Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świat fizyki 1. Wykonujemy pomiary

Transkrypt

1 Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji i podręcznika Świa fizyki 1. Wykonujemy pomiary Tema według 1.1. Wielkości fizyczne, kóre mierzysz na co dzień 1.2. Pomiar warości siły ciężkości 1.3. Wyznaczanie gęsości subsancji wymienia przyrządy, za pomocą kórych mierzymy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę podaje zakres pomiarowy przyrządu przelicza jednoski długości, czasu i masy mierzy warość siły w niuonach za pomocą siłomierza oblicza warość ciężaru posługując się wzorem F c = mg odczyuje gęsość subsancji z abeli na podsawie gęsości podaje masę określonej objęości danej subsancji mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia jednoski wszyskich mierzonych wielkości podaje dokładność przyrządu oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywisej warości mierzonej wielkości, jako średnią arymeyczną wyników wykazuje doświadczalnie, że warość siły ciężkości jes wpros proporcjonalna do masy ciała uzasadnia porzebę wprowadzenia siły jako wielkości wekorowej wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach (9.1) wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy oblicza gęsość subsancji ze związku m r = V podaje jednoski gęsości wyjaśnia na przykładach przyczyny wysępowania niepewności pomiarowych zapisuje różnice między warością końcową i począkowa wielkości fizycznej (np. Dl ) wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy podaje cechy wielkości wekorowej przekszałca wzór F c = mg i oblicza masę ciała, znając warość jego ciężaru przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró przekszałca wzór r = m i oblicza V każdą z wielkości fizycznych w ym wzorze ) wyjaśnia pojęcie szacowania warości wielkości fizycznej wyjaśnia, co o jes rząd wielkości zapisuje wynik pomiaru bezpośredniego wraz z niepewnością wymienia jednoski podsawowe SI rysuje wekor obrazujący siłę o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę) zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących wyjaśnia, czym różni się mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego) 1.4. Pomiar ciśnienia pokazuje na przykładach, że skuek nacisku ciał na podłoże zależy od wielkości powierzchni zeknięcia podaje jednoskę ciśnienia i jej wielokroności mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru wykazuje, że skuek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze F c zależy od wielkości powierzchni zeknięcia ciała z podłożem oblicza ciśnienie za pomocą wzoru F p = S przelicza jednoski ciśnienia mierzy ciśnienie w oponie samochodowej F przekszałca wzór p = i oblicza S każdą z wielkości wysępujących w ym wzorze opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza rozpoznaje zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania, kórych jes ono niezbędne wyjaśnia zasadę działania wybranego urządzenia, w kórym isoną rolę odgrywa ciśnienie wyznacza doświadczalnie ciśnienie amosferyczne za pomocą srzykawki i siłomierza 1

2 1.5. Sporządzamy wykresy na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej w podanym wcześniej układzie osi na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza samodzielnie wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wpros proporcjonalne, o wykres zależności jednej od drugiej jes półprosą wychodzącą z począku układu osi wyciąga wnioski o warościach wielkości fizycznych na podsawie kąa nachylenia wykresu do osi poziomej 2. Niekóre właściwości fizyczne ciał Tema według 2.1. Trzy sany skupienia ciał wymienia sany skupienia ciał i podaje ich przykłady podaje przykłady ciał kruchych, sprężysych i plasycznych Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sałość objęości i nieściśliwość cieczy wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wykazuje doświadczalnie zachowanie objęości ciała sałego przy zmianie jego kszału podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury i skuki spowodowane przez ę zmianę opisuje właściwości plazmy 2.2. Zmiany sanów skupienia ciał podaje przykłady opnienia, krzepnięcia, parowania podaje emperaury krzepnięcia i wrzenia wody wymienia i opisuje zmiany sanów skupienia ciał odróżnia wodę w sanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur opisuje zależność emperaury wrzenia od ciśnienia opisuje zależność szybkości parowania od emperaury wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawarej w powierzu, np. na okularach, szklankach i powierdza o doświadczalnie odczyuje z abeli emperaury opnienia i wrzenia podaje przykłady skraplania, sublimacji i resublimacji wykazuje doświadczalnie zmiany objęości ciał podczas krzepnięcia 2.3. Rozszerzalność emperaurowa ciał podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej ciał sałych, cieczy i gazów opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie opisuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu za pomocą symboli Dl i D lub DV i D zapisuje fak, że przyros długości druów lub objęości cieczy jes wpros proporcjonalny do przyrosu emperaury wykorzysuje do obliczeń prosą proporcjonalność przyrosu długości do przyrosu emperaury wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podczas jej ogrzewania wymienia zasosowania prakyczne aśmy bimealicznej 2

