Nauka Doradztwu Rolniczemu 3.10.2018, Radzików Odmiany kukurydzy z Polskich hodowli Mgr inż. Monika Żurek, dr inż. Roman Warzecha IHAR-PIB Radzików
Czynniki wpływające na plon kukurydzy.. 35-40% Zabiegi uprawowe 27-30% Warunki klimatyczne (termin siewu; zbioru; przebieg pogody) 19-30% Wybór odmiany
Postęp odmianowy Postęp hodowlany Efekt rodzimej hodowli Postęp biologiczny Efekt rodzimej hodowli + wpływ stosowania odmian zagranicznych [Krzymuski 1991] Rejestracja odmiany Reprodukcja nasion Produkcja rolnicza
Znaczenie postępu odmianowego A- wzrost nakładów na nawozy, środki ochrony roślin B- ulepszenie odmian C- ciągły dopływ ulepszeń
Postęp hodowlany w praktyce: Porównanie plonowania odmian populacyjnych i mieszańcowych (F1) kukurydzy (Radzików, 2013) Odmiana Odmiany populacyjne plon brutto [t/ ha] SM [%] Plon (15%H 2 O) [ t/ha] Dar Północy 4,19 79,49 3,92 Wawrzeńczycka 8,03 75,23 7,10 Wielkopolanka 5,90 74,99 5,21 Odmiany mieszańcowe Jawor 12,44 74,44 10,89 Lokata 12,30 74,96 10,83 Prosna 12,65 72,45 10,79
Postęp hodowlany w praktyce: Porównanie odporności na głownię i omacnicę odmian populacyjnych i mieszańcowych (F1) kukurydzy (Radzików, 2013) Odmiana Wysokość roślin średnia (od-do)[cm] Wysokość położenia kolby [cm] Odmiany populacyjne Porażenie kolb głownią [%] Uszkodzenia kolb przez omacnicę [%] Wawrzeńczycka 196,4 (168-207) 85,0 (66-108) 3,5 4,5 Wielkopolanka 207,2 (197-227) 72,4 (60-80) 5,2 13,4 Dar Północy 169,5 (136-199) 65,1 (50-83) 2,4 16,4 Odmiany mieszańcowe Jawor 255 (250-260) 110,0 (100-125) 1,1 6,9 Lokata 265 (260-270) 107,0 (100-110) 2,6 7,1 Prosna 275 (270-280) 111,7 (105-120) 3,8 7,4
Efekt heterozji występuje wyłącznie w pokoleniu F1. W kolejnych pokoleniach występuje segregacja cech, która powoduje gwałtowny spadek plonów. Z tego powodu nasiona F1 nie mogą być przedmiotem dalszej reprodukcji. 100 90 80 70 60 67 % 52,3 % Plon ogólny % Plon kolb % 50 40 30 20 10 0 SAN - F1 SAN - F2 J. Rogacki, 2006
Główne kierunki uprawy kukurydzy Uprawa na ziarno plon ziarna przy 15% zawartości wody wilgotność ziarna w czasie zbioru w % procent roślin stojących (wyleganie) wczesny wigor (skala 9 ) fuzarioza łodyg (Fusarium sp.) w % udział ziarna w masie kolb w % Uprawa na kiszonkę całkowity plon suchej masy łodyg liści i kolb, dt z ha udział kolb w plonie całkowitym suchej masy w % zawartość suchej masy w czasie zbioru w %, w całych roślinach i w kolbach utrzymanie zieloności roślin, stay green, w okresie dojrzewania (skala 9 o ) wczesny wigor (skala 9 o ) Wysoka strawność wegetatywnych części roślin
Dynamika powierzchni zasiewów kukurydzy w Polsce Powierzchnia uprawy kukurydzy w Polsce 678 670 600 600 544 541 555 530 550 412 410 395 426 319 290 349 309 323 298 133 154 146 152 163 196 48 69 85 1995 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2015 2016 2017
Hodowla odmian mieszańcowych kukurydzy w Polsce rok 1953 rok 1956 rok 1957 rok 1967 rok 1977 rok 1990 pierwsze zapylenia wsobne skoncentrowanie prac nad hodowlą kukurydzy w 2 ośrodkach: Smolice i Kobierzyce rejestracja mieszańca odmianowego Wiel-Wi rejestracja pierwszej odm. mieszańcowej DC rejestracja pierwszej odm. mieszańcowej TC rejestracja pierwszych odm. mieszańcowych SC.
