Regionalne ugrupowania integracyjne

Regionalne ugrupowania integracyjne wykład 12 Makroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej Wzrost gospodarczy Prowadzący: Dr K. Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego TIG, Dr K. Śledziewska 1

Plan wykładu Logika wzrostu gospodarczego Fakty Model Solowa Polityki makroekonomiczna przy liberalizacji przepływu kapitału model ISLM w systemie kursów płynnych i stałych

Logika wzrostu Wzrost gospodarczy: produkować więcej i więcej Wzrost per capita wzrost produkcji na osobę W większości państw EU 1 do 3% rocznie. Dlaczego? Jeśli siła robocza produkuje coraz więcej dóbr i usług gospodarka ma coraz więcej narzędzi rok po roku Narzędzia kapitał Kapitał fizyczny Kapitał ludzki Kapitał wiedzy (technologia) Integracja może w sposób niezaplanowany przyspieszyć wzrost np. poprzez przyśpieszenie międzynarodowej dyfuzji się postępu technologicznego (Europa Centralna) Efekty wzrostu: Średniookresowe Długookresowe

Logika wzrostu w UE Wzrost średniookresowy akumulacja kapitału fizycznego Integracja prowadzi do polepszenia efektywności produkcji Efektywność EU lepsze miejsce do inwestowania więc więcej inwestycji Wzrost średniookresowy Wraz ze wzrostem kapitału na pracownika zwrot z inwestycji na kolejnej jednostce spada Dochodzi do momentu gdzie równa się kosztom. W tej sytuacji akumulacja kapitału zatrzymuje się Przykład Hiszpanii

Logika wzrostu EU Wzrost długookresowy Stała zmiana w stopie akumulacji kapitału i tym samy stała zmiana w stopie wzrostu Stopa akumulacji kapitału wiedzy postęp technologiczny

Integracja Europejska efekt alokacji wzrost efektywności lepszy klimat inwestycyjny więcej inwestycji w maszyny, umiejętności i technologie wyższy poziom produkcji na pracownika

Plan wykładu Model EE-KK Logika wzrostu gospodarczego Fakty Model Solowa

Wzrost w Europie Zachodniej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania) Integracji w Europie towarzyszył wzrost gospodarczy Historia: Wzrost po drugiej wojnie światowej ewenement Wcześniej pod koniec XVIII wieku Rewolucja Przemysłowa. Ale już w 1850 roku płace robotnika w WB równe dochodom rzemieślników w czasach Rzymskich (Cameron, Neal, 2003) Pomiędzy okresy wzrostu przerywane plagami, wojnami itd. Wraz z Rewolucja Przemysłową, która dotarła do reszty Europy przed 1870 rokiem wzrost 2% na rok 1890-1913 (Belle Epoque) wzrost pozwalający zdublować PKB w ciągu 27 lat 1913-1950 I i II Wojna Światowa, odbudowa 1950-1973 Złote Lata. Do końca nie wiadomo czemu się skończyły

Fazy wzrostu w Europie, 1890-1992 Okres Realny PKB Realny PKB per capita Realny PKB na godzinę 1890-1913 2.6 1.7 1.6 1913-1950 1.4 1.0 1.9 1950-1973 4.6 3.8 4.7 1973-1992 2.0 1.7 2.7 Cały okres 1890-1992 2.5 1.9 2.6 Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

Wzrost w Europie Zachodniej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania) 1945-1950 - okres rekonstrukcji spektakularny wzrost Najdłużej: Niemcy, Włochy, Austria Do 1995 wszystkie kraje Spadek PKB w okresie II Wojny Światowej wynikiem raczej dezorganizacji niż zniszczeń wojennych

Wzrost gospodarczy w okresie rekonstrukcji Rok w którym PKB równy był temu z 1945 Rok, w którym osiągnięto poziom PKB z okresu sprzed IIWŚ Austria 1886 1951 15.2% Belgia 1924 1948 6.0% Dania 1936 1946 13.5% Finlandia 1938 1945 b.d. Francja 1891 1949 19.0% Niemcy 1908 1951 13.5% Włochy 1909 1950 11.2% Holandia 1912 1947 39.8% Norwegia 1937 1946 9.7% Szwecja Szwajcaria Wielka Brytania Rekonstrukcja, roczny wzrost (w okresie od1945 do roku z kolumny 2) W krajach tych wzrost gospodarczy w czasie II Wojny Światowej Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

Wzrost i integracja europejska związane? 1950-1973 nasilenie procesów integracyjnych Niemcy, Francja, Włochy szybszy wzrost od Wielkiej Brytanii (raczej nie tylko efekt doganiania)

