Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy
Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi jeden z elementów leczenia cukrzycy. Kiedy poziom cukru przekracza wartości prawidłowe, stwierdza się hiperglikemię. U osób zdrowych stężenie cukru we krwi na czczo nie przekracza 100 mg/dl, a 2 godziny po posiłku wynosi <140 mg/dl. Im bardziej zbliżone do wartości prawidłowych poziomy cukru we krwi u chorych na cukrzycę, tym mniejsze ryzyko zawału serca, udaru mózgu, ślepoty, czy niewydolności nerek. Należy jednak pamiętać, że cukrzyca cukrzycy nierówna i docelowe wartości stężenia cukru na czczo i po posiłku mogą się różnić dla poszczególnych chorych. Wynika to między innymi z typu cukrzycy, wieku chorego, czasu trwania choroby czy schorzeń współistniejących. U chorych na cukrzycę typu 1 za zbyt wysoki uznaje się poziom glukozy we krwi przekraczający 110 mg/dl przed posiłkiem lub 140 mg/dl 2 godziny po posiłku. Z kolei u większości chorych na cukrzycę typu 2 dąży się do poziomu cukru mieszczącego się w zakresie 123-185 mg/dl (średnio około 154 mg/dl). W przypadku gdy cukrzyca typu 2 nie trwa długo (5-6 lat), obowiązują te same wartości glikemii, jak dla chorych z typem 1 cukrzycy. Z kolei, jeśli jesteś w wieku >70 lat, a Twoja cukrzyca trwa co najmniej 20 lat i przebyłeś zawał serca i/lub udar, powinieneś dążyć do wartości mieszczących się w zakresie 147-217 mg/dl (średnio około 183 mg/dl). Pamiętaj jednak, że ostateczną decyzję o tym, do jakich wartości glikemii (poziomu cukru we krwi) powinieneś dążyć podejmie Twój lekarz prowadzący. Chorzy na cukrzycę typu 1 i krótko trwającą cukrzycę typu 2 Chorzy na cukrzycę typu 2 Chorzy w wieku >70 lat, z cukrzycą trwającą >20 lat, po przebytym zawale serca i/lub udarze Glikemia na czczo <110 mg/dl Glikemia 2 h po posiłku <140 mg/dl Glikemia w zakresie 123-185 mg/dl (średnio 154 mg/dl) niezależnie od posiłku i pory dnia Glikemia w zakresie 147-217 mg/dl (średnio 183 mg/dl) niezależnie od posiłku i pory dnia Sporadycznie u każdego pacjenta chorego na cukrzycę może wystąpić nadmierne podwyższenie poziomu cukru we krwi. Jednak jeśli dochodzi do tego zbyt często lub taki stan utrzymuje się zbyt długo, cukrzycę określa się jako słabo kontrolowaną, co wymaga większej uwagi.
Różnica między hipoglikemią a hiperglikemią Można łatwo zrozumieć tę różnicę, pamiętając, że hipo- oznacza poniżej normy lub zbyt niski, a hiper- oznacza powyżej normy lub zbyt wysoki poziom. Tak więc hipoglikemia to zbyt niski poziom cukru, a hiperglikemia to zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Przyczyny hiperglikemii Przyczyny podwyższenia poziomu cukru we krwi mogą być następujące: zjedzenie zbyt dużej porcji produktów zawierających duże ilości cukru; przyjęcie zbyt małej dawki leków przeciwcukrzycowych lub niewłaściwych leków przeciwcukrzycowych; stres; mniej intensywny niż zwykle wysiłek fizyczny; inne: choroba, dolegliwości bólowe, operacja, infekcja. Leki dostępne bez recepty (takie jak pastylki czy syrop przeciwkaszlowy) mogą spowodować podwyższenie poziomu glukozy we krwi. Porozmawiaj z lekarzem, pielęgniarką lub farmaceutą, aby dowiedzieć się, które leki dostępne bez recepty są bezpieczne.