Odmiany kukurydzy w Krajowym Rejestrze Odmian Roślin Rolniczych (1.10.2018) 201 odmian 151 odmian hodowli zagranicznych (75%) 50 odmian polskiej hodowli (25%): - 4 odmiany Małopolskiej Hodowli Roślin - 46 odmian Hodowli Roślin Smolice
Odmiany polskich firm hodowlanych w KR.. Odmiana Rok rejestracji FAO Typ Przeznaczenie Odmiana Rok rejestracji FAO Typ Przeznaczenie Nimba 1996 260 TC K Rosomak 2013 270 S.C. Z Wilga 1998 190 TC Z Kosynier 2013 230 TC Z Wiarus 1999 220 TC Z Konkurent 2013 240 TC Z Prosna 1999 230 TC Z Kosmal 2013 260 TC K San 1999 240 TC ZK Tonacja 2014 230 TC Z Reduta 2000 230 TC Z Legion 2014 270 TC K Glejt 2001 230 TC Z Juhas 2015 240 S.C. K Blask 2002 250 S.C. Z Podlasiak 2015 260 S.C. K KOSMO230 2003 240 TC K Kanonier 2015 240 TC Z KB1903 2005 190 S.C. Z Opcja 2015 240 TC Z Bosman 2005 260 S.C. Z Bogoria 2015 260 TC K Opoka 2006 240 TC K Koneser 2015 260 TC K KB2704 2006 280 TC K SM Ameca 2016 260 S.C. K Bejm 2008 230 S.C. Z SM Jubilat 2016 230-240 S.C. Z Dumka 2008 230 TC Z SM Zawisza 2016 240-250 S.C. K Jawor 2009 230 TC Z SM Finezja 2016 240 TC K Kresowiak 2009 240 TC K SM Hetman 2016 240 TC Z Smolik 2010 220 TC Z SM Hubal 2016 240 TC Z Smolitop 2010 230 TC Z SM Popis 2016 270 TC K Vitras 2010 250 TC K SM Prezent 2016 240-250 TC K Rywal 2011 210 TC Z Fortop 2017 230 TC K Lokata 2011 220 TC Z SM Kurant 2017 250 TC K Smolan 2011 230 TC Z SM Furman 2017 260 TC K Ułan 2011 270 TC K SM Pokusa 2018 230 TC ZK Kadryl 2012 280 TC K SM Polonez 2018 220-230 TC Z
Podział odmian kukurydzy w KR pod firmy hodowlanej Firma Liczba odmian Hodowla Roślin Smolice 46 Małopolska Hodowla Roślin 4 KWS Saat AG 32 Euralis Semences 29 Saatbau Linz 19 Syngenta 17 Limagrain 13 Pioneer 11 Maisadour Semences 7 Monsanto 5 Dow AgroScience 5 RAGT 2n 4 Freiherr von Moreau 2 Caussade Semences 2 FarmSaat AG 2 CEZEA 1 Maize Research Institute 1 AIC Seeds 1 Razem 201
Odmiany kukurydzy w Krajowym Rejestrze (stan na 1.10.2018) - podział na typy użytkowe Typ użytkowy Odmiany Zagraniczne Krajowe Ogółem Ziarnowe (Z) 96 26 122 Kiszonkowe (K) 42 22 64 Ogólnoużytkowe (z+k) 13 2 15 151 (75%) 50 (25%) 201
Podział odmian kukurydzy w KR pod względem wczesności Typ Liczba FAO Liczba odmian w tym PL 190 2 2 200 5 0 wczesne 210 5 1 220 15 4 230 36 13 Razem 63 (31,3%) 20 średnio 240 61 13 wczesne 250 35 3 Razem 96 (47,8%) 16 260 28 8 średniopóźne 270 8 4 280 6 2 290 0 0 Razem 42 (20,9%) 14
Podział odmian kukurydzy w KR pod względem roku rejestracji Rok rejestracji Liczba odmian w tym PL Rok rejestracji Liczba odmian w tym PL 1993 1 0 2006 3 2 1996 2 1 2007 4 0 1997 1 0 2008 10 2 1998 1 1 2009 10 2 1999 4 3 2010 8 3 2000 1 1 2011 11 4 2001 2 1 2012 13 1 2002 2 1 2013 12 4 2003 4 1 2014 15 2 2004 1 0 2015 20 6 2005 4 2 2016 27 8 2010 < 33 odmiany polskie w KR 2017 24 3 2018 23 2 Ok.76%
