Wprowadzenie.................................................. XXI Przedmowa.................................................... XXIII Wykaz skrótów................................................. XXV CZĘŚĆ PIERWSZA. Przepisy ogólne Kodeksu pracy................. 1 Rozdział I. Pojęcie pracodawcy.................................... 3 1. Spółka akcyjna jako pracodawca.............................. 3 2. Przedsiębiorca osoba fizyczna jako pracodawca................. 4 3. Pojęcie pracodawcy a działalność gospodarcza osoby fizycznej...... 6 4. Pojęcie pracodawcy a miejsce wykonywania pracy................ 6 5. Statutowa zasada łącznej reprezentacji w spółce akcyjnej a podmiot dokonujący czynności z zakresu prawa pracy, art. 3 1 KP............ 8 6. Umocowanie do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy..... 9 7. Czynności z zakresu prawa pracy w kontekście zasad reprezentacji spółki kapitałowej.......................................... 11 8. Wadliwość podmiotowa przy wypowiadaniu umowy o pracę...... 12 9. Wypowiedzenie umowy o pracę przez niewłaściwy organ osoby prawnej.................................................. 15 10. Pojęcie pracodawcy na potrzeby obliczania miesięcznego terminu z art. 52 1 KP............................................ 16 Rozdział II. Nadużycie prawa w prawie pracy....................... 18 11. Zakaz nadużycia prawa a konstytucyjna zasada równości........... 18 12. Nadużycie prawa przez powołanie się na nieważność czynności prawnej.................................................. 18 13. Sytuacja rodzinna jako przesłanka nadużycia prawa przy przeniesieniu w stan nieczynny........................................... 19 14. Niezgodność z zasadami współżycia społecznego zawarcia długoletniej umowy o pracę z nieograniczoną możliwością jej wypowiedzenia............................................ 21 15. Utworzenie związku zawodowego jako nadużycie prawa........... 23 16. Wybór do władz związku zawodowego w celu ochrony przed zwolnieniem.............................................. 24 VII
17. Konieczność wskazania okoliczności uzasadniających nadużycie prawa.................................................... 25 18. Uniezależnienie oceny nadużycia prawa od winy.................. 26 19. Ustanowienie regulaminu wynagradzania jako nadużycie prawa...... 28 20. Żądanie przywrócenia do pracy przez pracownika nieposiadającego odpowiednich kwalifikacji jako nadużycie prawa podmiotowego..... 29 21. Nadużycie prawa podmiotowego przez żądanie przywrócenia do pracy ze względu na konflikt z pozostałymi pracownikami.......... 30 22. Nadużycie prawa przez pracownika niewłaściwie wykonującego swe obowiązki żądającego przywrócenia do pracy................. 31 23. Żądanie przywrócenia do pracy przez pracownika, który utracił zaufanie pracodawcy jako nadużycie prawa podmiotowego......... 32 24. Żądanie przywrócenia do pracy jako nadużycie prawa podmiotowego... 32 25. Żądanie przywrócenia przez pracownicę wybraną do komisji rewizyjnej związku zawodowego do pracy jako nadużycie prawa podmiotowego............................................. 33 26. Nadużycie prawa podmiotowego przez żądanie przywrócenia wystosowane przez pracownika zwolnionego za spożycie alkoholu... 34 27. Nadużycie prawa przez zgłoszenie roszczenia o przywrócenie do pracy przez pracownika, który osiągnął wiek emerytalny........... 35 28. Zmniejszenie wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy o otrzymywaną w tym czasie emeryturę......................... 36 29. Żądanie odprawy jako nadużycie prawa podmiotowego............ 36 30. Żądanie odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę jako nadużycie prawa podmiotowego.............. 37 31. Żądanie przez pracodawcę odszkodowania za rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia jako nadużycie prawa podmiotowego....................................... 38 Rozdział III. Źródła prawa pracy.................................. 39 32. Obowiązywanie pakietu gwarancji pracowniczych................ 39 33. Statuty jako źródło prawa pracy............................... 40 34. Umowa spółki z o.o. jako źródło prawa pracy.................... 43 35. Pakt Gwarancji Pracowniczych................................ 44 36. Porozumienie kończące spór zbiorowy.......................... 46 37. Porozumienie niemające oparcia w ustawie...................... 48 38. Porozumienie zawarte z inwestorem strategicznym................ 50 39. Pakt socjalny włączony do porozumienia o zwolnieniach grupowych.. 53 40. Czasowe zawieszenie przepisów prawa pracy.................... 54 41. Niewiążące pracodawcy porozumienie zbiorowe (pakiet socjalny).... 57 Rozdział IV. Podstawowe zasady prawa pracy....................... 59 42. Wyjątkowość zasad prawa pracy jako podstawy orzekania.......... 59 43. Konstytucyjna i ustawowa zasada wolności pracy................. 60 44. Zasada wolności pracy a zastrzeżenie kary umownej............... 61 45. Dobra osobiste a sprawy z zakresu prawa pracy................... 62 46. Dobra osobiste pracownika w stosunku pracy.................... 64 47. Pojęcie dyskryminacji w rozumieniu Kodeksu pracy............... 67 VIII
