Katedra Teorii Zarządzania SGH rmrowka@sgh.waw.pl 11 Proces komunikowania się Komunikacja jednostronna Nadawca Szum Odbiorca Zakodowanie Przekaz kanałami Rozszyfrowanie Początek Treść Treść 22 1
Proces komunikowania się Komunikacja dwustronna Nadawca Szum Odbiorca Zakodowanie Przekaz kanałami Rozszyfrowanie Początek Treść Treść Rozszyfrowanie Przekaz kanałami Zakodowanie (Odbiorca) Szum (Nadawca) 33 Bariery skutecznej komunikacji Cechy nadawcy sprzeczne lub niespójne sygnały niewiarygodność w przedmiocie wiadomości Cechy odbiorcy brak nawyku słuchanias uprzedzenia w przedmiocie wiadomości Dynamika interpersonalna pomiędzy nadawcą i odbiorcą semantyka różnice statusu lub władzyw różnice percepcji Czynniki po stronie otoczenia szumy i przeciąż ążenia 44 2
Techniki poprawy skuteczności ci komunikacji Techniki dla nadawcy sprzęż ężenie zwrotne świadomość języka i znaczenia zachowanie wiarygodności wrażliwo liwość na potrzeby odbiorcy Techniki dla odbiorcy rozwijanie umiejętno tności słuchanias wrażliwo liwość na potrzeby nadawcy Techniki dla nadawcy i odbiorcy śledzenie losów w informacji regulacja przepływu informacji zrozumienie bogactwa różnych r środków w przekazu 55 Przed przygotowaniem wystąpienia KTO? - kim jesteś Ty - przemawiający DO KOGO? - do kogo się zwracasz DLACZEGO? - co zamierzasz osiągn gnąć CO? - co chcesz powiedzieć JAK? - jaką formę ma mieć wystąpienie KIEDY? - kiedy masz wystąpi pić 66 3
Struktura wypowiedzi wstęp rozwinięcie zakończenie Powiedz, co powiesz, powiedz to, powiedz, co powiedziałeś. 77 KTO? czyli kim jesteś występuj pując c w oczach słuchaczys zabierając c głos g często grasz rolę kogoś innego,, nakładasz adasz maskę często kogoś reprezentujesz i możesz nawet przedstawiać poglądy, z którymi się nie zgadzasz jeśli jesteś osobą publiczną,, będziesz b utożsamiany ze swoja organizacją 88 4
DO KOGO MOWISZ analiza audytorium wielkość audytorium trzeba dostosować siłę głosu, styl mówienia m i zachowania - im mniejsze grupa, tym kontakt z nią powinien być bardziej swobodny poziom reprezentowany przez słuchaczys - dostosuj wystąpienie do poziomu grupy jednorodność grupy - mów w tak, aby możliwie każdy znalazł dla siebie coś interesującego; wiek, płeć, p, status społeczny słuchaczy s - dostosuj do nich język, j argumentację,, sposób b zwracania się; ; inaczej mówi m się do studentów, inaczej do profesorów 99 DO KOGO MOWISZ analiza audytorium (c.d.) przekonania narodowe, religijne, polityczne - należy y uważać,, aby nieopatrznym słowem s nie rozdrażni nić audytorium - w większo kszości przypadków w prowadzi to do klęski! środowisko i zawody słuchaczys - uwaga na żargon (np. prawniczy); specyficzne skróty, symbole także e sposób b myślenia inżynier ynierów w jest inny, niż humanistów grupy interesów - należy y dostosować argumentację do publiczności, ci, nie drażni nić,, lecz łagodzić nastrój j słuchaczys - dobre przemówienie albo powinno być dostosowane do nastroju audytorium, albo musi ukształtowa tować go po myśli mówcym 10 5