Podział odmian kukurydzy w KR pod względem typu hodowlanego mieszańca Typ Formuła Liczba odmian % w tym PL SC - pojedynczy A x B 123 61,2 10 TC - trójliniowy (AxB) x C 78 38,8 40 DC - podwójny (AxB) x (CxD) 0 0 0 Razem 201 100 50
Potencjał odmian kukurydzy polskiej hodowli
Potencjał polskich odmian kukurydzy. Wyniki doświadczeń PDO kiszonka 2015 Odmiana Plon ogólny suchej masy dt/ha PDO 2015 kiszonka średnia % wzorca średnia Plon suchej masy kolb dt/ha Grupa 3 - średniopóźne udział w plonie ogólnym s.m Zawartość suchej masy w plonie ogólnym % średnia Wzorzec 179,5 100 93 51,7 37,7 Podlasiak 184,8 103 90,3 48,7 37,4 Bogoria 179,4 100 93,7 52,6 38,9 Indexx CCA 179,0 100 95,6 53,1 38,1 Koneser 178,4 99 92,3 51,4 37,8 DKC3623 176,2 98 93,2 53,0 36,4 CV 1,8 2,1 3,5 2,5 NIR dt/ha 9,34 5,64 NIR, % 5,2 6,1 1,96 1,41
Potencjał polskich odmian kukurydzy. Wyniki doświadczeń PDO kiszonka 2017 odmiany Plon ogólny suchej masy dt/ha Udział suchej masy kolb w plonie ogólnym s.m % Zawartość suchej masy w plonie ogólnym średnia % wzorca średnia % wzorca średnia % wzorca Grupa wczesna 198,5 100 53,7 100 34,1 100 1 LG31255 205,0 103 53,9 100 33,6 99 2 Fortop 202,3 102 50,4 94 33,1 97 3 Babexx CCA 201,3 101 55,1 103 34,5 101 4 Assano 200,3 101 53,6 100 33,9 99 5 SY Amboss CCA 191,2 96 55,9 104 34,7 102 6 ES Scorpion 190,8 96 53,2 99 34,7 102 Grupa średniowczesna wzorzec: 201,2 100 56,6 100 34,5 100 7 SM Kurant 213,6 106 51,9 92 32,4 94 8 Figaro 210,7 105 54,9 97 33,7 98 9 SY Kardona 207,3 103 55,6 98 34,2 99 10 Benedictio KWS 207,2 103 58,7 104 35,8 104 11 MAS 20S 204,4 102 53,4 94 33,4 97 12 Cyrano 203,3 101 55,8 99 34,5 100 13 Bilizi 202,8 101 56,1 99 33,6 97 14 Farmplus CCA 202,2 101 59,3 105 34,5 100 15 Kartagos 202,0 100 59,0 104 35,6 103 16 Volumixx CCA 201,2 100 54,6 97 34,1 99 17 Milosz 199,5 99 57,9 102 35,9 104 18 Farmezzo 198,5 99 57,8 102 35,7 103 19 Agro Polis 198,1 99 58,5 103 35,4 103 20 Arturo 197,5 98 57,6 102 34,3 100 21 Farmfire CCA 192,8 96 56,2 99 34,5 100 22 Chicago 190,1 95 57,9 102 35,2 102 23 Dynamite 189,2 94 56,7 100 34 99
46 odmian Hodowli Roślin Smolice= 33-35% krajowego rynku nasiennego Odmiany o największym udziale w reprodukcji: Rosomak Nimba Ułan Legion Kadryl SM Popis Konkurent Dumka Glejt San
Potencjał polskich odmian kukurydzy. Odmiany wyhodowane i dopasowane pod kątem potencjału plonowania oraz odporności na czynniki stresowe, do polskich warunków uprawy Odmiany cenowo dopasowane do budżetów polskich gospodarstw rolnych
Potencjał polskich odmian kukurydzy. Polska hodowla kukurydzy wybroniła się po akcesji Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, przed zalewem rynku odmianami zagranicznymi 11 odmian HR Smolice zarejestrowanych jest w Rosji, Ukrainie, Słowacji i Białorusi a 24 odmiany są w badaniach rejestrowych.
Dziękuję za uwagę