TYGODNIOWY INSIDER POLSKIEJ IZBY MLEKA 6/2009

TYGODNIOWY INSIDER POLSKIEJ IZBY MLEKA 6/2009 9 lutego 2009 Finansowane ze środków Funduszu Promocji Mleczarstwa 1

1. Informacje makroekonomiczne Zmiana kursu walut ( NBP) 4,8 4,7 4,6 4,5 4,4 4,3 4,2 4,1 4,0 3,9 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 3,0 2,9 2,8 2,7 4,08 4,17 3,98 4,10 4,12 4,05 2,89 2,93 2,85 2,97 2,95 2,91 2,91 16 gru 18 gru 20 gru 22 gru 24 gru 26 gru 4,18 4,17 4,10 4,12 2,99 2,91 2,96 2,93 28 gru 30 gru 1 sty 4,11 4,06 4,17 4,05 4,02 3,92 Na koniec tygodnia 6- go ( tj. na dzień 06.02.2009) za jedno euro trzeba było zapłacić 4,5634 zł, było to o 2,81% więcej niż w poprzednim tygodniu oraz o 27,10% więcej niż przed rokiem (3,5905 zł za 1 euro). Za jednego US dolara płacono 3,5564 zł i było to o 2,9% więcej niż przed tygodniem oraz o 44,69% więcej niż przed rokiem (2,458 zł za 1 USD). Frank już po 3,10 zł, euro po 4,60 zł. Teoretycznie rząd i NBP mogłyby interweniować, ale obrona złotego byłaby kosztowna i nieskuteczna. Możemy tylko zacisnąć zęby. I czekać ( Puls Biznesu, 4.02.2009) 3 sty EUR 4,39 4,33 4,31 4,40 4,44 4,23 4,15 4,31 4,324,39 4,33 4,14 4,14 4,03 3,13 3,02 3,21 2,96 3,12 3,14 2,88 3,01 3,02 2,96 5 sty 7 sty 9 sty 11 sty 13 sty USD 3,35 3,25 3,34 3,30 15 sty 17 sty 19 sty 21 sty 23 sty 25 sty 3,46 3,39 3,30 3,37 3,25 Złoty znowu sponiewierany. Wczoraj po południu jedno euro kosztowało nawet prawie 4,60 zł przez kilka godzin zdrożało o 14 gr. Równie mocno poszły w górę ceny innych walut. Za dolara płacono 3,55 zł, za franka szwajcarskiego 3,10. Wszystkie trzy waluty tak drogie były ostatnio w 2004 r. Co tak zatrzęsło złotym? Na pewno nie podstawy polskiej gospodarki. Według analityka Marka Rogalskiego, to po prostu spekulacja. - Zagraniczne fundusze upodobały sobie grę na przecenę złotego, w czym pomaga im uwikłanie polskich firm w opcje walutowe. Oczywiście, ogólnym tłem rozgrywki są wciąż nie najlepsze notowania dla globalnej gospodarki i marne perspektywy dla rynków wschodzących mówi Marek Rogalski. Sytuacja jest poważna. Co prawda, słaby złoty umacnia konkurencyjność eksporterów, jednak doprowadził już do potężnych kłopotów finansowych firmy zaangażowane w opcje walutowe i stawia w coraz trudniejszym położeniu gospodarstwa domowe zadłużone w obcej walucie. 4,67 3,61 4,56 3,56 27 sty 29 sty 31 sty 2 lut 4 lut 6 lut 2

Czy ktokolwiek jest w stanie go ratować? - Teoretycznie wpływać na kurs złotego może rząd, sprzedając euroobligacje i kupując złote, oraz Narodowy Bank Polski, bezpośrednio skupując za rezerwy walutowe naszą walutę. Obie instytucje mogą to robić niezależnie od siebie tłumaczy Marek Zuber, główny ekonomista Dexus Partners. Jednak ekonomiści są zgodni interwencje walutowe byłyby dzisiaj głupotą. - Interwencja zadziałałaby, ale najwyżej na trzy- cztery dni. Później złoty wróciłby do poprzednich poziomów twierdzi Marcin Kiepas, analityk X- Trade Brokers. - Skupowanie złotego byłoby bardzo kosztowne, a nie ma żadnych przesłanek, żeby aż tak mocno reagować. Dochody eksporterów rosną, nie ma presji inflacyjnej. Bank centralny nie może podejmować tak ważnych dla równowagi makroekonomicznej decyzji tylko w oparciu o problemy części kredytobiorców zadłużonych w walutach dodaje Janusz Jankowiak. Marek Zuber też przekonuje, że należy zachować spokój. I powstrzymać się z jakąkolwiek interwencją. Prognozy rządowe ostro w dół Zaledwie 1,7 proc. wzrostu produktu krajowego brutto w 2009 roku. Konieczne są duże oszczędności w budżecie państwa. W ciągu paru dni ministrowie mają przedstawić propozycje ograniczenia wydatków. Cel zaoszczędzenie 17 miliardów złotych. Jeżeli pesymistyczna wizja się sprawdzi i rozwój gospodarczy wyniesie zaledwie 1,7 proc. ( wobec 3,7 proc., które zakładano jeszcze niedawno), wzrost płac gwałtownie wyhamuje. W dodatku pod koniec roku w urzędach pracy może być zarejestrowanych nawet 12,5 proc. bezrobotnych, czyli ponad 465 tysięcy osób więcej niż obecnie. 3

To być może nazbyt pesymistyczne szacunki ocenia Maciej Bukowski, szef Instytutu Badań Strukturalnych. Wszystko zależy od Europy, która ciągnie nas w dół. Jeśli pod koniec roku sytuacja gospodarcza w UE się poprawi, nasz PKB nie powinien spaść poniżej 2 proc. Rząd koncentruje się na dwóch elementach polityki antykryzysowej. Wprowadza oszczędności i jednocześnie przygotowuje zmiany przepisów, które mają pobudzić działalność gospodarczą. Właśnie przyjął projekty ustaw, które mają zwiększyć bezpieczeństwo kredytowania firm i zachęcić banki do pożyczania pieniędzy na inwestycje. Kryzys otwiera nowe możliwości: wydajność i restrukturyzacja na agendzie polskich firm ( www. bankier. pl) Podnoszenie efektywności, ograniczanie wydatków i restrukturyzacja to odpowiedź szefów największych firm w Polsce na spowolnienie gospodarcze. Liderzy biznesu prognozują konsolidacje w ramach poszczególnych branż, choć niewielu jest już gotowych wykorzystać szanse na przeprowadzenie fuzji i przejęć. W opinii respondentów badania Perspektywy na 2009 polską gospodarkę przez cały rok 2009 czeka spowolnienie. Powrót lepszej koniunktury większość ankietowanych przewiduje najwcześniej w 2010 r., a znacząca grupa za ponad dwa lata. Takie są wyniki i wnioski z badania Perspektywy na 2009 przeprowadzonego przez McKinsey & Company wśród szefów największych firm w Polsce Dwie trzecie odpowiedzi pochodziło z pierwszej setki największych firm według rankingu Rzeczpospolitej. Respondenci reprezentowali następujące branże: banki i ubezpieczenia, energetyka, FMCG. Więcej na ten temat : http:// www. bankier. pl/ wiadomosc/ Kryzys-otwiera-nowe-mozliwosci-czas-na-restrukturyzacje-1902297. html Informacje z rynku zbóż, mięsa i drobiu ( Rzeczpospolita) Wzrost cen zbóż nabiera temp a. Trend może się utrzymać. Winny jest słaby złoty i wzrost opłacalności eksportu. Na giełdach trudno znaleźć oferty pszenicy konsumpcyjnej poniżej 520 zł za t, a kukurydzę tańszą niż 465 zł za t. Polscy odbiorcy na razie nie akceptują tych cen mówi Andrzej Dębowski, makler z giełdy Rol- Petrol. Ale jest silna konkurencja ze strony eksporterów. Przy słabym złotym opłaca się na przykład wywozić pszenicę konsumpcyjną do Niemiec. Chociaż ziarno podrożało w tym roku o 10 15 proc., rolnicy liczą na więcej. Nie wystawiają więc na sprzedaż wszystkich posiadanych zapasów, spodziewając się, że wkrótce będzie jeszcze drożej. Na razie nie ma większego zainteresowania otrębami, których jest w ofertach sporo. Coraz trudniej natomiast o śrutę rzepakową, której cena w zakładach krajowych osiągnęła już 720 zł za t. Takich stawek odbiorcy na razie nie akceptują. Od kilku tygodni ustabilizowane są ceny wieprzowiny. I na razie nic nie zapowiada zmiany. Powód to mały popyt. W tej sytuacji nawet skromna podaż krajowego surowca wystarczy na pokrycie potrzeb zakładów przetwórczych. Przy obecnym kursie euro nie ma zapotrzebowania na relatywnie drogą 4

