Spotkanie informacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach PO KL Konkurs zamknięty nr 11/POKL/9.5/2009 Agata Kensy Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie Wydział Rozwoju Kształcenia i Kompetencji
Polityka równości szans ramy prawne Traktat Amsterdamski Art. 2 Zadaniem Wspólnoty jest ( ) popieranie równości mężczyzn i kobiet. Art. 3 We wszystkich działaniach Wspólnota zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet. Art. 13 Rada ( ) może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Art. 141 W celu zapewnienia pełnej równości między mężczyznami i kobietami w życiu zawodowym zasada równości traktowania nie stanowi przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu lub przyjmowaniu środków przewidujących specyficzne korzyści, zmierzające do ułatwienia wykonywania działalności zawodowej przez osoby płci niedostatecznie reprezentowanej bądź zapobiegania niekorzystnym sytuacjom w karierze zawodowej i ich kompensowania. 2
Polityka równości szans - ramy prawne Rozporządzenie 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 roku Art. 3 Zakres pomocy ( ) EFS wspiera działania w państwach członkowskich objęte wymienionymi poniżej priorytetami: ( ) promowanie włączania do głównego nurtu polityki oraz podejmowania konkretnych działań mających na celu poprawę dostępu do zatrudnienia, zwiększanie trwałego uczestnictwa kobiet w zatrudnieniu i rozwoju ich kariery oraz zmniejszenie segregacji ze względu na płeć na rynku pracy, w tym poprzez oddziaływanie na bezpośrednie i pośrednie przyczyny różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn. 3
Polityka równości szans - ramy prawne Rozporządzenie 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 roku Art. 6 Równość płci i równość szans Państwa członkowskie zapewniają włączenie do programów operacyjnych opisu sposobu, w jaki równość płci i równość szans są wspierane w ramach przygotowywania, realizacji, monitorowania i oceny programów operacyjnych. Państwa członkowskie wspierają zrównoważony udział kobiet i mężczyzn w zarządzaniu programami operacyjnymi i w ich realizacji na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym 4
Polityka równości szans - ramy wykonawcze Dokument Komisji Europejskiej DG EMPL A1 D/(2006) ESF (2007 2013) wspiera równość płci Zgodnie z polityką UE, zasada równości szans kobiet i mężczyzn powinna być realizowana poprzez jednoczesne stosowanie dwóch wspierających się polityk: polityki równości płci (gender mainstreaming) przyjętej jako narzędzie włączania kwestii związanych z płcią kulturową do każdego etapu tworzenia, planowania, wdrażania i ewaluacji programów oraz konkretnych działań (specific actions) np. w legislacji i finansowaniu programów. 5
Gender mainstreaming Komunikat Komisji Europejskiej, 21/02/1996 Gender mainstreaming - świadome, systematyczne włączanie problematyki płci do głównego nurtu każdej polityki na wszystkich jej etapach, tj. podczas planowania, realizacji i ewaluacji. 6
Cele strategiczne równości płci: Równa niezależność ekonomiczna kobiet i mężczyzn, Godzenie życia zawodowego i prywatnego, Równy udział w podejmowaniu decyzji, Eliminacja przemocy ze względu na pleć, Eliminacja stereotypów płci.
Bariery równości Segregacja pozioma i pionowa rynku pracy, Różnice w płacach kobiet i mężczyzn, Mała dostępność elastycznych rozwiązań czasu pracy, Niski udział mężczyzn w wypełnianiu obowiązków rodzinnych, Niski udział kobiet w procesach podejmowania decyzji, Przemoc ze względu na płeć, Niewystarczający system opieki przedszkolnej, Stereotypy płci we wszystkich obszarach, Dyskryminacja wielokrotna.
