Fizyka Klasa VII Szkoły Podsawowej WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Opinia PPP./43201/81/13/14 1. Wykonujemy pomiary 1.1. Wielkości fizyczne, wymienia przyrządy, za pomocą kórych kóre mierzysz na co dzień mierzymy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę mierzy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę wymienia jednoski mierzonych wielkości podaje zakres pomiarowy przyrządu odczyuje najmniejszą działkę przyrządu i podaje dokładność przyrządu dobiera do danego pomiaru przyrząd o odpowiednim zakresie i dokładności oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywisej warości mierzonej wielkości, jako średnią arymeyczną wyników przelicza jednoski długości, czasu i masy zapisuje różnice między warością końcową i począkowa wielkości fizycznej (np. l ) wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy wyjaśnia na przykładach przyczyny wysępowania niepewności pomiarowych posługuje się wagą laboraoryjną oblicza niepewność pomiarową i zapisuje wynik wraz z niepewnością 1.2. Pomiar warości siły ciężkości 1.3. Wyznaczanie gęsości subsancji mierzy warość siły w niuonach za wykazuje doświadczalnie, że warość siły pomocą siłomierza ciężkości jes wpros proporcjonalna do podaje źródło siły ciężkości i poprawnie masy ciała zaczepia wekor do ciała, na kóre uzasadnia porzebę wprowadzenia siły działa siła ciężkości jako wielkości wekorowej odczyuje gęsość subsancji z abeli mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach szacuje niepewności pomiarowe przy pomiarach masy i objęości podaje cechy wielkości wekorowej przekszałca wzór Fc = mg i oblicza masę ciała, znając warość jego ciężaru m przekszałca wzór d = i oblicza V każdą z wielkości fizycznych w ym wzorze wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy odróżnia mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania, czyli pomiaru podaje przykłady skuków działania siły ciężkości przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró 1
1.4. Pomiar ciśnienia wykazuje, że skuek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze F oblicza ciśnienie za pomocą wzoru c zależy od wielkości F powierzchni zeknięcia ciała z podłożem p = S podaje jednoskę ciśnienia i jej przelicza jednoski ciśnienia wielokroności mierzy ciśnienie w oponie samochodowej mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru 1.5. Sporządzamy wykresy na przykładach wyjaśnia znaczenie pojęcia zależność jednej wielkości fizycznej od drugiej 2. Niekóre właściwości fizyczne ciał na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza samodzielnie wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej pośredniego F przekszałca wzór p = i oblicza każdą S z wielkości wysępujących w ym wzorze opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wpros proporcjonalne, o wykres zależności jednej od drugiej jes półprosą wychodzącą z począku układu osi rozpoznaje w swoim ooczeniu zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania kórych jes ono niezbędne wyciąga wnioski o warościach wielkości fizycznych na podsawie kąa nachylenia wykresu do osi poziomej 2.1. Trzy sany skupienia ciał 2.2. Zmiany sanów skupienia ciał 2.3. Rozszerzalność emperaurowa ciał wymienia sany skupienia ciał i podaje ich przykłady podaje przykłady ciał kruchych, sprężysych i plasycznych podaje przykłady opnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji podaje emperaury krzepnięcia i wrzenia wody odczyuje z abeli emperaury opnienia i wrzenia podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice opisuje sałość objęości i nieściśliwość cieczy wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wymienia i opisuje zmiany sanów skupienia ciał odróżnia wodę w sanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej ciał sałych, cieczy i gazów opisuje anomalną rozszerzalność wody i wykazuje doświadczalnie zachowanie objęości ciała sałego przy zmianie jego kszału podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury opisuje zależność szybkości parowania od emperaury demonsruje zjawiska opnienia, wrzenia i skraplania wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podczas jej ogrzewania wymienia zasosowania prakyczne podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury opisuje zależność emperaury wrzenia od ciśnienia wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawarej w powierzu, np. na okularach, szklankach i powierdza o doświadczalnie opisuje zmiany objęości ciał podczas opnienia i krzepnięcia wykorzysuje do obliczeń prosą proporcjonalność przyrosu długości do przyrosu emperaury 2