wieprzowinę z importu. Zainteresowanie na giełdach koncentruje się głównie na tanich produktach, jak tłuszcze czy podroby, czyli surowcach eksportowanych na Wschód. Ich podaż jest jednak mała, bo ubojnie ograniczają rozbiory tuczników. 2. Notowania cenowe rynek krajowy Średnie ceny na targowiskach zł/sztukę 2450,00 2440,00 2430,00 2420,00 2410,00 2400,00 2390,00 2380,00 2370,00 2360,00 2350,00 2340,00 2330,00 2320,00 2310,00 2300,00 2290,00 2280,00 2270,00 2260,00 2250,00 2240,00 2230,00 2220,00 2210,00 2200,00 2441 2428 2420 2425 2396 2360 2361 2367 2340 2336 2350 2346 2325 2322 2317 2313 2243 2230 49 50 51 52 1 2 3 4 5 tygodnie 2008/2009 Średnia cena sprzedaży krowy mlecznej w piątym tygodniu br. zmalała o 3,1% w stosunku do odnotowanej w poprzednim tygodniu i wyniosła 2.350,00 zł/ szt. Cena jałówek jednorocznych wyniosła 2.242,86 zł/ sztukę i było to 4% czwartym 2009 r. mniej niż w tygodniu Średnia cena sprzedaży krowy mlecznej na targowiskach Średnia cena sprzedaży jałówki jednorocznej na targowiskach 5

Ceny tygodniowe wybranych produktów mleczarskich w zł za 100 kg Mleko zagęszczone Produkty Serwatka w proszku Mleko spożywcze pasteryzowane Mleko spożywcze UHT Śmietana i śmietanka Twaróg min. 40% tł. Źródło: MRiRW Tygodnie 2008/2009 49 50 51 52 1 2 3 4 5 słodzone 746,04 761,31 788,12 740,53 738,03 736,92 770,89 826,31 793,70 niesłodzone 486,76 493,98 492,33 492,69 489,39 492,40 481,13 461,96 458,57 130,11 129,13 129,65 131,13 135,60 138,85 131,08 132,01 132,37 do 0,5% 1,5-1,8% 158,53 157,92 159,62 163,66 157,35 152,33 155,87 156,45 161,25 2% 161,98 161,43 160,92 159,68 127,80 163,24 162,70 161,85 162,44 3,2% 164,73 165,14 166,02 163,00 165,48 167,81 167,76 166,30 166,44 od 3,5% do 0,5% 165,63 164,00 160,86 164,11 163,29 164,02 163,27 159,93 161,41 1,5-1,8% 161,00 158,64 152,70 156,05 150,78 150,86 154,01 154,62 153,30 2% 182,36 179,93 180,93 182,41 179,45 179,74 180,31 175,65 179,42 3,2% 174,24 173,07 169,95 170,08 172,68 169,44 169,22 169,65 169,03 10-29% 516,13 522,20 523,32 529,71 529,29 519,11 525,40 523,89 511,95 pow. 29% 673,37 684,57 675,10 665,12 683,28 681,74 673,04 652,58 657,42 913,23 896,74 885,10 887,73 897,62 903,34 891,51 887,87 879,31 Ceny minimalne i maksymalne wybranych produktów mleczarskich w zł i euro za tonę w 2009 r. Produkt Tydzień 1 Tydzień 2 Tydzień 3 Tydzień 4 Tydzień 5 zł/tonę mini max mini max mini max mini max mini max OMP 5 784 7 736 5 792 6 724 5 597 6 110 5 602 6 249 5 524 6 264 PMP 7 094 10 011 7 741 9 117 7 432 9 633 6 987 8 837 7 290 8 609 Serwatka 1 306 1 404 1 371 1 428 1 282 1 565 1 279 1 449 1 317 1 487 Masło 82% bloki 8 323 9 896 8 374 9 617 8 181 9 515 8 292 8 747 8 320 9 219 Masło 82% konfek. 10 005 12 235 9 868 11 643 9 566 11 840 9 792 10 987 9 766 12 239 Śmietana 10-29% 5 088 5 991 5 040 6 091 5 145 5 912 5 048 5 821 5 065 5 412 Śmietana pow. 29% 4 746 8 072 4 777 8 134 4 561 8 167 4 739 7 975 4 697 8 014 Ser Gouda 45% 9 262 10 912 9 153 10 687 9 041 10 061 9 175 10 005 9 076 10 076 Ser Edamski 9 919 11 549 10 287 11 037 9 957 10 874 9 937 10 912 10 126 10 901 Kurs walutowy/euro euro/ tonę 4,151 4,041 4,148 4,367 4,367 OMP 1 393 1 864 1 433 1 664 1 349 1 473 1 283 1 431 1 265 1 435 PMP 1 709 2 412 1 916 2 256 1 792 2 322 1 600 2 024 1 669 1 972 Serwatka 315 338 339 353 309 377 293 332 302 341 Masło 82% bloki 2 005 2 384 2 072 2 380 1 972 2 294 1 899 2 003 1 905 2 111 Masło 82% konfek. 2 410 2 948 2 442 2 881 2 306 2 855 2 242 2 516 2 237 2 803 Śmietana 10-29% 1 226 1 443 1 247 1 507 1 240 1 425 1 156 1 333 1 160 1 239 Śmietana pow. 29% 1 143 1 945 1 182 2 013 1 100 1 969 1 085 1 826 1 076 1 835 Ser Gouda 45% 2 231 2 629 2 265 2 645 2 180 2 426 2 101 2 291 2 079 2 308 Ser Edamski 2 390 2 782 2 546 2 731 2 401 2 622 2 276 2 499 2 319 2 496 Żródło: MRiRW 6

Ceny minimalne 2 450 2 300 2 150 2 000 1 850 1 700 2 231 2 005 1 709 2 265 2 072 1 916 2 180 1 972 1 792 2 101 1 899 1 600 2 079 1 905 1 669 euro/tonę 1 550 1 400 1 250 1 100 1 393 1 143 1 433 1 182 1 349 1 100 1 283 1 085 1 265 1 076 950 800 650 500 350 315 339 309 293 302 200 Tydzień 1 Tydzień 2 2009 Tydzień 3 Tydzień 4 Tydzień 5 OMP PMP Masło 82% bloki Śmietana pow. 29% Ser Gouda 45% Serwatka Średnie ceny netto sprzedaży OMP w zł za 100 kg zł/100kg 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 850,00 800,00 750,00 700,00 650,00 600,00 550,00 500,00 Średnia cena netto sprzedaży OMP 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie W 5 tygodniu 2009 r. średnia cena netto OMP wzrosła o 0,2% w porównaniu do poprzedniego tygodnia i wyniosła 603,44 zł/100kg. W porównaniu z 5 tygodniem 2008 r. cena OMP zmalała o 29,96%. Cena minimalna wyniosła 552,391 zł/100 kg. 2007 2008 2009 7

