Harmonogram spotkania 1. Sylwetka dziecka sześcioletniego. 2. Dojrzałość szkolna. 3. Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej. 4. Realizacja treści programowych w oddziale przedszkolnym i klasie 1.
Sylwetka sześciolatka ROZWÓJ FIZYCZNY Przeciętny sześciolatek waży około 21kg, jego przeciętny wzrost - 117cm. W rozwoju dziecka obserwuje się istotne zmiany w rozwoju kośćca, mięśni i narządów wewnętrznych. Rosną stopy, powoli zanika fizjologiczne płaskostopie. Wydłużają się i twardnieją kości kończyn, rosną zęby stałe, zmieniają się proporcje ciała. Rozpoczyna się pierwszy etap kostnienia nadgarstka. Poprawia się płynność i szybkość ruchów rąk. Mięśnie stają się coraz silniejsze. Rozwijają się wszystkie narządy wewnętrzne. Powoli kształtuje się większa odporność na zmęczenie i choroby. Dziecko sprawnie porusza się, biega, skacze, utrzymuje równowagę, jeździ na rowerze. Ma opanowane czynności samoobsługowe i higieniczne.
ROZWÓJ PSYCHICZNY U dziecka doskonali się koordynacja i płynność ruchów, zanikają powoli tzw. współruchy. Dojrzewają receptory zmysłów. Dzieci odbierają dokładniejsze informacje z otoczenia. Poprawia się wzrokowe i słuchowe spostrzeganie analityczno syntetyczne, ważne w procesie nauki czytania i pisania. Dojrzewają struktury kory mózgowej, odpowiedzialne za procesy myślowe, pojawiają się początki myślenia konkretno wyobrażeniowego. Umożliwia to tworzenie pierwszych pojęć np. klasyfikowanie, tworzenie zbiorów. Dojrzewa cały układ nerwowy, w tym kora mózgowa, dzięki czemu poprawia się zdolność do skupiania uwagi i zapamiętywania.
ROZWÓJ SPOŁECZNY To umiejętność współżycia i współdziałania w grupie, znajomość i respektowanie norm społecznych, gotowość do przyjęcia roli ucznia oraz praw i obowiązków z tą rolą związanych. Zależny jest od rozwoju fizycznego, rozwoju psychicznego i kontaktów z dorosłymi i rówieśnikami. Dziecko dojrzałe społecznie do szkoły czuje się członkiem grupy klasy, polecenia skierowane do klasy odnosi także do siebie.
Dojrzałość szkolna To osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju: fizycznego psychicznego społecznego, które czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Stefan Szuman
Tylko dzieci wrażliwe i podatne można zacząć systematycznie uczyć, w jaki sposób samodzielnie zdobywać wiedzę i umiejętności. Potrzebę wdrażania do samodzielnego uczenia się, wyraźnie podkreśla się w nowej Podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. Przez wrażliwość należy rozumieć zainteresowanie dziecka treściami szkolnymi. Podatność- to umiejętność podporządkowania się uwagom i poleceniom osób dorosłych.
Dlaczego obniżono wiek rozpoczęcia nauki w szkole? Najnowsze techniki pozwalają zobrazować stan i pracę mózgu. Okazało się, że układ nerwowy rozwija się najszybciej, jest najbardziej plastyczny i najbardziej podatny na wpływy i oddziaływania do ok. szóstego roku życia. Szybki rozwój nauki i techniki sprawia, że dzieci stosunkowo wcześnie zaznajamiają się z różnymi osiągnięciami wiedzy.
Nowa podstawa programowa W związku z reformą oświaty, Rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008 r., wprowadzono nową: Podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego. Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. Nowa podstawa programowa weszła w życie 1 września 2009 roku.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego opisuje proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament wykształcenia szkoła łagodnie wprowadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich harmonijny rozwój intelektualny, etyczny, emocjonalny, społeczny i fizyczny. Dzieli się na dwa etapy edukacyjne: 1. obejmujący klasy 1-3, edukacja wczesnoszkolna 2. obejmujący klasy 4-6
Od roku szkolnego 2009/2010 wymagania programowe nie przewidują nauki czytania i pisania na poziomie wychowania przedszkolnego. Wraz z obniżeniem wieku szkolnego do 6 r. ż. zadania te zostały zawarte w programie klasy 1 szkoły podstawowej. Nauczyciele przedszkolni kształtują jedynie gotowość dziecka do opanowania nauki czytania i pisania, a rzeczywista nauka odbywa się w klasie 1.
Treści podstawy programowej wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w poszczególnych obszarach.
