,,Chcę lepiej poznać by bardziej kochać

,,Chcę lepiej poznać by bardziej kochać PROJEKT AUTORSKI Z ZAKRESU EDUKACJI REGIONALNEJ - DZIEDZICTWA KULTUROWEGO W REGIONIE OPRACOWAŁY : mgr Aleksandra Napierała mgr Agnieszka Skutnik

WSTĘP: Regionalizm w edukacji szkolnej zajmuje bardzo istotne miejsce. Tematyka regionalna na różnych poziomach nauczania ogrywa coraz większą rolę i występuje jako przedmiot pracy uczniów w różnych formach. Wiedza o dziejach regionu umożliwia ukształtowanie u uczniów przekonań o potrzebie ochrony naturalnego środowiska, dostrzegania jego piękna, walorów ekonomicznych, zdrowotnych, rekreacyjnych i kulturowych. Dziecku z upośledzeniem umysłowym szczególnie trudno jest utożsamiać się z regionem, jego przeszłością i kulturą. Dodatkowym utrudnieniem jest środowisko rodzinne. W większości przypadków są to rodziny patologiczne, w których nie przywiązuje się wagi do tradycji, zwyczajów a rodzice nie czują przynależności do społeczności lokalnej. Zadanie to spada w głównej mierze na szkołę. Z naszych doświadczeń, jako nauczycieli, wynika że efektywne nauczanie to poznawanie przez bezpośrednie doświadczanie. Cele będą możliwe do osiągnięcia, gdy uczeń będzie poznawał swój region nie tylko podczas zajęć lekcyjnych ale przede wszystkim poprzez wycieczki, lekcje muzealne, udział w konkursach szkolnych i poza szkolnych oraz przez działania artystyczne. W pamięci ucznia pozostanie to, co przeżył. Będzie utożsamiał się z tym, co jest dla niego bliskie i zrozumiałe. Realizacja założeń edukacji regionalnej wzmacnia więzi emocjonalne ucznia ze środowiskiem lokalnym, pozwala mu znaleźć własne miejsce w otaczającej rzeczywistości poprzez różnorodne oddziaływania w atrakcyjnej i przystępnej dla ucznia formie. Poprzez realizację projektu z zakresu edukacji regionalnej w szkole chcemy umożliwić uczniowi utożsamienie się z regionem, w którym mieszka, którego jest częścią, przybliżyć mu jego historię, tradycje i zwyczaje. W naszej szkole podjęliśmy już wiele niezależnych od siebie działań : realizujemy od trzech lat ścieżkę regionalną jako odrębne jednostki lekcyjne, Dni Kultury Śląskiej naszej szkoły, lekcje muzealne. Nie były to jednak spójne i ukierunkowane działania obejmujące wszystkich uczniów naszej szkoły. Stąd pomysł opracowania projektu edukacyjnego, który umożliwi wszystkim naszym wychowankom pełniejsze uczestnictwo w edukacji regionalnej. W ramach projektu będą realizowane zadania : 1. realizacja ścieżki regionalnej w klasach V VI jako odrębna jednostka lekcyjna 2. realizacja wybranych treści z zakresu ścieżki regionalnej w ramach przedmiotów 3. poznanie obyczajów i obrzędów regionalnych w ramach lekcji muzealnych i Dni Kultury Śląskiej 4. poznawanie ciekawych miejsc naszego regionu w ramach wycieczek krajoznawczych 5. organizowanie konkursów wiedzy o regionie Poszczególne zadania będą realizowane cyklicznie, każdego roku szkolnego, na podstawie szczegółowych planów. Do realizacji zadań zostaną włączeni wychowawcy klas, nauczyciele realizujący program ścieżki regionalnej oraz nauczyciele odpowiedzialni za realizację Dni Kultury Śląskiej w szkole. Finałowym efektem projektu będzie udział uczniów w konkursach wiedzy o Śląsku.

ZAŁOŻENIA: Cele edukacji regionalnej to poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu, rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej oraz rozwój postaw patriotycznych związanych z tożsamością kultury regionalnej. CELE PROJEKTU: Kontakt ze środowiskiem lokalnym i regionalnym w celu wytworzenia bliskich więzi i identyfikacji z regionem Poszerzanie wiedzy o kulturze regionu, jego tradycjach, obyczajach i obrzędach Rozwijanie wiedzy o historii regionu w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny Poznanie głównych zabytków architektury Górnego Śląska Kształtowanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji Wykorzystanie wiedzy o regionie w konkursach szkolnych i międzyszkolnych Kształtowanie szacunku dla przeszłości i osiągnięć cywilizacyjnych naszych przodków

