zalecenia pokontrolne: 13

Zalecenia: 1. Podjąć działania zmierzające do dostosowania zapisów w dokumentach organizacyjnych Placówki do aktualnie obowiązujących przepisów prawa, wydanego przez Wojewodę zezwolenia oraz specyfiki Placówki. 2. Odebrać od pracowników oświadczenia, o których mowa w art. 98 ust 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697, z późn. zm.). 3. Nie ograniczać wychowankom prawa do kontaktu z rodzicami wskazanego w art. 4 ustawy, na co wskazują wyniki ankiety. W sposób jasny i klarowny przekazywać dzieciom informacje dotyczące obowiązujących w Placówce zasad, w szczególności przyczyn dotyczących braku możliwości urlopowania dziecka do domu rodzinnego. 4. Każdorazowo dla wyznaczonych na opiekuna usamodzielnienia uzyskiwać akceptację właściwego kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie zgodnie z art. 145. ust. 3 ustawy. 5. Dokumentować realizację zapisu zawartego w 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292 poz.1720). 6. W analizie, o której mowa w art. 129 pkt 2 ustawy uwzględniać wnioski i spostrzeżenia całego zespołu specjalistów zaangażowanego w pracę z dzieckiem i rodziną. 7. Prowadzić ewidencję dzieci z uwzględnieniem wszystkich elementów wskazanych w 17 ust. 5 ww. rozporządzenia. Uwagi i wnioski: Przechowywać w dokumentacji wychowanków zgody rodziców/opiekunów prawnych wychowanków na publikację wizerunku dzieci. Wypracować sposób dokumentowania realizacji art. 4a ww. ustawy. Podjąć działania zmierzające do ukończenia prowadzonych remontów, w szczególności aneksu jadalnego. Uporządkować suszarnię, doprowadzić do sytuacji aby suszenie odzieży odbywało się w pomieszczeniach do tego przeznaczonych. 14

Należy doprecyzować zapisy w regulaminie samorządu wychowanków w części dotyczącej obowiązków wychowanków, tak aby nie budziły zastrzeżeń co do zakresu zaangażowania wychowanków w prace porządkowe i utrzymanie czystości na terenie placówki. Pouczenie Zgodnie z art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697, z późn. zm.) oraz 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) kontrolowana jednostka może w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zgłosić do Wojewody Mazowieckiego zastrzeżenia do wydanego wystąpienia lub/i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa. W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego powiadomić wojewodę o sposobie realizacji uwag, wniosków i zaleceń. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń odpowiadając na zalecenia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. Jednocześnie przypominam, że w przypadku osób, które nie realizują zaleceń pokontrolnych mają zastosowanie przepisy art. 198 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. KIEROWNIK Oddziału ds. Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej Wiesława Puciłowska z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Anna Karpińska Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Wioletta Wróblewska STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Sławomir Ozdarski 15