Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy Omówienie warunków pracy z uwzględnieniem: elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mających wpływ na warunki pracy pracownika, np. oświetlenie ogólne, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 2
Warunki pracy Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy Zgodnie z przepisami kodeksu pracy maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby: zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, poraŝeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy, uwzględniały zasady ergonomii. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 3
Warunki pracy Ergonomia jest dyscypliną nauki zajmującą się zasadami i metodami dostosowywania urządzeń technicznych i narzędzi pracy do cech fizycznych i psychicznych człowieka zgodnie z wymaganiami fizjologii i psychologii pracy. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 4
Warunki pracy MoŜemy mówić o dwóch rodzajach realizowanych działań: ergonomii stosowanej na etapie projektowania ergonomii korekcyjnej realizowanej w miejscu pracy mającej na celu ocenę i ewentualną poprawę warunków pracy mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 5
Warunki pracy Oświetlenie W pomieszczeniach stałej pracy naleŝy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba Ŝe, jest to niemoŝliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia Wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. NiezaleŜnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy naleŝy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. Stosunek wartości średnich natęŝenia oświetlenia w pomieszczeniach sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie powinien być większy niŝ 5 do 1. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 6
Warunki pracy Oświetlenie Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których znajdują się miejsca pracy, oraz w korytarzach powinny być dobrane i wykonane tak, aby nie naraŝały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia. Okna i świetliki powinny być wyposaŝone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy. Okna i świetliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń, naleŝy wyposaŝyć w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie części otwieranych w poŝądanym połoŝeniu. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 7
Warunki pracy Ogrzewanie i wentylacja W pomieszczeniach pracy naleŝy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i Wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niŝszą niŝ 14 C, chyba Ŝe względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie moŝe być niŝsza niŝ 18 C. Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed nie kontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 8
Warunki pracy Klimatyzacja Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Klimatyzacja lub wentylacja nie moŝe powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 9
Warunki pracy KLIMATYZACJA, wentylacja W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej naleŝy zapewnić odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii, jak równieŝ naleŝy stosować środki mające na celu ograniczenie natęŝenia i rozprzestrzeniania się hałasu i drgań powodowanych pracą urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeŝego nie powinna być mniejsza niŝ 10% ogólnej ilości wymienianego powietrza. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 10
Warunki pracy Pomieszczenia pracy Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach. Na kaŝdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m 2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.). mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 11
Warunki pracy Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie moŝe być Mniejsza niŝ: 3 m w świetle - jeŝeli w pomieszczeniu nie Występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i 3,3 m w świetle jeŝeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące Występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 12
Warunki pracy Aby uchronić się przed wypadkami naleŝy przestrzegać następujących wskazówek: wchodząc do pomieszczenia nie naleŝy otwierać drzwi zbyt energicznie, przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów naleŝy zachować ostroŝność, nie naleŝy pastować stopni schodów, nie jest równieŝ wskazane układanie chodników na schodach; krawędzie schodów nie mogą być wyszczerbione i nie powinny być wzmacniane metalowymi nakładkami, lecz gumowatymi lub porowatymi, mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 13
Warunki pracy Aby uchronić się przed wypadkami naleŝy przestrzegać następujących wskazówek: szuflady biurek, szczególnie najniŝej połoŝonych nad podłogą, muszą być zamknięte, wykładziny podłogowe naleŝy dokładnie mocować do podłoŝa, a uszkodzenia natychmiast naprawić, wszystkie naprawy i konserwacje sprzętu elektrycznego i oświetleniowego powinni wykonywać tylko uprawnieni elektrycy. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 14
Warunki pracy Organizacja pracy na stanowiskach wyposaŝonych w monitory ekranowe. W chwili obecnej komputer jest wykorzystywany praktycznie na kaŝdym stanowisku pracy, w segmencie prac administracyjno biurowych. Komputer usprawnia pracę jednakŝe nieprzestrzeganie zasad bhp w trakcie korzystania z niego moŝe być przyczyną kłopotów ze zdrowiem. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 15
w monitory ekranowe Przeciętny pracownik zatrudniony przy komputerze eksploatuje ten sam komplet mebli przez 80 000 godzin (8 lat!). JeŜeli fotel niedostatecznie wspiera kręgosłup w odcinku lędźwiowym, to plecy są zmuszane do dopasowywania się do Nieergonomicznego oparcia, a nie odwrotnie jak powinno być. W rezultacie tej nienaturalnej postawy sztywnieje kark i łopatki. Na skutek nieprawidłowego połoŝenia rąk na klawiaturze moŝemy Nabawić się przewlekłych, groźnych schorzeń rąk. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 16
w monitory ekranowe Gdy spędzamy wiele godzin przy komputerze musimy mieć odpowiednio urządzone stanowisko pracy, aby zapobiec bólom kręgosłupa, głowy, schorzeniom rąk, czy Uniknąć zmęczenia oczu. Samo złe ustawienie klawiatury np. podniesienie jej nóŝek powoduje ścięgien w cieśni nadgarstka. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 17