Średnie ceny sprzedaży PMP netto w zł za 100 kg Cena netto sprzedaży PMP zł/100kg 1 550,00 1 500,00 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 850,00 800,00 750,00 700,00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 Cena netto PMP w 5 tygodniu 2009 r. zmalała o 0,9% w porównaniu do poprzedniego tygodnia i wyniosła 761,32 zł/100 kg. W porównaniu do 5 tygodnia 2008 r. cena PMP zmalała o 28,14%. Cena minimalna wyniosła 729,02 zł/100 kg. Średnie ceny sprzedaży serwatki w proszku netto w zł za 100 kg zł/100kg 480,00 460,00 440,00 420,00 400,00 380,00 360,00 340,00 320,00 300,00 280,00 260,00 240,00 220,00 200,00 180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 Cena netto sprzedaży serwatki w proszku 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie Za 100 kg serwatki w proszku płacono średnio 132,37 zł netto, było to o 0,3% więcej niż w poprzednim tygodniu, ale o 30,83% mniej niż w 5 tygodniu 2008 roku. Cena minimalna serwatki wyniosła 131,86 zł/100 kg. 2007 2008 2009 8

Ceny sprzedaży masła w blokach 82% tł. netto w zł za 100 kg zł/100 kg 1 600,00 1 550,00 1 500,00 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 850,00 800,00 750,00 700,00 Cena netto sprzedaży masła w blokach 82% tłuszczu 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 Za masło w blokach w 5 tygodniu 2009 r. płacon o średnio 868,29 zł/100 kg netto, było to o 1,8% więcej niż przed tygodniem, w porównaniu do 5 tygodnia 2008 r. był to spadek o 8,98%. Cena minimalna wyniosła 832,01 zł/ kg. Ceny sprzedaży sera gouda 45% tł. netto w zł za 100 kg zł/100kg 1 700,00 1 650,00 1 600,00 1 550,00 1 500,00 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 Cena netto sprzedazy sera goudy 45% tłuszczu W 5 tygodniu 2009 r. średnia cena netto sera gouda u producentów wyniosła 985,57 zł/100 kg; wzrosła o 0,2% w porównaniu do poprzedniego tygodnia oraz zmalała o 26,29% w porównaniu do 5 tygodnia 2008 r. 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 Cena minimalna w wyniosła 907,63 zł/ kg. 900,00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 9

3. Notowania cenowe rynek zagraniczny Ceny średnie netto odtłuszczonego mleka w proszku z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 45 46 47 48 49 50 1 2 3 4 5 Niemcy 6,60 6,73 6,63 6,54 6,73 6,94 6,27 6,62 7,04 7,23 7,71 Francja 6,97 6,53 6,44 6,73 6,93 7,02 6,66 7,03 7,79 7,44 7,95 Holandia 6,22 6,23 6,14 6,35 6,33 6,41 5,88 6,21 6,50 6,79 7,43 Belgia 7,19 7,17 6,89 7,28 7,27 7,35 6,97 7,19 7,50 7,71 8,20 W. Brytania* 8,52 8,52 8,12 8,12 8,05 8,05 7,68 7,68 8,19 7,96 8,38 Słowacja 7,83 8,02 11,26 11,16 8,84 11,52 11,38 x x x 19,35 USA 6,02 6,14 6,00 6,06 6,06 5,80 5,54 5,41 6,29 6,29 6,51 Oceania* 6,40 6,48 6,48 6,25 6,25 5,68 5,54 5,44 6,10 6,10 6,22 Polska 6,75 6,41 6,41 6,17 6,18 6,21 6,07 6,00 5,91 6,02 6,03 W przypadku danych z Wlk. Brytanii, Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA Ceny średnie netto pełnego mleka w proszku z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 45 46 47 48 49 50 1 2 3 4 5 Niemcy 8,10 8,07 7,95 7,85 7,82 7,66 6,95 7,24 7,58 7,55 8,06 Francja 8,48 8,26 8,14 8,27 8,51 8,29 7,95 8,27 8,66 8,54 8,93 Holandia 8,14 8,30 8,18 8,15 8,31 8,49 7,25 7,45 7,79 7,88 8,27 Belgia 8,64 8,59 8,41 8,55 8,66 9,07 8,27 8,25 8,56 8,70 9,29 Słowacja x x x x x x x x x x 14,82 Rosja* 9,17 9,17 9,17 11,16 11,16 10,01 10,29 10,46 10,46 10,46 9,76 Oceania* 7,96 7,39 7,39 6,78 6,78 6,12 5,76 5,76 6,36 6,36 6,58 Polska 7,95 8,33 8,11 7,70 7,96 8,14 8,27 8,09 7,96 7,68 7,61 W przypadku danych z Wlk. Brytanii, Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA 10

Ceny średnie netto masła z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 45 46 47 48 49 50 1 2 3 4 5 W. Brytania 82% tł. 8,51 8,68 8,04 8,16 8,34 8,60 7,70 8,13 9,62 9,73 10,18 Niemcy bloki 8,67 8,65 8,52 8,65 8,73 9,00 8,52 8,79 9,20 9,31 10,07 Holandia niekonfek. 8,07 8,15 8,03 8,15 8,39 8,58 8,23 8,48 8,88 9,06 9,68 Francja niekonfek. 8,37 8,46 8,33 8,46 8,71 8,78 8,42 8,89 9,31 9,41 10,05 Belgia luzem 9,39 9,35 9,22 9,32 9,35 9,55 8,95 9,23 9,58 9,58 10,17 Włochy bloki x 11,44 11,50 11,50 11,41 11,41 10,76 x 11,00 11,00 11,59 Słowacja bloki 14,80 15,84 14,77 15,78 15,18 9,64 9,52 8,40 14,38 13,09 9,68 Węgry op. 200g 13,38 13,99 14,20 14,23 13,94 15,06 14,59 16,36 15,23 15,59 15,93 Rosja 13,60 13,60 13,60 17,69 17,69 15,89 16,04 15,86 15,86 15,86 14,76 USA grade AA 10,33 10,87 10,74 10,31 8,66 7,63 7,41 7,31 8,34 8,34 8,64 Oceania 82% tł. 7,96 8,29 8,29 7,47 7,47 6,26 5,76 5,76 6,53 6,53 6,58 Polska 82% bloki 7,89 7,88 7,88 8,40 8,67 8,94 9,14 8,99 8,70 8,53 8,68 W przypadku danych z Wlk. Brytanii, Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA Ceny średnie netto sera z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 45 46 47 48 49 50 1 2 3 4 5 W. Brytania Cheddar w 20 kg blo. 12,67 12,67 12,75 12,75 12,64 12,64 12,40 12,40 12,17 12,17 12,82 Niemcy Gouda 45-48% tł. 11,12 11,15 10,80 10,86 10,99 11,33 10,87 10,96 11,48 11,93 12,39 Niemcy Tylzycki 45% tł. 12,06 11,92 11,74 11,92 12,27 12,66 12,14 12,00 12,56 12,99 13,56 Niemcy Ementaler 45% tł. 18,66 19,03 18,75 19,04 19,20 19,80 19,00 20,06 21,00 20,80 22,20 Francja Ementaler 45% tł 24,12 24,60 24,24 24,61 x x x x x x x Włochy Parmigiano Reggiano 27,61 28,16 27,75 28,71 29,00 26,13 28,69 29,89 31,29 31,64 33,77 Włochy Grana Padano 24,12 24,60 24,24 24,61 25,34 29,91 25,07 26,06 27,28 27,59 29,45 Słowacja Edam 45% tł. 11,98 12,38 11,47 13,30 12,43 26,13 11,19 12,78 12,65 12,66 13,74 Węgry Trappista 12,74 13,03 12,53 12,62 12,73 12,70 14,43 14,82 13,53 13,85 13,73 Rosja Sery twarde 14,20 14,20 14,20 23,24 23,24 13,49 16,33 15,90 15,90 15,90 14,87 USA Cheddar 40 lb bloki 10,14 11,35 11,66 12,05 12,00 15,64 7,78 6,98 8,06 8,11 8,82 Oceania Chedar 10,38 9,95 9,95 9,60 9,60 10,82 8,13 8,13 8,94 8,94 8,71 Polska Ementaler 45% tł. 11,94 12,31 12,35 12,15 12,28 12,59 13,97 13,13 12,81 12,07 12,19 Polska Gouda 45% tł 10,70 10,43 10,20 10,18 10,51 10,34 10,05 9,90 9,96 9,84 9,86 W przypadku danych z Wlk. Brytanii,Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA 11

