Ciężki tornister czyj to problem? Małgorzata Gudełajtis Kierownik Oddziału Higieny Dzieci i Młodzieży Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu Konferencja naukowa EDUKACJA DLA ZDROWIA Opole, 05.04.2018 r.
Kto powinien zadbać o lekki tornister dziecka? RODZICE INSTYTUCJE UCZNIOWIE SZKOŁA
Wybrane regulacje prawne - szkoła Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. 2003, nr 6, poz. 69 z późn. zm.): 2: Dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek. 4: Plan zajęć dydaktyczno-wychowawczych powinien uwzględniać potrzebę równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. 4a: W pomieszczeniach szkoły lub placówki zapewnia się uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. 9 ust. 2: Sprzęty, z których korzystają osoby pozostające pod opieką szkoły lub placówki, dostosowuje się do wymagań ergonomii.
Wybrane regulacje prawne - rodzice Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. 2017, poz. 682): Art. 87: Rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się. Art. 95: 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra. 3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. 4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Art. 98: 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską ( ).
Wybrane regulacje prawne - instytucje Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t. j. Dz. U. 2017, poz. 1261 z późn. zm.): Art. 1: Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami ( ): 4) higieny procesów nauczania i wychowania, 5) higieny wypoczynku i rekreacji ( ), w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Art. 4: 1. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących ( ): 6) higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku ( ).
Jak wybrać właściwy tornister? Lekka konstrukcja tornistra. Równe, szerokie szelki, z możliwością regulacji (dla dzieci młodszych wskazane dodatkowe zapięcie spinające szelki na klatce piersiowej). Dodatkowe kieszenie pozwalające na rozłożenie ciężaru. Usztywniona część tornistra, przylegająca do pleców.
Zalecenia Głównego Inspektora Sanitarnego waga tornistra nie powinna przekraczać 10-15% masy ciała ucznia; tornister należy nosić na obu ramionach; cięższe rzeczy należy umieszczać na dnie tornistra, lżejsze wyżej; ciężar tornistra trzeba rozłożyć, równomiernie wykorzystać dodatkowe kieszenie i przegrody tornistra; ciężkie, sztywne zeszyty warto zastąpić tymi w miękkich oprawach; na bieżąco należy sprawdzać zawartość tornistra i pozostawiać w nim tylko potrzebne rzeczy; drugie śniadanie i napój w lekkich, higienicznych opakowaniach; pozostawiać część przyborów szkolnych i książek w wyznaczonych w szkole miejscach.
Prawidłowy ciężar tornistra
Badania ciężaru tornistrów przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną Akcja zainicjowana przez Opolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego: PAŹDZIERNIK MIESIĄCEM WŁAŚCIWIE SPAKOWANEGO TORNISTRA - działania zrealizowane w szkołach podstawowych województwa opolskiego w roku szkolnym 2014/2015. W WSSE w Opolu opracowano metodykę działań i przygotowano narzędzia, tj. ankietę dla szkół podstawowych, tabele schematy do opracowania danych, ulotki edukacyjne. Dzięki współpracy z Opolskim Kuratorem Oświaty list intencyjny Opolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w sprawie powyższej akcji został przekazany do dyrektorów i nauczycieli wszystkich szkół podstawowych na Opolszczyźnie.
Badania ciężaru tornistrów przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną 2014 rok Październik 2014 r. pierwsze ważenie ciężaru tornistrów w wybranych placówkach. Pomiary przeprowadzono łącznie w 68 szkołach. Oceną objęto 6331 uczniów, w tym 3096 dziewcząt i 3235 chłopców. Liczba szkół objętych pomiarami Klasa DZ. Liczba uczniów CHŁ. Razem w klasach 10% masy ciała Liczba uczniów z wagą tornistra do: 15% masy ciała 20% masy ciała 30% masy ciała Powyżej 30% masy ciała 68 I 1242 371 616 221 33 1 II-III 3096 3235 2030 786 844 337 63 0 IV-VI 3059 904 1369 627 157 2 Łącznie 6331 6331 2061 2829 1185 253 3
Badania ciężaru tornistrów przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną 2015 rok Marzec 2015 r. drugi etap akcji. Ponowne pomiary ciężaru tornistrów szkolnych przeprowadzono w 43 placówkach. Oceną objęto 3283 uczniów, w tym 1576 dziewcząt i 1707 chłopców. Liczba szkół objętych pomiarami 43 Klasa Liczba uczniów DZ. CHŁ. Razem w klasach Liczba uczniów z wagą tornistra do: 10% masy ciała 15% masy ciała 20% masy ciała 30% masy ciała Powyżej 30% masy ciała I 659 188 327 128 16 0 II-III 1576 1707 899 362 390 132 15 0 IV-VI 1725 650 792 247 36 0 Łącznie 3283 3283 1200 1509 507 67 0
Odsetek uczniów z określoną wagą tornistrów w stosunku do masy ciała w szkołach na terenie województwa opolskiego ocenianych w październiku 2014 r. oraz w marcu 2015 r. 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 46 36,5 44,7 32,5 22,8 17,5 do 10% od 10 do 15% powyżej 15% październik 2014 r. marzec 2015 r. Nie odnotowano znacznych różnic w uzyskanych wynikach pomiędzy uczniami poszczególnych klas.
Badania ciężaru tornistrów przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną 2016 rok Badania ciężaru tornistrów przeprowadzono w 32 szkołach na terenie województwa opolskiego. Oceny przeprowadzono na polecenie: Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Najwyższej Izby Kontroli. Pomiarami objęto łącznie 6 354 uczniów. 802 dzieci, tj. 12,6% nosiło tornistry o wadze przekraczającej 15% masy ich ciała.
