Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 6

Transkrypt

1 Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 6 Makroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej Wzrost gospodarczy Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego 1

2 Plan wykładu Logika wzrostu gospodarczego Fakty Model Solowa Regiony Dr Katarzyna Śledziewska

3 Logika wzrostu Wzrost gospodarczy: produkować więcej i więcej Wzrost per capita wzrost produkcji na osobę W większości państw EU 1 do 3% rocznie. Dlaczego? Jeśli siła robocza produkuje coraz więcej dóbr i usług gospodarka ma coraz więcej narzędzi rok po roku Narzędzia kapitał Kapitał fizyczny Kapitał ludzki Kapitał wiedzy (technologia) Integracja może w sposób niezaplanowany przyspieszyć wzrost np. poprzez przyśpieszenie międzynarodowej dyfuzji się postępu technologicznego (Europa Centralna) Efekty wzrostu: Średniookresowe Długookresowe Dr Katarzyna Śledziewska

4 Logika wzrostu w UE Wzrost średniookresowy akumulacja kapitału fizycznego Integracja prowadzi do polepszenia efektywności produkcji Efektywność EU lepsze miejsce do inwestowania więc więcej inwestycji Wzrost średniookresowy Wraz ze wzrostem kapitału na pracownika zwrot z inwestycji na kolejnej jednostce spada Dochodzi do momentu gdzie równa się kosztom. W tej sytuacji akumulacja kapitału zatrzymuje się Przykład Hiszpanii Dr Katarzyna Śledziewska

5 Logika wzrostu EU Wzrost długookresowy Stała zmiana w stopie akumulacji kapitału i tym samy stała zmiana w stopie wzrostu Stopa akumulacji kapitału wiedzy postęp technologiczny Dr Katarzyna Śledziewska

6 Integracja Europejska efekt alokacji wzrost efektywności lepszy klimat inwestycyjny więcej inwestycji w maszyny, umiejętności i technologie wyższy poziom produkcji na pracownika Dr Katarzyna Śledziewska

8 Wzrost w Europie Zachodniej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania) Integracji w Europie towarzyszył wzrost gospodarczy Historia: Wzrost po drugiej wojnie światowej ewenement Wcześniej pod koniec XVIII wieku Rewolucja Przemysłowa. Ale już w 1850 roku płace robotnika w WB równe dochodom rzemieślników w czasach Rzymskich (Cameron, Neal, 2003) Pomiędzy okresy wzrostu przerywane plagami, wojnami itd. Wraz z Rewolucja Przemysłową, która dotarła do reszty Europy przed 1870 rokiem wzrost 2% na rok (Belle Epoque) wzrost pozwalający zdublować PKB w ciągu 27 lat I i II Wojna Światowa, odbudowa Złote Lata. Do końca nie wiadomo czemu się skończyły Dr Katarzyna Śledziewska

9 Fazy wzrostu w Europie, Okres Realny PKB Realny PKB per capita Realny PKB na godzinę Cały okres Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

10 Wzrost w Europie Zachodniej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania) okres rekonstrukcji spektakularny wzrost Najdłużej: Niemcy, Włochy, Austria Do 1995 wszystkie kraje Spadek PKB w okresie II Wojny Światowej wynikiem raczej dezorganizacji niż zniszczeń wojennych Dr Katarzyna Śledziewska

11 Wzrost gospodarczy w okresie rekonstrukcji Rok w którym PKB równy był temu z 1945 Rok, w którym osiągnięto poziom PKB z okresu sprzed IIWŚ Austria % Belgia % Dania % Finlandia b.d. Francja % Niemcy % Włochy % Holandia % Norwegia % Szwecja Szwajcaria Wielka Brytania Rekonstrukcja, roczny wzrost (w okresie od1945 do roku z kolumny 2) W krajach tych wzrost gospodarczy w czasie II Wojny Światowej Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

12 Wzrost i integracja europejska związane? nasilenie procesów integracyjnych Niemcy, Francja, Włochy szybszy wzrost od Wielkiej Brytanii (raczej nie tylko efekt doganiania) Dr Katarzyna Śledziewska

13 PKB per capita i ranking, (ceny stałe z 1990) Średnia EWG PKB w 1950 (1990 $) Miejsce w Europie 1950 Zmiana miejsca , Średnia 6, EFTA Francja 5, Niemcy 4, Włochy 3, WB 6, Stopa wzrostu PKB Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

14 PKB per capita i ranking, (ceny stałe z 1990) 1950 GDP (1990 $) European Rank 1950 Change in Rank GDP Growth Rate EEC average 4, Netherlands 5, Belgium 5, France 5, Germany 4, Italy 3, EFTA average 6, Switzerland 8, UK 6, Sweden 6, Denmark 6, Norway 4, Finland 4, Austria 3, Others average 2, Ireland 3, Spain 2, Portugal 2, Greece 1, For Comparison USA 9, Japan 1, Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