3 3. Cząseczkowa budowa ciał Tema według 3.1. Sprawdzamy prawdziwość hipoezy o cząseczkowej budowie ciał podaje przykłady dyfuzji w cieczach i gazach Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje doświadczenie uzasadniające hipoezę o cząseczkowej budowie ciał opisuje zjawisko dyfuzji przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na ę samą emperaurę w skali Kelvina i na odwró wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą wyjaśnia, dlaczego dyfuzja w cieczach przebiega wolniej niż w gazach uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina opisuje ruchy Browna 3.2. Siły międzycząseczkowe podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsrując odpowiednie doświadczenie wyjaśnia rolę mydła i deergenów podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania podaje przykłady wykorzysania zjawiska włoskowaości w przyrodzie wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowaości 3.3. Różnice w cząseczkowej budowie ciał sałych, cieczy i gazów podaje przykłady pierwiasków i związków chemicznych wyjaśnia, dlaczego gazy są ściśliwe a ciała sałe nie podaje przykłady aomów i cząseczek opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną doświadczalnie szacuje średnicę cząseczki oleju 3.4. Od czego zależy ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku? podaje przykłady sposobów, kórymi można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku, np. w dęce rowerowej wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie wyjaśnia, dlaczego ciśnienie gazu w zbiorniku zamknięym zależy od ilości gazu, jego objęości i emperaury 4. Jak opisujemy ruch? Tema według 4.1, 4.2. Układ odniesienia. Tor ruchu, droga rozróżnia pojęcia or ruchu i droga klasyfikuje ruchy ze względu na kszał oru Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia obiera układ odniesienia i opisuje ruch prosoliniowy w ym układzie opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebyą przez ciało drogę ruchem prosoliniowym jako s = x 2 - x 1 = Dx wyjaśnia, co o znaczy, że spoczynek i ruch są względne rozróżnia drogę i przemieszczenie 3

4 4.3. Ruch prosoliniowy jednosajny Warość prędkości (szybkość) ciała w ruchu jednosajnym prosoliniowym Prędkość w ruchu jednosajnym prosoliniowym 4.5. Średnia warość prędkości (średnia szybkość). Prędkość chwilowa 4.6. Ruch prosoliniowy jednosajnie przyspieszony wymienia cechy charakeryzujące ruch prosoliniowy jednosajny zapisuje wzór u= s i nazywa wysępujące w nim wielkości oblicza warość prędkości ze wzoru s u= na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wekorowej oblicza średnią warość prędkości s u śr = wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze (9.2) podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego na podsawie różnych wykresów s () odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odsępach czasu oblicza drogę przebyą przez ciało na podsawie wykresu zależności u() warość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwró uzasadnia porzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wekorowej prędkości planuje czas podróży na podsawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu odróżnia średnią warość prędkości od chwilowej warości prędkości opisuje ruch jednosajnie przyspieszony z wykresu zależności u() odczyuje przyrosy szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu doświadczalnie bada ruch jednosajny prosoliniowy i formułuje wniosek s ~ sporządza wykres zależności s () na podsawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli sporządza wykres zależności u() na podsawie danych z abeli podaje inerpreację fizyczną pojęcia szybkości przekszałca wzór u= s i oblicza każdą z wysępujących w nim wielkości opisuje ruch prosoliniowy jednosajny używając pojęcia prędkości wyjaśnia, że pojęcie prędkość w znaczeniu fizycznym o prędkość chwilowa wykonuje zadania obliczeniowe, posługując się średnią warością prędkości sporządza wykres zależności u() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego wykonuje zadania obliczeniowe, oblicza czas, wiedząc że s ~ wykonuje zadania obliczeniowe, s korzysając ze wzoru u= i wykresów s() i () podaje przykład dwóch wekorów przeciwnych rysuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę) podaje definicję prędkości średniej opisuje ruch, w kórym warość przemieszczenia jes równa drodze odróżnia warość średniej prędkości od średniej warości prędkości usala rodzaj ruchu na podsawie wykresów (), odczyuje przyrosy szybkości w podanych odsępach czasu 4