48. Zasada dyskryminacji a przepisy określające granice ochrony stosunków pracy........................................... 68 49. Zasada równości praw pracowników........................... 69 50. Wykładnia pojęcia zasady niedyskryminacji.................... 70 51. Kwestia niewielkich różnic w wynagrodzeniu.................... 72 52. Skutki naruszenia zasady równego traktowania i niedyskryminacji w zatrudnieniu............................................. 74 53. Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy z tytułu dyskryminacji przy zatrudnieniu............................... 76 54. Wysokość odszkodowania w zatrudnieniu....................... 77 55. Równe traktowanie w zakresie wynagradzania.................... 80 56. Zasada godziwego wynagrodzenia za pracę...................... 81 57. Granice płacy godziwej i możliwość jej obniżenia................ 83 58. Brak roszczeniowego charakteru zasady z art. 16 KP............... 84 59. Skuteczność wypowiedzenia dokonanego w sposób wadliwy w stosunkach prawa pracy.................................... 86 Rozdział V. Zasada uprzywilejowania pracownika.................... 87 60. Zasada uprzywilejowania pracownika a umowne wydłużenie okresu wypowiedzenia...................................... 87 61. Ciężar dowodu a zasada uprzywilejowania....................... 89 62. Klauzula natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy........... 91 63. Zasada uprzywilejowania a uprawnienie wynikające z ustawy....... 92 64. Zmiana umowy nieterminowej na terminową a zasada uprzywilejowania.......................................... 94 65. Zasada uprzywilejowania pracownika a reguły ustalania wysokości wynagrodzenia............................................. 95 66. Potrącenie z wynagrodzenia a zasada uprzywilejowania............ 96 67. Zadaniowy czas pracy a zasada uprzywilejowania................. 97 68. Przedmiot badania pod kątem zasady uprzywilejowania............ 99 69. Korzystność umownego przedłużenia okresu wypowiedzenia........ 100 CZĘŚĆ DRUGA. Stosunek pracy.................................. 103 Rozdział I. Pojęcie stosunku pracy................................. 105 1. Zatrudnienie pracownicze i niepracownicze...................... 105 2. Znaczenie woli stron w wyborze podstawy zatrudnienia............ 106 3. Mieszany charakter umowy o pracę.......................... 107 4. Brak domniemania istnienia stosunku pracy...................... 108 5. Autonomiczne podporządkowanie pracownicze................... 109 6. Bezwzględny wymóg osobistego charakteru świadczenia pracy...... 110 7. Zakaz zastępstwa w stosunku pracy............................ 111 8. Ciągłość świadczenia pracy w stosunku pracy.................... 112 9. Zamiar stron i cel umowy jako wyznacznik przy ustalaniu istnienia stosunku pracy............................................. 114 10. Nazwa i sposób realizacji zobowiązania jako wyznacznik przy ustalaniu istnienia stosunku pracy.............................. 115 11. Znaczenie nazwy umowy przy ustalaniu istnienia stosunku pracy..... 116 IX
12. Działania pracodawcy jako wyznacznik przy ustalaniu istnienia stosunku pracy............................................. 117 13. Istnienie stosunku pracy a ciąża pracownicy..................... 118 14. Ustalenie istnienia stosunku pracy a konstytucyjna ochrona pracy.... 120 15. Wykonywanie pracy w interesie osoby trzeciej................... 121 16. Domniemanie istnienia jednego stosunku pracy................... 122 17. Korzystność zawarcia umowy o pracę.......................... 123 18. Interes prawny w ustaleniu treści stosunku pracy.................. 125 19. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy................. 126 Rozdział II. Przejście zakładu pracy................................ 129 20. Zmiana strony stosunku pracy z mocy prawa..................... 129 21. Obowiązywanie dotychczasowych warunków umowy o pracę....... 130 22. Przekazanie kompetencji pomiędzy organami administracji publicznej.. 131 23. Odszkodowanie w razie rozwiązania stosunku pracy w drodze art. 23 1 4 KP............................................. 132 24. Zmiana daty przejścia zakładu pracy........................... 133 25. Przejście zakładu pracy a likwidacja stanowisk pracy.............. 135 26. Przejście części zakładu na nowego pracodawcę.................. 136 27. Brak informacji o zmianie pracodawcy.......................... 138 28. Brak zgodnego działania pracodawców w celu przejęcia zakładu pracy.................................................... 139 29. Obowiązywanie umowy o wspólnej odpowiedzialności majątkowej po przejściu zakładu pracy................................... 140 30. Śmierć pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą......... 142 31. Pojęcie części zakładu pracy.................................. 