Ceny OMP w Nowej Zelandii Cena OMP w Nowej Zelandii USD/kg (FOB) 5,3 5,1 4,9 4,7 4,5 4,3 4,1 3,9 3,7 3,5 3,3 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie Jak wynika z opublikowanych w tym tygodniu danych dotyczących ceny OMP w Nowej Zelandii, cena ta wyniosła 1,7973 USD/ kg ( FOB) i była o 0,34% niższa od ceny sprzed tygodnia oraz była o 0,13% niższa od ceny notowanej w analogicznym okresie poprzedniego miesiąca. W stosunku do analogicznego okresu zeszłego roku cena ta była niższa o 57,21%. 2008 2009 2007 Ostatnia sesja Fonterry potwierdza światowe spowolnienie ( PMP) Lutowa sesja internetowej platformy sprzedaży, globaldairytrade, zakończyła się wynikami potwierdzającymi negatywny wpływ globalnej recesji na rynki towarowe. Średnia cena wszystkich grup PMP we wszystkich terminach kontraktowych wyniosła US$ 1,851 za tonę FAS porty w Nowej Zelandii. Cena ta była o 8.2 % mniejsza niż cena osiągnięta na poprzedniej sesji giełdy w styczniu br. Ceny ukształtowały się w przedziale US$ 1,810 za tonę do US$ 1,935 za tonę FAS. Zdaniem dyrektora giełdy Kelvina Wickhama te poziomy cen powinny być bardzo atrakcyjne dla kupców, ale nie do udźwignięcia dla dostawców. Ceny zniżkują ponieważ popyt jest słaby. Na szczęście dostawy nie są już tak duże, a zapasy magazynowe coraz mniejsze, co pozwala mieć nadzieję, że sytuacja rynkowa się poprawi. Następna sesja odbędzie się 3 marca br. 12

Sytuacja cenowa na rynkach zagranicznych ( ARR, FAMMU/ FAPA) W okresie 18-21.01.09 r. ceny masła w blokach na rynku niemieckim, francuskim i holenderskim nie uległy zmianie i nadal kształtowały się na średnim poziomie 2,05 2,15 / kg. W porównaniu do cen sprzed roku masło na wymienionych rynkach potaniało o 25-29%. Poziom cen masła w tych krajach był o 4-9% wyższy niż w Polsce. Ceny odtłuszczonego mleka w proszku w porównaniu do poprzedniego notowania na rynku holenderskim nie zmieniły się, a na rynku niemieckim i francuskim wzrosły odpowiednio o 2% i o 6%. W analizowanych krajach za produkt ten uzyskiwano od 1,50 / kg do 1,80 / kg, tj. o 25-37% mniej niż przed rokiem. W porównaniu do cen krajowych, OMP na rynkach zagranicznych było droższe o 8-29%. Tak jak przed tygodniem pełne mleko w proszku w dniach 18-21.01. br. w Niemczech, w Holandii i we Francji zbywano po 1,75-2,00 / kg. Był to poziom o 32-43% niższy niż w porównywalnym okresie 2008 r. Na rynku holenderskim i francuskim PMP było droższe niż w Polsce odpowiednio o 1,4% i o 12%, a na rynku niemieckim tańsze o 1,3%. Od początku 2009 r. kontynuowana jest spadkowa tendencja cen produktów mleczarskich na rynku międzynarodowym. Według danych Agra- Europe, 28 stycznia 2009 r. średnia cena masła ( baza FOB porty Europy Zachodniej) wyniosła 1 800 USD/ t i była o 2,7% niższa niż w połowie tego miesiąca. W porównaniu do cen z końca stycznia 2008 r. masło było tańsze o 52%. W końcu stycznia br. również ceny odtłuszczonego i pełnego mleka w proszku w portach Europy Zachodniej ( baza FOB) ukształtowały się na poziomie 1 800 USD/ t. W porównaniu do poprzedniego notowania OMP potaniało o 1,4%, a ceny PMP nie uległy zmianie. W odniesieniu do cen ubiegłorocznych OMP było tańsze o 46%, a PMP o 59%. 4. Informacje z Polski, UE i ze świata ARiMR zawiera z firmami umowy na utylizację padłych zwierząt gospodarskich Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do 4 lutego 2009 r. podpisała 8 umów dotyczących finansowania lub dofinansowania ponoszonych przez producenta rolnego kosztów zbioru, transportu i unieszkodliwienia padłych zwierząt gospodarskich w 2009 r. Umowy z Agencją podpisało 7 zakładów: PP- H Hetman Sp. z o. o. we Florianowie, P. P. P. Bacutil Sp. J. w Puławach, 13

Promarol Plus Sp. z o. o. w Ciepielówku, P. W. Amba Sp. z o. o. w Radzanowie, Saria Małopolska Sp. z o. o. w Krakowie, Struga S. A. w Jezuickiej Strudze, ZP- H Barbara Rakowska w Krobi, Utires" Sp. z o. o. z siedzibą w Leżachowie. Pomoc Agencji jest realizowana na podstawie zbiorczych zestawień faktur składanych przez zakłady utylizacyjne. Agencja dofinansowuje do 100% ponoszonych przez producenta rolnego kosztów zbioru i transportu padłego bydła, owiec, kóz, koni oraz świń, a także pokrywa do 100 % kosztu unieszkodliwiania bydła, które ukończyło 24 miesiąc życia oraz owiec i kóz które ukończyły 12 miesiąc życia. W przypadku unieszkodliwienie padłego bydła poniżej 24 miesiąca życia, owiec i kóz poniżej 12 miesiąca życia oraz świń i koni niezależnie od ich wieku, Agencja może dofinansować do 75% kosztów poniesionych przez producenta rolnego. Pomoc finansową Agencji mogą otrzymać producenci rolni prowadzący gospodarstwo rolne i spełniający kryterium małego lub średniego przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów załącznika I do rozporządzenia Komisji Europejskiej 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. W przypadku producentów rolnych będących płatnikami podatku VAT, dofinansowanie Agencji nie obejmuje kwoty podatku VAT. Stawki : http:// www. arimr. gov. pl/ pliki/39/0/0/ cennik_020209. pdf Informacja dotycząca interwencyjnego zakupu OMP i masła Zakupy interwencyjne odtłuszczonego mleka w proszku ( OMP) i masła są prowadzone w okresie od 1 marca do 31 sierpnia każdego roku. Zakup dokonywany jest: w przypadku OMP po cenie interwencyjnej równej cenie referencyjnej wynoszącej 169,80 EUR/100 kg, w ramach limitu ustalonego przez Komisję Europejską, tj. 109 tys. ton rocznie w skali całej Unii Europejskiej w przypadku masła po cenie interwencyjnej wynoszącej 221,75 EUR/100 kg równej 90% ceny referencyjnej (246,39 EUR/100 kg), w ramach limitu ustalonego przez Komisję Europejską, tj. 30 tys. ton rocznie w skali całej Unii Europejskiej 14