Mity polityki równości płci: Mit 1 Polityka równości ma doprowadzić do tego, żeby kobiety i mężczyźni stali się tacy sami. Mit 2 Polityka równości płci oznacza, że należy zawsze zachowywać parytet 50/50. Mit 3 Polityka równości płci jest dla kobiet, robiona przez kobiety (a właściwie feministki) i dyskryminuje mężczyzn. 9
Równość płci stan, w którym kobietom i mężczyznom przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki oraz gdy mają oni równy dostęp do zasobów (środki finansowe, szanse rozwoju), z których mogliby korzystać. możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń stereotypów płci. 10
Ocena zgodności projektu z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn Zgodność projektu z polityką równości szans (w tym równości płci) jest jednym z kryteriów horyzontalnych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (jako zgodność z właściwymi politykami i zasadami rozwoju, obok koncepcji zrównoważonego rozwoju). Kryteria horyzontalne to również: zgodność z prawodawstwem krajowym oraz Szczegółowym opisem priorytetów PO KL. Wnioski niespełniające któregokolwiek z kryteriów horyzontalnych są odrzucane na etapie oceny merytorycznej. Projekt jest zgodny z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn w przypadku spełnienia standardu minimum, wskazanego w Karcie oceny merytorycznej stanowiącej załącznik do dokumentacji konkursowej. 11
Standard minimum Wniosku PO KL 1. Czy uzasadnienie potrzeby realizacji projektu zawiera analizę sytuacji K i M, która wskazuje na nierówności ze względu na płeć? (pkt. 3.1 wniosku). 2. Czy analiza sytuacji K i M zawarta w uzasadnieniu potrzeby realizacji projektu zawiera dane ilościowe, które wskazują na brak istniejących nierówności w obszarze problemowym projektu? (pkt. 3.1 wniosku). 3. Dane w podziale na płeć użyte w uzasadnieniu potrzeby realizacji projektu dotyczą zasięgu i obszaru interwencji projektu (pkt. 3.1 wniosku). 4. Rozwiązanie planowane do wypracowania i działania podejmowane w projekcie odpowiadają na nierówności lub bariery ze względu na płeć, istniejące w obszarze problemowym projektu lub różnicują działania (formy wsparcia) dla K i M przyczyniając się do zmniejszenia istniejących nierówności w obszarze projektu (pkt. 3.2 i 3.3 wniosku) 12
Standard minimum Wniosku PO KL 5. Rezultaty są podane w podziale na płeć i wynikają z uzasadnienia potrzeby realizacji projektu. Rezultaty wskazują jak projekt wpłynie na sytuację K i M w obszarze projektu (pkt. 3.4 wniosku) 6. Projekt przewiduje równościowy sposób zarządzania projektem (pkt. 3.5 wniosku) 13
Wyjątki od stosowania Standardu minimum Wyjątki stanowią projekty o ograniczonej rekrutacji, która wynika z: Profilu działalności projektodawcy (ograniczenia statutowe), Realizacji działań pozytywnych (działania te pozwolą wpłynąć na niekorzystną sytuację danej płci w konkretnym obszarze, a tym samym wyrównanie jej szans społecznych i zawodowych), Zakresu realizacji projektu (np. na terenie zakładu karnego, szkolenia skierowane do pracowników jednego urzędu lub firmy, pracowników linii produkcyjnej w zakładzie itp.). 14
Standard minimum zostaje spełniony w przypadku uzyskania 2 pozytywnych odpowiedzi 15
Przykłady zastosowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn w projektach w ramach Działania 9.5 POKL Ze względu na charakter działania oddolne inicjatywy edukacyjne (polegające na włączeniu przedstawicielek i przedstawicieli społeczności lokalnej z obszarów wiejskich zarówno na etapie planowania jak i realizacji projektu) zasadne jest, żeby w przygotowanie jak i realizację projektu włączać kobiety i mężczyzn, uwzględniać perspektywę płci przy formułowaniu celu głównego i celów szczegółowych, określaniu zakładanych rezultatów oraz planowaniu działań, które mają prowadzić do ich osiągnięcia. W projektach należy wykorzystać wiedzę dotyczącą sytuacji K i M w małych, lokalnych społecznościach. Z poziomu środowiska beneficjentów łatwiej dostrzec, zdiagnozować i zdefiniować istniejące problemy edukacyjne w odniesieniu do płci i dostosować precyzyjnie działania do potrzeb. Informacje pochodzące od lokalnych środowisk i organizacji często lepiej oddają specyfikę istniejących problemów niż oficjalne statystyki i analizy. 16