143 32. Zgodność art. 23 1 KP z Konstytucją RP......................... 145 33. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych...................... 147 34. Ochrona działaczy związkowych.............................. 149 35. Przejęcie przez gminę obowiązku przygotowania przedszkolnego.... 151 36. Przekształcenie w zakład budżetowy........................... 152 37. Porozumienie o przekazaniu pracowników....................... 153 38. Przejęcie zakładu pracy w wyniku dzierżawy..................... 155 39. Zobowiązania powstałe przed przejęciem zakładu pracy............ 156 Rozdział III. Zawarcie umowy i jej rozwiązanie za wypowiedzeniem..... 157 40. Umowa na czas wykonywania określonej pracy................... 157 41. Znaczenie terminu trzeciej umowy terminowej z art. 25 1 KP......... 159 42. Zawarcie umowy o pracę przez dopuszczenie pracownika do pracy... 161 43. Quasi-porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę................ 162 44. Rozwiązanie umowy za porozumieniem pod warunkiem zawieszającym............................................. 163 45. Praca tego samego rodzaju jako przedmiot jednej umowy o pracę.... 165 46. Długoterminowa umowa o pracą na czas określony................ 166 47. Wskazanie przyczyny wypowiedzenia umowy na czas określony zgodność z Konstytucją RP................................. 167 48. Konkludentne przedłużenie umowy o pracę...................... 174 X
49. Klauzula wypowiedzenia zawarta w trakcie trwania umowy art. 33 KP............................................... 176 50. Możliwość wypowiedzenia umowy terminowej przed upływem 6 miesięcy art. 33 KP...................................... 177 51. Pojęcie usprawiedliwionej nieobecności w kontekście art. 41 KP..... 178 Rozdział IV. Konsultacja wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową..................................................... 179 52. Zasada równego traktowania pracowników...................... 179 53. Wytyczne SN w przedmiocie wykładni m.in. art. 38 KP............ 181 54. Pojęcie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę w świetle art. 38 KP................................. 185 55. Brak możliwości zatrudnienia jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie umowy o pracę............................... 188 56. Skutki upływu czasu pomiędzy zakończeniem postępowania z art. 38 KP a wypowiedzeniem............................... 189 57. Treść pisma do zakładowej organizacji związkowej a naruszenie dóbr osobistych pracownika.................................. 191 58. Ponowne wyczerpanie obowiązku konsultacji.................... 192 59. Stosunek art. 38 KP do przepisów ustawy o związkach zawodowych.. 194 60. Procedura współdziałania ze związkami zawodowymi............. 195 61. Konsultacja związkowa a przepisy o wypowiadaniu umów o pracę... 197 62. Obowiązek informowania pracodawcy o przynależności związkowej w świetle art. 38 KP.............................. 200 63. Ponowne wypowiedzenie umowy o pracę a konsultacja związkowa... 201 Rozdział V. Wypowiedzenie zmieniające............................ 203 64. Zmiana pakietu socjalnego a wypowiedzenie zmieniające........... 203 65. Przesunięcie pracownika na inne stanowisko..................... 205 66. Niemajątkowy charakter sprawy o uznanie przeniesienia na inne stanowisko za bezskuteczne.................................. 206 67. Zmiana postanowień układu zbiorowego przez nowego pracodawcę.. 206 68. Bezskuteczność wypowiedzenia zmieniającego................... 208 69. Powierzenie pracownikowi innej pracy na okres do trzech miesięcy... 209 70. Szczegółowa ocena postanowień układu zbiorowego............... 210 71. Odmowa przyznania godzin nadliczbowych nie stanowi zmiany warunków pracy........................................... 211 72. Wypowiedzenie zmieniające w przypadku przejęcia zakładu pracy.... 213 73. Wypowiedzenie zmieniające nie może dotyczyć umowy o zakazie konkurencji............................................... 214 74. Zmiana systemu wynagradzania jako oferta skierowana do pracowników.............................................. 215 75. Ochrona radnych przed wypowiedzeniem zmieniającym............ 216 76. Wypowiedzenie zmieniające nie może dotyczyć rodzaju umowy o pracę................................................... 217 77. Niedopuszczalność powierzenia pracownikowi pracy nieodpowiadającej jego kwalifikacjom.......................... 218 XI
