Prawo upadłościowe i naprawcze. Dr Anna Rachwał 2014/2015

Transkrypt

1 Prawo upadłościowe i naprawcze Dr Anna Rachwał 2014/2015

2 Prawo upadłościowe i naprawcze 3. Masa upadłości i. Ustalenie składu masy upadłości ii. Skutki ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dla osoby upadłego iii. Wpływ ogłoszenia upadłości majątkowe małżeńskie upadłego na stosunki

3 Wyłączenia z masy upadłości Skutki ogłoszenia upadłości dla upadłego Po ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku indywidualnego przedsiębiorcy Grzegorza, Grzegorz wziął udział w konkursie radiowym i wygrał jako nagrodę kolekcję 100 płyt Mistrzowie Jazzu. Kolekcje płyt sprzedał natychmiast Łucji za 3000 zł, ale nie zdążył ich jeszcze wydać. W toku postępowania upadłościowego Grzegorz sporządził też testament, w którym m.in. ustanowił zapis windykacyjny swojego samochodu na rzecz swojego brata Józefa. W toku postępowania upadłościowego Grzegorz zmarł. Łucja domaga się od syndyka wydania jej kolekcji płyt. Czy jej roszczenie jest zasadne? Józef domaga się wydania mu z masy upadłości samochodu. Czy jego roszczenie jest zasadne?

4 Ustalenie składu masy upadłości Masa upadłości (art. 61 PUiN): majątek celowy służący zaspokojeniu wierzycieli dotyczy zarówno upadłości likwidacyjnej, jak i układowej Skład masy upadłości (art. 62 PUiN): Majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości Majątek nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego Domniemanie, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości należą do upadłego (art. 69 ust. 3 PUiN)

5 Skutki ogłoszenia upadłości dla osoby upadłego Ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na zdolność prawną oraz zdolność oraz zdolność do czynności prawnych upadłego (art. 185 ust. 2 PUiN) W razie ogłoszenia upadłości likwidacyjnej upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania masą upadłości (art.75 ust.1 PUiN) Sporządzenie testamentu nie jest czynnością zarządu ani rozporządzeniem masą upadłości, dlatego jest ważny nawet, jeżeli został sporządzony po ogłoszeniu upadłości. wszelkie uprawnienia upadłego związane z uczestnictwem w spółkach lub spółdzielniach wykonuje syndyk albo zarządca (art. 186 PUiN, por. wyr. SA w Szczecinie z , I ACa 784/10) Zarządzanie i rozporządzanie masą upadłości przejmuje w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku syndyk W postępowaniu z możliwością zawarcia układu możliwy jest schemat zarządu własnego upadłego pod nadzorem nadzorcy sądowego lub przejęcia zarządzania i rozporządzania masą przez zarządcę (o kompetencjach zbliżonych do kompetencji syndyka).

6 Skutki ogłoszenia upadłości dla osoby upadłego Czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości są nieważne (art. 77 PUiN). Sędzia komisarz może nakazać zwrot świadczenia wzajemnego osoby trzeciej wynikającego z nieważnej umowy, jeżeli czynność prawna została podjęta po ogłoszeniu upadłości i przed obwieszczeniem w MSiG, a osoba trzecia przy dołożeniu należytej staranności nie mogła wiedzieć o ogłoszeniu upadłości (nienależne świadczenie - kat.1 /prawo wyłączenia na podstawie art. 70 PUiN?) W innym wypadku osoba trzecia musi zwrócić to, co otrzymała od upadłego; przysługuje jej wierzytelność, którą zgłasza na zasadach ogólnych (kat. 1/kat.4?) Dotyczy także czynności dokonanych przed ogłoszeniem upadłości, które mają wywołać skutki po tej dacie (wyr. SN z II CSK 471/11)

7 Ustalenie składu masy upadłości Prawo wyłączenia W chwili ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy Tadeusza w jego posiadaniu znajdowały się: 2 samochody dostawcze, wzięte przez Tadeusza w leasing przed ogłoszeniem upadłości; jeszcze przed ogłoszeniem upadłości finansujący spółka F doręczyła Tadeuszowi wypowiedzenie umów leasingu, ale Tadeusz mimo to nie wydał mu samochodów; samochód osobowy, również służący mu do prowadzenia działalności gospodarczej, który stanowił współwłasność Tadeusza (w 1/4) i jego siostry Heleny (w 3/4). Po ogłoszeniu upadłości Tadeusza spółka F domaga się wydania jej przez syndyka samochodów dostawczych, a Helena domaga się wyłączenia z masy upadłości jej udziału we współwłasności? Czy ich roszczenia są zasadne?