Objawy hiperglikemii Jednym z najpoważniejszych problemów w hiperglikemii jest to, że pacjent może nie zauważyć żadnych niepokojących objawów i czuć się dobrze mimo podwyższenia poziomu cukru. Nawet jeśli poziom cukru jest wysoki, dolegliwości mogą być nieznaczne lub pojawiać się tak wolno, że chory może ich sobie nie uświadamiać. Istotne jest więc regularne oznaczanie poziomu glukozy we krwi i obserwacja występowania poniższych objawów: silniejsze niż zwykle pragnienie; częstsze oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy; suchość lub świąd skóry; silniejsze niż zwykle uczucie zmęczenia; senność; niewyraźne widzenie; częste infekcje; wolniejsze gojenie się ran i istniejących owrzodzeń. Podwyższony poziom cukru we krwi wymaga leczenia. Utrzymywanie się takiego stanu przez dłuższy czas może spowodować inne problemy zdrowotne, takie jak uszkodzenie nerwów, naczyń krwionośnych czy choroby oczu, stóp, nerek. Może się również zwiększyć ryzyko zakażeń. Kwasica ketonowa w cukrzycy Kwasica ketonowa to poważne zaburzenie, które może pojawić się u chorych na cukrzycę szczególnie typu 1. Do kwasicy dochodzi, gdy brakuje insuliny. Organizm szuka innych źródeł energii. W celu uzyskania energii spalane są tłuszcze i tkanka mięśniowa. W tych warunkach powstają ciała ketonowe, które zakwaszają krew. Jednocześnie poziom glukozy we krwi jest wysoki. Zwiększenie ilości ciał ketonowych może doprowadzić do rozwoju kwasicy ketonowej. Nieleczona kwasica ketonowa może spowodować śpiączkę lub nawet śmierć.
Kontrola poziomu glukozy we krwi Jest wiele urządzeń służących do pomiaru poziomu cukru we krwi. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest umieszczenie niewielkiej kropli krwi na pasku testowym, który następnie wkłada się do glukometru i odczytuje wynik. Przed pierwszym użyciem zapoznaj się dokładnie ze swoim glukometrem, bo w niektórych najpierw wkłada się pasek testowy, nakłada kroplę krwi i dopiero uruchamia, a w innych najpierw uruchamia się aparat, a potem wkłada pasek. Lekarz lub pielęgniarka nauczą Cię, jak wykonywać taki test. Zwykle pomiar trwa niecałą minutę. Monitorowanie poziomu glukozy we krwi Lekarz lub pielęgniarka pomogą Tobie ustalić, kiedy i jak często należy wykonywać pomiary. Wyniki należy zapisywać w dzienniczku samokontroli tak, aby lekarz mógł ocenić stopień wyrównania cukrzycy. W dzienniczku należy wpisywać: wyniki pomiarów glukozy; godziny pomiarów; dawki i godziny przyjmowania doustnych leków przeciwcukrzycowych lub insuliny. Należy także notować wszelkie istotne uwagi, takie jak rodzaj aktywności fizycznej, skład posiłków i to, czy pacjent odczuwał po nich objawy hipoglikemii. Takie informacje pomogą lekarzowi stwierdzić, czy w ciągu jednego dnia lub tygodnia wahania poziomu glukozy we krwi cechuje jakiś charakterystyczny schemat. W razie konieczności zebrane informacje umożliwią lekarzowi dostosować leczenie.
Co można zrobić w przypadku stwierdzenia hiperglikemii Jeśli poziom glukozy we krwi jest wysoki, należy możliwie najszybciej powrócić do właściwego planu leczenia cukrzycy. To najlepsza metoda postępowania w hiperglikemii. Należy: przyjmować leki przeciwcukrzycowe lub insulinę we właściwych dawkach i w odpowiednim czasie; jeść posiłki w odpowiednich ilościach i o właściwych porach; pić dużo wody; często sprawdzać poziom glukozy we krwi i notować wyniki w dzienniczku samokontroli; prowadzić aktywny tryb życia i regularnie ćwiczyć. Jeśli ścisłe przestrzeganie planu leczenia cukrzycy nie spowoduje obniżenia poziomu cukru we krwi, mogą być konieczne inne działania. Porozmawiaj o tym z lekarzem lub pielęgniarką. Być może potrzebna będzie zmiana leków, insuliny lub ich dawek, intensyfikacja wysiłku fizycznego lub przygotowanie dokładniejszego planu posiłków. Pamiętaj, że przestrzeganie zaleceń lekarza i pielęgniarki pomoże Ci w uzyskaniu lepszych, długotrwałych wyników leczenia, co poprawi Twoje samopoczucie. Zweryfikowano przez dr n. med. Aleksandrę Szymborską-Kajanek Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Schorzeń Kardiometabolicznych SUM w Zabrzu. Informacje zawarte w niniejszej broszurze nie stanowią porady lekarskiej, która może być udzielona wyłącznie przez lekarza. Eli Lilly nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody związane z wykorzystaniem informacji zawartych w broszurze jako porady lekarskiej.
PLDBT00909/12/2014 Eli Lilly Polska Sp. z o.o. ul. Żwirki i Wigury 18 A 02-092 Warszawa Tel.: +48 22 440 33 00 Fax: +48 22 440 35 50