SAMOKONTROLA CUKRZYCY

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "SAMOKONTROLA CUKRZYCY"

Szymon Komorowski
9 lat temu
Przeglądów:

1 SAMOKONTROLA CUKRZYCY Alicja Szewczyk Klinika Endokrynologii i Diabetologii Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka Polska Federacja Edukacji w Diabetologii Uniwersytet Zdrowia 2015r.

6 Problem 1 Jak rozpoznać cukrzycę 1. Diagnostyki cukrzycy nie można ograniczać do wykonania cukru w moczu. 2. Bardzo niewielu pacjentów wymaga testu tolerancji glukozy. 3. Glikemię oznacza się metodami laboratoryjnymi, a nie za pomocą testów paskowych

8 Zachorowałem/zachorowałam na cukrzycę Co teraz?

9 Uczucia negatywne

10 Problem 2 Postępowanie początkowe krok po kroku 1. Czy skierowanie pacjenta do szpitala? 2. Czy należy podjąć leczenie, a jeśli tak, to jakie? 3. Z którym typem cukrzycy najprawdopodobniej mamy do czynienia?

11 Problem 3 Przygotowanie programu edukacji pacjentów 1. Zestaw informacji dla pacjentów leczonych insuliną 2. Zestaw informacji dla pacjentów leczonych lekami doustnymi

13 Problem 4 Odżywianie w cukrzycy 1. Cele odżywiania 2. Kontrola masy ciała 3.Przekąski 4.Alkohol 5.Słodziki

15 Problem 5 Samokontrola glikemii

17 Monitorowanie glikemii dlaczego jest ważne? Wg. Zaleceń PTD 2014r. Bieżące monitorowanie i retrospektywna ocena glikemii są integralną częścią poprawnego leczenia cukrzycy. Właściwe prowadzenie samokontroli glikemii wymaga systematycznej edukacji pacjenta w tym zakresie, ze szczególnym uwzględnieniem kontroli umiejętności posługiwania się glukometrem oraz interpretacji wyników samokontroli, czyli wykorzystywania ich do codziennej modyfikacji diety, wysiłku fizycznego i dawki stosowanych leków. Drugim niezbędnym elementem monitorowania leczenia cukrzycy jest regularne oznaczanie HbA1c.

Właściwe prowadzenie samokontroli glikemii wymaga systematycznej edukacji pacjenta w tym zakresie, ze szczególnym uwzględnieniem kontroli

18 HbA1c JEST FUNKCJĄ FPG GLIKEMII NA CZCZO PMG POPOSIŁKOWYCH WZROSTÓW GLIKEMII

19 Glikacja białek hemoglobina glikowana Hemoglobina glikowana (HbA1c): Stałe połączenie hemoglobiny z glukozą Im wyższa HbA1c tym wyższe średnie stężenie glukozy we krwi HbA1c mg/dl

glukozą Im wyższa HbA1c tym wyższe średnie stężenie

20 Jaka jest zalecana częstość samokontroli glikemii u pacjentów z cukrzycą? Zalecana częstość samokontroli glikemii: Chorzy na cukrzycę leczeni zgodnie z algorytmem wielokrotnych wstrzyknięć insuliny wielokrotne pomiary glikemii w ciągu doby według zasad leczenia oraz potrzeb chorego Chorzy leczeni wyłącznie dietą 1 raz w miesiącu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz raz w tygodniu o różnych porach dnia Chorzy stosujący doustne leki przeciwcukrzycowe i / lub analogi GLP 1 raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) codziennie 1 badanie o różnych porach dnia Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni stałymi dawkami insuliny codziennie 1-2 pomiary glikemii, dodatkowo 1 raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz 1 raz w miesiącu pełny profil glikemii

potrzeb chorego Chorzy leczeni wyłącznie dietą 1 raz w miesiącu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz raz w tygodniu o różnych porach dnia Chorzy stosujący doustne leki