w monitory ekranowe Wymaganiom stawianym środowisku pracy wyposaŝonemu w stanowiska komputerowe dedykowane jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposaŝonych w monitory ekranowe. (Dz. U. nr 148, poz. 973). rozporządzenie nakłada między innymi na pracodawcę obowiązek przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposaŝonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie: mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 18
w monitory ekranowe organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposaŝenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, stanu elementów wyposaŝenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed poraŝeniem prądem elektrycznym, obciąŝenia narządu wzroku oraz układu mięśniowoszkieletowego pracowników, obciąŝenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem, obciąŝenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 19
w monitory ekranowe Pracodawca jest obowiązany: informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny, o której mowa w 5, oraz wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w trybie określonym w odrębnych przepisach, zapewnić pracownikom łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciąŝającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub zapewnić co najmniej 5- minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po kaŝdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 20
w monitory ekranowe Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeŝeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wykaŝą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 21
w monitory ekranowe Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania: znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne, obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności, jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zaleŝności od warunków oświetlenia stanowiska pracy, regulacje ustawienia monitora powinny umoŝliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20 do tyłu i 5 do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120 - po 60 w obu kierunkach, ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposaŝony w odpowiedni filtr. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 22
w monitory ekranowe Oświetlenie stanowiska mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 23
w monitory ekranowe NiepoŜądane odbicia światła mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 24
w monitory ekranowe Przestrzeń dla nóg mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 25
w monitory ekranowe Środowisko pracy mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 26
w monitory ekranowe. Siedzisko mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 27
monitory ekranowe Odległość oczu od ekranu monitora mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 28
w monitory ekranowe Wysokość blatu stołu mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 29
w monitory ekranowe Kąt obserwacji ekranu monitora mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 30
w monitory ekranowe. Ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła. Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposaŝenia podstawowego stanowiska pracy. Konstrukcja klawiatury powinna umoŝliwiać uŝytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura powinna posiadać w szczególności: moŝliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0-15, odpowiednią wysokość-przy spełnieniu warunku, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 31
w monitory ekranowe Konstrukcja stołu powinna umoŝliwiać dogodne ustawienie elementów wyposaŝenia stanowiska pracy, w tym zróŝnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać: wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposaŝenia stanowiska i wykonywania czynności związanych z rodzajem pracy, ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niŝ 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu, ustawienie elementów wyposaŝenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 32
w monitory ekranowe Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała: naturalne połoŝenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem, odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20-50 w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyŝej oczu pracownika, odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 33
w monitory ekranowe Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej. Krzesło stanowiące wyposaŝenie stanowiska pracy powinno posiadać: dostateczną stabilność, przez wyposaŝenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi, wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów, regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi, regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5 do przodu i 30 do tyłu, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych, moŝliwość obrotu wokół osi pionowej o 360, podłokietniki. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 34
w monitory ekranowe Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację moŝna było wykonywać w pozycji siedzącej. Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy naleŝy wyposaŝyć w uchwyt na dokument, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika. Na Ŝyczenie pracownika, a takŝe gdy wysokość krzesła uniemoŝliwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy naleŝy wyposaŝyć w podnóŝek. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 35
w monitory ekranowe Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 36
Ryzyko zawodowe Ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepoŝądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagroŝeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 37
ZagroŜenie ZagroŜenie jest to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 38
ZDROWIE Zgodnie z definicją sformułowaną przez Światową Organizację Zdrowia zdrowie jest stanem dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i socjalnego, a nie tylko brakiem choroby. mgr inŝ. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 39
Dziękuję za uwagę.