ZADANIE I: REALIZACJA EDUKACJI REGIONALNEJ W KLASACH V-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ CELE SZCZEGÓŁOWE: - określenie swojego miejsca w klasie i szkole - poznanie najbliższego otoczenia i środowiska uczniów - poznanie ważnych i ciekawych miejsc w okolicy, dzielnicy, miasta - rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej - rozwijanie postaw patriotycznych związanych z kulturą regionalną TREŚCI NAUCZANIA: 1. Najbliższe otoczenie domu rodzinnego, sąsiedztwa, szkoły i klasy. 2. Elementy historii miasta Zabrze 3. Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło. 4. Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa miasta i regionu. 5. Język regionu, gwara i nazewnictwo. 6. Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje. 7. Sylwetki osób zasłużonych dla środowiska lokalnego i miasta. PROCEDURY OSIAGANIA CELÓW: Zajęcia prowadzone będą w oparciu o aktywną pracę uczniów, którzy dzięki własnym działaniom będą poznawać siebie, swoje miejsce w klasie, szkole, rodzinie, środowisku lokalnym. Prowadząc zajęcia będę wykorzystywać szereg metod aktywizujących np. mapa pojęciowa, metaplan, oś czasu, drzewko decyzyjne. Uczniowie będą także przygotowywać dekoracje na gazetkę ścienną oraz wszelkie konkursy związanej z tematyką miasta i regionu. Planuję także przygotowanie krótkiej inscenizacji z wykorzystaniem elementów folkloru i gwary śląskiej. Zajęcia wzbogacone będą o wycieczki tematyczne w obrębie miasta Zabrze oraz lekcje muzealne w Muzeum Miejskim, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Rozkład materiału napisany w oparciu o podstawę prawną ścieżki edukacyjnej: Podstawa programowa kształcenia ogólnego ( Dz. U. Nr 61 z dn. 19.06.2001r. poz.625)

TREŚCI PROGRAMOWE Najbliższe otoczenie domu rodzinnego, sąsiedztwa, szkoły i klasy. TEMATY LEKCJI PRZEWIDYWANE DZIAŁANIA UCZNIÓW Co to jest region? Wprowadzenie do cyklu zajęć z zakresu Edukacji Regionalnej Kolorowanie mapki Polski i zaznaczenie na niej Śląska Jestem uczniem klasy V. Zabawa,, pajęczynka poznanie kolegów, ich zainteresowań Wykonanie dekoracji na gazetkę ścienną drzewo z owocami, w których są nazwiska osób z klasy Zabawa,,dokończ zdanie : moja Moje miejsce w klasie. klasa jest...,lubię..., w klasie jestem..., Wykonanie papierowych sylwetek człowieka i umieszczenie ich na arkuszu szarego papieru z narysowanymi konturami klasy Wpisanie obok papierowego,,ludzika kilku słów o swojej klasie Jestem uczniem Zespołu Szkół Specjalnych nr 40 w Zabrzu. Tradycje i zwyczaje kultywowane w mojej szkole. Poznajemy okolice naszej szkoły. Mieszkamy w różnych dzielnicach Zabrza. Ciekawe miejsca w mojej dzielnicy. Ankieta jaka jest moja szkoła Projekt tarczy szkolnej ilustrującej nastrój panujący w szkole Szukanie w słownikach wyrazu,, tradycja Pogadanka Opisywanie ulubionych zwyczajów szkolnych Wycieczka po terenie okolic szkoły co należy zmienić w okolicy Pisanie listu do prezydenta miasta Zabrze nasze propozycje zmian dotyczących okolic szkoły Wskazanie dzielnic miasta na planie miasta Zabrze Wykonanie planu miasta z zaznaczonym miejscem zamieszkania każdego z uczniów Wykonanie,,oferty wycieczki zachęcającej do zwiedzenia dzielnic Zabrza zamieszkiwanych przez uczniów.

Biskupice najstarsza dzielnica Zabrza. Udział w lekcji muzealnej organizowanej w Muzeum Miejskim w Zabrzu. Elementy historii miasta Zabrze Geneza nazwy miasta Zabrze. Poznajemy historię naszego miasta. Wyszukanie w internecie informacji o Zabrzu,,Zabrze dawniej rysowanie ilustracji w oparciu o widokówki i plakaty Dyskusja na temat bogactw jakie kryje w sobie ziemia zabrzańska i jej wpływ na rozwój miasta Zabrze miastem górników wykonanie pracy plastycznej przy użyciu węgla Ważne wydarzenia oś czasu Utworzenie kącika regionalnego ekspozycja dawnych przedmiotów codziennego użytku, widokówek, strojów itp.. Nadanie praw miejskich Zabrzu. Czytanie aktu nadania praw miejskich Rocznica uzyskania praw miejskich przeliczenie lat Herb Zabrza- układanka

Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa miasta i regionu. Położenie miasta Zabrze na mapie Polski. Odszukanie Zabrza na mapie Polski Określenie położenia miasta na mapie Szukanie nazw miast sąsiadujących z Zabrzem,,Zielone tereny Zabrza. Szukanie na planie miasta terenów leśnych i łąkowych Czy warto budować w Zabrzu hipermarkety i inne duże obiekty? Drzewko decyzyjne Wycieczka krajoznawcza przez trasę,,gajdzikowe górki Ogród botaniczny w Zabrzu. Wycieczka do ogrodu botanicznego Ilustrowanie tego co uczniowie zapamiętali z wycieczki Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło Poznajemy legendy o Zabrzu. Czytanie legend Wykonanie ilustracji do wybranej legendy Przedstawianie treści legendy w formie komiksu Rysowanie portretu utopca Tytuły legend wg Bernarda Szczecha -,, Żmijowy młyn -,,Żywcem zamurowana -,, Utopiec

.Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło Przygotowanie inscenizacji pt.,, Jak w Zabrzu odkryto węgiel Piosenki ludowe, które znamy... Zapoznanie z treścią Rozdanie ról Przygotowanie dekoracji Śpiewanie piosenek,, Szła dzieweczka,,, Karliku,,, Poszła Karolina Zabytkowe budowle Zabrza. Wycieczki do : Teatru Nowego, Muzeum Górnictwa Węglowego, Muzeum Miejskiego, Pocztę Główną, Uzupełnianie kart pracy dotyczących zwiedzanych miejsc Ilustrowanie wybranego zabytku Zabytkowe kościoły w naszym mieście. Ciekawe miejsca w moim mieście. Przeglądanie widokówek Określanie położenia zabytkowych kościołów w Zabrzu Rysowanie portretu patrona Zabrza Wycieczka do Rokitnicy dom z żelaza Wycieczka do skansenu Kopalni Królowej Luizy przejazd kolejką podziemną Język regionu, gwara i nazewnictwo. Poznajemy gwarę śląską. Nazwy stroju górnika i Karoliny (wykonanie strojów z bibuły i zawieszenie etykietek) Nazwy śląskie, które znamy i ich współczesne odpowiedniki zabawa,, co to jest?

Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje. Święta Bożego Narodzenia w moim domu i regionie. Święta Wielkanocne w moim domu i regionie. Tradycje i zwyczaje kultywowane w moim regionie. Udział w lekcji muzealnej Przygotowanie potrawy wigilijnej wg przepisu Swobodne wypowiedzi na temat tradycji wielkanocnych w domach uczniów Wielkanoc w moim regionie mapa pojęciowa Udział w lekcji muzealnej Opisywanie znanych tradycji i zwyczajów regionalnych Wspólne tworzenie osi czasu :,,rok z tradycjami w moim mieście Literatura śląska Kultura i ludność Śląska Legendy i baśnie śląskie. Gustaw Morcinek i jego twórczość Cechy charakterystyczne baśni śląskiej Wierzenia a system wartości mieszkańców Śląska - Demon wodny utopiec. - Demon zła diabeł - Skarbnik, który wychowuje - cechy charakterystyczne wyglądu i zachowania Skarbnika Żywoty porządnych Ślązoków Strój ludowy Górnoślązaków i Śląskich Górali. Godomy po ślonsku cechy charakterystyczne gwary śląskiej. Obraz regionu w pieśniach ludowych. PRZEWIDYWANE OSIAGNIĘCIA UCZNIA: Uczeń: Wie w jaki sposób można dbać o najbliższe otoczenie i bierze czynny udział we wszelkich akcjach ekologicznych na terenie swojej szkoły i okolicy Zna treść niektórych podań i legend o swoim rodzinnym mieście Kojarzy nazwy regionalne strojów, zawodów i przedmiotów z nazwami współczesnymi

Wskazuje na mapie Polski miasto Zabrze i region Śląsk Rozpoznaje swoją miejscowość na fotografiach i ilustracjach Rozpoznaje i nazywa niektóre zabytki i ważne miejsca Zabrza Potrafi określić swoja tożsamość związaną z miejscem zamieszkania Wypowiada się na temat rodzinnych i lokalnych tradycji świątecznych i w nich uczestniczy Potrafi przygotować prosta potrawę śląską w oparciu o podany przepis Wyraża opinie o swoim miejscu zamieszkania Czuje się odpowiedzialny za środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy Rozumie, że przechowywanie tradycji i pamiątek rodzinnych to sposób na zachowanie tradycji regionalnych Podczas wycieczek i lekcji muzealnych zachowuje się w sposób kulturalny

