Psychologiczne aspekty ciąży, porodu i karmienia dziecka Katarzyna Peroń
ZANIM SIĘ NARODZI...
U progu życia dziecka......akceptacja i uznanie są potrzebami elementarnymi, bez których dziecko nie może rozwijać się prawidłowo. Poczucie przynależności i więzi utożsamia się z poczuciem bezpieczeństwa. Miłość wyraża się poprzez więź, na którą dziecko reaguje wcześniej niż umie to okazać i zwerbalizować.
Maternologia (fr. maternologie) to podejście terapeutyczne związane ze sferą psychiczną macierzyństwa, które bierze pod uwagę trudności w relacji matka-dziecko ; maternologia jest specyficznie związana z aspektami psychicznymi macierzyństwa, narodzin i rodzicielstwa Psychologia ciąży (inaczej antenatalna, ang. antenatal psychology) jest dziedziną psychologii, która zajmuje się psychologicznymi aspektami ciąży, zarówno w zakresie psychicznego funkcjonowania matki jak i dziecka.
PROGENEZA OKRES POPRZEDZAJĄCY POCZĘCIE
Znaczenie progenezy - dziecko oczekiwane Radość spełnionej miłości Świadome przyjęcie dziecka Akceptacja od momentu poczęcia Możliwość powiedzenia dziecku, że było oczekiwane, upragnione,
Znaczenie progenezy - dziecko niespodziewane Poczucie utraty kontroli nad swoim życiem Lęk przed dzieckiem Obawy związane z przyjęciem dziecka przez ojca Brak akceptacji dziecka Lęk przed zmianą sytuacji społecznej Reakcja najbliższej rodziny
Przyszli rodzice Od początku istnienia do momentu poczęcia dziecka: - Kształtowanie się warunków zdrowotnych - Postaw opiekuńczych - Kształtowanie się cech charakteru
Potencjalni rodzice Od momentu rozpoczęcia współżycia seksualnego: Zdolność prokreacyjna NPR Antykoncepcja
JESZCZE W ŚWIECIE MATKI
Ostatnie 3 miesiące życia płodowego 1. Liczba zwojów nerwowych i wyposażenie mózgu w substancję szarą osiąga maximum 2. Stopień wykształcenia osłonek mielinowych w komórkach nerwowych umożliwia przewodzenie impulsów dziecko reaguje na bodźce poprzez odruchy bezwarunkowe i warunkowe (wyuczone) 3. Dziecko uzyskuje zdolność życia poza łonem matki.
Wrażenia i doznania życia wewnątrzmacicznego mogą się utrwalać w pamięci dziecka w postaci engramów (śladów pamięci), mogących wpływać na jego dalszy rozwój.
Dziecko chciałoby powiedzieć: Jestem. Żyję w teraźniejszości, chwilą obecną. Twemu poznaniu nie czyni mnie niedostępnym głębia matczynego łona. Nie ukrywam się przed Tobą. Masz wgląd w moje życie. Zechciej tylko poznać mnie bliżej. Nie myśl, że to zwykła próżność, to ciągły niedosyt poczucia bezpieczeństwa. Spróbuj się mną zainteresować, gdy czuwam i gdy śpię, gdy połykam odżywczy płyn i gdy ćwiczę ssanie, gdy coraz sprawniej poruszam klatką piersiową i gdy odpoczywam po dłuższym treningu. Zauważ, że są chwile, w których odczuwam samotność i rozglądam się za partnerem do zabawy. Poznaj moje TU i TERAZ, Obdarz mnie swoją bliskością, przekaż sens wielkiego słowa MIŁOŚĆ.
ciąża Czas przygotowania fizycznego, biologicznego do przyjęcia nowego życia Czas nawiązywania relacji z dzieckiem, które wkrótce ma się urodzić. Czas uczenia się bycia rodzicami. czas, w którym kształtują się postawy rodzicielskie Czas kształtowania się więzi z dzieckiem. Czas doznań fizycznych (np. ruchy, ciążowe dolegliwości), Czas doznań psychicznych: myśli, uczucia, fantazje na temat dziecka, decyzje. Matki, które stosują stymulację prenatalną (nawiązują interakcję z dzieckiem) są bardziej zadowolone z porodu, niż matki, które nie próbowały nawiązać tak wcześnie kontaktu z dzieckiem
W okresie ciąży zaczynają się kształtować postawy i uczucia wobec nienarodzonego dziecka. Jeśli jest ono oczekiwane, zaplanowane, to ciąża przyjęta jest z aprobatą i cechuje ją pozytywny, radosny stosunek do dziecka.
Gdy dziecko nie było planowane, była trudność w zajściu w ciążę, czy trudność w jej donoszeniu, bądź poprzednie dziecko zmarło, wówczas ciąża może wiązać się z nadmiernym napięciem, lękiem, negatywnymi uczuciami, co później zwykle prowadzi do przesadnej koncentracji na dziecku i postawy nadmiernie chroniącej. Brak akceptacji poczętego dziecka rodzi dystans, niepokój, niepogodzenie się z zaistniałą sytuacją, bo koliduje ona np. z ich planami zawodowymi, utrudnia nawiązanie pozytywnej więzi z dzieckiem
Atmosfera uczuciowa, w jakiej dziecko wzrasta jest niezwykle ważnym czynnikiem warunkującym jego rozwój, a dla postawy emocjonalnej wobec dziecka istotne znaczenie mają okoliczności i uczucia towarzyszące podjęciu roli rodzicielskiej.