78. Badanie zasadności powierzenia pracownikowi innej pracy w trybie art. 42 4 KP....................................... 219 79. Nieskuteczność odmowy przyjęcia nowych warunków zatrudnienia przed złożeniem oświadczenia o ich zmianie..................... 220 80. Naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jako podstawa zmiany wynagrodzenia...................................... 222 81. Odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i płacy.............................................. 223 82. Niedopuszczalność jednostronnej zmiany zasad obliczania premii.... 224 Rozdział VI. Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia.............................. 226 83. Wskazanie przyczyny wypowiedzenia a jej zasadność.............. 226 84. Przyczyna wypowiedzenia różna od wskazanej przez pracodawcę.... 227 85. Domniemanie zgodności z prawem wypowiedzenia umowy o pracę... 228 86. Konkretna i rzeczywista przyczyna wypowiedzenia................ 229 87. Wypowiedzenie jako zwykły sposób ustania stosunku pracy......... 230 88. Przyczyna wypowiedzenia powstała po rozwiązaniu stosunku pracy.. 231 89. Wpływ sytuacji rodzinnej na ocenę zasadności wypowiedzenia...... 232 90. Wykonanie bezprawnego polecenia służbowego.................. 233 91. Utrata zaufania jako przyczyna wypowiedzenia................... 234 92. Niezawiniony brak kompetencji pracownika..................... 235 93. Wypowiedzenie umowy z powodu nabycia prawa do wcześniejszej emerytury................................................. 236 94. Wypowiedzenie umowy z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego... 239 95. Zgodność z Konstytucją RP limitowanego odszkodowania z KP...... 244 96. Wysokie wynagrodzenie jako kryterium do zwolnienia............. 246 97. Ponowne wypowiedzenie umowy z tej samej przyczyny............ 247 98. Przyczyna rozwiązania w trybie art. 52 KP a przyczyna wypowiedzenia............................................ 249 99. Prywatna działalność gospodarcza pracownika.................. 251 100. Sądowe badanie celowości i zasadności zmniejszania stanu zatrudniania............................................... 252 101. Celowość i możliwość przywrócenia do pracy (art. 45 2 KP)....... 253 102. Chwila oceny możliwości i celowości przywrócenia do pracy........ 255 103. Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach................ 256 104. Uzupełniające odszkodowanie z KC w przypadku wadliwego wypowiedzenia............................................ 257 105. Wyłączna kompetencja sądu pracy do stwierdzenia bezprawności rozwiązania umowy......................................... 264 Rozdział VII. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia......... 267 106. Tolerowanie niewłaściwego zachowania pracownika............... 267 107. Data rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.............. 268 108. Opuszczenie stanowiska pracy jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.................................. 269 109. Utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy............. 271 XII
110. Wytyczne dla sądów w przedmiocie współdziałania kierownika zakładu pracy z organami związków zawodowych przy rozwiązywaniu umów o pracę................................. 272 111. Ubliżanie współpracownikom jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych............................................. 273 112. Uniewinnienie pracownika w procesie karnym................... 274 113. Początek biegu terminu z art. 52 2 KP......................... 276 114. Odmowa świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia............. 277 115. Zawiniona utrata uprawnień.................................. 278 116. Zatajenie przez pracownika grupy inwalidzkiej................... 279 117. Umowa cywilna z pracodawcą................................ 281 118. Termin powzięcia wiadomości o naruszeniu przez pracownika podstawowych obowiązków.................................. 282 119. Naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy................. 284 120. Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych..................... 285 121. Rozwiązanie umowy z pracownikiem samorządowym............. 287 122. Brak obowiązku wysłuchania pracownika....................... 288 123. Odmowa świadczenia innej pracy niż określona w umowie.......... 289 124. Przyczyny rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem samorządowym............................................ 291 125. Czyn ciągły............................................... 292 126. Świadczenie usług w czasie pracy na rzecz innego podmiotu niż pracodawca............................................... 293 127. Zatajenie przez pracownika stanu karalności..................... 295 128. Naruszenie obowiązków przez innych pracowników............... 297 129. Prowadzenie działalności konkurencyjnej....................... 299 Rozdział VIII. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia...... 301 130. Oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy................. 301 131. Wymagalność odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę............................................ 302 132. Umowna wysokość odszkodowania............................ 304 133. Rozwiązanie umowy o pracę w okresie wypowiedzenia............ 306 134. Przywrócenie do pracy w razie tymczasowego aresztowania......... 307 135. Roszczenie o przywrócenie do pracy sprzeczne z art. 8 KP.......... 309 136. Odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy.................. 310 137. Odszkodowania według wyboru pracownika..................... 311 138. Wysokość szkody a wysokość odszkodowania.................... 313 139. Niezgodność z Konstytucją RP ograniczenia odszkodowania za bezprawne rozwiązanie umowy o pracę......................... 314 140. Zastosowanie odszkodowania z art. 60 KP....................... 317 Rozdział IX. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz wygaśnięcie umowy o pracę................................... 319 141. Stosunek mianowania z KP a stosunki pracy służb mundurowych.... 319 XIII