Szczegóły : http://www.arr.gov.pl/data/00059/komunikat_omp_maslo.pdf Zarządzenia Prezesa Agencji Rynku Rolnego Zmieniające Zarządzenie w sprawie wprowadzenia dokumentacji przetargowej oraz wzorów umów dla mechanizmu Dostarczenie nadwyżek żywności najuboższej ludności Unii Europejskiej realizowanego w roku 2009 Szczegóły : http:// www. arr. gov. pl/ data/02000/20_09_ z. pdf W sprawie określania stawek opłat za wykonywanie badań, w tym badań odwoławczych, w ramach mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej Szczegóły: http://www.arr.gov.pl/data/02000/21_09_z.pdf Działania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz stabilności i rozwoju Przyspieszenie absorpcji środków Unii Europejskiej, wsparcie eksportu rolno- spożywczego i pełniejsze korzystanie z innych unijnych instrumentów pomocowych, poszerzenie zakresu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa, program wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, wsparcie rolników, grup producentów i spółdzielni rolników to niektóre z działań zaprezentowanych w opracowywanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dokumencie Działania na rzecz stabilności i rozwoju. Zostały w nim także omówione przejawy spowolnienia gospodarczego i jego oznaki w gospodarce żywnościowej i na wsi, omówiony stan głównych rynków rolnych, a także kształtowanie się popytu na żywność. Szczegóły: http:// www. minrol. gov. pl/ DesktopModules/ Announcement/ ViewAnnouncement. aspxmoduleid=415& TabOrgID=839& LangId=0& AnnouncementId=11620& ModulePo sitionid =1043 Zmiany w Health Checku oficjalnie wchodzą w życie ( FAMU/ FAPA) W dniu 19 stycznia 2009 r. ukazało się rozporządzenie Rady ( WE) nr 72/2009 w sprawie zmian we wspólnej polityce rolnej. Zmianie uległy niektóre przepisy prawne z zakresu regulacji na rynku mleka, np. wskutek nowelizacji bazowego dla organizacji rynków rolnych rozporządzenia ( WE) nr 1234/2007. Niektóre rozporządzenia uchylono. W omawianym akcie prawnym potwierdzono oficjalnie postanowienia podjęte w trakcie oceny funkcjonowania WPR ( Health Check ). Do najważniejszych na rynku mleka i produktów mlecznych należą: powiększenie kwot mlecznych o 1% w każdym z lat 2009-2013, 15

zmiana dostosowania pod względem zawartości tłuszczu w celu uelastycznienia systemu kwot, tak by odtąd karną opłatę wyrównawcza obliczać albo na podstawie dostaw faktycznie zrealizowanych, albo powiększonych o dostosowanie ze względu na zawartość tłuszczu, w zależności od tego, która wartość jest większa; zwiększenie z 70% do 85% wartości procentowej kwoty, którą producent powinien wykorzystać w danym sezonie; tym samym ułatwiono ponowne rozdysponowanie niewykorzystanych kwot, zniesienie prywatnego przechowalnictwa serów, system przetargowy skupu masła i OMP po wypełnieniu limitów ( odpowiednio 30 tys. ton i 109 tys. ton ), państwom członkowskim zezwolono na przyznawanie dodatkowej pomocy krajowej w określonych granicach w kontekście restrukturyzacji sektora. Uproszczono i ujednolicono przepisy WPR dotyczące interwencji publicznej przez rozszerzenie zakresu stosowania przetargów. Aby te działania przyśpieszyć i zagwarantować przestrzeganie ilości maksymalnych limitów ilościowych dotyczących masła i odtłuszczonego mleka w proszku ( OMP), Komisja udzieliła sobie pozwolenia na działanie bez pomocy komitetu ds. wspólnej organizacji rynków. Od przystąpienia do UE w 2004 r. do zniesienia kwot w 2015 r. polska kwota mleczna stanowi niezmiennie 6,5% unijnej. Systematycznie zwiększa się jednak udział dostaw kosztem sprzedaży bezpośredniej. W sezonie 2004/05 ta ostatnia stanowiła 5,2% łącznej kwoty (464 tys. ton), w sezonie 2007/08 natomiast już tylko 1,8% (168,5 tys. ton). Zmiany dot. Wsparcia bezpośredniego przepisy dla producentów mleka ( FAMU/ FAPA) Również 19 stycznia br. opublikowano rozporządzenie Rady ( WE) nr 73/2009 ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników. Zmieniło ono szereg dotychczasowych przepisów w różnych aktach prawnych i uchyliło poprzednie rozporządzenie bazowe nr 1782/2003. W sposób pośredni odnoszą się one także do sektora mleka. I tak art. 68 wspomnianego rozporządzenia ( Wsparcie specjalne - Zasady ogólne) stanowi, że państwa członkowskie mogą przyznawać rolnikom wsparcie specjalne ukierunkowane na szczególne niedogodności, których doświadczają rolnicy w sektorze mleczarskim. Zakres wsparcia precyzują szczegółowe przepisy chodzi o państwa, w których więcej niż 60 % mleka produkuje się na północ od 62 równoleżnika. Producentów określonych rodzajów mleka lub hodowców bydła mlecznego dotyczą niektóre przepisy z zakresu rynku baraniny i koźliny oraz wołowiny, w tym: rolników sprzedających mleko owcze i jego przetwory dotyczy premia z tytułu maciorek - 16,8 EUR na zwierze ( premie w sektorze mięsa baraniego i koziego). roczna, płatna na rok kalendarzowy, premia z tytułu krów mamek dotyczy rolników, którzy nie dostarczali mleka ani produktów mleczarskich ze 16

swojego gospodarstwa przez okres 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku, albo dostarczali mleko lub produkty mleczarskie, na które łączna kwota indywidualna nie przekracza 120 000 kg. Kwotę premii ustala się na poziomie 200 EUR na kwalifikujące się zwierze. Państwa członkowskie mogą przyznać dodatkowa premie krajowa z tytułu krów mamek w wysokości nie przekraczającej 50 EUR na zwierze pod warunkiem, że nie powoduje to dyskryminacji między hodowcami bydła w danym państwie członkowskim. Mimo uchylenia rozporządzenia ( WE) nr 1782/2003, przepisy w sprawie premii mlecznej stosują się jednak nadal w odniesieniu do roku 2009. Dostawy mleka we Francji o 3% większe w 2008 r. ( FAMU/ FAPA) Francuskie dostawy mleka były w 2008 r., według szacunków, o 3% większe niż rok wcześniej. Zaważyła na tym ekspansja w ciągu pierwszych trzech kwartałów ( zwłaszcza w okresie styczeń marzec ub. r.), gdyż np. w grudniu 2008 r. wolumen mleka dostarczanego do mleczarni był aż o blisko 5% mniejszy niż przed rokiem. Niemieccy potentaci mleczarscy zacieśniają współpracę ( FAMU/ FAPA) Dwie niemieckie największe firmy mleczarskie Humana Milchunion i Nordmilch planują dalsze współdziałanie. Polegać ono będzie na wspólnej dystrybucji niektórych typów nabiału tzw. białej linii ( mleko spożywcze, jogurty, desery i twarogi), śmietany, serów i mleka w proszku. Obie spółdzielnie zamierzają rozpocząć współdziałanie już na wiosnę, pod warunkiem uzyskania zgody z niemieckiego Urzędu Antymonopolowego. Połączony potencjał ich dostaw to niemal ¼ całkowitego krajowego wolumenu skupowanego surowca. Nordmilch jest największą firmą mleczarską w Niemczech, a jej 2,9 tys. pracowników przetwarza rocznie 4,2 mln ton surowca. Obroty firmy w 2007 r. przekroczyły 2,3 mld euro. Wolumen przetwórstwa Humany jest mniejszy (2,5 mln ton), ale liczba zatrudnionych i sprzedaży były w 2007 roku podobne (3 tys. osób i 2,2 mld euro). Łączna liczba dostawców obu firm przekracza 17 tys. Grupa z CAIRNS gani komisje za przywrócenie refundacji eksportowych ( FAMU/ FAPA) Kolejni uczestnicy rynku mleka nie szczędzą Komisji krytyki za przywrócenie refundacji do eksportu. Swe głębokie zatroskanie wyrazili również przedstawiciele Grupy z Cairns 20 krajów eksporterów produktów rolnych, w tym z Nowej Zelandii, Australii, Kanady, Brazylii, Argentyny, innych państw południowoamerykańskich i południowoazjatyckich oraz RPA. Zaapelowali oni do KE o odwołanie tej decyzji, która według nich sprowadzi światowe ceny produktów mlecznych do sztucznie zaniżonych poziomów i przedłuży bessę. Grupa z Cairns przypomniała zobowiązania z Rundy WTO w Hongkongu z 2005 r. o całkowitym zniesieniu refundacji eksportowych do 2013 r. Jednocześnie zaapelowano do innych znaczących eksporterów światowych, aby powstrzymali się 17