jej znaczenie w przyrodzie opisuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu aśmy bimealicznej 3. Cząseczkowa budowa ciał 3.1. Cząseczkowa budowa ciał 3.2. Siły międzycząseczkowe podaje przykład zjawiska lub doświadczenia dowodzącego cząseczkowej budowy maerii podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki wyjaśnia rolę mydła i deergenów opisuje zjawisko dyfuzji przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na ę samą emperaurę w skali Kelvina i na odwró na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsrując odpowiednie doświadczenie wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania demonsruje skuki działania sił międzycząseczkowych uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina 3.3, 3.4. Różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów. Gaz w zamknięym zbiorniku podaje przykłady aomów i cząseczek podaje przykłady pierwiasków i związków chemicznych opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie podaje przykłady, w jaki sposób można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną wymienia i objaśnia sposoby zwiększania ciśnienia gazu w zamknięym zbiorniku 4. Jak opisujemy ruch? 4.1, 4.2. Układ odniesienia. Tor ruchu, droga opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia rozróżnia pojęcia or ruchu i droga podaje przykłady ruchu, kórego or klasyfikuje ruchy ze względu na kszał oru wybiera układ odniesienia i opisuje ruch w ym układzie wyjaśnia, co o znaczy, że spoczynek i ruch są względne 3
jes linią prosą opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebyą przez ciało drogę jako ss = xx 2 xx 1 = xx 4.3. Ruch prosoliniowy jednosajny 4.4.Warość prędkości w ruchu jednosajnym prosoliniowym podaje przykłady ruchu prosoliniowego jednosajnego na podsawie różnych wykresów s() odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odsępach czasu zapisuje wzór υυ = ss i nazywa wysępujące w nim wielkości oblicza warość prędkości ze wzoru υυ = ss wymienia cechy charakeryzujące ruch prosoliniowy jednosajny oblicza drogę przebyą przez ciało na podsawie wykresu zależności υυ () warość prędkości w km/h wyraża w m/s doświadczalnie bada ruch jednosajny prosoliniowy i formułuje wniosek, że s ~ sporządza wykres zależności s() na podsawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli sporządza wykres zależności υυ () na podsawie danych z abeli przekszałca wzór υυ () i oblicza każdą z wysępujących w nim wielkości na podsawie znajomości drogi przebyej ruchem jednosajnym w określonym czasie, oblicza drogę przebyą przez ciało w dowolnym innym czasie warość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwró 4.6. Ruch zmienny oblicza średnią warość prędkości υυ śr = ss 4.7, 4.8. Ruch prosoliniowy jednosajnie przyspieszony. Przyspieszenie w ruchu prosoliniowym jednosajnie przyspieszonym 4.10. Ruch jednosajnie opóźniony podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego z wykresu zależności υυ() odczyuje przyrosy szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu podaje wzór na warość przyspieszenia aa = υυ υυ 0 posługuje się pojęciem warości przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie przyspieszonego planuje czas podróży na podsawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu, pływania lub jazdy na rowerze opisuje ruch jednosajnie przyspieszony podaje jednoski przyspieszenia wykonuje zadania obliczeniowe z użyciem średniej warości prędkości wyjaśnia różnicę między szybkością średnią i chwilową sporządza wykres zależności υυ() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego odczyuje zmianę warości prędkości z wykresu zależności υυ() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego sporządza wykres zależności a() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego opisuje spadek swobodny przekszałca wzór aa = υυ υυ 0 i oblicza każdą wielkość z ego wzoru podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia wykonuje zadania obliczeniowe doyczące ruchu jednosajnie przyspieszonego podaje wzór na warość przyspieszenia sporządza wykres zależności υυ() dla wykonuje zadania obliczeniowe 4
w ruchu jednosajnie opóźnionym aa = υυ 0 υυ z wykresu zależności υυ() odczyuje jednakowe ubyki szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu ruchu jednosajnie opóźnionego przekszałca wzór aa = υυ 0 υυ i oblicza każdą z wielkości wysępującą w ym wzorze doyczące ruchu jednosajnie przyspieszonego 5. Siły w przyrodzie 5.1. Rodzaje i skuki oddziaływań na przykładach rozpoznaje oddziaływania bezpośrednie i na odległość wymienia różne rodzaje oddziaływania ciał podaje przykłady saycznych i dynamicznych skuków oddziaływań podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących, wskazuje siły wewnęrzne i zewnęrzne w każdym układzie 5.2. Siła wypadkowa. Siły równoważące się 5.3. Pierwsza zasada dynamiki Newona podaje przykład dwóch sił równoważących się oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych na prosych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się analizuje zachowanie