Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świat fizyki

Transkrypt

1 Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świa fizyki Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny z fizyki zosały opracowane przez wydawnicwo ZamKor do programu i podręcznika Świa fizyki. Nr dopuszczenia podręcznika kl. I- 11/1/2010, kl. II- 11/2/2010, kl.iii-11/3/ Wykonujemy pomiary Tema według programu 1.1. Wielkości fizyczne, kóre mierzysz na co dzień 1.2. Pomiar warości siły ciężkości Wymagania konieczne (dopuszczająca) wymienia przyrządy, za pomocą kórych mierzymy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę podaje zakres pomiarowy przyrządu przelicza jednoski długości, czasu i masy mierzy warość siły w niuonach za pomocą siłomierza oblicza warość ciężaru posługując się wzorem F = mg c Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia jednoski wszyskich mierzonych wielkości podaje dokładność przyrządu oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywisej warości mierzonej wielkości, jako średnią arymeyczną wyników wykazuje doświadczalnie, że warość siły ciężkości jes wpros proporcjonalna do masy ciała uzasadnia porzebę wprowadzenia siły jako Wymagania rozszerzone (dobra) wyjaśnia na przykładach przyczyny wysępowania niepewności pomiarowych zapisuje różnice między warością końcową i począkowa wielkości fizycznej (np. D l ) wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy podaje cechy wielkości wekorowej F = mg c przekszałca wzór i oblicza masę ciała, znając warość jego ciężaru Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca)) wyjaśnia pojęcie szacowania warości wielkości fizycznej wyjaśnia, co o jes rząd wielkości zapisuje wynik pomiaru bezpośredniego wraz z niepewnością wymienia jednoski podsawowe SI rysuje wekor obrazujący siłę o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę) 1

2 1.3. Wyznaczanie gęsości subsancji 1.4. Pomiar ciśnienia 1.5. Sporządzamy wykresy odczyuje gęsość subsancji z abeli na podsawie gęsości podaje masę określonej objęości danej subsancji mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki pokazuje na przykładach, że skuek nacisku ciał na podłoże zależy od wielkości powierzchni zeknięcia podaje jednoskę ciśnienia i jej wielokroności mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej w wielkości wekorowej wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach (9.1) wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy oblicza gęsość subsancji m r= V ze związku podaje jednoski gęsości wykazuje, że skuek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze F c zależy od wielkości powierzchni zeknięcia ciała z podłożem oblicza ciśnienie za pomocą F p = wzoru S przelicza jednoski ciśnienia mierzy ciśnienie w oponie samochodowej na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza samodzielnie wykres zależności jednej wielkości fizycznej od przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró m r= V przekszałca wzór i oblicza każdą z wielkości fizycznych w ym wzorze F p = przekszałca wzór S i oblicza każdą z wielkości wysępujących w ym wzorze opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza rozpoznaje zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania, kórych jes ono niezbędne wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wpros proporcjonalne, o wykres zależności jednej od drugiej jes półprosą zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących wyjaśnia, czym różni się mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego) wyjaśnia zasadę działania wybranego urządzenia, w kórym isoną rolę odgrywa ciśnienie wyznacza doświadczalnie ciśnienie amosferyczne za pomocą srzykawki i siłomierza wyciąga wnioski o warościach wielkości fizycznych na podsawie kąa nachylenia wykresu do osi poziomej 2

3 podanym wcześniej układzie osi drugiej wychodzącą z począku układu osi 2. Niekóre właściwości fizyczne ciał Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 2.1. Trzy sany skupienia ciał 2.2. Zmiany sanów skupienia ciał 2.3. Rozszerzalność emperaurowa ciał wymienia sany skupienia ciał i podaje ich przykłady ciał kruchych, sprężysych i plasycznych opnienia, krzepnięcia, parowania podaje emperaury krzepnięcia i wrzenia wody odczyuje z abeli emperaury opnienia i wrzenia rozszerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sałość objęości i nieściśliwość cieczy wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wymienia i opisuje zmiany sanów skupienia ciał odróżnia wodę w sanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur skraplania, sublimacji i resublimacji rozszerzalności emperaurowej ciał sałych, cieczy i gazów Wymagania rozszerzone (dobra) wykazuje doświadczalnie zachowanie objęości ciała sałego przy zmianie jego kszału zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury i skuki spowodowane przez ę zmianę opisuje zależność emperaury wrzenia od ciśnienia opisuje zależność szybkości parowania od emperaury wykazuje doświadczalnie zmiany objęości ciał podczas krzepnięcia za pomocą symboli D l i D lub D V i D zapisuje fak, że przyros długości druów lub objęości cieczy jes Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje właściwości plazmy wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawarej w powierzu, np. na okularach, szklankach i powierdza o doświadczalnie wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podczas jej ogrzewania wymienia zasosowania 3

