DOLNOŚLĄSKI ZESPÓŁ POREJESTROWEGO DOŚWIADCZALNICTWA ODMIANOWEGO i ROLNICZEGO Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na Dolnym Śląsku JĘCZMIEŃ OZIMY 2014 (2012-2014) Zeszyt 2 ( 16 ) wydawnictwo sto pięćdziesiąte trzecie Tomaszów Bolesławiecki. Wrzesień 2014
Dolnośląski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego przewodniczący: mgr inż. Anna Kamińska z-ca: prof. dr hab. Jan Kaczmarek z-ca: prof. dr hab. Henryk Bujak sekretarz: mgr inż. Ewa Śmiałek Stacja Koordynująca PDO na Dolnym Śląsku: COBORU Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Zybiszowie 55-080 Kąty Wrocławskie dyrektor: mgr inż. Anna Kamińska e-mail sdoo.zybiszow@coboru.pl www.zybiszow.coboru.pl tel. 71/ 334-20-10 Faks 71/ 334-20-17 Opracowała: mgr inż. Ludwik Kotowicz Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: ZDOO Tomaszów Bolesławiecki
I. Wstęp W opracowaniu wykorzystano wyniki 10 doświadczeń wykonanych na Dolnym Śląsku w latach 2012 2014, w tym 4 przeprowadzonych w roku 2014. W sezonie 2013/2014 badano 11 najwartościowszych odmian spośród 21 znajdujących się w krajowym rejestrze. Doświadczenia prowadzono na dwóch poziomach agrotechnicznych: a 1 przeciętnym, a 2 wysokim (zwiększone o 40 kg nawożenie azotowe, zwalczanie chorób grzybowych, stosowanie antywylegacza i dolistne dokarmianie mikronawozami) W opracowaniu, poza ogólnymi charakterystykami wszystkich odmian badanych w doświadczeniach PDO w roku 2014 podano również charakterystykę odmian najnowszych, wpisanych do krajowego rejestru wiosną bieżącego roku. II. Analiza wyników doświadczeń Zima 2013/2014 była wyjątkowo łagodna. Wiosenne ruszenie wegetacji nastąpiło pomiędzy 6 a 14 marca 2014 r. Uzyskane plony jęczmienia ozimego kształtowały się na najwyższym od wielu lat.. Najwyżej plonowały odmiany Holmes i Souleyka natomiast najniżej Nickela, Metaxa i Scarpia. Najwyższe plony zebrano w Kondratowicach (94,6 dt/ha na poziomie podstawowym i 116,8 dt/ha na poziomie intensywnym agrotechniki) a najniższe w Pawłowicach. Przyrost plonu w wyniku zwiększenia nakładów wyniósł 16,7 dt/ha. Niższe niż w poprzednich latach było porażenie jęczmienia ozimego przez wszystkie oceniane w doświadczeniach choroby.
III. Charakterystyka odmian. (Poniższa charakterystyka odmian została sporządzona w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju) NICKELA. Odmiana dwurzędowa, typu browarnego o średniej wartości technologicznej. Mrozoodporność dość mała. Odporność na mączniaka duża, na czarną plamistość dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia, na rdzę źdźbłową dość mała. Rośliny bardzo niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziarn duża do bardzo dużej, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Zawartość białka w ziarnie mała. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SCARPIA. Odmiana typu pastewnego o przeciętnej mrozoodporności. Odporność na rynchosporiozę dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość średnia, a na mączniaka mała do bardzo małej. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziarn, wyrównanie ziarna i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Zawartość białka w ziarnie przeciętna. Plenność dobra do bardzo dobrej. METAXA Odmiana dwurzędowa, typu pastewnego. Plenność średnia. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Mrozoodporność prawie średnia. Odporność na mączniaka i czarną plamistość dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia. Rośliny niskie do bardzo niskich, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka w ziarnie dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SOULEYKA Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość duża, na rynchosporiozę średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ANTONELLA odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka i czarną plamistość duża do bardzo dużej, na plamistość siatkową i rynchosporiozę duża, na rdzę jęczmienia dość duża. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość póżny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym mała. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. HENRIETTE odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rdzę jęczmienia dość duża, na rynchosporiozę i czarną plamistość średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka w ziarnie i tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. HOLMES odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia, na czarną plamistość dość mała. Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni.
Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka w ziarnie dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. KWS MERIDIAN odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność średnia. Odporność na rynchosporiozę dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość średnia, na mączniaka prawdziwego dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie i tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TITUS Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia dość duża, na plamistość siatkową, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i czarną plamistość średnia. Rośliny wysokie do bardzo wysokich, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Zawartość białka w ziarnie przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność dobra do bardzo dobrej. ZENEK - odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża. Na pleśń śniegową plamistość siatkową, rynchosporiozę - średnia, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie - średnia. Reprezentant zachowującego: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. SU MELANIA - odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na wszystkie podstawowe choroby - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość słabej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna przeciętne. Gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia, zawartość białka w ziarnie dość duża. Reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o. ODMIANY JĘCZMIENIA OZIMEGO ZAREJESTROWANE W 2014 SU Vireni (d. AC 03/248/15) Odmiana dwurzędowa, typu pastewnego. Plenność na poziomie najlepszych odmian dwurzędowych. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na plamistość siatkową, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość średnia, na mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie dość duże. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o. SU Elma (d. NORD 08076/138) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego i ciemnobrunatną plamistość - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała, zawartość białka w ziarnie dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Zgłaszający: Saaten-Union Polska sp. z o.o.
Tabela 1. Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru 2014. Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru w Polsce 1 KWS Meridian 2011 2 Scarpia 2007 3 Metaxa 2010 4 Souleyka 2010 5 Antonella 2011 6 Henriette 2011 7 Titus 2012 8 SU Melania 2013 9 Nickela 2006 10 Holmes 2011 11 Zenek 2013 Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmian zagranicznych dodatkowo pełnomocnika w Polsce KWS -Lochow KWS - Lochow Polska, 57-150 Kondratowice, ul. Słowiańska 5, tel.71/3927314 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g, 52-231 Wrocław tel. 71/3469869 Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan
Tabela 2. Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014. Wyszczególnienie Kondratowice Zybiszów Pawłowice Jelenia Góra Kompleks gleb 1 2 2 10 Klasa bonitacyjna gleby II IIIa IIIb IVa Zasobność gleby P 2 O 5 średnia wysoka średnia bardzo wysokia Zasobność gleby K 2 O średnia średnia średnia wysoka Zasobność gleby Mg średnia średnia średnia średnia PH gleby w KCl 7,1 6,6 6,0 5,4 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Groch + owies Nawożenie N na poziomie a 1 44 86 60 75 Nawożenie N na poziomie a 2 84 126 100 119 Nawożenie P 2 O 5 (kg/ha) 40 60 50 50 Nawożenie K 2 O (kg/ha) 60 90 80 75 Data siewu 30.09.2013 3.10.2013 2.10.2013 20.09.2013 Obsada nasion na 1m 2 350 350 350 350 Zaprawa nasienna Astep Orius 02 Funaben T Sarfun T65 Komplet 560 0,5l Marathon 2l Legato Plus 1,35l Herbicyd Legato Plus 1,35l Starane 250 0,7l Mustang 0,5l Starane 250 0,8l Fungicyd a 2 (pierwszy zabieg) Tilt Turbo 1l Alert 375 1l Duett Ultra 0,6l Topsin M500 1,4l Fungicydu a 2 (drugi zabieg) Swing Top 1,5l Falcon 0,6l Orius 0,75l Falcon 460 0,6l Regulator wzrostu na a 2 Moddus 0,6l Moddus 0,6l Cerone 0,75l Proteg 250 0,6l Nawóz dolistny na a 2 Basfoliar 10l Basfoliar Extra 8l Basfoliar 6l Basfoliar 12l