od działań odwetowych i sami nie wprowadzali podobnych dopłat do wywozu. Rosja planuje interwencje na krajowym rynku mleka w proszku ( FAMU/ FAPA) Rząd rosyjski planuje w maju i czerwcu br. interwencje na rynku mleka w proszku, aby wyrównać sezonowe niedobory i zagwarantować stałą podaż na rynku krajowym. Pomoże też ustabilizować ceny, których spadku oczekuje się w związku ze stosowaniem nowych przepisów. W ich myśl, mleko zawierające jakąkolwiek ilość mleka w proszku ma być nazywane produktem mlecznym, a nie mlekiem. Regulacje te wprowadzono w celu przeciwdziałania dodawaniu tańszego, często importowanego mleka w proszku zamiast zwykłego surowca. W konsekwencji pobudzanie przez władze krajowej produkcji mleka nie przynosiło oczekiwanych rezultatów. W następstwie nowych przepisów rząd spodziewa się wzrostu cen skupu mleka. Prognoza znacznie niższych wypłat za mleko w Nowej Zelandii ( FAMU/ FAPA) Nowozelandzki koncern mleczarski Fonterra podał pod koniec stycznia prognozę wypłat za mleko dla swych dostawców w bieżącym sezonie mlecznym, uzasadniając to dalszym spadkiem cen produktów mleczarskich na rynkach międzynarodowych oraz potęgującymi się efektami ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego. Farmerzy mogą się spodziewać 5,10 dolarów nowozelandzkich ( NZD) za kilogram tzw. bloku mlecznego. Najnowsza prognoza jest o 15% niższa od tej z listopada 2008 r., jeśli chodzi o walutę krajową. Prognoza cen 100 kg surowca w walucie europejskiej (17,22) jest niższa o 21%, a w dolarach amerykańskich o 18% (22,70 USD) niż poprzednio, wskutek lekkiej deprecjacji NZD. Przewidywany spadek dochodów rolników w Wielkiej Brytanii ( Agra Europe) Brytyjscy specjaliści przewidują, ze dochody rolników w tym kraju w ciągu najbliższych dwu lat będą spadać. W bieżącym roku rolnicy odczują negatywny wpływ wzrostu kosztów produkcji, które wystąpiły w 2008 r. Słabość krajowej waluty spowoduje dalsze zwiększenie kosztów importowanych środków produkcji. Dochody z rolnictwa ogółem w 2009 r. najprawdopodobniej spadną o 15% i wyniosą poniżej 3 mld funtów szterlingów. W 2010 r. ich spadek wyniesie kolejne 5-10%. W 2008 r. dochody rolników były o 35% większe niż rok wcześniej; spowodowane to było wzrostem cen uzyskiwanych przez rolników, który notowano na początku roku. Spadek dochodów w rolnictwie francuskim ( Agra Europe) Dochody rolników we Francji w 2008 r. były średnio o 15% mniejsze niż rok wcześniej. Rosnące koszty produkcji dotknęły wszystkich sektorów produkcji rolniczej. Ogółem ceny produktów rolniczych wzrosły o 0,8%, podczas gdy koszty produkcji zwiększyły się o 10,9%. W największym stopniu dotknęło to rolników 18

uprawiających zboża i rośliny oleiste. Ich dochody w porównaniu z 2007 r. zmniejszyły się o 37%. Na kolejnym miejscu pod tym względem znaleźli się hodowcy bydła mięsnego, których dochody spadły o 32%. Oprócz rosnących kosztów produkcji wpływ na to miała choroba niebieskiego języka. Niekorzystna pogoda wiosną i latem spowodowała, że dochody sadowników zmniejszyły się o 26%. Wzrosły natomiast dochody rolników utrzymujących bydło mleczne ( o 23%) i uprawiających plantacje winorośli ( o 15%). Dochody z owczarstwa spadły o 10% i są obecnie niższe niż kiedykolwiek. Problemy dobrostanu zwierząt w szwedzkich ubojniach ( Agra Europe) Według ostatnio opublikowanego raportu, w Szwecji wiele zwierząt cierpi niepotrzebnie spędzając więcej niż trzeba czasu w ubojniach. Stresujące jest dla nich przebywanie w nowych pomieszczeniach w towarzystwie nieznanych im zwierząt. Owocuje to często walkami, ranami. Powodem tego jest brak koordynacji czasu transportu. Rozwiązać to może wykorzystanie programów komputerowych powiązanych z odczytami GPS. W jednej z największych szwedzkich ubojni w ciągu ostatnich pięciu lat zainwestowano 10 mln koron szwedzkich w urządzenia poprawiające dobrostan zwierząt. Zaowocowało to między innymi zmniejszeniem o 25% liczby nocy, które zwierzęta spędzają w ubojni. 5. Rynek konsumencki Łaciate Towarem Roku 2008 Mleko Łaciate otrzymało tytuł Towaru Roku 2008. Tym samym uznane zostało w kategorii mleka za najlepiej sprzedający produkt w sklepach mało- i wielkopowierzchniowych i przynoszący największe zyski sprzedającym w 2008 roku. Tytuły Towar Roku zostały przyznane po raz 12 przez Trade Press - wydawcę Detalu Dzisiaj w 32 kategoriach FMCG (22 spożywczych i 10 chemiczno- kosmetycznych) wśród produktów, które w 2008 roku detaliści uznali za najbardziej dochodowe. W kategorii mleko Tytuł Towar Roku 2008 otrzymało ŁACIATE, którego producentem jest SM Mlekpol. Wybór Towaru Roku odbywał się w oparciu o wywiad bezpośredni z detalistami. O wyborze detalistów produktu do tego tytułu decydował szereg czynników, m. in. fakt, czy dany produkt szybko rotuje, detalista ma na nim dobra marżę lub to, że brak tego produktu mógłby spowodować obniżenie satysfakcji klientów dokonujących zakupy w danej placówce. Marka ŁACIATE funkcjonuje na rynku od 1996 roku. Jej właścicielem jest MLEKPOL - niekwestionowany lider branży mleczarskiej. Posiada około 40 % udziału w rynku mleka UHT. W 2008 roku MLEKPOL odnotował rekord w skupie mleka - ponad 1 088 196 tys. litrów surowca co stanowi 12,7 % krajowego skupu mleka. MLEKPOL jako pierwsza spółdzielnia w historii polskiego mleczarstwa przekroczyła barierę 1 mld litrów mleka w skupie. 19

Czeka nas wielka wojna cenowa w sklepach ( polskatimes. pl) Kryzys spowoduje, że w najbliższych miesiącach Polacy ograniczą swoje wydatki na zakupy. Już dziś sieci delikatesów zwiększają zamówienia na produkty tańsze. 20