21 Jak ocenić poprawność i skuteczność samokontroli glikemii? W celu prawidłowego prowadzenia samokontroli glikemii chorego należy przeszkolić: w zakresie obsługi glukometru interpretacji wyników i dalszego postępowania Do samokontroli glikemii zaleca się używanie glukometrów przedstawiających jako wynik badania stężenie glukozy w osoczu krwi, których deklarowany błąd oznaczenia nie przekracza 15% dla stężeń glukozy 100 mg/dl (5,6 mmol/l) i 15 mg/dl (0,8 mmol/l) w przypadku stężeń glukozy < 100 mg/dl (5,6 mmol/l). U pacjentów wykonujących 4 pomiary dziennie może być pomocna analiza wyników za pomocą programu komputerowego. Kontrola glukometrów wraz z oceną poprawności posługiwania się nimi powinna być przeprowadzana w przypadku podejrzenia nieprawidłowości oraz przynajmniej raz w roku, w placówce, w której chory jest leczony ambulatoryjnie.

22 Problem 6 Leczenie insuliną 1.Rodzaj insuliny 2. Sprzęt do wstrzykiwania insuliny 3.Technika wstrzyknięć 4. Rotacja miejsc wstrzyknięć

23 Wiedza na temat wymiarów anatomicznych skóry i tkanki podskórnej ma duże znaczenie dla optymalnej terapii wymagającej wstrzyknięć

24 Problem 7 Wysiłek fizyczny

26 Działanie wysiłku fizycznego Długotrwały wysiłek powoduje mniejsze zapotrzebowanie na insulinę ryzyko hipoglikemii Konieczny pomiar cukru przed w trakcie i po wysiłku Dodatkowy posiłek węglowodany

27 Kiedy nie ćwiczyć Jeżeli stężenie glukozy we krwi jest wysokie nie powinno się ćwiczyć Konieczna dodatkowa dawka insuliny Mięśnie nie spalą glukozy bez insuliny, zmusza się je do pracy na głodzie Optymalne stężenie glukozy przed wysiłkiem to mg/dl

29 Problem 8 Hipoglikemia

30 Niedocukrzenie (hipoglikemia) Każdy poziom cukru we krwi poniżej 70mg/dl wymaga podania dodatkowej porcji glukozy Przyczyny niedocukrzenia Za mało jedzenia (zapomniany posiłek) Za dużo insuliny (pomylona dawka) Wysiłek fizyczny Alkohol

31 Ciężkie niedocukrzenie - postępowanie Nie zostawiaj nieprzytomnego Nic nie podawaj doustnie NIC DOUSTNIE. Ułóż w pozycji bezpiecznej na boku Zmierz cukier glukometrem Zrób domięśniowo zastrzyk GlukaGenHypokit Wezwij POGOTOWIE RATUNKOWE przód tył

32 Zastrzyk Glucagen HypoKit Zdejmij pomarańczową nakrętkę z buteleczki Wbij w korek igłę i wpuść płyn ze strzykawki do buteleczki Wymieszaj zawartość Wykonaj zastrzyk: wbij igłę w w mięsień i naciśnij tłok strzykawki Odciągnij tłoczek i wprowadź płyn z buteleczki do strzykawki

33 Wpływ alkoholu Detoksykacja alkoholu następuje w wątrobie Wątroba przestaje uwalniać do krwi glukozę Zagraża hipoglikemia Hipoglikemia może wystąpić wiele godzin po spożyciu alkoholu

34 Problem 9 Hiperglikemia

35 Pomiar glukozy i acetonu w moczu Badanie moczu paskami KetoDiastix: Glukozę i aceton w moczu oznaczamy: podczas ostrego stanu chorobowego gdy stężenie glukozy we krwi przez kilka godzin jest wyższe niż mg% gdy występują objawy niedoboru insuliny: nudności, wymioty, bóle brzucha regularnie w czasie ciąży glukoza ketony 0 0 prawidłowy 0 Za dużo glukozywymagana większa ilość insuliny interpretacja wyniku + Za mało insulinykwasica ketonowa + Za mało jedzeniaketony głodowe

36 Oznaczanie ciał ketonowych we krwi Zamiast pomiaru acetonu w moczu można wykonać pomiar poziomu ciał ketonowych we krwi przy użyciu glukometru Zalety pomiaru ciał ketonowych we krwi: Informacja na temat aktualnego stanu zdrowia ciała ketonowe najpierw pojawiają się we krwi, dopiero później w moczu Wynik pomiaru ciał ketonowych we krwi to dokładny wynik ilościowy (pomiar wykonany przy użyciu pasków testowych do badania moczu to badanie jakościowe, określające orientacyjny poziom ciał ketonowych w moczu) Technika wykonania pomiaru poziomu ciał ketonowych jest taka sama, jak w przypadku pomiaru stężenia glukozy