15 Stopy wzrostu gospodarczego na świecie, 2006 rok Źródło: WDI Dr Katarzyna Śledziewska

19 Model Solowa Średniookresowe efekty wzrostu można przedstawić na prostym diagramie Dla uproszczenia : UE jedna, zamknięta gospodarka ze zintegrowanym rynkiem kapitału i siły roboczej oraz tą sama technologią Dr Katarzyna Śledziewska

20 euros/l Model Solowa Y/L* B δ(k/l) GDP/L I o D o A s(gdp/l) K/L o K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L

21 euros/l Y/L Y/L c Y/L* Induced capital formation effect, i.e. medium-run growth bonus Allocation effect C B A E D GDP/L GDP/L δ(k/l) s(gdp/l) s(gdp/l) Dr Katarzyna Śledziewska K/L* K/L K/L

22 euros/l Y/L Y/L* Medium-run growth bonus B D GDP/L δ(k/l) C s (GDP/L) s(gdp/l) A K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L K/L

23 Wzrost długookresowy euros/l GDP/L Y/L* s(gdp/l) A δ(k/l) B K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L =Knowledge/L

24 Wzrost długookresowy, wpływ integracji euros/l Integracja, wyższa efektywność lepszy klimat inwestycyjny wyższa stopa inwestycji (s do s ) wyższy wzrost (szybsza akumulacja kapitału wiedzy) GDP/L Y/L* s (GDP/L) C A s(gdp/l) δ(k/l) B K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L =Knowledge/L

25 Inne efekty dynamiczne Efekt polaryzacji Zyski z kreacji handlu, tylko w jednym regionie Region ten może stać się bardziej atrakcyjny i przyciągać czynniki produkcji Wpływ na lokalizację i wielkość realnych inwestycji

26 Uwagi Efekty dynamiczne- bardzo zróżnicowane Poza korzyściami skali inne korzyści rozłożone w czasie

28 Hub-and-spoke arrangements Firmy znajdujące się na obrzeżach mają wyższe koszty i niższy popyt, a ich import z krajów centrum jest ograniczony. Przeniesienie międzynarodowej produkcji do centrum. Jeśli integracja postępuje dość szybko, może to przyspieszyć proces aglomeracyjny w centrum (hub). Wyższe zatrudnienie w centrum powoduje większe zróżnicowanie płac.

29 Regiony UE Regiony gorzej rozwijające się były zawsze głównym priorytetem UE Preambuła Traktatu Rzymskiego Przed 1986, większość wydatków regionalnych była narodowa Drogi, telekomunikacja, elektryfikacja. Wejście Hiszpanii i Portugalii, wraz z Irlandią i Grecją przewaga głosów, przesunięcie wydatków z CAP do wydatków dla biedniejszych regionów Wydatki strukturalne teraz około 1/3 budżetu UE 9_295_annex_en.pdf ile=cpro&theme=eurind&lang=en

30 Sytuacja i trendy: różnice regionalne najbardziej rozwinięte regiony (10% populacji) miały PKB na głowę mieszkańca prawie 5 razy wyższy niż PKB w regionach najmniej rozwiniętych (10% populacji), w 2000 r. był on 6 razy wyższy Źródło:

31 Analiza GDP pc w PPS. Regiony o najwyższym GPD pc w PPS oraz o najwyższych wzrostach Źródło:

32 Źródło:

33 Bezrobocie, analiza Źródło:

34 Źródło:

35 Produktywność pracy, analiza Źródło:

36 Źródło:

37 Nowe firmy zagraniczne, analiza Źródło:

38 Polityka spójności redukuje wykluczenie społeczne i ubóstwo Polityka spójności współfinansuje szkolenie 9 milionów osób rocznie, w tym ponad połowę stanowią kobiety; Utworzono ponad 450,000 miejsc pracy w okresie między 2000 i 2005 w sześciu krajach, które otrzymały 2/3 finansowania w ramach Celu 2; Szacunki wskazują że około 1.4 miliona dodatkowych miejsc pracy będzie Szacunki wskazują że około 1.4 miliona dodatkowych miejsc pracy będzie utworzone w regionach objętych celem Konwergencji w latach

39 Strategia lizbońska Plan rozwoju przyjęty dla Unii Europejskiej przez Radę Europejską na posiedzeniu w Lizbonie w roku lat Celem planu, Uczynienie Europy najbardziej dynamicznym i konkurencyjnym regionem gospodarczym na świecie, Europa ma się rozwijać szybciej niż Stany Zjednoczone. Maksymalnie wykorzystana innowacyjność oparta na badaniach naukowych, zwłaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy

40 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR (European Regional Development Fund ERDF) ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych Działalność koncentruje się na następujących dziedzinach: inicjatyw na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalności średnich i małych przedsiębiorstw rentownych inwestycji produkcyjnych umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia, infrastruktury, rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury, ochrony i poprawy stanu środowiska, rozwoju społeczeństwa informacyjnego