W JAKIM CELU co chcesz osiągn gnąć przekazać informację w sposób b ułatwiaju atwiający zrozumienie i zapamiętanie przekonać słuchaczy do Twoich racji pokazać się w jak najlepszym świetle uzyskać korzystną decyzję rozmówc wców nawiąza zać trwałe e kontakty 11 CO chcesz powiedzieć ułóż plan swojej wypowiedzi - co musi się w niej znaleźć nie mów m w wszystkiego na raz - dokonaj selekcji jeżeli eli nie jesteś pewny, czy coś powiedzieć - nie mów m w tego nie daj się ponieść emocjom - mów w spokojnie to, co zaplanowałeś 12 6
JAK wystąpi pić Dokładnie określ l czas wystąpienia - lepiej mówim wić krócej i ciekawiej, niż zbyt długod Wzbudź w słuchaczach s zaufanie i sympatię Zdefiniuj styl wystąpienia czy chcesz odwoływa ywać się do uczuć,, czy do rozumu czy chcesz opierać się na własnym w przykładzie, adzie, czy doświadczeniu innych czy przyjmiesz styl podniosły, czy też oszczędny, chłodny czy będziesz b opanowany, czy chcesz grzmieć czy chcesz zachować śmiertelną powagę 13 KIEDY masz wystąpi pić musisz wiedzieć,, ile czasu masz na przygotowanie wystąpienia ważna jest pora wystąpienia - wpływa na nastrój j słuchaczy s - źle jest wygłasza aszać przemówienie tuż przed przerwą lub tuż po przerwie kto będzie b występowa pował wcześniej i kto późniejp 14 7
WSTĘP - cele pozyskanie uwagi słuchaczys rozpoczęcie cie żartem lub anegdotą - nie zawsze dopuszczalne rozpoczęcie cie opisem jakiejś dramatycznej sceny rozpoczęcie cie odniesieniem do aktualnej sytuacji (szczególnie bulwersującej) rozpoczęcie cie pytaniem, niekiedy retorycznym rozpoczęcie cie bulwersującym stwierdzeniem wykorzystanie planszy, slajdu, obrazu zdobycie sympatii słuchaczys powiedzieć komplement słuchaczoms okazać im swoje zainteresowanie zadeklarowanie celu (deklarowanego, nie koniecznie rzeczywistego) i tematu wystąpienia 15 Drzewko logiczne wypowiedzi powtórz tezę i główne g argumenty na początku i końcu wypowiedzi - nie bój b j się powtórze rzeń nie używaj u więcej niż 3 głównych g argumentów w środku wypowiedzi umieszczaj argument najsłabszy abszy Teza Argument 1 Argument 2 Argument 3 Podargument 1a Podargument 1b Podargument 1c Podargument 2a Podargument 2b Podargument 2c Podargument 3a Podargument 3b Podargument 3c 16 8
ZAKOŃCZENIE podsumowanie tego, co powiedziałeś powtórz jeszcze raz najważniejsze niejsze tezy i wnioski połóż nacisk na znaczenie omawianych spraw powtórz najważniejsze niejsze propozycje stworzenie klamry zamykającej wystąpienie cytat lub anegdota nawiązanie do przyszłości hasło o lub pytanie powrót t do tego, co mówim wiłeś we wstępie podziękowanie słuchaczoms 17 JAK WYSTAPIĆ notatki czy będziesz b korzystał z notatek? czy napiszesz tekst i będziesz b go czytał czy napiszesz tekst i będziesz b go wygłasza aszał z pamięci czy nie będziesz b nic pisał i tylko przemyślisz temat czy napiszesz tylko punkty czytając c tekst będziesz b mówim wił monotonnie, tracisz możliwo liwość oddziaływania na audytorium gestami, mimiką twarzy, wzrokiem 18 9