PKB per capita i ranking, 1950-1973 (ceny stałe z 1990) Średnia EWG PKB w 1950 (1990 $) Miejsce w Europie 1950 Zmiana miejsca 1950-1973 4,825 8.0 + 1.2 4.2 Średnia 6,835 3.6-1.4 3.0 EFTA Francja 5,221 7 + 2 4.0 Niemcy 4,281 9 + 5 5.0 Włochy 3,425 13 + 2 4.9 WB 6,847 2-5 2.4 Stopa wzrostu PKB Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

PKB per capita i ranking, 1950-1973 (ceny stałe z 1990) 1950 GDP (1990 $) European Rank 1950 Change in Rank 1950-1973 GDP Growth Rate EEC average 4,825 8.0 + 1.2 4.2 Netherlands 5,850 5-1 3.4 Belgium 5,346 6-2 3.5 France 5,221 7 + 2 4.0 Germany 4,281 9 + 5 5.0 Italy 3,425 13 + 2 4.9 EFTA average 6,835 3.6-1.4 3.0 Switzerland 8,939 1 0 3.1 UK 6,847 2-5 2.4 Sweden 6,738 3 + 1 3.1 Denmark 6,683 4 + 1 3.1 Norway 4,969 8-4 3.2 Finland 4,131 10 0 4.2 Austria 3,731 11 + 2 4.9 Others average 2,401 14.3-0.3 5.2 Ireland 3,518 12-3 3.1 Spain 2,397 14 + 1 5.8 Portugal 2,132 15 + 1 5.6 Greece 1,558 16 0 6.2 For Comparison USA 9,573 2.4 Japan 1,873 8.0 Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

Real GDP growth rates, total and per capita, annual, 1970-2009. Annual average growth rates per capita TEI, 16

Real GDP growth rates, total and per capita, annual, 2000-2009. Annual average growth rates TEI, 17

Real GDP growth rates, total and per capita, annual, 2000-2009. Annual average growth rates per capita TEI, 18

Kryzys w strefie Euro

ECONOMY Real GDP growth rates, total and per capita, annual, 1970-2009 Annual average growth rates per capita 1970-1980 - 1992-2000 - 2000-1980 1989 2000 2005 2009 1970-1980 Annual average growth rates 1980-1992 - 2000-2000 - 1989 2000 2005 2009 Austria 3,4 1,8 2,2 1,0 1,5 3,5 1,9 2,6 1,6 2,0 Belgium 2,9 1,8 2,2 1,2 1,2 3,1 1,9 2,5 1,6 1,7 Denmark 1,8 2,6 2,5 0,9 0,9 2,2 2,6 3,0 1,2 1,2 Estonia 5,9 8,2 5,8 4,5 7,8 5,6 Finland 2,7 2,9 3,8 2,3 2,2 3,1 3,3 4,1 2,6 2,5 France 3,0 1,7 1,8 0,9 0,9 3,6 2,3 2,2 1,6 1,5 Germany 1,5 0,4 1,0 1,8 0,5 1,0 Greece 3,4 0,3 1,9 4,0 3,3 4,4 0,7 2,6 4,2 3,5 Ireland 3,4 2,4 7,7 3,3 1,7 4,9 2,8 8,7 5,4 3,7 Italy 3,3 2,4 1,8 0,3 0,0 3,8 2,5 1,7 0,8 0,5 Luxembourg 1,6 4,6 3,2 2,2 2,4 2,3 5,0 4,7 3,5 3,7 Netherlands 2,2 1,7 2,9 0,7 1,3 3,0 2,3 3,6 1,2 1,7 Portugal 3,0 2,6 3,1 0,0 0,2 4,3 2,9 3,4 0,7 0,8 Spain 2,5 2,5 2,9 1,8 1,5 3,6 2,9 3,2 3,2 2,8 Sweden 1,6 2,3 2,9 2,3 1,9 1,9 2,6 3,1 2,8 2,4 United Kingdom 1,9 3,1 3,0 2,1 1,4 2,1 3,3 3,3 2,5 1,9 European Union (EU) 2,7 2,2 2,4 1,4 1,4 3,2 2,5 2,6 1,8 1,7

Real GDP growth rates, total and per capita, annual, 1970-2009 Annual average growth rates per capita Annual average growth rates 1970-1980 1980-1989 1992-2000 2000-2005 2000-2009 1970-1980 1980-1989 1992-2000 2000-2005 2000-2009 Bulgaria 6,6 4,0 0,4 6,2 6,1 7,1 4,1-0,6 5,5 5,4 Cyprus 4,8 4,9 2,9 1,3 1,7 2,1 6,1 4,5 3,1 3,4 Czech Republic _ 3,7 4,0 _ 3,6 4,1 Hungary 4,7 2,0 3,0 4,3 2,8 5,1 1,6 2,8 4,0 2,6 Latvia 3,6 8,7 6,9 2,4 8,0 6,2 Lithuania 2,0 8,5 7,0 1,3 8,0 6,3 Malta 11,0 2,1 4,3 0,3 1,4 11,8 3,2 5,1 1,1 2,0 Poland 4,6 1,5 5,7 3,3 4,5 5,5 2,3 5,7 3,2 4,4 Romania 8,6 1,6 1,0 6,3 6,0 9,6 2,0 0,5 5,8 5,5 Slovakia _ 4,8 5,8 _ 4,9 5,8 Slovenia 4,0 3,5 3,6 4,3 3,7 3,8