Z kolei super i hipermarkety na niespotykaną do tej pory skalę inwestują w tanie marki własne charakterystyczne do tej pory główne dla dyskontów. Eksperci są przekonani, że w polskich sklepach lada chwila zacznie się nowa wojna na ceny. Niektóre towary mogą stanieć nawet o kilka procent. Klienci już oszczędzają i wybierają produkty o podobnej jakości, ale w niższej cenie - mówi Piotr Kaszyński, szef działu powierzchni handlowych w Cushman & Wakefield. Handlowcy muszą przygotować się na ciężkie czasy, bo według ekspertów sprzedaż detaliczna nie będzie rosła już tak szybko jak do tej pory, czyli o 13-14 procent miesięcznie. W przypadku branży obuwniczej i odzieżowej obroty sklepów spadną o co najmniej 10 procent. - Do tej pory skutki spowolnienia gospodarczego odczuwali głównie eksporterzy, firmy budowlane i motoryzacyjne. Teraz kryzys uderzy w handlowców. Szacujemy, że siła nabywcza klientów spadnie, w miarę jak rosnąć będzie liczba bezrobotnych - mówi Wojciech Matysiak, analityk BGŻ. Z najnowszych szacunków wynika, że stopa bezrobocia może w tym roku przekroczyć 12-13 procent. Jeszcze w październiku wynosiła ona 8,8 procent. Szef delikatesów Bomi otwarcie mówi, że ogranicza asortyment drogich produktów, które do tej pory stanowiły większość na półkach. Obecnie stawia na tańsze krajowe makarony, wędliny, dżemy i sosy. Podobną strategię przyjęła sieć Piotr i Paweł, która w ubiegłym roku powiększyła o 25 procent liczbę delikatesowych sklepów. Teraz firma nie chce być postrzegana jako sklep dla najbardziej zamożnych klientów. Oferta delikatesowa zajmuje dziś nieco mniej miejsca. Za to więcej jest produktów na kieszeń przeciętnego klienta. To one są bardziej eksponowane i reklamowane. Strategię na kryzys ma też sieć supermarketów Intermarche. Spółka tylko w tym roku zamierza wprowadzić ponad 200 nowych artykułów pod markami własnymi. Są one ok. 20 proc. tańsze od markowych. Na półkach więcej będzie więc np. keczupu z metką Intermarche, a mniej słoików z logo Pudliszek czy Hellmansa. Podobnie robi Netto, które do tej pory jako jedna z nielicznych sieci dyskontowych reklamowała się, że ma w sprzedaży niemal wyłącznie wyroby markowe. Teraz na ich miejsce wprowadza towary spod marek własnych. W najbliższym kwartale pojawi się tam kilkadziesiąt nowych tańszych artykułów, m. in. jogurty, napoje i przetwory owocowo- warzywne. Handlowcy liczą, że w czasach kryzysu Polacy polubią marki własne. Do tej pory nie były one w Polsce popularne. Klienci uważali, że są one gorszej jakości. - U nas marki własne mają zaledwie około 9,1 procent udziałów w rynku, podczas gdy np. w Szwajcarii czy Wielkiej Brytanii co drugi produkt spożywczy wkładany do koszyka ma markę sieci handlowej - mówi Wojciech Zaremba, ekspert międzynarodowej firmy badawczej Nielsen. Sklepy liczą, że w czasach kryzysu będziemy sięgać po nie znacznie chętniej, bo klienci, robiąc zakupy, znów zaczną zwracać przede wszystkim uwagę na cenę, a nie jakość. Marki własne są tańsze, bo sieci handlowe nie muszą wydawać pieniędzy na ich reklamę i marketing. Zamawiają też u producentów duże partie, co pozwala im zbijać cenę. Na przykład mleko pod marką własną w sieci Real kosztuje 1,8-2 zł, podczas gdy np. marki Łaciate nawet 2,6-2,7 zł. Czeka nas również wojna cenowa. Supermarkety Tesco już od trzech miesięcy pilnują, by ceny w ich sklepach były niższe niż w dyskontowym Lidlu czy Biedronce. Tańsze zakupy to chyba jedyna dobra strona kryzysu. Kryzys spowoduje, że w najbliższych miesiącach Polacy ograniczą swoje wydatki na zakupy. Już dziś sieci delikatesów zwiększają zamówienia na produkty tańsze. 21

6. Aktualności Polskiej Izby Mleka W tym tygodniu ustawa o funduszach promocji ma trafić pod obrady Rady Ministrów. dotyczących Funduszu Promocji Mleka. Polska Izby Mleka ma uwagi do zapisów Nasze obawy budzi przede wszystkim propozycja zmian w mechanizmie naliczania wpłat mówi Agnieszka Maliszewska, Dyrektor Biura Polskiej Izby Mleka. Dotychczas było to 0,1 gr. od każdego kilograma mleka. Nowy zapis mówi o tym, że będzie to 0,1 proc. wartości w cenie netto. Taka zmiana jest bardzo niekorzystna z punktu widzenia rolnika, bo spowoduje mniejsze przychody, ale też spowoduje ogromne zamieszanie w samych podmiotach skupujących. W większości mleczarni cena za mleko naliczana jest dwa razy w miesiącu. Poza tym spowoduje konieczność zmian systemów informacyjnych, przecież nikt tego nie robi ręcznie. Oczywiście utrudni to także życie samej Agencji, bowiem trudniejsze będzie kontrolowanie tych podmiotów, a także w efekcie zmniejszyć może wpływy do FPM. Dlatego uważamy, że obecny zapis nie powinien być zmieniany. Wnosimy też uwagi do zmian w zakresie podmiotów zobowiązanych do wpłat na FPM. Procedura naliczania i pobierania opłat powinna ciążyć na podmiotach skupujących i przetwarzających mleko. Nowe przepisy zmniejszają liczbę członków Komisji Porozumiewawczej z 18 do 7 osób. Nowe zapisy wskazują, że w skład Komisji Zarządzającej wchodzić mają 3 osoby reprezentujące dostawców hurtowych lub bezpośrednich, 3 reprezentantów podmiotów skupujących i przetwórców, 1 osoba reprezentująca izby rolnicze. Naszym zdaniem nieuzasadniony jest udział reprezentanta izby rolniczej, ponieważ członkami izb rolniczych są rolnicy producenci mleka. Zatem brak jest równowagi w ilości głosów. Nowelizacja ustawy o FPM przewiduje też bardzo wysokie koszty związane z administrowaniem funduszem na poziomie 3,5 proc. rocznych wpływów. Naszym zdaniem należy to zmniejszyć, zważywszy na fakt, że oprócz Funduszu Promocji Mleka powstanie kilka innych funduszy. Polska Izba Mleka zgłasza propozycję do prac zespołów Przedstawiciele Polskiej Izby Mleka aktywnie pracują w zespołach ds. konsolidacji, powołanych przez Ministra Rolnictwa Marka Sawickiego. Jednym z obszarów prac zespołów jest handel i dystrybucja. Polska Izba Mleka zaproponowała, by rozpoczęto prace nad nowelizacja ustawy dotyczącej nieuczciwej konkurencji i zwalczania praktyk monopolistycznych. Uważamy mówi Agnieszka Maliszewska z Polskiej Izby Mleka, że obecnie przepisy są martwe i w żaden sposób nie chronią interesów producenta. Konieczne są także zmiany w zakresie kompetencji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Powinny one pójść w tym kierunku, by kontrolować praktyki stosowane przez sieci. Ponadto uważamy, że konieczny jest administracyjny monitoring marż handlowych. I to jest zadanie dla Agencji Rynku Rolnego. Oczywiście konieczna jest tu współpraca z organizacjami branżowymi i Polska Izba Mleka chęć takiej współpracy już dziś deklaruje. Być może także wprowadzenie administracyjnego mechanizmu określającego maksymalne marże pozwoli zmienić dotychczasową sytuację. 22

