Akademia Prawa Robert Lewandowski Przemysław Wołowski Prawo upadłościowe i naprawcze 2. wydanie C.H.Beck
AKADEMIA PRAWA Prawo upadłościowe i naprawcze
W sprzedaży: S. Gurgul PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 9 Duże Komentarze Becka K. Flaga-Gieruszyńska PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 4 Skrypty Becka R. Adamus UPADŁOŚĆ A POTRĄCENIE Krótkie Komentarze Becka Wprowadzenie A. Szajkowski KSH, KRSU, MSiGU, PrUpN, wyd. 20 Edycja Sądowa PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 23 Twoje Prawo www.ksiegarnia.beck.pl
Akademia Prawa Robert Lewandowski Przemysław Wołowski Prawo upadłościowe i naprawcze 2. wydanie Wydawnictwo C. H.BECK Warszawa 2014
Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN 978-83-255-6648-7 ISBN e-book 978-83-255-6649-4
Spis treści Wykaz skrótów............................................................. Rozdział 1. Zagadnienia ogólne.............................................. 1 1. Pojęcie prawa upadłościowego i naprawczego.............................. 1 I. Pojęcie prawa upadłościowego...................................... 1 II. Pojęcie upadłości.................................................. 2 III. Pojęcie prawa naprawczego......................................... 3 2. Funkcje prawa upadłościowego i naprawczego............................. 3 I. Uwagi ogólne..................................................... 4 II. Funkcja windykacyjna.............................................. 4 III. Funkcja profilaktyczna............................................. 5 IV. Funkcja wychowawcza............................................. 5 V. Funkcja oddłużeniowa............................................. 6 VI. Funkcja sanacyjna.................................................. 6 3. Rodzaje postępowań upadłościowych.................................... 6 4. Źródła prawa upadłościowego i naprawczego............................. 8 5. Systematyka prawa upadłościowego i naprawczego........................ 10 I. Budowa ustawy.................................................... 10 II. Rodzaje norm prawa upadłościowego i naprawczego................... 11 6. Prawo upadłościowe i naprawcze a system polskiego prawa................ 11 Rozdział 2. Rys historyczny regulacji prawnych dotyczących upadłości podmiotów prawnych...................................................... 13 7. Regulacje prawne odnoszące się do upadłości, obowiązujące w okresie starożytności, Cesarstwa rzymskiego oraz regulacje prawne ustawodawstwa niemieckiego, austriackiego i francuskiego................................ 13 I. Okres starożytności i obowiązywania regulacji prawa rzymskiego....... 14 II. Regulacje prawa średniowiecznych miast włoskich..................... 16 III. Regulacje prawa francuskiego....................................... 17 IV. Regulacje prawa niemieckiego....................................... 19 V. Regulacje prawa austriackiego....................................... 21 XIX
Spis treści 8. Prawo upadłościowe na terenach ziem Polskich w okresie zaborów oraz w okresie II Rzeczpospolitej Polskiej...................................... 23 I. Regulacje prawne na terenach ziem polskich w okresie zaborów......... 24 II. Unifikacja prawa upadłościowego w okresie II Rzeczpospolitej Polskiej....... 25 1. Proces legislacyjny............................................... 25 2. Prawo upadłościowe z 1934 r...................................... 26 3. Prawo o postępowaniu układowem z 1934 r......................... 28 Rozdział 3. Naczelne zasady prawa upadłościowego i naprawczego............. 29 9. Pojęcie oraz podział zasad prawa upadłościowego i naprawczego.............. 29 I. Pojęcie zasady prawa............................................... 30 II. Podział zasad prawa upadłościowego................................ 30 10. Naczelne zasady prawa upadłościowego i naprawczego.................... 31 I. Zasada optymalizacji............................................... 31 II. Zasada dominacji grupowego interesu wierzycieli..................... 32 11. Zasady procesowe prawa upadłościowego i naprawczego.................. 34 I. Zasada formalizmu procesowego.................................... 34 II. Zasada pisemności................................................. 34 III. Zasada kontradykcyjności (sporności)................................ 34 IV. Zasada rozporządzalności (dyspozycyjności)......................... 35 V. Zasada jawności................................................... 36 VI. Zasada równości (równouprawnienia) wierzycieli i upadłego........... 37 1. Równość wobec upadłych......................................... 37 2. Równość wobec wierzycieli....................................... 38 VII. Zasada kontynuacji................................................ 39 VIII. Zasada szybkości postępowania..................................... 39 IX. Zasada koncentracji................................................ 40 Rozdział 4. Podmioty postępowania upadłościowego i naprawczego............ 41 12. Systematyka podmiotów postępowania upadłościowego i naprawczego. Uwagi wstępne........................................................ 41 13. Organy sądowe postępowania upadłościowego i naprawczego.............. 43 I. Sąd.............................................................. 44 1. Właściwość rzeczowa............................................ 44 2. Właściwość miejscowa........................................... 45 3. Skład sądu..................................................... 45 II. Sędzia-komisarz................................................... 46 1. Status sędziego-komisarza........................................ 46 2. Zakres czynności sędziego-komisarza.............................. 46 2.1. Czynności kierownicze....................................... 