142. Brak wymogu wykazania przez pracodawcę szkody w celu uzyskania odszkodowania z tytułu............................. 321 143. Bezpodstawne rozwiązanie umowy przez pracownika a roszczenia odszkodowawcze........................................... 323 144. Wygaśnięcie zakazu konkurencji po śmierci pracownika............ 324 145. Tymczasowe aresztowanie nie powoduje wygaśnięcia umowy o pracę nauczyciela mianowanego............................. 325 146. Wygaśnięcie stosunku pracy z powodu tymczasowego aresztowania.. 326 147. Tymczasowe aresztowanie pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym nie prowadzi do wygaśnięcia stosunku pracy........... 327 148. Obowiązek powtórnego zatrudnienia pracownika zrehabilitowanego prawomocnym wyrokiem uniewinniającym....... 328 149. Okres tymczasowego aresztowania nie jest przerwą w zatrudnieniu... 329 150. Wygaśnięcie stosunku pracy z powodu tymczasowego aresztowania a ekwiwalent za urlop............................ 331 151. Trzymiesięczne aresztowanie jako przyczyna wygaśnięcia stosunku pracy.................................................... 332 Rozdział X. Stosunek pracy na podstawie powołania, mianowania, wyboru........................................................ 333 152. Rozwiązanie na skutek porozumienia stron stosunku pracy z powołania............................................... 333 153. Zawarcie nowej umowy o pracę po upływie okresu wypowiedzenia z art. 70 2 KP............................................ 334 154. Akt mianowania a decyzja administracyjna w rozumieniu KPA...... 335 155. Skutki sprzecznego z prawem wydania nauczycielowi aktu mianowania............................................... 337 156. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę.......... 338 157. Kwestionowanie odwołania przez pracownika zatrudnionego na podstawie powołania..................................... 340 158. Wygaśnięcie stosunku pracy na podstawie art. 74 KP a niezdolność do pracy pracownika........................................ 342 159. Prawo powrotu do pracy u tego samego pracodawcy w świetle art. 74 KP................................................. 343 160. Pojęcie prawa do wynagrodzenia przysługującego pracownikowi z art. 70 2 KP............................................ 345 161. Interpretacja art. 68 KP po nowelizacji z 1996 r. Pojęcie powołania w świetle Kodeksu pracy..................................... 346 162. Nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowania w braku podstawy prawnej.......................................... 348 CZĘŚĆ TRZECIA. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia........ 351 Rozdział I. Wynagrodzenie za pracę................................ 353 1. Konstytucyjność art. 77 5 KP.................................. 353 2. Moment wejścia w życie regulaminu wynagradzania............... 355 3. Wejście w życie regulaminu wynagradzania a udostępnienie jego tekstu pracownikowi........................................ 356 XIV
4. Zgoda związków zawodowych a wejście w życie regulaminu wynagradzania............................................. 358 5. Akordowy system wynagradzania pracowników a wprowadzenie norm pracy................................................ 359 6. Stosunek art. 48 KP do wynagrodzenia z art. 81 KP................ 361 7. Granice czasowe możności powierzenia pracownikowi innej pracy w świetle art. 81 3 KP...................................... 362 8. Pojęcie stawki osobistego zaszeregowania z art. 81 1 KP.......... 363 9. Pojęcie przestoju w rozumieniu art. 81 KP....................... 364 10. Czas pozostawania w gotowości do pracy w świetle art. 81 KP....... 367 11. Wykonywanie pracy u innego pracodawcy a gotowość do jej wykonywania z art. 81 1 KP................................. 369 12. Warunki obniżenia pracownikowi wysokości premii............... 371 Rozdział II. Ochrona wynagrodzenia za pracę....................... 372 13. Zakaz zrzeczenia się odprawy................................. 372 14. Brak akceptacji bardziej korzystnych warunków wynagrodzenia..... 373 15. Zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia za pracę w zamian za prowizję.. 374 16. Transfer wynagrodzenia pracownika zatrudnionego za granicą....... 375 17. Semiimperatywny charakter przepisów o zasadach wypłaty wynagrodzenia............................................. 