Odsetek uczniów z określoną wagą tornistrów w stosunku do masy ciała w szkołach na terenie województwa opolskiego ocenianych w 2016 roku Zlecający badanie Główny Inspektorat Sanitarny Najwyższa Izba Kontroli Liczba szkół Liczba uczniów Liczba uczniów z wagą tornistra: do 10% masy ciała do 15% masy ciała powyżej 15% masy ciała 22 3448 1708 1242 498 10 2906 brak danych 2602 304 RAZEM 32 6354 1708 3844 802
Odsetek uczniów z określoną wagą tornistrów w stosunku do masy ciała w szkołach na terenie województwa opolskiego ocenianych w 2016 roku 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 85,6 89,5 waga tornistra do 15% masy ciała dziecka 14,4 10,5 waga tornistra powyżej 15% masy ciała dziecka Badania na zlecenie GIS Badania na zlecenie NIK
Badania ciężaru tornistrów przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną 2017 rok Ważenie tornistrów przeprowadzono w 8 zespołach szkolnoprzedszkolnych w województwie opolskim. Ocenie podlegało 522 uczniów. Wagę tornistrów: do 10% masy ciała stwierdzono u 266 osób (51 %), do 15% masy ciała odnotowano u 190 osób (36,4 %), przekraczającą 15% masy ciała u 66 uczniów (12,6%). Odsetek uczniów ze wskazaną wagą tornistra w stosunku do masy ciała 12,6 36,4 51 do 10% do 15% powyżej 15%
Badania ciężaru tornistrów przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną Odnotowane w ciągu minionych lat wyniki badań wykazały zmniejszenie odsetka uczniów noszących tornistry przekraczające 15% wagi ich ciała: w 2014 r. - 22,8%, w 2015 r. - 17,4%, w 2016 r. - 12,6 %, w 2017 r. - 12,6%.
Zapewnienie w szkole miejsca na podręczniki i przybory szkolne Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, wszystkie szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie powinny zapewnić uczniom miejsca na pozostawienie podręczników i innych przyborów służących do nauki.
Praktyczne trudności w korzystaniu z oferowanych udogodnień: gabinetowy system zajęć (prawie każda lekcja w innej klasie), zamykanie klas podczas przerw na klucz (dyżur nauczyciela i konieczność szybkiego opuszczenia sali przez dzieci) uniemożliwia zabieranie czy pozostawianie w nich podręczników/przyborów, konieczność przebywania uczniów w określonych miejscach na terenie placówki, zakazy przemieszczania się po całym obiekcie, konieczność korzystania z podręczników zarówno w szkole, jak i w domu, brak dostępu do wersji elektronicznych podręczników szkolnych (tylko wybrane podręczniki są dostępne dla uczniów i rodziców), brak współpracy szkoły z rodzicami w zakresie wspólnej pracy dotyczącej ograniczania ciężaru tornistrów, brak edukacji i uświadamiania uczniów nt. konieczności eliminacji zbędnych rzeczy noszonych do szkoły.
Jednym ze skutecznych sposobów rozwiązania problemu jest zapewnienie uczniom indywidualnych bądź wspólnych szafek na korytarzach. Mogą to być szafki przeznaczone równocześnie na wierzchnie okrycia. Uczniowie tylko wówczas mogą korzystać z oferowanych przez szkołę miejsc na pozostawianie części podręczników i przyborów, jeśli mają do nich nieograniczony dostęp.
Meble edukacyjne Meble edukacyjne stoły i krzesła, z których korzystają dzieci i młodzież w szkołach i przedszkolach mają istotny wpływ na ich postawę i zdrowie, głównie prawidłowe kształtowanie się kręgosłupa i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Stąd też niezmiernie ważne jest, aby dzieci/uczniowie korzystali z mebli dostosowanych do ich wzrostu, zgodnie z obowiązującymi normami.
Meble edukacyjne Skompletowany dla danego ucznia stolik i krzesło powinny mieć ten sam rozmiar. Każdy uczeń powinien wiedzieć, w jakim rozmiarze mebli ma siedzieć (rozmiar może być także wpisany do dziennika, obok nazwiska ucznia). Jeżeli w klasie nie ma możliwości zapewnienia wszystkim uczniom odpowiednich mebli, należy przyjąć zasadę, że lepiej jest siedzieć za wysoko niż za nisko.
Meble edukacyjne Obecnie produkowane są meble szkolne 1 lub 2-osobowe, oznaczone kolorami lub numerami. Polska Norma PN EN 1729 1:2007 Meble. Krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych. Część 1: Wymiary funkcjonalne.
Meble edukacyjne
Według Normy PN-ISO 5970:1994 przy zapewnieniu uczniom prawidłowo dobranych mebli należy zachować następujące zasady: A Podeszwy stóp (w butach) powinny na całej powierzchni dotykać podłogi. B Między udami a płytą stołu powinien być zachowany prześwit, umożliwiający swobodne poruszanie nogami. C Uda nie powinny być od spodu uciśnięte przez krawędź siedziska. D Płyta stołu powinna znajdować się na poziomie łokci. E Oparcie krzesła powinno podpierać plecy w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. F Przednia krawędź siedziska nie powinna dotykać tylnej powierzchni podudzia. G Między oparciem a siedziskiem krzesła powinna zostać zachowana przestrzeń.
Mając na uwadze szeroko rozumiane zdrowie dzieci niezbędna jest ciągła edukacja oraz wzajemna, życzliwa współpraca uczniów, rodziców, nauczycieli i instytucji. Dziękuję za uwagę!