Spekulacja na rynkach finansowych znajomość narzędzi czy siebie? Grzegorz Zalewski DM BOŚ S.A.
Narzędzia 2 Analiza techniczna Analiza fundamentalna
Narzędzia (2) 3 AT astrologia rynków finansowych AF alchemia rynków finansowych Ani analiza techniczna, ani analiza fundamentalna nie są teoriami naukowymi.
4 Jeśli jesteś zwolennikiem twierdzenia, Ŝe bez pracy nie ma kołaczy, prawdopodobnie uznasz analizę fundamentalną za najbardziej wartościową metodę inwestowania. Martin S. Fridson Technicy potrzebują tylko kilku rzeczy, aby przewidzieć rynek. Nie mogą się jednak pogodzić co do tego o jakie dokładnie rzeczy chodzi. Gregory Millman
Zawsze potrzebujemy narzędzi 5 Narzędzia są przydatne jeśli znamy ich ograniczenia. A jeszcze bardziej jeśli znamy nasze ograniczenia.
Główne ograniczenia - emocje 6 Straty - czy na pewno wiemy, jak zareagujemy na 30 % straty na naszej inwestycji?
Znajomość siebie 7 Świadomość pułapek i zagroŝeń jakie dotyczą kaŝdego z nas, związanych ze skrótowym podejściem do analizowania świata(rynku).
Nasze intuicje i przeświadczenia 8 Aby podejmować decyzje działamy na podstawie przeświadczeń, intuicji, heurystyk Bez świadomości ich istnienia moŝemy popełnić mnóstwo błędów
Czy jesteśmy wystarczająco krytyczni? 9 45 Nasz fundusz zarobił 100 % 40 35 30 25 20 * w ciągu ostatnich X lat, ale nie powiemy Ci, Ŝe równieŝ tracił 15 10 5 0 2003 2004 2005 2006
10 2006 2006 Co moŝe Cię czekać w czasie 6 miesięcy? 2005 2005 2004 2004 2003 2003 2002 2002 2001 2001 2000 2000 1999 1999 1998 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30%
Gdzie podziewa się nasza logika? 11 Kryzys gospodarczy, który wpłynąłby na zwolnienie ekspansji przemysłowej nie wydaje się prawdopodobny. Choć jest moŝliwe chwilowe załamanie się kursów, to nie ma Ŝadnych danych aby wystąpiła katastrofalna zniŝka". 10 powodów dla których hossa się nie skończy
Potrzeba rozumienia/potwierdzania 12 Staramy się uporządkować rynek i dla kaŝdego zjawiska znaleźć wytłumaczenie. W wyniku tych usiłowań widzimy nie to co jest naprawdę, ale to co spodziewamy się zobaczyć.
Gdzie jest rozwiązanie? 13 10 15 8 20 25 18 6 11 4 28 31 2
Potrzeba rozumienia/ potwierdzania (2) 14 Staramy się uporządkować rynek i dla kaŝdego zjawiska znaleźć wytłumaczenie. W wyniku tych usiłowań widzimy nie to co jest naprawdę, ale to co spodziewamy się zobaczyć. Gdy wydaje się, Ŝe znaleźliśmy klucz moŝe się on zmienić.
Kup, jeśli cena akcji na zamknięciu sesji jest 3 sesje z rzędu coraz wyŝsza 15
Kup, jeśli cena akcji na zamknięciu sesji jest 3 sesje z rzędu coraz wyŝsza (2) 16
Kup, jeśli cena akcji na zamknięciu sesji jest 3 sesje z rzędu coraz wyŝsza (3) 17
Prawo małych liczb 18 Mamy skłonność do dostrzegania formacji tam gdzie ich nie ma, pokazując kilka dobrze dobranych przykładów.
Współczynniki, które działają (prawie zawsze) 19
Złudzenie konserwatyzmu 20 Jeśli odkryjemy jakieś powtarzające się zachowanie (w odpowiednio dobranych przykładach), będziemy za wszelką cenę unikać dowodów świadczących o tym, Ŝe to nie działa.
Jedna z linii to wykres indeksu WIG 20 od stycznia 2006 r. (dni wzrostowe to +1, dni spadkowe -1). Druga wygenerowana została losowo. Która jest która? 21
Losowość czy nie? 22 Przypadkowe sekwencje często występują seriami Nie wiemy czy ceny na giełdzie poruszają się losowo Ale nawet jeśli tak jest, moŝna osiągnąć sukces szukając przewagi
W październiku ceny akcji z reguły spadają 23 Miesiąc krachów (1998 r.) Październik - straszny miesiąc (1999 r.) Stresujący październik (2000 r.)
Heurystyka reprezentatywności 24 Mamy skłonność do oceny rzeczy na podstawie czegoś co je przypomina, a nie na podstawie faktycznego prawdopodobieństwa. 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% -5.00% -10.00% -15.00% 1997 1995 1996 2000 2005 2004 1998 1992 1999 2006 2003 2002 2001 1993 1991
Dzień kobiet na GPW 25 1992 r. - szczyt 1994 r. - szczyt 1998 r. - szczyt 2000 r. - szczyt 2004 r. - szczyt
Heurystyka dostępności 26 Przypisujemy większe prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać do świadomości poprzez przypominanie lub wyobraŝenie. Wyjaśniając zdarzenie odwołujemy się do tego zdarzenia, które jest z nim najbliŝej skojarzone.
System, który zarabia 27 2000-3.43% 2001 + 14.73% 2002 + 6.94% 2003 + 34.15% 2004 + 2.01% 2005 + 18.06% 2006 + 14.68%
System, który zarabia (2) 28 Kupuj w środy Sprzedaj w piątki Nie ryzykuj więcej niŝ 5 % kapitału
Błąd uŝyteczności 29 Coś jest dobre poniewaŝ działa. Działa, poniewaŝ widzimy kilka przypadków i one nas satysfakcjonują.
Syndrom Lotto 30 Ludzie sądzą, Ŝe ich wygrana się zwiększy, jeśli wybiorą odpowiednie liczby. W przypadku graczy - szukanie metody.
Uśrednianie ulubiona metoda inwestorów długoterminowych 31 Kup akcje zawsze za 1000 zł 27 akcji 33 akcje 13 akcji 16 akcji 20 akcji Wydaliśmy 5000 zł na 109 akcji. Średnia cena to 45.8 zł.
Jaki zysk musimy osiągnąć? 32 Aby odrobić 25 % strat? A ile, aby odrobić 50 % strat?
Błąd wsiąkniętych kosztów 33 Nie chcemy wycofać się z błędnej transakcji, utrzymując ją tak długo, jak to tylko moŝliwe.
Wnioski 34 Nasze zdolności do świadomego przetwarzania informacji są ograniczone. Skróty myślowe i heurystyki mają nam pomóc w gąszczu informacji. Gracz giełdowy moŝe osiągnąć sukces, gdy upora się z błędnym postrzeganiem rzeczywistości i własnymi emocjami.