JAK masz wystąpi pić proponowany system przygotowań przemyśl l temat i napisz punkty napisz wystąpienie w całości ci (można pominąć ten etap) popraw je przygotuj na podstawie tekstu niezbędne punkty - mogą być napisane w formie zrozumiałej tylko dla mówcym tezy powinny mieści cić się na jednej stronie A4 lub kilku mniejszych kartonikach dostosuj wielkość liter do własnego w wzroku - lepiej większe, ksze, niż mniejsze 19 Pytania przewiduj pytania - analizuj audytorium, prowokuj pytania, wkładaj w usta pytającego własne w pytania daj pytającemu trochę satysfakcji - to bardzo dobre pytanie odciągaj uwagę audytorium od pytającego - wzrok, czytanie notatek przekształcaj pytania i sam definiuj problem gdy nie znasz odpowiedzi na pytanie: stwierdź, że e pytanie jest źle postawione odpowiedz powierzchownie odpowiedz na nieco inne pytanie obróć pytanie w żart 20 10
Pytania (c.d.) staraj się,, aby pytania nie udało o się zadać złośliwym odpowiedz na przynajmniej kilka pytań - ignorowanie pytań mści się nie dopuszczaj do zadawania zbyt długich d pytań - ucinaj nie pozostawiaj pytań bez odpowiedzi nigdy nie pozwól l zadać sobie pytania w połowie owie zdania lub myśli - wyczekaj, dokończ 21 Czego można oczekiwać nie oczekuj zbyt wiele - przekonać możesz tylko niezdecydowanych słuchaczy można podzielić na 4 grupy mających zbieżne interesy z Twoimi - tworzą dobrą atmosferę wśród d audytorium mający odmienne przekonania - krytyczni, obiektywni, docenią celny argument mający odmienne przekonania, ale nie do końca przekonani - zamknięci na Twoje argumenty, agresywni w dyskusji - nie rozdrażnij ich zbyt szybko obojętni - musisz ich zainteresować,, pokazać wspólnot lnotę interesów - ich możesz przekonać 22 11
Jak zdobyć zaufanie kompetencja: reklama zrobiona przez innych przedstaw się na początku - krótko i dobitnie cytuj autorytety sprawnie poruszaj się w przedstawionych zagadnieniach uczciwość ść: pokaż, że e jesteś przywiązany zany do wartości dobrze, gdy masz ten sam system wartości, co audytorium bądź obiektywny powołaj aj się na dobro słuchaczys inteligencja: przedstaw oryginalny punkt widzenia dostrzegaj rzeczy wielkie i małe bądź błyskotliwy bycie sympatycznym: nie bądźb ponury - uśmiechnij się - okazuj, że e lubisz słuchaczys bądź skromny okazuj, że e lubisz to, co robisz 23 Trema solidnie przygotuj przemówienie nie ucz się go na pamięć uzyskaj dystans wobec własnego w przemówienia audytorium jest wobec Ciebie zazwyczaj nastawione pozytywnie przed wystąpieniem poproś kogoś,, aby Ciebie posłucha uchał przygotuj sobie rezerwowy materiał na wypadek, gdyby Ci zabrakło o podstawowego słuchacze nie znają Twoich lękówl 24 12
Budowa zdań w wypowiedzi nie bądźb za wszelką cenę poprawny, a raczej swobodny buduj zdania w formie czynnej, nie biernej używaj zdań twierdzących, nie przeczących cych rezygnuj z długich d omówie wień nie zostawiaj najważniejszych niejszych słów s w na koniec zdania dziel tekst wystąpienia na wyraźne częś ęści - punktuj 25 Budowa zdań w wypowiedzi (c.d.) stosuj pytania retoryczne, porównania itp. zadawaj pytania stosuj pauzy - podkreślaj lają ostatnie zdanie używaj słów s w oddziałuj ujących na wyobraźni nię używaj raczej słów s w prostych unikaj żargonu nie używaj u tzw. zwrotów w niepewnych (np. wydaje mi się) - osłabiaj abiają wypowiedź 26 13