Tabela 3. Jęczmień ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2014. Miejscowość Kondratowice Zybiszów Pawłowice Jelenia Góra a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 Zahamowanie wegetacji (data) - 16.11.2013 12.01.2014 15.11.2013 Ruszenie wegetacji (data) - 14.03.2014 6.03.2014 5.03.2014 Termin krzewienia (data) - 7.11.2013 30.10.2013 18.10.2013 Termin kłoszenia (data) 8.05 10.05 5.05 7.05 30.04 9.05 10.05 Termin dojrzałości wosk. (data) - - 18.06 21.06 4.06 26.06 30.06 Mączniak prawdziwy (skala 9 0 ) - - 7,8 8,3 8,7 8,9 - - Rdza jęczmienia (skala 9 0 ) - 5,6 7,5 7,2 7,4 - Czarna plamistość liści (skala 9 0 ) - 5,2 6,8 8,0 8,1 7,7 8,1 Rynchosporioza (skala 9 0 ) - 8,1 8,5 7,3 8,0 - - Plamistość siatkowa (skala 9 0 ) - 7,0 8,4 7,9 8,3 5,7 7,5 Wyleganie przed zbiorem (sk.9 0 ) 5,5 6,6 4,7 3,8 9,0 9,0 8,8 8,9 Wysokość roślin (cm) 111 106 111 99 96 93 91 85 Zbiór omłot (data) 7.07 8.07 16.07 5.07 Masa 1000 ziaren 43,44 45,53 41,32 43,23 44,91 46,25 44,29 43,45 Plon ziarna (dt/ha) 94,6 116,8 90,1 103,8 62,2 73,8 71,8 91,2 Wyniki średnie wszystkich badanych odmian. - brak obserwacji
Tab. 4. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Zybiszów Pawłowice Jelenia Góra Kondratowice Kondratowice Zybiszów Pawłowice Jelenia Góra Średni plon, dt z ha 94,6 90,1 62,2 71,8 116,8 103,8 73,8 91,2 Souleyka 108 116 92 106 107 116 101 105 Titus 97 105 90 104 103 105 87 106 SU Melania 96 104 116 93 100 103 117 97 Scarpia 98 95 107 96 98 94 111 100 Nickela 2rz 87 83 53 92 84 83 71 89 Metaxa 98 88 91 96 90 91 88 89 Antonella 96 99 113 94 103 92 107 99 Henriette 104 103 105 99 104 103 99 99 Holmes 112 107 111 106 108 107 97 106 KWS Meridian 105 101 96 111 104 99 98 110 Zenek 100 100 128 104 99 107 127 101 2rz odmiana o dwurzędowej budowie kłosa, wzorzec średni plon z wszystkich odmian badanych.
Tabela 5. Jęczmień ozimy. Plon względny ziarna. Lata zbioru: 2012-2014 Plon ziarna Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 2012 2013 2014 2013-2014 2012-2014 2012 2013 2014 wzorzec, dt/ha 85,5 65,8 79,7 72,8 77,0 91,5 73,7 96,4 85,1 87,2 1 Souleyka 102 112 107 109 107 102 109 108 108 106 2 Titus - 97 99 98 - - 100 101 101-3 SU Melania - - 101 - - - - 103 - - 4 Scarpia 108 93 98 96 100 107 98 100 99 102 5 Nickela 2rz - 78 80 79 - - 81 83 82-6 Metaxa 92 89 94 91 92 89 85 90 87 88 7 Antonella 102 110 100 104 104 109 103 100 101 104 8 Henriette 94 108 103 105 101 89 107 102 104 99 9 Holmes 97 101 109 105 102 102 101 105 103 103 10 KWS Meridian 102 107 103 105 104 102 105 103 104 103 11 Zenek - - 106 - - - - 106 - - Liczba doświadczeń 2 4 4 8 10 2 4 4 8 10 2rz odmiana o dwurzędowej budowie kłosa, wzorzec średni plon z wszystkich badanych odmian. 2013-2014 2012-2014
Tabela 6. Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Rok zbioru 2014. Lp. Odmiana Mączniak prawdziwy Rdza jęczmienia Czarna plamistość liści Rynchosporioza Plamistość siatkowa a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 wzorzec, skala 9 0 8,2 8,6 6,4 7,4 7,0 7,6 7,7 8,2 6,9 8,1 1 Souleyka 0,0-0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,3 0,0 0,3 0,4 2 Titus 0,3 0,4 0,4 0,6-0,2-0,1-0,7-0,5 0,3 0,1 3 SU Melania 0,3-0,1-0,1 0,3-0,2-0,1 0,3-0,2-0,7-0,2 4 Scarpia -1,2-0,6-0,9-0,7 0,2 0,1-0,7-0,5 0,1 0,1 5 Nickela 2rz 0,0 0,1 0,4-0,2-0,2-0,5 0,1 0,1-0,2-0,4 6 Metaxa 0,3-0,1-0,4-0,6 0,2 0,4-0,7 0,0-0,9-0,3 7 Antonella 0,0 0,4-0,6-0,2 0,2 0,7 1,3 0,8 0,7 0,6 8 Henriette -0,5-0,1 0,4 0,4-0,3-0,3-0,2 0,0 0,0-0,1 9 Holmes 0,3-0,1-0,1-0,1-0,2-0,3-0,7 0,0 0,1 0,3 10 KWS Meridian 0,3 0,1 0,6 0,3 0,5 0,4 0,6 0,3 0,6 0,4 11 Zenek 0,3 0,1 0,1-0,1-0,3-0,5 0,3 0,0-0,4-0,9 Liczba doświadczeń 2 2 3 2 3 2rz odmiana o dwurzędowej budowie kłosa, wzorzec średnia z wszystkich odmian badanych. W tabeli zamieszczono jedynie średnią z tych doświadczeń, w których choroba wystąpiła.