5 4.7. Przyspieszenie w ruchu prosoliniowym jednosajnie przyspieszonym 4.8. Droga w ruchu jednosajnie przyspieszonym 4.9. Ruch jednosajnie opóźniony podaje warość przyspieszenia ziemskiego podaje przykłady ruchu jednosajnie przyspieszonego podaje wzór na warość u- u przyspieszenia a = podaje jednoski przyspieszenia posługuje się pojęciem warości przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie przyspieszonego 0 przekszałca wzór a = u- u 0 i oblicza każdą wielkość z ego wzoru sporządza wykres zależności a () dla ruchu jednosajnie przyspieszonego podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia sporządza wykres zależności (), znając warość przyspieszenia oblicza drogę przebyą ruchem jednosajnie przyspieszonym na podsawie wykresu () opisuje ruch jednosajnie opóźniony oblicza drogę do chwili zarzymania się na podsawie wykresu () wyjaśnia, dlaczego do obliczeń doyczących ruchu opóźnionego nie można sosować wzoru na warość przyspieszenia 5. Siły w przyrodzie Tema według 5.1. Rodzaje i skuki oddziaływań 5.2. Wypadkowa sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej. Siły równoważące się rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie i na odległość porafi pokazać na przykładach, że oddziaływania są wzajemne podaje przykład dwóch sił równoważących się podaje przykład wypadkowej dwóch sił zwróconych zgodnie i przeciwnie Wymagania podsawowe (dosaeczna) podaje przykłady oddziaływań grawiacyjnych, elekrosaycznych, magneycznych, elekromagneycznych podaje przykłady saycznych i dynamicznych skuków oddziaływań oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących oblicza warość i określa zwro siły równoważącej kilka sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych wskazuje siły wewnęrzne i zewnęrzne w układzie ciał oddziałujących oblicza niepewność sumy i różnicy warości dwóch sił zmierzonych z pewną dokładnością 5

6 5.3. Pierwsza zasada dynamiki na prosych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się rozpoznaje zjawisko bezwładności w podanych przykładach analizuje zachowanie się ciał na podsawie pierwszej zasady dynamiki opisuje doświadczenie powierdzające pierwszą zasadę dynamiki na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności 5.4. Trzecia zasada dynamiki objaśnia zasadę akcji i reakcji na wskazanym przykładzie wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en sam kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje cechy ych sił opisuje zjawisko odrzuu opisuje doświadczenie i przeprowadza rozumowanie, z kórego wynika, że siły akcji i reakcji mają jednakową warość 5.5. Siły sprężysości wyjaśnia, że w skuek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się w nim siły dążące do przywrócenia począkowych rozmiarów i kszałów, czyli siły sprężysości wykazuje, że siła sprężysości jes wpros proporcjonalna do wydłużenia wyjaśnia, na czym polega sprężysość podłoża, na kórym kładziemy przedmio 5.6. Siła oporu powierza. Siła arcia podaje przykłady, w kórych na ciała poruszające się w powierzu działa siła oporu powierza wymienia niekóre sposoby zmniejszania i zwiększania arcia podaje przykłady świadczące o ym, że warość siły oporu powierza wzrasa wraz ze wzrosem szybkości ciała wykazuje doświadczalnie, że siły arcia wysępujące przy oczeniu mają mniejsze warości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim podaje przykłady pożyecznych i szkodliwych skuków działania sił arcia podaje przyczyny wysępowania sił arcia wykazuje doświadczalnie, że warość siły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni syku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał rących o siebie i warości siły dociskającej e ciała do siebie rozwiązuje jakościowo problemy doyczące siły arcia Siła parcia cieczy i gazów na ścianki zbiornika. Ciśnienie hydrosayczne podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika podaje przykłady wykorzysania prawa Pascala w urządzeniach hydraulicznych podaje prawo Pascala wskazuje przyczyny wysępowania ciśnienia hydrosaycznego opisuje prakyczne skuki wysępowania ciśnienia hydrosaycznego wskazuje, od czego zależy ciśnienie hydrosayczne wykorzysuje prawo Pascala w zadaniach obliczeniowych wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego podaje wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i rzech cyfr znaczących wyprowadza wzór na ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p = r gh opisuje wykorzysanie prakyczne naczyń połączonych 6