Zadania na okres ciąży: 1. nawiązanie więzi emocjonalnej z dzieckiem 2. zapewnienie sobie i dziecku bezpieczeństwa przez okres ciąży i porodu, 3. uzyskanie akceptacji dla dziecka ze strony najważniejszych osób w rodzinie 4. przystosowanie się do nowych zadań: bycia ojcem, matką, zmiany życia rodzinnego
Dziecko jako odrębna istota To uznanie odrębności dziecka, które mimo iż rozwija się w organizmie matki i jest od niej ściśle zależne, stanowi odrębną całość. Uznanie odrębności dziecka jest możliwe dzięki odczuwanym ruchom płodu, zobaczeniu dziecka na USG, usłyszenie bicia serduszka.
Przypisywanie dziecku cech aktywność ruchowa (niewielka, duża, intensywna, czy też ograniczona), nastrój dzieci (np. szczęśliwe), właściwości, które mogą ujawnić się w kontaktach społecznych (np. życzliwe, przyjacielsko nastawione) cechy wyobrażeniowe
Podejmowanie interakcji z dzieckiem myślenie o dziecku, rozmowy z nim z użyciem specjalnych określeń, imion przez obojga rodziców dotykanie brzucha, śpiewanie piosenek i kołysanek, uspokajanie, pobudzanie do aktywności
Badania wskazują, że wysokie wskaźniki depresji w ostatnim trymestrze ciąży występują często z niską siłą więzi z dzieckiem: - im silniejszy związek z dzieckiem, tym silniejsza ochrona matki przez depresją i niepokojem, a także labilnością emocjonalną i utratą panowania nad własnym zachowaniem. Istnieją też badania, których wyniki sugerują, że właśnie duże natężenie więzi z nienarodzonym dzieckiem może współwystępować z objawami depresji
Trudne doświadczenia a więź z dzieckiem poronienia w przeszłości wpływają niekorzystnie na następną udaną ciążę badania Bielawskiej-Batorowicz wskazują na słabszą więź z dzieckiem w przypadku kobiet, które doświadczyły już poronień samoistnych lub leczyły się z powodu niepłodności mniejsze natężenie więzi chroni matkę przed emocjonalnymi skutkami ewentualnej straty
Trudne doświadczenia a więź z dzieckiem Reading uważa, że u kobiet po zapłodnieniu pozaustrojowym, rozwija się silniejsza więź z dzieckiem. Można to wytłumaczyć tym, że w takiej sytuacji przyszłe matki koncentrują się nadmiernie na stanie własnego zdrowia i problemie posiadania dziecka, jednocześnie nadając kolejnej ciąży szczególną wartość, a dziecku szczególne właściwości. Przez to po porodzie może matce być trudno nawiązać kontakt z dzieckiem i uniknąć rozczarowań.
Ciąża wysokiego ryzyka stan poczucia zagrożenia związanego z dalszym przebiegiem ciąży stany niepokoju, lęku, depresji
PORÓD
Zalety porodu naturalnego Służy dziecku matka skoncentrowana na tym, aby pomóc dziecku przyjść na świat, a nie na sobie. w trakcie porodu rozstanie matki z dzieckiem przebiega łagodnie poród naturalny umożliwia kobiecie natychmiastowe przytulenie malucha, dzięki czemu między matką a dzieckiem powstaje silna więź po porodzie kobieta o wiele szybciej dochodzi do siebie poród naturalny to czterokrotnie mniejsze ryzyko powikłań niż w przypadku cesarskiego cięcia łagodniejsze przejście malucha z wody na powietrze poród rodzinny i przecięcie pępowiny przez ojca budowanie relacji ojca z dzieckiem, oddzielenie od matki
Poród rodzinny 1. Obecność męża chroni rodzącą przed uczuciem strachu i osamotnienia. 2. Mąż jest najlepszym pośrednikiem między żoną a personelem medycznym. 3. Kobieta czuje się pewniej, gdy jest przy niej mąż. 4. Uczestniczenie męża w porodzie pozwala odkryć aktywne ojcostwo. 5. Poród rodzinny ujawnia wielką autentyczną wrażliwość uczuciową
PO URODZENIU
Im silniejsza więź przed porodem tym lepsze relacje, bardziej pozytywne spostrzeganie niemowlęcia po porodzie. Im pełniejsza więź z nienarodzonym dzieckiem tym mniej kłopotliwe okazuje się niemowlę w oczach matki
Zalety karmienia naturalnego Skład mleka dopasowuje się do potrzeb dziecka Ułatwia trawienie Jest bezpieczne, zawsze świeże Przeciwdziała alergiom, Zapobieganie infekcjom zawiera przeciwciała Zaspokaja odruch ssania Pozytywnie wpływa na rozwój aparatu mowy Zapewnia bliskość fizyczną matki Wzmacnia więź matki z dzieckiem Zaspokaja potrzeby emocjonalne dziecka
Zalety karmienia naturalnego dla matki: wygoda oszczędność szybszy powrót do dobrej formy po porodzie zmuszenie mamy do odpoczynku w czasie karmienia zarówno mama jak i dziecko potrzebują chwili spokoju wzmacnia więź matki z dzieckiem mniejsze ryzyko depresji poporodowej
Dziękuję za uwagę.