376 18. Zakaz zawieszenia wypłaty wynagrodzenia...................... 377 19. Sposób naliczania odsetek od zaległego wynagrodzenia............ 377 20. Swoboda wyboru sposobu odbioru wynagrodzenia................ 379 21. Potrącenie wynagrodzenia wypłaconego za okres nieobecności...... 380 22. Niedopuszczalność blankietowej zgody na potrącenie............ 381 CZĘŚĆ CZWARTA. Obowiązki pracownika i pracodawcy............. 383 Rozdział I. Obowiązki pracodawcy................................. 385 1. Obowiązek informowania pracowników......................... 385 2. Obowiązek ułatwienia podnoszenia kwalifikacji zawodowych....... 386 3. Forma informacji o zakresie obowiązków pracowniczych........... 387 4. Obowiązek udzielenia informacji dotyczących sytuacji pracowniczej.. 389 5. Obowiązek pieczy nad rzeczami pracownika..................... 390 6. Mobbing jako delikt prawa pracy.............................. 391 7. Przesłanki istnienia mobbingu................................. 394 8. Ciężar dowodu w sprawach o mobbing......................... 395 9. Właściwość rzeczowa sądu w sprawie o zadośćuczynienie za mobbing.................................................. 396 10. Zryczałtowane odszkodowanie za wadliwie wydane świadectwo pracy.................................................... 398 Rozdział II. Zakaz konkurencji w trakcie stosunku pracy.............. 399 11. Odmowa zawarcia umowy o zakazie konkurencji jako przyczyna wypowiedzenia umowy...................................... 399 12. Odmowa zawarcia klauzuli konkurencyjnej sprzecznej z Kodeksem pracy.................................................... 401 XV
13. Zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy a obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy................................ 402 14. Dodatkowe zatrudnienie u konkurencyjnego pracodawcy a zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy..................... 405 15. Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy w kontekście przedmiotu działalności pracodawcy........................... 406 16. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej przy zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy.................... 408 Rozdział III. Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy............ 409 17. Odrębność klauzuli konkurencyjnej od umowy o pracę............. 409 18. Chwila powstania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy..... 410 19. Zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku przez podmiot nieuprawniony w rozumieniu art. 3 1 KP.................. 412 20. Warunek rozwiązujący w klauzuli konkurencyjnej................. 413 21. Szczególnie ważne informacje pracodawcy...................... 415 22. Wygaśnięcie zakazu konkurencji a obowiązek zapłaty odszkodowania.. 416 23. Niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku zapłaty odszkodowania............................................ 418 24. Minimalne odszkodowanie z zakazu konkurencji.................. 419 25. Możliwość rozwiązania i wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.......................... 421 26. Kara umowna w klauzuli konkurencyjnej........................ 422 Rozdział IV. Odpowiedzialność porządkowa pracowników............. 423 27. Wina pracownika a nałożenie kary porządkowej.................. 423 28. Obowiązek rozpatrzenia stanowiska międzyzakładowej organizacji związkowej............................................... 425 29. Wysłuchanie pracownika przez osobę inną niż uprawniona do nakładania kary porządkowej................................. 426 30. Określenie rodzaju naruszenia obowiązków pracowniczych w świetle art. 110 KP........................................ 427 31. Termin do odrzucenia sprzeciwu............................... 429 32. Uprzedniość wysłuchania pracownika w świetle art. 109 2 KPC.... 430 33. Forma uprzedniego wysłuchania pracownika..................... 431 CZĘŚĆ PIĄTA. Odpowiedzialność materialna pracowników........... 435 Rozdział I. Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy.................................................... 437 1. Obowiązek dokładnego określenia wysokości szkody.............. 437 2. Powołanie się przez pracodawcę na bezpodstawne wzbogacenie jako obejście przepisów o odpowiedzialności pracownika za szkodę.. 438 3. Przesłanki rozwiązania z pracownikiem umowy bez wypowiedzenia i przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika nie pokrywają się................................. 439 4. Konieczność badania istnienia winy umyślnej, nawet jeżeli pracodawca zarzuca wyrządzenie szkody z winy nieumyślnej........ 440 5. Stopień staranności wymagany od zarządcy komisarycznego........ 441 XVI