Plan wykładu Model EE-KK Logika wzrostu gospodarczego Fakty Model Solowa

Model Solowa Średniookresowe efekty wzrostu można przedstawić na prostym diagramie Dla uproszczenia : UE jedna, zamknięta gospodarka ze zintegrowanym rynkiem kapitału i siły roboczej oraz tą sama technologią

Solow diagram euros/l GDP/L Y/L* B δ(k/l) s(gdp/l) A I o D o K/L o K/L* K/L

Solow diagram euros/l Outflow of capital per L, constant depreciation rate, delta The inflow of new capital and how it varies with K/L GDP/L Y/L* B δ(k/l) s(gdp/l) I o D o A Assume fixed investment rate, s When firms provide workers with more and better equipment output per worker rises Less than proportional increase in efficiency K/L o K/L* K/L

Induced capital formation euros/l Y/L Y/L c Y/L* Induced capital formation effect, i.e. medium-run growth bonus Allocation effect C B E δ(k/l) GDP/L GDP/L D s(gdp/l) s(gdp/l) A Integration: Fewer more efficient firms Lower average cost The economy improves efficiency Positive allocation effect (GDP/L curve shifts) Investment curve shifts Y/L increase K/L* K/L K/L

euros/l Y/L Y/L* Integration induced investment rate rise Medium-run growth bonus GDP/L D δ(k/l) B C s (GDP/L) s(gdp/l) A Increase of investment rate K/L* K/L K/L

Long-term growth in Solow-like diagram euros/l Knowledge capital accumulation Does not face diminishing returns GDP/L curve rises in straight line fashion K/L increase, output per worker increase forever GDP/L Y/L* s(gdp/l) A δ(k/l) B K/L* K/L =Knowledge/L

Long-term growth impact of integration euros/l Integration improves efficiency improves investment climate higher investment rate (s rises to s ) faster growth (knowledge capital accumulates more rapidly) GDP/L Y/L* s (GDP/L) C s(gdp/l) A δ(k/l) B K/L* K/L =Knowledge/L

Plan wykładu Logika wzrostu gospodarczego Fakty Model Solowa Polityki makroekonomiczna przy liberalizacji przepływu kapitału model ISLM w systemie kursów płynnych i stałych

Doskonała mobilność kapitału r BOP>0 BOP<0 Y

Model ISLMBP, równowaga r IS LM r 0 BP Y 0 Y

Interwencja na rynku walutowym Kurs nominalny e (+) Linia reakcji kursu Oczekiwana interwencja spłaszcza linię kursu (-) e 0 e e 0 (+) M 0 M (-)

System kursów płynnych Ekspansywna polityka fiskalna r 2 LM 1=3 Y 1 IS IS Y

System kursów płynnych Ekspansywna polityka monetarna r LM LM 1 3 2 Y 1 Y 2 IS IS Y

System kursów płynnych Wzrost stopy procentowej za granicą r LM 1 Y 1 2 Y 2 IS IS Y

Stałe kursy walutowe Ekspansywna polityka fiskalna r 2 LM LM 1 3 Y 1 Y 2 IS IS Y

Stałe kursy walutowe Ekspansywna polityka monetarna r LM LM 1 =3 2 IS Y 1 Y

Stałe kursy walutowe Polityka kursowa - dewaluacja r 2 LM LM 1 3 Y 1 Y 2 IS IS Y

Stałe kursy walutowe Wzrost stopy procentowej za granicą r LM LM 2 1 IS Y 2 Y 1 Y

Finlandia 1991 rok a) Załamanie się rynku byłego ZSRR w 1991 roku oznacza spadek fińskiego eksportu o 25%. Jaki wpływ spadku na PKB i stopy procentowe w Finlandii. b) 15 listopada 1991 fińska marka dewaluowała o 12,3%.

IS w lewo. Początkowo PKB i stopa procentowa spadają. Aby utrzymać stały kurs walutowy władze monetarne wysprzedają rezerwy. Krzywa LM przesuwa się w lewo co prowadzi do recesji. r 3 Y 2 2 LM 1 Y 1 LM IS IS Y

Jednoczesna dewaluacja prowadzi do wzrostu konkurencyjności i wzrostu podaży pieniądza (BC kupuje waluty dla utrzymania parytetu). Krzywe LM i IS przesuwają się w prawo i gospodarka powraca do punktu wyjścia r 3 4 5 LM LM IS IS Y 2 Y 3 Y