Tabela 7. Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2014 Lp. Odmiana w fazie dojrz. mlecznej Wyleganie (skala 9 0 ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziarn (g) a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 wzorzec* 7,7 7,7 7,0 7,1 102 96 43,49 44,62 1 Souleyka -0,2 0,6 0,6 1,1 2 1 1,27 1,82 2 Titus 0,0 0,1-0,1-0,2 16 17 4,46 3,72 3 SU Melania -0,2-0,7 0,0-0,3 4 5-1,16-0,19 4 Scarpia 0,0 0,1-0,1-0,2 8 9 0,17-0,30 5 Nickela 2rz 0,5 0,1 0,3 0,5-17 -17-0,29-0,42 6 Metaxa -0,2 0,3 0,3 0,5-14 -19 1,97 1,82 7 Antonella -0,2-0,7-0,5-0,6-3 -2-3,23-2,82 8 Henriette -0,2 0,3-0,4-0,1 1 2 1,36 1,42 9 Holmes 0,0-0,2 0,4 0,3-3 -4-2,34-2,32 10 KWS Meridian 0,3-0,2-0,5-1,2 5 6 0,32-0,30 11 Zenek 0,3 0,1 0,0 0,1 2 1-2,55-2,44 Liczba doświadczeń 2 4 4 4 2rz odmiana o dwurzędowej budowie kłosa. Wzorzec średnia wszystkich odmian badanych. Wyniki wylegania w tabeli zamieszczono jedynie z tych doświadczeń, w których zjawisko to wystąpiło.
Tomaszów Bol. 2014-02-05 Miejscowość, data Sz. P. Rafał JURKOWLANIEC Marszałek Województwa Dolnośląskiego Leszek GRALA Prezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej Zgodnie z art. 25 pkt. 4 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie oraz porozumieniami zawartymi przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych i Zakładem Doświadczalnym Oceny Odmian w Tomaszowie Bol., pełniącego rolę Koordynującej PDO dla województwa Dolnośląskiego z Samorządem Województwa Dolnośląskiego i Dolnośląską Izbą Rolniczą oraz po zapoznaniu się z opinią Zespołu Wojewódzkiego PDO podjąłem decyzję o utworzeniu Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze naszego województwa (LZO) na rok 2014 dla odmian: pszenicy ozimej, żyta ozimego, jęczmienia ozimego, pszenżyta ozimego, rzepaku ozimego, pszenicy jarej, jęczmienia jarego i owsa (wymienić gatunki roślin). Podstawą do ustalenia tej listy była analiza wyników doświadczeń prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego w naszym województwie, uzyskanych do sezonu 2011-2013 włącznie. Na powyższej liście znalazły się następujące odmiany: Gatunek Jęczmień ozimy 1. Souleyka 2 rok 2. Scarpia 5 lat 3. Antonella 1 rok Powyższe odmiany potwierdziły w ostatnich latach w doświadczeniach PDO dużą przydatność do uprawy w warunkach naszego województwa. Informacja ta powinna ułatwić rolnikom dokonanie wyboru odmian najbardziej dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania. Dyrektor COBORU Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Zybiszowie (Stacja Koordynująca PDO w województwie dolnośląskim) mgr inż. Anna Kamińska