Gdy mówisz m do tłumut idea wystąpienia musi być bardzo prosta odwołuj się do stereotypów nigdy nie okazuj wątpliwow tpliwości odwołuj się do uczuć,, nie do rozumu powtarzaj główne g tezy i argumenty stosuj dosadne słownictwos góruj nad tłumemt zafascynuj go 27 Mimika i gestykulacja podkreślaj elementy wypowiedzi mimiką i gestykulacją zsynchronizuj gesty z wypowiedzią,, intonacją posługuj się gestami, ale umiarkowanie, nie zbyt szerokimi nie ściskaj rąk, r nie gnieć pięś ęści unikaj listka figowego nie trzymaj w rękach r żadnych przedmiotów nie bądźb sztywny nie stój j w miejscu, ale i nie odchodź zbyt daleko nie trzymaj rąk r k w kieszeni 28 14
Wystąpienie radiowe i telewizyjne - rady Pojedyncza wypowiedź może trwać maksimum 40-60 sekund (120-150 słów) Zasadniczą tezę należy umieścić w pierwszym zdaniu Przygotuj 3 zasadnicze tezy Przygotuj wypowiedzi różnej długości dostosuj się do oczekiwań dziennikarza Bądź naturalny stosuj naturalne gesty Mów do słuchaczy Przed kamerą pochyl się minimalnie do przodu Nie krzyżuj rąk i nóg Patrz na dziennikarza lub w kamerę Bądź stanowczy 29 Debata to gra zespołowa owa ustalcie z partnerami wspóln lną strategię rozdzielcie role trzymajcie wspóln lną linię argumentacji i podkreślajcie spójno jność logiczną wypowiedzi słuchajcie się wzajemnie przewidujcie strategię strony przeciwnej unikajcie wypowiedzi sprzecznych 30 15
Dodatkowe rady utrzymuj z audytorium stały y kontakt wzrokowy - podziel je na sektory nie czytaj z kartki - twój j głos g będzie b monotonny stosuj pauzy kontrolne trenuj swoje umiejętno tności - szkolenia, minidebaty,, głośne g czytanie, wypowiedzi przed lustrem 31 Odpowiedzi na trudne pytania (1) Taktyka pomostu Taktyka zmiany negatywów w w pozytywy Taktyka albo- albo P.: Dlaczego ta decyzja nie została a podjęta? M.: Przedstawię problem wyraźniej, jeśli wyjaśni nię najpierw... lub To dobre pytanie. Podczas ostatniej debaty pan X zadał mi podobne pytanie... P.: Wasza strona lekceważy y postawiony przez nas problem. M.: Nie określi liłbym tego w ten sposób. Staramy się nadać mu odpowiednią wagę... P.: Zgadza się pan z tym sformułowaniem, owaniem, czy popiera pan pana X? M.: Nie można robić takiego rozgraniczenia. Problem wygląda inaczej... 32 16
Odpowiedzi na trudne pytania (2) Taktyka absurdu Taktyka domysłu Taktyka odłóżmy to na później Taktyka udanego szoku Taktyka metafory P.: Czy chcecie doprowadzić do upadku wartości? M.: Nie będę odpowiadał na tak absurdalne pytania... P.: Jak pan myśli, co w tej sytuacji zrobiłby pan X? M.: Najlepiej należałoby zapytać jego osobiście... M.: Wrócę do tego problemy w dalszej części mojego wystąpienia. P.: Czy wie pan, że tam popełniono przestępstwo? M.: To chyba żart. To niemożliwe. Musiał się pan pomylić. M.: Pańskie pytanie przypomniało mi pewną historię... 33 Odpowiedzi na trudne pytania (3) Taktyka przeformułowania zastrzeżenia Taktyka rozłożenia na części Taktyka uprzedzania zastrzeżenia P.: Czyż podniesienie tego podatku nie było niekorzystne dla społeczeństwa? M.: Ale spójrzmy na ten problem z innego punktu widzenia... P.: Rząd nie dba w ogóle o interesy emerytów. M.: Spróbujmy szczegółowo przeanalizować wszystkie działania rządu... M.: Zapewne będziecie chcieli Państwo wiedzieć... 34 17