się ciał na podsawie pierwszej zasady dynamiki na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania ciał podaje przykład kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej, kóre się równoważą opisuje doświadczenie powierdzające pierwszą zasadę dynamiki oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności 5.4. Trzecia zasada dynamiki Newona ilusruje na przykładach pierwszą i rzecią zasadę dynamiki wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en sam kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia opisujewzajemneoddziaływanie ciałna podsawierzeciejzasady dynamikinewona nadowolnymprzykładzie wskazujesiły wzajemnego oddziaływania,rysujeje i podaje ich cechy opisujezjawiskoodrzuu 5
5.5. Siły sprężysości podaje przykłady wysępowania sił sprężysości w ooczeniu wymienia siły działające na ciężarek wiszący na sprężynie wyjaśnia spoczynek ciężarka wiszącego na sprężynie na podsawie pierwszej zasady dynamiki wyjaśnia, że na skuek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się siły dążące do przywrócenia począkowych jego rozmiarów i kszałów, czyli siły sprężysości działające na rozciągające lub ściskające ciało przeprowadza rozumowanie prowadzące do wniosku, że warość siły sprężysości działającej na ciało wiszące na sprężynie jes wpros proporcjonalna do wydłużenia sprężyny 5.6. Siła oporu powierza i siła arcia 5.7. Prawo Pascala. Ciśnienie hydrosayczne podaje przykłady, w kórych na ciała poruszające się w powierzu działa siła oporu powierza wymienia niekóre sposoby zmniejszania i zwiększania arcia podaje przykłady pożyecznych i szkodliwych skuków działania sił arcia podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany i dno zbiornika podaje przykłady wykorzysania prawa Pascala 5.8. Siła wyporu podaje i objaśnia wzór na warość siły wyporu podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy 5.9. Druga zasada dynamiki Newona 6. Praca,moc,energia mechaniczna opisuje ruch ciała pod działaniem sałej siły wypadkowej zwróconej ak samo jak prędkość zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczyuje en zapis podaje przykłady świadczące o ym, że warość siły oporu powierza wzrasa wraz ze wzrosem szybkości ciała wykazuje doświadczalnie, że siły arcia wysępujące przy oczeniu mają mniejsze warości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim demonsruje i objaśnia prawo Pascala wyznacza doświadczalnie gęsość ciała z wykorzysaniem prawa Archimedesa ilusruje na przykładach drugą zasadę dynamiki doświadczalnie bada siłę oporu powierza i formułuje wnioski podaje przyczyny wysępowania sił arcia demonsruje zależność ciśnienia hydrosaycznego od wysokości słupa cieczy oblicza ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia ze wzoru p = d g h wyjaśnia pływanie i onięcie ciał wykorzysując pierwszą zasadę dynamiki oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma z wykresu a(f) oblicza masę ciała objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych wykorzysuje wzór na warość siły wyporu do wykonywania obliczeń objaśnia prakyczne znaczenie wysępowania w przyrodzie siły wyporu podaje wymiar 1 niuona kg m 1 N = 1 2 s przez porównanie wzorów F = ma i FF c = mmmm uzasadnia, że współczynnik g o warość przyspieszenia, z jakim ciała spadają swobodnie 6
6.1, 6.2. Praca mechaniczna. Moc podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym podaje jednoskę pracy 1 J wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednoski mocy i przelicza je oblicza pracę ze wzoru W = Fs W oblicza moc ze wzoru P = oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru W P = sporządza wykres zależności W() s oraz F() s, odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów oblicza moc na podsawie wykresu zależności W() 6.3. Energia mechaniczna 6.4. Energia poencjalna i energia kineyczna wyjaśnia, co o znaczy, że ciało ma energię mechaniczną podaje przykłady ciał mających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała i energię kineyczną ego ciała podaje przykłady energii w przyrodzie i sposoby jej wykorzysywania podaje przykłady zmiany energii mechanicznej na skuek wykonanej pracy wyjaśnia pojęcie poziomu zerowego wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek E = Wz oblicza energię poencjalną grawiacji ze wzoru E = mgh i energię kineyczną ze wzoru EE = mmυυ 2 oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego 2 wykonuje zadania, obliczając każdą z wielkości wysępujących we wzorach na energię kineyczną i poencjalną ciężkości 6.5. Zasada zachowania energii mechanicznej podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, z zasosowaniem zasady zachowania energii mechanicznej podaje przykłady syuacji, w kórych zasada zachowania energii mechanicznej nie jes spełniona sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego 7