8 Wyłączenia z masy upadłości Przedmioty niepodlegające egzekucji wg art KPC Wynagrodzenie za pracę w części niepodlegającej zajęciu wg art. 87 KP Jeżeli zgłoszone wierzytelności alimentacyjne do wysokości 2/5, jeżeli nie 1/2 Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, jeżeli środki są zgromadzone na odrębnym rachunku Przedmioty wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli Mienie objęte postępowaniem sądowym lub administracyjnym, jeżeli syndyk (zarządca/ nadzorca) nie wstąpił do postępowania lub z niego wystąpił Sędzia-komisarz może jednak nakazać syndykowi (zarządcy/nadzorcy) włączenie mienia zasądzonego upadłemu w tym postępowaniu

9 Wyłączenia z masy upadłości Prawo wyłączenia (art. 70 PUiN): składniki mienia nienależące do upadłego, Obalenie domniemania wynikającego z art. 69 ust. 3 PUiN: W toku sporządzania przez syndyka spisu inwentarza na podstawie wpisów w księgach upadłego i dokumentów bezspornych (por. wyr. SN z , V CSK 405/11, OSNC 2013/5/65) Osoba, której przysługuje uprawnienie do danego składnika: wniosek o wyłączenie składany sędziemu komisarzowi; w razie odmowy powództwo do sądu (art PUiN) Nie dotyczy rzeczy i praw objętych przewłaszczeniem lub cesją na zabezpieczenie, które są objęte prawem odrębności (art PUiN)

10 Skład masy upadłości + stosunki majątkowe małżeńskie Dłużnik Robert, w stosunku do którego ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku, pozostawał w związku małżeńskim z Iwoną. Małżonkowie pozostawali w ustroju ustawowej wspólności majątkowej. Sąd ogłosił upadłość Roberta obejmująca likwidację jego majątku. Na rok przed ogłoszeniem upadłości Iwona, prowadząca działalność gospodarczą jako agent ubezpieczeniowy, nabyła samochód służący jej do wykonywania pracy. Samochód został nabyty ze środków pochodzących z majątku wspólnego i małżonkowie korzystali z niego również wspólnie do celów prywatnych. Po ogłoszeniu upadłości lokata bankowa, należąca do osobistego majątku Iwony, przyniosła dochód w wysokości 1000 zł. Czy samochód i kwota 1000 zł wejdzie w skład masy upadłości? Czy i jakie roszczenia przysługują wierzycielom Iwony, jeżeli istniały podstawy do zaspokojenia się przez nich z majątku wspólnego?

11 Skład masy upadłości + stosunki majątkowe małżeńskie Dłużnik pozostający w związku małżeńskim (art. 124 PUiN): Majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości Z chwilą ogłoszenia upadłości między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa (lokata przyniosła dochód już po powstaniu rozdzielności należy do Iwony) Do masy upadłości nie wchodzą jednak przedmioty należące do majątku wspólnego i służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zarobkowej - przysługuje prawo wyłączenia zgodnie z art. 70 PUiN (samochód był wykorzystywany także prywatnie wchodzi do masy upadłości)

12 Skład masy upadłości + stosunki majątkowe małżeńskie Sytuacja prawna małżonka upadłego (art. 124 ust. 3 PUiN): małżonek staje się wierzycielem małżonka-upadłego: przysługuje mu wierzytelność o zapłatę (art. 91 ust. 2 PUiN) równowartości jego udziału w majątku wspólnym; kategoria 4 Domniemuje się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa (wchodzącego w skład majątku wspólnego/ majątku osobistego małżonka-upadłego) przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa Sytuacja prawna wierzycieli małżonka upadłego: Brak norm pozwalających im na zgłoszenie swoich wierzytelności w postępowaniu upadłościowym drugiego z małżonków Mogą zająć wierzytelność małżonka-dłużnika do małżonka-upadłego o wypłatę udziału w majątku wspólnym zgodnie z ogólnymi zasadami egzekucji z wierzytelności wg KPC

13 Skład masy upadłości + stosunki majątkowe małżeńskie Przedsiębiorca Marcin zawarł związek małżeński z Joanną. Przy zawarciu małżeństwa Marcin i Joanna zawarli umowę o rozdzielność majątkową. Po upływie 9 miesięcy od dnia zawarcia majątkowej umowy małżeńskiej (i 8 miesięcy od dnia zawarcia małżeństwa) została ogłoszona upadłość Marcina. 3 miesiące po zawarciu małżeństwa Joanna ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym, na który przelewane było jej wynagrodzenie za pracę (zarówno przed jak i po zawarciu małżeństwa) nabyła laptop. Swoje roszczenia w postępowaniu upadłościowym zgłosił wierzyciel Czesław, który nie wiedział o zawarciu przez Marcina związku małżeńskiego, jak i wierzyciel Dariusz, który wiedział o zawarciu małżeństwa oraz o treści majątkowej umowy małżeńskiej. Czy laptop wejdzie w skład masy upadłości? Czy ocena byłaby inna, gdyby swoje roszczenia zgłaszali jedynie wierzyciele, którym nie znany był fakt zawarcia i treść majątkowej umowy małżeńskiej?

14 Skład masy upadłości + stosunki majątkowe małżeńskie Ustanowienie rozdzielności majątkowej lub ograniczenie wspólności umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa została zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 126 PUiN) bez względu na to, czy wierzyciele mieli prawo do zaspokojenia się z majątku wspólnego zgodnie z art KRO W skład masy upadłości wchodzą przedmioty, które weszłyby do majątku objętego wspólnością ustawową, gdyby nie została zawarta umowa majątkowa.