41 Cohesion policy : indicative financial allocations (million EUR, 2004 prices) 1 CONVERGENCE OBJECTIVE Cohesion Fund Convergence Statistical Phasing out REGIONAL COMPETITIVENESS AND EMPLOYMENT OBJECTIVE Phasing in Regional competitiveness and employment EUROPEAN TERRITORIAL COOPERATION OBJECTIVE TOTAL België/Belgique Ceska Republika Danmark Deutschland Eesti Ellas Espana France Ireland Italia Kypros Latvija Lietuva Luxembourg Magyarorszag Malta Nederland Österreich Polska Portugal Slovenija Slovensko Suomi-Finland Sverige United Kingdom Bulgaria Romania Figures result from the application of the methodology agreed by the European Council in December They are inclusive of all additional provisions decided by the European Council. Technical assistance at the initiative of the Commission is included in the national allocations. Amounts under the "European territorial cooperation" objective include the contribution of the ERDF to the financing of crossborder and seabasin programmes on the external borders of the Union. Figures for Bulgaria and Romania are without prejudice to the date of accession of these countries Not allocated TOTAL

42 Regionalne rozdysponowanie Funduszy Strukturalnych

43 Plan wykładu Polityka regionalna i zróżnicowanie regionalne w UE Liberalizacja przepływu kapitał rozważania teoretyczne czyli integracja a lokalizacja wstęp EG a integracja gospodarcza - teoria

44 Teoria integracja gospodarcza a rozwój regionów 2 główne nurty łączące integracje gospodarczą ze zmianami w lokalizacji geograficznej działalności gospodarczej Przewagi komparatywne kraje specjalizują w produkcji dóbr, w których mają przewagi komparatywne New Economic Geography sugeruje, że integracja prowadzi do koncentracji produkcji

45 Aglomeracje & NEG Kiedy czynniki produkcji mogą przemieszczać się pomiędzy krajami integracja może mieć bardzo zróżnicowany efekt Korzyści skali & koszty handlu siły, które wzmacniają powstanie geograficznych skupień (clustering, ośrodków) aktywności gospodarczej. "Overall clustering = niektóre obszary ściągają aktywność gospodarczą, inne pozostają puste, coreperiphery "Sectoral clustering" = each sector clusters in one region, but most regions get a cluster

46 Główne pytanie Wpływ integracji europejskiej na powstawanie aglomeracji na poziomie regionów i krajów

47 Aglomeracja & siły dyspersji (rozproszenia) Podstawowa myśl obniżenie kosztów handlu prowadzi do dwóch efektów Siły aglomeracji Lokalizacja przemysłu - skupianie się w sensie geograficznym Siły dyspersji Lokalizacja przemysłu - rozpraszanie się

48 Agglomeration Forces Dużo sił aglomeracyjnych Technological spillovers (e.g. silicon valley) Labour market pooling (e.g. City of London) Demand linkages (a.k.a backward linkages) Supply linkages (a.k.a foreward linkages) NEG (the New Economic Geography) wpływ na popyt i podaż, jasny wpływ integracji gospdorczej (niższe koszty handlu)

49 Circular Causality & Demand Linkages Firmy będą tam lokowały swoją produkcję gdzie będzie większy dostęp do ryku, redukcja kosztów handlu Supply Linkages Większość firm potrzebuje komponentów, surowców, poddostawców itd.. Ze względu na koszty handlu często taniej jest decydować się na lokalizację w której jest rynek dostarczający te komponenty, usługi itd..

50 Circular Causality & Demand Linkages 1. Jeśli firma decyduje się na lokalizację w większym regionie 4. Produkcja się zmienia, Ze względu na niższe koszty więcej firm chce lokować produkcję tam gdzie większy rynek. 2. Wydatki się zmieniają Pracownicy będą wydawać swoje dochody w dużym regionie zamiast w małym 3. Efekty wielkości rynku: Duży rynek staje się jeszcze większy, mały jeszcze mniejszy

51 Circular Causality & Supply Linkages 1. Jeśli jakiś przemysł przenosi się do dużego regionu 4. Produkcja się zmienia Kolejne firmy przenoszą się z małego rynku do dużego przyciągnięte przez niskie koszty 2. Produkcja się zmienia, Produkty firmy, która się przenosi stają się tańsze na rynku dużym zaś droższe na rynku na rynku mniejszym (koszty handlu) 3. Koszty się zmieniają, Dostępność większej ilości lokalnie dostępnych półproduktów sprawia, że duży rynek jest tańszym miejscem do produkcji

52 Dispersion Forces Dużo powodów dla których firmy będą unikały aglomeracji jako miejsca aktywności gospodarczej Wynajem, ceny gruntów; siła robocza (niewykwalifikowana) Wysoki koszt innych nie-handlowych usług Konkurencja z innymi firmami NEG koncentruje się na konkurencji ( local competition ) ze względu na jej jasne powiązania z kosztami handlu Jeśli koszty handlu spadają, odległość stanowi mniejsze zabezpieczenie przed konkurencją