Wnieśliśmy też propozycje na poziomie konsolidacji w kontekście skupu mleka. Jeśli mamy przyspieszyć proces konsolidacji to konieczne jest inwestowanie w tzw. lokomotywy konsolidacji. Taka rolę powinny pełnić największe polskie mleczarnie, które już posiadają doświadczenia w procesie konsolidacji i które są w stanie udźwignąć ten proces. W Polsce jest takich mleczarni co najmniej kilka. Nie powinniśmy doprowadzić do bankructwa małych spółdzielni, które dziś płacą bardzo niskie stawki za mleko. Dlatego jak najszybciej trzeba stworzyć mechanizmy wsparcia konsolidacji, które ułatwią przyłączenie do dużych spółdzielni. Tu złożyliśmy propozycje, by wprowadzić dopłaty do wyrównania za mleko przez okres co najmilej 1 roku. Pieniądze trafiałyby do spółdzielni przejmującej, która w ten sposób otrzymywałaby rekompensatę za wyższą stawkę płaconą za mleko rolnikom przejętej spółdzielni. Konieczne są też mechanizmy wspomagające restrukturyzację w przejmowanym zakładzie. Jednym z ważniejszych tematów podejmowanych przez uczestników spotkań jest konieczność zmian w zasadach dysponowania Funduszem Promocji Mleczarstwa. W tym obszarze widzimy konieczność wprowadzenia obowiązku badania efektywności kampanii promocyjnych prowadzonych ze środków FPM. Naszym zdaniem ważne jest, aby w strategii ( kierunkach) rozwoju branży zapisać takie obszary promocji, które później będą musiały być uwzględnione przy rozpatrywaniu wniosków o dofinansowanie z FPM. Musimy konieczne myśleć o rozwijaniu programu Szklanka Mleka. - To doskonały program, który zaowocuje nam wzrostem spożycia mleka i produktów mleczarskich mówi Agnieszka Maliszewska. Dzięki temu programowi mamy szansę w naszych dzieciach wyrobić nawyk picia mleka. Dlatego, moim, zdaniem program ten powinien być obowiązkowo realizowany w szkołach - dodaje. Pilotażowy program branżowej konsolidacji na Podlasiu W piątek 06 lutego b. r., w Białymstoku odbyło się spotkanie zorganizowane przez Wicewojewodę Podlaskiego Wojciecha Dzierzgowskiego poświęcone tematyce konsolidacji branży mleczarskiej. Podczas spotkania ustalono m. in., że Podlasie, które jest polskim zagłębiem mleczarskim, powinno pilotażowo wprowadzać program branżowej konsolidacji. W spotkaniu udział wzięli Władysław Łukasik - Prezes ARR, Ewa Domańska Naczelnik Wydziału Mleczarstwa Departamentu Rynków Rolnych w Ministerstwie Rolnictwa, podlascy posłowie Józef Piotr Klim i Krzysztof Jurgiel, prezesi oraz członkowie rad nadzorczych największych spółdzielni mleczarskich w województwie, przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego, Polskiej Izby Mleka, Podlaskiej Izby Rolniczej, PODR w Szepietowie, Spółdzielni Obrotu Towarowego. - Uważam, że to dobry pomysł, by właśnie na Podlasiu pilotażowo wprowadzić program konsolidacji branży mleczarskiej na bardzo szeroką skalę. Tym bardziej, że właśnie tu zlokalizowane są te spółdzielnie, które mają największe doświadczenie w tym względzie. Grajewski Mlekpol, Mlekovita czy Piątnica mogą nie tylko podzielić się doświadczeniami w sprawach konsolidacji, ale wspólnie z innymi utworzyć ogromne centrum dystrybucji artykułami mleczarskimi mówi Agnieszka Maliszewska dyrektor Biura Polskiej Izby Mleka. Jednym z zadań, na które można w ramach PROW uzyskać środki finansowe jest tworzenie krajowych centrów dystrybucji. Ich zadaniem byłoby stopniowe przejmowanie handlu z tych spółdzielni, które weszłyby w skład takiego podmiotu. Jest to szansa nie tylko na budowę silnych podmiotów, które przejęłyby 23

handel z mleczarni, ale także szansa na negocjowanie lepszych warunków handlowych np. w sieciach. Podlasie ma szansę na szybkie utworzenie takiego centrum, ponieważ już dziś działa tu Spółdzielnia Obrotu Towarowego, którego właścicielem są podlaskie spółdzielnie mleczarskie. Jednakże dofinansowanie i możliwość budowy w centralnej Polsce dużych magazynów ułatwiłoby zbyt produktów mleczarskich. 7. Prawo Przypomnienie : ostateczny termin do odbycia zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki z o. o. upływa z końcem czerwca, ani zarząd, ani wspólnicy nie powinni czekać do ostatniej chwili. Już dziś zarząd powinien zadbać o realizację obowiązków sprawozdawczych z działalności spółki za rok poprzedni i należycie przygotować zwołanie zgromadzenia. Wspólnicy zaś powinni wykorzystać ten czas, żeby zaproponować własne punkty do porządku obrad. Należy je zgłaszać najpóźniej na miesiąc przed zwołaniem zgromadzenia. Ustawa z 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustaw : Prawo upadłościowe i naprawcze, o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym wprowadza do obowiązujących przepisów aż 150 poprawek. Nowela ma wejść po 30 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, teraz zajmuje się nią Senat. Zmiany w Prawie upadłościowym i naprawczym dążą do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Służyć temu ma np. zmiana nakładająca dodatkowy obowiązek na upadłego przedsiębiorcę, który po ogłoszeniu upadłości powinien w obrocie występować pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia w upadłości likwidacyjnej albo upadłości układowej. Będzie więc musiał upublicznić fakt, że znajduje się w upadłości oraz określać jej rodzaj. Pozwoli to jego kontrahentom ocenić ryzyko związane z zawieraniem z nim umów. Większe szanse na rynku będą mieli wiec przedsiębiorcy znajdujący się w upadłości układowej. 24

8. Tydzień w mediach 3.02.2009 Ułatwienia w staraniach o dopłaty bezpośrednie za 2009 rok Pierwsi rolnicy powinni otrzymać już wnioski spersonalizowane o przyznanie płatności obszarowych za 2009 r. wraz z instrukcją ich wypełnienia. Nowe formularze wniosków są łatwiejsze do wypełnienia, w porównaniu z tymi, które obowiązywały w ubiegłych latach, między innymi dlatego, że w dużej mierze są już wypełnione przez ARiMR i rolnicy występujący o dopłaty nie będą mieli przy nich wiele pracy. Wnioski takie są sukcesywnie wysłane pocztą do około 1,4 mln rolników, którzy ubiegali się o przyznanie płatności bezpośrednich w 2008 r. Wszyscy ci rolnicy otrzymają wnioski spersonalizowane wraz z instrukcją ich wypełnienia do 15 marca 2009 r. W tym roku po raz pierwszy dostarczane rolnikom formularze zawierają, poza danymi podmiotowymi rolnika oraz danymi dotyczącymi działek ewidencyjnych, także dane dotyczące działek rolnych. Informacje te wpisane do formularzy wniosków będą pochodziły z dokumentów, które rolnik składał w 2008 roku, tak więc jeżeli w gospodarstwie nie było żadnych zmian rolnik będzie musiał jedynie podpisać wniosek i wypełnić załączniki graficzne. Rolnicy, którzy w 2009 roku będą po raz pierwszy składali wnioski o przyznanie płatności obszarowych, niewypełnione formularze wniosków będą mogli pozyskać ze strony internetowej ARiMR lub z biur powiatowych i oddziałów regionalnych ARiMR. W związku z tym, że w tym roku 15 marca wypada w niedzielę, wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich będzie można składać od 16 marca. Szczegóły na www. arimr. gov,. pl 04.02.2009 W drugim kwartale 2009 r. ruszy mleczarnia Latteria Tinis Spółka dystrybucyjna North Coast specjalizująca się w imporcie produktów z Włoch, finalizuje prace związane z ukończeniem modernizacji zakładu produkcyjnego Latteria Tinis i w II kwartale 2009 roku w zakładzie tym będzie uruchomiona produkcja. Pierwotnie modernizacja i zmiana profilu produkcji w rzepińskiej mleczarni miało nastąpić jeszcze w 2008 r. North Coast przeznaczył na tę inwestycję ok. 20 mln zł. Kilka miesięcy temu dystrybutor odsprzedał 20 proc. udziałów w zakładach mleczarskich Latteria Tinis w Rzepinie włoskiej firmie Alival, która oprócz kapitału wniesie również know how potrzebne do rozpoczęcia zaplanowanej produkcji sera oraz zapewni rynki zbytu dla wyrobów produkowanych przez Latteria Tinis. W zakładach będą wytwarzane półprodukty i wyroby gotowe pod markami włoskich serów takich jak: mozzarella i ricotta. Intencją North Coast jest, to aby ponad 50 proc. produkcji było eksportowane, głównie do krajów europejskich, takich jak: Włochy czy Niemcy. Według pierwotnych szacunków zarządu North Coast, produkcja w Rzepinie powinna generować przychody ze sprzedaży na poziomie 50 mln zł w skali roku. 25