6. Ograniczenie odszkodowania do trzymiesięcznego wynagrodzenia chwila oszacowania wynagrodzenia.......................... 442 7. Regres zakładu ubezpieczeń w stosunku do pracownika............ 444 8. Solidarna odpowiedzialność pracowników....................... 444 9. Zużycie mienia pracodawcy na opał............................ 446 10. Przyczynienie się pracodawcy do powstania szkody przez tolerowanie niewłaściwego zachowania pracownika............... 446 11. Obniżenie odszkodowania ze względu na dotychczasową dobrą opinię o pracowniku........................................ 448 12. Polecenie wypłacenia wynagrodzenia za godziny nadliczbowe jako czyn niedozwolony......................................... 449 13. Konieczność zawarcia nowej umowy w przypadku zmiany w składzie pracowników, którym powierzono mienie.............. 450 14. Domniemanie zawinionego wyrządzenia szkody przez pracownika w mieniu powierzonym...................................... 451 15. Podporządkowanie pracownika nierzetelnemu kierownictwu jako niezapewnienie odpowiednich warunków zabezpieczenia mienia..... 452 16. Odpowiedzialność pracownika za niewłaściwe powierzenie mienia... 453 17. Odpowiedzialność za powierzone mienie........................ 454 18. Szkoda spowodowana naruszeniem zakazu konkurencji............ 455 19. Odpowiedzialność kucharza za nadmierne wydatki................ 456 Rozdział II. Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone........ 457 20. Odpowiedzialność za uszkodzenie mienia powierzonego z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się....................... 457 21. Umowne ukształtowanie odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym.............................................. 459 22. Skutki niepodpisania przez pracownika deklaracji o przyjęciu odpowiedzialności za wyliczenie się z mienia.................... 461 23. Zasady odpowiedzialności pracowników za mienie powierzone w świetle art. 124 KP........................................ 462 24. Skutki niezachowania pisemnej formy umowy o wspólnej odpowiedzialności pracowników.............................. 463 25. Nieważność klauzuli zezwalającej pro futuro na potrącanie z wynagrodzenia należności z tytułu niedoborów.................. 466 26. Powstanie szkody z przyczyn niezależnych od pracownika.......... 468 27. Dopuszczalność umownego przerzucenia na pracownika ciężaru dowodu wyliczenia szkody................................... 470 28. Pojęcie niedoboru w mieniu a szkoda w świetle art. 124 KP......... 472 29. Wtórne powierzenie mienia................................... 473 30. Przesłanki ekskulpacji pracownika w świetle art. 124 3 KP........ 475 CZĘŚĆ SZÓSTA. Czas pracy..................................... 479 Rozdział I. Przepisy ogólne o czasie pracy........................... 481 1. Przerwy w pracy........................................... 481 2. Typowa i nietypowa podróż służbowa.......................... 482 3. Czas podróży służbowej..................................... 484 4. Praca w ruchu ciągłym...................................... 485 XVII
5. Roszczenie o ustalenie wyższego wymiaru czasu pracy............. 486 6. Dyżur pracowniczy......................................... 486 7. Rezultat ekonomiczny jako zadanie w zadaniowym systemie czasu pracy.................................................... 488 8. Zadaniowy czas pracy....................................... 490 9. Przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy......................... 491 Rozdział II. Praca w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej, w niedziele i święta.............................................. 493 10. Dorozumiana zgoda pracodawcy na pracę w godzinach nadliczbowych............................................. 493 11. Umowa zlecenia o świadczenie pracy tego samego rodzaju co w umowie o pracę.......................................... 494 12. Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy........................ 496 13. Konieczność wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych z powodów organizacyjnych.................................. 497 14. Godziny nadliczbowe w zadaniowym czasie pracy................ 498 15. Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe........................ 500 16. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym..................... 501 17. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych.................... 503 18. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych.................... 504 19. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych na stanowisku kierowniczym.................................... 506 20. Dodatek za godziny nadliczbowe w niedzielę lub święto............ 508 CZĘŚĆ SIÓDMA. Urlopy pracownicze............................. 511 1. Urlop na żądanie........................................... 513 2. Wysłanie na zaległy urlop bez zgody pracownika................. 514 3. Udzielanie urlopu.......................................... 516 4. Udzielanie zaległego urlopu.................................. 517 5. Zatrudnienie, od którego zależy wymiar urlopu................... 518 6. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop.......................... 519 7. Powstanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop................. 520 CZĘŚĆ ÓSMA. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem.. 523 1. Przesłanki ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w ciąży...................................... 525 2. Pojęcie innej pracy a dyżury w godzinach nadliczbowych lub porze nocnej.............................................. 526 3. Zajście w ciążę przez pracownicę w okresie wypowiedzenia umowy o pracę............................................ 527 4. Ochrona trwałości stosunku pracy ze względu na ciążę w wypadku poronienia................................................ 528 5. Termin upływu 3. miesiąca ciąży w świetle art. 177 3 KP.......... 529 6. Rozwiązanie umowy przez kobietę w ciąży jako błąd w świetle przepisów Kodeksu pracy.................................... 531 7. Możliwość retroaktywnego stosowania art. 186 1 1 KP............ 533 XVIII
8. Zakres ochrony pracownika podczas pozostawania przez niego na urlopie wychowawczym..................................... 535 9. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron a ciąża pracownicy.... 537 10. Zakres informacji, do jakich ujawnienia zobowiązana jest kobieta będąca w ciąży............................................. 538 11. Przerwanie ciąży w wyniku aborcji a przepisy prawa pracy.......... 540 CZĘŚĆ DZIEWIĄTA. Bezpieczeństwo i higiena pracy................ 543 1. Odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie winy art. 207 KP...... 545 2. Obowiązek pracodawcy dostarczenia sprawnych i bezpiecznych narzędzi art. 207 KP........................................ 546 3. Obowiązki pracodawcy z art. 231 KP........................... 547 4. Obowiązek utworzenia palarni w zakładzie pracy art. 233 KP...... 548 5. Obowiązek informowania o ryzyku zawodowym art. 226 KP....... 550 6. Przeniesienie pracownika do innej pracy art. 230 KP............. 551 7. Prośba pracownika o przesunięcie do innej pracy art. 207 KP...... 552 8. Przyczyny zewnętrzne wypadku przy pracy art. 234 KP........... 553 9. Prawo powstrzymania się od pracy art. 210 KP.................. 554 10. Potwierdzenie na piśmie zapoznania się z zasadami bhp 237 4 KP... 555 11. Wykonywanie czynności na rzecz pracodawcy................... 556 CZĘŚĆ DZIESIĄTA. Przedawnienie roszczeń w prawie pracy......... 559 1. Przedawnienie roszczenia o zwrot kosztów szkolenia pracownika.... 561 2. Zarzut przedawnienia uwzględniany tylko na wniosek............. 562 3. Dowiedzenie się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.. 563 4. Przedawnienie roszczenia o udzielenie urlopu wypoczynkowego..... 564 5. Żądanie uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie podlega przedawnieniu............................................. 566 6. Dzień wymagalności roszczenia............................... 567 7. Przedawnienie roszczenia regresowego......................... 568 8. Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia............................................ 569 9. Ocena przedawnienia przez pryzmat zasad współżycia społecznego... 571 10. Obowiązywanie sprzecznych z Konstytucją przepisów a siła wyższa.. 572 CZĘŚĆ JEDENASTA. Przepisy końcowe Kodeksu pracy.............. 575 1. Stosowanie przepisów o nienależnym świadczeniu do świadczeń ze stosunków pracy........................................... 577 2. Stosowanie KC do wadliwego rozwiązania stosunku pracy.......... 578 3. Umowa przedwstępna a przepisy prawa pracy.................... 579 4. Dochodzenie zawarcia umowy o pracę w wyniku zawarcia umowy przedwstępnej............................................. 581 5. Odpowiedzialność pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu pracownika.. 582 6. Roszczenie o ustalenie nieważności odwołania ze stanowiska........ 585 7. Waloryzacja świadczeń w prawie pracy......................... 587 8. Klauzula waloryzacyjna wynagrodzenia pracownika............... 590 XIX
9. Sankcja nieważności bezwzględnej a jednostronne czynności pracodawcy............................................... 592 10. Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy za naruszenie art. 42 4 KP.............................................. 593 11. Odszkodowanie za wadliwe wydanie świadectwa pracy............ 595 12. Możliwość rozwiązania umowy o pracę z datą wsteczną a art. 61 KC.. 598 13. Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy.......... 600 14. Forma zastrzeżona dla zmiany umowy a przepisy prawa pracy....... 602 15. Sprzeczność wysokości wynagrodzenia z zasadami współżycia społecznego............................................... 604 16. Zawarcie umowy o pracę a konstrukcja obejścia prawa............. 606 Indeks rzeczowy................................................ 609 Indeks chronologiczny orzeczeń................................... 623 Indeks autorów glos i artykułów................................... 643 XX