37 Problem 10 Cukrzyca u dzieci

39 Problem 11 Cukrzyca u osób starszych

40 Problem 12 Ciąża i cukrzyca

42 Problem 13 Podróż

43 Problem 15 Zagadnienia socjalne 1. Prowadzenie samochodu 2. Praca zawodowa

44 Problem 14 Choroby towarzyszące 1.Nadciśnienie Jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia?

45 Problem 15 Higiena ciała

46 Planowanie z perspektywy Pacjenta

47 Otoczenie i podejście zachęcają do działania i interakcji Otoczenie fizyczne, które jest bezpieczne i przyjemne Ciepły, daleki od szpitalnego wystrój wnętrza Tabliczki z imionami, osobisty kontakt Nauczanie na podstawie danych chorobowych pacjenta oraz jego wyników laboratoryjnych Małe grupy proporcja edukator/pacjent nie większa niż 1:5 przy sprawdzaniu postępów, 1:10 podczas szkoleń To jest zabawa wykorzystujemy humor, mity*, rekwizyty

48 HbA1c = Narzędzie odkrywania: 8,3 Namów pacjenta, żeby poszukał związków takich jak poziom cukru we krwi w następstwie danego posiłku, rodzaju jedzenia C u k ie r n a c z c zo śniadanie PO PRZED 2 tosty 0,25 l 130 soku pom g węglow. 110 Płatki 145 mleko/ 320 sok pom. 100 g węglow. 180 Jajko tosty g węglow. 286 Obiad Namów pacjenta, aby szukał pewnych schematów: wzrosty czy spadki o danych godzinach PO PRZED Kolacja PO PRZED Notatki Namów pacjenta, aby wyliczał średni poziom cukru we krwi o danej godzinie w ciągu dnia, żeby zobaczyć tendencję poprawy 03:00

49 Praca z wynikami pacjenta Pozwala na nawiązanie osobistego kontaktu koniecznego do zaangażowania pacjentów Nadaje teoretycznym informacjom praktycznego i namacalnego znaczenia Skupia uwagę na kluczowych drogowskazach leczenia cukrzycy Interpretacji wyników testów laboratoryjnych Zapisach spożywanych posiłków i poziomu glikemii

50 Uczucia pozytywne

51 Aby pacjent miał wybór musi mieć dostarczoną informację

53 Zatem: Mamy różnych pacjentów i różne style życia

55 O powodzeniu terapii decydują następujące czynniki: oddziaływanie zespołowe przygotowanie zespołu spójność przekazywanych informacji dostosowanie edukacji do potrzeb pacjenta zachowanie ciągłości opieki

56 Zalecenia PFED i Zalecenia PTD

57 Podstawy prawne kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych

62 Nadzieja jest jak cukier w herbacie. Jeżeli nawet jest jej mało to i tak wszystko osłodzi. " Kathleen Norris

63 Kiedy nie możesz już niczego zmienić w swoim życiu, spróbuj zmienić swój poziom cukru we krwi. Deirde

65 Samokontrola glikemii 1. Czy wartość glikemi na czczo dobrze charakteryzuje stopień wyrównania cukrzycy? 2. Czy poziom HBA1c we krwi koreluje ze średnią glikemią przez poprzedzające 60 dni, czyli czas półtrwania krwinki czerwonej?

Podobne dokumenty

PROGRAM EDUKACJI PACJENTA Z CUKRZYCĄ W ZAKRESIE PROFILAKTYKI HIPOGLIKEMII WAŻNYM ELEMENTEM TERAPII

PROGRAM EDUKACJI PACJENTA Z CUKRZYCĄ W ZAKRESIE PROFILAKTYKI HIPOGLIKEMII WAŻNYM ELEMENTEM TERAPII Alicja Szewczyk Polska Federacja Edukacji w Diabetologii Cukrzyca Glukometr Wstrzykiwacz Insulina Niedocukrzenie