Przykłady zastosowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn w projektach w ramach Działania 9.5 POKL c. d. W przypadku projektów partnerskich zasadnym jest włączenie do partnerstwa organizacji lokalnych reprezentujących różne grupy (np. stowarzyszenia kobiet, organizacje emerytów, samorządy uczniowskie, stowarzyszenia osób niepełnosprawnych) lub działające na ich rzecz. Jeżeli nie działamy w partnerstwie i zaproszenie dodatkowych organizacji jest niemożliwe, należy przynajmniej skonsultować projekt z osobami lub instytucjami posiadającymi doświadczenie w pracy z danymi grupami i wziąć ich zdanie pod uwagę. Planując działania projektowe należy przeanalizować bariery w dostępie do edukacji K i M mieszkających na obszarach wiejskich w odniesieniu do konkretnego obszaru, który zostanie objęty wsparciem (bariery wynikające z pełnienia ról w rodzinie, ze stereotypów, a także np. z braku dostępności ośrodków edukacyjnych czy utrudnień w transporcie do takich miejsc). W przypadku zidentyfikowania barier należy podjąć działania prowadzące do ich wyeliminowania. Planując działania na obszarach wiejskich należy zwrócić szczególną uwagę na zjawisko dyskryminacji wielokrotnej i poznać sytuację oraz potrzeby edukacyjne grup wykluczonych z powodu większej liczby przesłanek np. z powodu płci i wieku lub płci i stopnia niepełnosprawności. 17
Przykłady zastosowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn w projektach w ramach Działania 9.5 POKL c. d. Działania informacyjne i promocyjne Komunikacja dotycząca projektu powinna uwzględniać fakt istnienia kobiet i mężczyzn, a więc zakładać stosowanie języka wrażliwego na płeć (np. żeńskie końcówki w nazwie zawodów). Należy także pamiętać o przekazach obrazkowych (np. zdjęcia do publikacji, grafika ulotek, plakatów itp.) i zapewnić, że np. zdjęcia używane w naszym projekcie przełamują stereotypy na temat kobiet i mężczyzn, na temat osób starszych (np. publikujemy zdjęcia dziadka uczącego wnuczkę obsługi komputera), a także odzwierciedlają zróżnicowanie i cechy grupy, do której nasz przekaz adresujemy (np. zróżnicowanie pod względem wieku czy stopnia sprawności). W materiałach projektowych warto powoływać się na przykłady przełamujące stereotypy (np. kobieta zakładająca firmę budowlaną) oraz pamiętać o wadze ról modelowych (np. starsza kobieta jako coach dla młodszych kobiet). Przy tworzeniu wszystkich materiałów informacyjnych warto dokładnie przemyśleć najlepszy sposób dotarcia do danej grupy (strona internetowa czy ogłoszenie w lokalnej gazecie, ulotka rozdawana w supermarkecie czy spotkanie w parafii/szkole/ośrodku pomocy społecznej). Z drugiej strony należy zapewnić, że dostęp do informacji o naszych działaniach jest najszerszy i nikt nie został z niej automatycznie wykluczony (np. na stronie internetowej warto wprowadzić ułatwienia dla osób z niepełnosprawnością wzroku). 18
Przykłady zastosowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn w projektach w ramach Działania 9.5 POKL c. d. Równościowe zarządzanie projektem: Umożliwienie / ułatwienie godzenia życia zawodowego z rodzinnym pracownic i pracowników np. poprzez wprowadzenie elastycznego czasu pracy, tworzenie przedszkoli/ punktów opieki przedszkolnej przy miejscu pracy, Dobór kadry zapewniający różnorodność zespołu projektowego, W przypadku projektów realizowanych w partnerstwie zapewnienie równego udziału przedstawicieli obydwu płci, różnych grup społecznych, w gremium decyzyjnym / Grupie Sterującej / Radzie Partnerstwa, Zastosowanie zasady empowermentu włączenie przedstawicielek i przedstawicieli grupy docelowej w planowanie, realizację, ewaluację projektu, podejmowanie decyzji w projekcie, Organizacja szkoleń z zakresu gender mainstreamingu (planowania i realizacji działań projektowych w taki sposób, aby odpowiadały na odmienne potrzeby kobiet i mężczyzn / dziewczynek i chłopców, po to, by kobiety i mężczyźni /dziewczynki i chłopcy odnosili z nich równe korzyści) dla przedstawicielek i przedstawicieli zespołu projektowego. 19
Więcej o równości płci Podręcznik przygotowania wniosków w ramach PO KL Instrukcja do Standardu minimum; Podręcznik Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki; Agenda działań na rzecz równości szans kobiet i mężczyzn w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, maj 2009; Program Operacyjny Kapitał Ludzki Jak przygotować projekty równościowe i na rzecz kobiet Komponent regionalny 2008; Podręcznik Polityka równości płci w praktyce dostępny na stronie: www.equal.org.pl / dokumenty / poradniki; Polityka równości płci Przewodnik IW EQUAL. 20
Informacje na temat równości szans kobiet i mężczyzn w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki można również uzyskać pod adresem: rownoscplci@mrr.gov.pl
Spotkanie informacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dziękuję za uwagę