47 2.2. Czynności nadzorcze......................................... 47 2.3. Inne czynności............................................... 48 14. Organy pozasądowe postępowania upadłościowego i naprawczego.......... 49 I. Uwagi wstępne................................................... 51 II. Wymogi formalne do pełnienia funkcji syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy..................................................... 52 III. Zastępca syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy.................. 54 IV. Pełnomocnicy syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy............. 55 V. Wynagrodzenie oraz zwrot kosztów poniesionych przez syndyka, nadzorcę sądowego oraz zarządcę................................... 55 1. Prawo do wynagrodzenia......................................... 55 2. Prawo do zwrotu kosztów........................................ 56 3. Orzekanie o wynagrodzeniu oraz zwrocie wydatków................ 56 VI
Spis treści 3.1. Uwagi ogólne............................................... 56 3.2. Ustalanie wysokości wynagrodzenia........................... 57 4. Prawo do zaliczek............................................... 57 5. Prawo do zaskarżania............................................ 57 VI. Obowiązek sprawozdawczy syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy. 58 VII. Odwołanie syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy................ 58 VIII. Syndyk.......................................................... 59 1. Status prawny syndyka........................................... 59 1.1. Teoria urzędowa............................................ 59 1.2. Teoria zastępstwa........................................... 59 1.3. Teoria funkcjonariusza....................................... 60 1.4. Teoria organu............................................... 60 2. Obowiązki i uprawnienia syndyka................................. 60 IX. Nadzorca sądowy................................................. 61 X. Zarządca......................................................... 62 15. Uczestnicy postępowania upadłościowego................................ 63 I. Upadły........................................................... 64 1. Pojęcie upadłego................................................. 64 2. Zdolność upadłościowa........................................... 64 2.1. Zdolność upadłościowa a śmierć dłużnika...................... 65 2.2. Wyłączenia................................................. 65 3. Status upadłego.................................................. 66 4. Ustanowienie kuratora dla upadłego............................... 66 5. Śmierć upadłego................................................. 67 II. Wierzyciel........................................................ 67 1. Pojęcie wierzyciela upadłościowego................................ 67 2. Ustanowienie kuratora dla wierzyciela............................. 68 3. Organy wierzycieli............................................... 68 3.1. Zgromadzenie wierzycieli.................................... 68 3.1.1. Zwołanie zgromadzenia wierzycieli....................... 69 3.1.2. Przebieg zgromadzenia wierzycieli........................ 69 3.1.3. Głosowanie na zgromadzeniu wierzycieli.................. 70 3.2. Rada wierzycieli............................................. 71 3.2.1. Skład rady wierzycieli................................... 71 3.2.2. Uprawnienia rady wierzycieli............................ 72 3.2.3. Czynności wymagające zezwolenia rady wierzycieli......... 73 3.2.4. Posiedzenia rady wierzycieli............................. 73 3.2.5. Uchwały rady wierzycieli................................ 74 3.2.6. Prawo do zwrotu wydatków oraz odpowiedzialność za szkodę członka rady wierzycieli............................. 74 16. Podmioty incydentalne................................................. 75 I. Komornik sądowy................................................. 75 II. Biegły sądowy..................................................... 76 III. Notariusz......................................................... 76 Rozdział 5. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości................. 77 17. Podstawy ogłoszenia upadłości.......................................... 77 I. Niewypłacalność.................................................. 78 1. Uwagi wstępne.................................................. 78 2. Niewykonywanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych............ 79 3. Nadmierne zadłużenie................................................ 79 VII
Spis treści 18. Wszczęcie postępowania upadłościowego................................. 80 I. Podmioty legitymowane w przedmiocie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości......................................................... 80 1. Dłużnik......................................................... 80 2. Wierzyciel...................................................... 82 19. Przebieg postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości................ 83 I. Uwagi wstępne.................................................... 83 II. Formalnoprawna ocena wniosku w przedmiocie ogłoszenia upadłości.... 84 1. Uwagi wstępne.................................................. 84 2. Wniosek dłużnika................................................ 85 3. Wniosek wierzyciela............................................. 88 III. Skutki prawne niezachowania wymogów formalnych wniosku w przedmiocie ogłoszenia upadłości................................. 88 IV. Merytoryczne rozpoznanie wniosku w przedmiocie ogłoszenia upadłości. 89 1. Uwagi ogólne................................................... 89 V. Postępowanie zabezpieczające....................................... 