ZADANIE II. REGIONALIZM W EDUKACJI SZKOLNEJ CELE SZCZEGÓŁOWE: - pielęgnowanie gwary - poznanie literatury śląskiej - poznanie elementów historii regionu - wdrażanie do kultywowania tradycji regionalnych FORMY REALIZACJI : Wykorzystanie wybranych treści ze ścieżki edukacyjnej : Wychowanie do życia w społeczeństwie w szkole podstawowej oraz edukacji regionalnej w gimnazjum podczas prowadzenia zajęć lekcyjnych : Szkoła Podstawowa Język polski gwara i literatura śląska, tradycje i obrzędy na Śląsku, święta okolicznościowe Historia i społeczeństwo przeszłość i teraźniejszość mojej małej ojczyzny, sztuka rzemiosło i architektura śląska, pamiątki rodzinne, tradycje mojej rodziny Przyroda poznanie środowiska przyrodniczego najbliższej okolicy, plan rodzinnej miejscowości, położenie, krajobraz i bogactwa naturalne regionu, Sztuka stroje i pieśni ludowe, popularne tańce śląskie,

Gimnazjum Język polski elementy dziejów kultury regionalnej, regionalne tradycje, obyczaje i zwyczaje; język regionalny, gwara, nazewnictwo regionalne, miejscowe nazwy, imiona i nazwiska Historia i WOS elementy historii regionu i jego najwybitniejsi przedstawiciele, główne zabytki architektury, historia i tradycje własnej rodziny na tle historii i tradycji regionu; życie Ślązaków Geografia położenie i krajobraz Śląska, rozmieszczenie bogactw mineralnych w Polsce; przemysł Śląska;

ZADANIE III. POZNANIE OBYCZAJÓW I OBRZĘDÓW W CZTERECH PORACH ROKU CELE SZCZEGÓŁOWE: - poznanie miejsc kultury w najbliższej okolicy - przygotowanie do wystąpień publicznych na forum szkoły - wpajanie zasad stosownego i poprawnego zachowania się w obiektach zabytkowych i miejscach kultury FORMA REALIZACJI : lekcje muzealne, Dni Kultury Śląskiej 1. Życie codzienne na ziemiach śląskich w przeszłości - lekcja muzealna w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu 2. Tradycje górnicze na Górnym Śląsku - lekcja muzealna w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu 3.. Kultura materialna na Górnym Śląsku - lekcja muzealna w CHORZÓW 4. Obraz dziecka w dawnej rodzinie śląskiej - lekcja muzealna w Muzeum w KATOWICACH 5. Aktywny udział w Dniach Kultury Śląskiej przygotowanych przez nauczycieli i uczniów szkoły przedstawienie, konkursy plastyczne, recytatorskie i konkursy wiedzy

ZADANIE IV. ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI NA TURYSTYCZNYM SZLAKU CELE SZCZEGÓŁOWE: - Poznanie zabytkowych budowli na Śląsku. - Poznanie cech charakterystycznych budownictwa przemysłowego. FORMY REALIZACJI: wycieczki krajoznawcze do: - Będzina - Pszczyny - Świerklańca - Gliwic - Rud Raciborskich - Pławniowic wycieczki dydaktyczne do: - Skansen Królowa Luiza w Zabrzu - Skansen Guido - Kopalnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach

ZADANIE V. SPRAWDZAMY SWOJĄ WIEDZĘ O REGIONIE W KONKURSACH CELE SZCZEGÓŁOWE : - wykorzystywanie zdobytych wiadomości i umiejętności w konkursach szkolnych i pozaszkolnych - kształcenie umiejętności wykorzystywania wiedzy o regionie w pracach plastycznych - pielęgnowanie gwary śląskiej - wdrażanie uczniów do czynnego udziału w życiu szkoły, miasta i regionu FORMY REALIZACJI : udział w międzyszkolnym konkursie,,godomy po śląsku udział w konkursie plastycznym,,moja przygoda w muzeum udział w konkursie plastycznym,, Strachy polne i gaiki organizowanym przez skansen etnograficzny w Chorzowie

EWALUACJA PROJEKTU Informacji zwrotnych o powodzeniu projektu będą dostarczały : 1. wyniki konkursów szkolnych 2. nagrody i wyróżnienia w konkursach międzyszkolnych 3. sprawozdania z realizacji zadań w ramach szczegółowych planów