Edukacja polonistyczna Wychowanie przedszkolne Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, Mówi płynnie, niezbyt głośno, Uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi, Dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacja wzrokowo ruchową potrzebną do nauki pisania, Interesuje się czytaniem i pisaniem, Jest gotowe do nauki czytania i pisania, Słucha opowiadań, baśni, interesuje się książkami, Edukacja wczesnoszkolna Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi, komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia, W kulturalny sposób zwraca się do rozmówcy, mówi na temat, zadaje pytania, dostosowuje ton głosu do sytuacji, Rozumie sens kodowania i dekodowania informacji, odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy,
Rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków. Słucha opowiadań, baśni, interesuje się książkami, Układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, wyrazy na sylaby, wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej, Potrafi określić kierunki oraz miejsce na kartce papieru. Pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci, dba o estetykę i poprawność graficzną pisma. Posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie, Interesuje się książką i czytaniem, słucha w skupieniu czytanych utworów, Korzysta z pakietów edukacyjnych pod kierunkiem nauczyciela, Uczestniczy w zabawie teatralnej Odtwarza z pamięci teksty dla dzieci. Rozumie sens kodowania i dekodowania informacji, odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, Zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty,
Edukacja matematyczna Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Liczy obiekty i odróżnia błędne liczenie od poprawnego, Wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na liczmanach, Ustala równoliczność dwóch zbiorów, posługuje się liczebnikami porządkowymi, Rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki w przestrzeni w stosunku do własnej osoby i innych, Wie, na czym polega pomiar długości i zna proste sposoby mierzenia Zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowanie wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Ustala równoliczność mimo obserwowanych zmian w układzie elementów w porównywalnych zbiorach, Układa obiekty w serie rosnące i malejące Klasyfikuje obiekty, tworzy kolekcje, Określa kierunki względem siebie i innych osób, Dostrzega symetrie, Sprawnie liczy obiekty w zakresie 20, zapisuje liczby cyframi do 10,
Wyznacza sumy i różnice, manipulując obiektami, sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie 10, Mierzy długość, posługuje się np.. Linijką, Potrafi ważyć przedmioty, porównuje ich ciężar, Odmierza płyny, Nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku, orientuje się do czego służy kalendarz i potrafi z niego korzystać, rozpoznaje pełne godziny na zegarze, Zna będące w obiegu monety i banknot 10 zł., Zna pojęcie długu i konieczność spłacenia go.
Edukacja przyrodnicza Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne, Wymienia rośliny i zwierzęta, żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, Wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt, Potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku. Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej i nieożywionej. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Rozpoznaje rośliny i zwierzęta, żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, Zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku, Wymienia warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt, Zna zagrożenia dla środowiska.
Edukacja plastyczna Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Przejawia zainteresowanie wybranymi zabytkami i dziełami sztuki, Umie wypowiadać się w różnych technikach plastycznych w postaci prostych kompozycji, Wykazuje zainteresowanie malarstwem rzeźbą i architekturą. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Wypowiada się w wybranych technikach plastycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni, Ilustruje sceny i sytuacje inspirowane baśnią, opowiadaniem, korzysta z narzędzi multimedialnych, Wykonuje proste rekwizyty, Rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę, malarstwo.
Edukacja muzyczna Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe, Dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysokości dźwięku, Tworzy muzykę z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych, a także improwizuje ją ruchem, W skupieniu słucha muzyki, w tym muzyki poważnej. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Powtarza prostą melodię, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego, Odtwarza proste rytmy głosem i na instrumentach perkusyjnych, Realizuje proste schematy rytmiczne, Wie, że muzykę można zapisać i odczytać, Świadomie i aktywnie słucha muzyki, Kulturalnie zachowuje się w czasie koncertu i śpiewania hymnu.
Edukacja społeczna Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Obdarza uwagą dzieci i dorosłych, Przestrzega reguł, obowiązujących w społeczności dziecięcej i w świecie dorosłych, w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań, Wie, że nie należy chwalić się bogactwem, Umie się przedstawić, wie komu można podawać takie informacje. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Potrafi odróżnić dobro od zła, wie że nie należy kłamać lub zatajać prawdy, Współpracuje z innymi w zabawie, nauce szkolnej, przestrzega obowiązujących zasad, Zna zagrożenia ze strony ludzi, wie do kogo i w jaki sposób zwrócić się o pomoc, Wie, gdzie można bezpiecznie organizować zabawy, Zna przynależność narodową, zna symbole narodowe.
Sprawność ruchowa Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Dba o swoje zdrowie, zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia, Dostrzega związek między chorobą a leczeniem, Jest sprawne fizycznie, Uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach. Wychowanie fizyczne Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność ruchową, Dba o prawidłową postawę, Wie, że choroby są zagrożeniem dla dla zdrowia i można im zapobiegać, Wie,że nie można samodzielnie zażywać lekarstw, Wie, że dzieci niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji i pomaga im.
Zajęcia techniczne Sześciolatek kończący oddział przedszkolny: Wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów, Używa właściwie prostych narzędzi podczas majsterkowania, Interesuje się urządzeniami technicznymi i zachowuje ostrożność przy korzystaniu z nich. Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej i dziś siły przyrody, Zna ogólne zasady działania urządzeń domowych, Utrzymuje porządek wokół siebie, Zna zagrożenia wynikające z niewłaściwego używania narzędzi i urządzeń technicznych, Wie, jak należy bezpiecznie poruszać się po drodze i korzystać ze środków komunikacji, zna telefony alarmowe.
Zajęcia komputerowe Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając z myszy i klawiatury, Wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia, Stosuje do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera.
Język obcy nowożytny Sześciolatek kończący klasę pierwszą: Rozumie proste polecenia i właściwie na nie reaguje, Nazywa obiekty w najbliższym otoczeniu, Recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego, Rozumie sens opowiedzianych historyjek.
Realizacja treści programowych Oddział przedszkolny 25 godzin tygodniowo, (5 - w ciągu dnia), w tym: 1. godzina zabaw dowolnych, 2. godzina zabaw na powietrzu, 3. godzina zajęć dydaktycznych, realizowanych wg wybranego programu wychowania przedszkolnego, 4. Pozostały czas, dwie godziny, zajmują czynności opiekuńcze, organizacyjne, samoobsługowe, spożywanie posiłków. Klasa 1 23 godziny edukacyjne tygodniowo, w tym: edukacja polonistyczna, matematyczna, przyrodnicza, społeczna, plastyczna, muzyczna, zajęcia techniczne, wychowanie fizyczne, zajęcia komputerowe, język obcy nowożytny.
Bibliografia: Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia2008 r. (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) Załącznik nr 1, w sprawie nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej. Janiszewska B.: Sześcioletni uczeń, Warszawa, WSIP, 2008. Żebrowska M.: Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1980. Opracowała: mgr Monika Strublewska Dziękuję za uwagę.