90 VI. Wstępne zgromadzenie wierzycieli................................... 92 1. Uwagi wstępne................................................. 92 2. Podstawy zwołania wstępnego zgromadzenia wierzycieli............ 92 3. Cel wstępnego zgromadzenia wierzycieli.......................... 92 3.1. Uwagi ogólne............................................... 92 3.2. Układ jako główny cel wstępnego zgromadzenia wierzycieli...... 93 4. Przebieg wstępnego zgromadzenia wierzycieli...................... 94 20. Orzeczenia kończące postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości...... 95 I. Rodzaje orzeczeń.................................................. 95 1. Uwagi ogólne................................................... 95 2. Orzeczenie o ogłoszeniu upadłości................................ 95 3. Orzeczenie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości............. 96 3.1. Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 12 PrUpN............................................... 97 3.2. Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 PrUpN............................................... 98 4. Orzeczenie o odrzuceniu wniosku o ogłoszenie upadłości............ 98 II. Obowiązek obwieszczenia oraz doręczenia postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości............................................... 99 III. Zaskarżanie postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości......... 100 21. Koszty postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości.................. 100 I. Skład kosztów..................................................... 100 II. Zasady ponoszenia kosztów postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości......................................................... 101 Rozdział 6. Skutki ogłoszenia upadłości...................................... 102 22. Uwagi wstępne........................................................ 102 23. Skutki ogłoszenia upadłości co do osoby upadłego......................... 102 I. Obowiązki upadłego............................................... 103 1. Obowiązki upadłego w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego..................................... 103 2. Obowiązki upadłego w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu................................................ 104 3. Zastosowanie środków przymusu................................. 104 4. Firma upadłego................................................ 105 24. Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego....................... 105 VIII
Spis treści I. Masa upadłości.................................................... 106 1. Pojęcie masy upadłości........................................... 106 2. Wyłączenia z masy upadłości...................................... 107 3. Ustalenie składu masy upadłości.................................. 110 3.1. Spis inwentarza.............................................. 110 3.2. Wyłączenia z masy upadłości................................. 110 3.3. Powództwo o wyłączenie z masy upadłości..................... 111 4. Czynności upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości...................................................... 111 4.1. Czynności upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego................................. 112 4.2. Czynności upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu............................................. 112 4.2.1. Ustanowienie zarządu przez sąd.......................... 112 4.2.2. Nieważność czynności upadłego.......................... 112 4.2.3. Pozostawienie upadłemu prawa zarządu.................. 113 5. Zobowiązania wynikające ze zleceń rozrachunku.................... 114 6. Zakaz obciążania masy upadłości................................. 114 25. Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego.................... 115 I. Uwagi ogólne..................................................... 117 II. Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu................... 119 1. Świadczenia objęte układem....................................... 119 2. Potrącenia wzajemnych wierzytelności............................. 119 3. Umowa najmu lub dzierżawy..................................... 121 III. Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego.......... 122 1. Wymagalność zobowiązań........................................ 122 2. Potrącenia wzajemnych wierzytelności............................. 122 3. Wpływ ogłoszenia upadłości na poszczególne umowy cywilnoprawne. 123 3.1. Uwagi wstępne.............................................. 123 3.2. Wykonanie zobowiązania przez syndyka....................... 123 3.3. Skutki ogłoszenia upadłości odnoszące się do poszczególnych rodzajów umów cywilnoprawnych............................ 124 3.3.1. Umowa sprzedaży lub komisu........................... 124 3.3.2. Umowa zlecenia lub komisu............................. 125 3.3.3. Umowa agencyjna...................................... 125 3.3.4. Umowa użyczenia...................................... 125 3.3.5. Umowa pożyczki....................................... 125 3.3.6. Umowa najmu lub dzierżawy............................ 125 3.3.6.1. Skutki sprzedaży nieruchomości................... 126 3.3.6.2. Wypowiedzenie umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości......................................... 126 3.3.6.3. Odstąpienie od umowy najmu lub dzierżawy........ 126 3.3.7. Umowa kredytu........................................... 127 3.3.8. Umowa rachunku papierów wartościowych, umowa rachunku bankowego lub umowa o prowadzenie rachunku zbiorczego upadłego......................................... 127 3.3.9. Umowa przechowania..................................... 128 IX