7 Siła wyporu i jej wyznaczanie. Prawo Archimedesa wyznacza doświadczalnie warość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (9.3) podaje przykłady działania siły wyporu w powierzu podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy podaje wzór na warość siły wyporu i wykorzysuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pływanie i onięcie ciał, wykorzysując zasady dynamiki przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem warości siły wyporu wyprowadza wzór na warość siły wyporu działającej na prosopadłościenny klocek zanurzony w cieczy wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolou 5.8. Druga zasada dynamiki opisuje ruch ciała pod działaniem sałej siły wypadkowej zwróconej ak samo jak prędkość zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczyuje en zapis sosuje wzór a = F/m do rozwiązywania zadań oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma podaje wymiar 1 niuona przez porównanie wzorów F = ma i F c = mg uzasadnia, że współczynnik g o warość przyspieszenia, z jakim spadają ciała oblicza drogi przebye w ruchu jednosajnie przyspieszonym w kolejnych jednakowych przedziałach czasu 5.9. Jeszcze o siłach działających w przyrodzie sosuje w prosych zadaniach zasadę zachowania pędu sosuje zasady dynamiki w skomplikowanych problemach jakościowych 6. Praca. Moc. Energia Tema według 6.1. Praca mechaniczna podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym podaje jednoskę pracy (1 J) Wymagania podsawowe (dosaeczna) podaje warunki konieczne do ego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru W = Fs wyraża jednoskę pracy 1 kg m 2 1 J= s 2 podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs sporządza wykres zależności W (s) oraz F (s), odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów wykonuje zadania wymagające sosowania równocześnie wzorów W = Fs, F = mg 7

8 6.2. Moc wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednoskę mocy 1 W podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą oblicza moc na podsawie wzoru W P = podaje jednoski mocy i przelicza je objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru W P = oblicza moc na podsawie wykresu zależności W () wykonuje zadania złożone, sosując wzory P = W/, W =Fs, F = mg 6.3. Energia w przyrodzie. Energia mechaniczna wyjaśnia, co o znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje jednoskę energii 1 J podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek DE = W z 6.4. Energia poencjalna i kineyczna podaje przykłady ciał posiadających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru i E p = mgh kineyczną ze mu 2 wzoru E k = 2 oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego oblicza każdą wielkość ze wzorów mu 2 E p = mgh, E k = 2 za pomocą obliczeń udowadnia, że E k = W siły wypadkowej 6.5. Zasada zachowania energii mechanicznej omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego 6.6. Dźwignia jako urządzenie uławiające wykonywanie pracy. Wyznaczanie masy za pomocą dźwigni dwusronnej wskazuje w swoim ooczeniu przykłady dźwigni dwusronnej i wyjaśnia jej prakyczną przydaność opisuje zasadę działania dźwigni dwusronnej podaje warunek równowagi dźwigni dwusronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwusronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4) opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrou oblicza każdą wielkość ze wzoru F 1 r 1 = F 2 r 2 na podsawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki sposób maszyny prose uławiają nam wykonywanie pracy oblicza niepewność pomiaru masy meodą najmniej korzysnego przypadku OCENĘ CELUJĄCĄ orzymuje uczeń, kóry: sprosał wymaganiom na niższe oceny, posiada wiadomości i umiejęności wykraczające poza program nauczania, samodzielnie wykorzysuje wiadomości w syuacjach nieypowych i problemowych (np. rozwiązując dodakowe zadania o podwyższonym sopniu rudności, wyprowadzając wzory, analizując wykresy), wzorowo posługuje się językiem przedmiou, swobodnie operuje wiedzą pochodzącą z różnych źródeł, osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. 8