4 opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie opisuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu wpros proporcjonalny do przyrosu emperaury wykorzysuje do obliczeń prosą proporcjonalność przyrosu długości do przyrosu emperaury prakyczne aśmy bimealicznej 3. Cząseczkowa budowa ciał Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 3.1. Sprawdzamy prawdziwość hipoezy o cząseczkowej budowie ciał 3.2. Siły międzycząseczkowe dyfuzji w cieczach i gazach podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje doświadczenie uzasadniające hipoezę o cząseczkowej budowie ciał opisuje zjawisko dyfuzji przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na ę samą emperaurę w skali Kelvina i na odwró na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsrując odpowiednie Wymagania rozszerzone (dobra) wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą działania sił spójności i sił przylegania wykorzysania zjawiska Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) wyjaśnia, dlaczego dyfuzja w cieczach przebiega wolniej niż w gazach uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina opisuje ruchy Browna wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowaości 4

5 3.3. Różnice w cząseczkowej budowie ciał sałych, cieczy i gazów 3.4. Od czego zależy ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku? pierwiasków i związków chemicznych wyjaśnia, dlaczego gazy są ściśliwe a ciała sałe nie sposobów, kórymi można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku, np. w dęce rowerowej doświadczenie wyjaśnia rolę mydła i deergenów aomów i cząseczek opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie włoskowaości w przyrodzie wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną wyjaśnia, dlaczego ciśnienie gazu w zbiorniku zamknięym zależy od ilości gazu, jego objęości i emperaury doświadczalnie szacuje średnicę cząseczki oleju 4. Jak opisujemy ruch? Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 4.1, 4.2. Układ odniesienia. Tor ruchu, droga rozróżnia pojęcia or ruchu i droga klasyfikuje ruchy ze względu na kszał oru Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia Wymagania rozszerzone (dobra) obiera układ odniesienia i opisuje ruch prosoliniowy w ym układzie opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebyą przez ciało drogę ruchem prosoliniowym jako s = x - x = Dx 2 1 Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) wyjaśnia, co o znaczy, że spoczynek i ruch są względne rozróżnia drogę i przemieszczenie 5

6 4.3. Ruch prosoliniowy jednosajny Warość prędkości (szybkość) ciała w ruchu jednosajnym prosoliniowym Prędkość w ruchu jednosajnym prosoliniowym 4.5. Średnia warość prędkości (średnia szybkość). Prędkość wymienia cechy charakeryzujące ruch prosoliniowy jednosajny u= zapisuje wzór i nazywa wysępujące w nim wielkości oblicza warość prędkości ze wzoru u= s s na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wekorowej oblicza średnią warość u = śr prędkości wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu lub pływania lub s na podsawie różnych s () wykresów odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odsępach czasu oblicza drogę przebyą przez ciało na podsawie u() wykresu zależności warość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwró uzasadnia porzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wekorowej prędkości planuje czas podróży na podsawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu odróżnia średnią warość prędkości od chwilowej doświadczalnie bada ruch jednosajny prosoliniowy i formułuje wniosek s~ sporządza wykres s () zależności na podsawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli sporządza wykres u() zależności na podsawie danych z abeli podaje inerpreację fizyczną pojęcia szybkości u= przekszałca wzór oblicza każdą z wysępujących w nim wielkości opisuje ruch prosoliniowy jednosajny używając pojęcia prędkości wyjaśnia, że pojęcie prędkość w znaczeniu fizycznym o prędkość chwilowa wykonuje zadania obliczeniowe, posługując s i wykonuje zadania obliczeniowe, oblicza czas, wiedząc że s ~ wykonuje zadania obliczeniowe, korzysając ze wzoru s() i u() u= s i wykresów podaje przykład dwóch wekorów przeciwnych rysuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę) podaje definicję prędkości średniej opisuje ruch, w kórym warość przemieszczenia jes równa drodze odróżnia warość średniej 6

7 chwilowa jazdy na rowerze (9.2) warości prędkości się średnią warością prędkości 4.6. Ruch ruchu opisuje ruch jednosajnie sporządza wykres prosoliniowy przyspieszonego i przyspieszony u() zależności dla ruchu jednosajnie opóźnionego u() z wykresu zależności jednosajnie przyspieszony odczyuje przyrosy przyspieszonego szybkości w określonych jednakowych odsępach 4.7. Przyspieszenie w ruchu prosoliniowym jednosajnie przyspieszonym 4.8. Droga w ruchu jednosajnie przyspieszonym podaje warość przyspieszenia ziemskiego ruchu jednosajnie przyspieszonego czasu podaje wzór na warość u- u a = przyspieszenia podaje jednoski przyspieszenia posługuje się pojęciem warości przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie przyspieszonego 0 u- u a = przekszałca wzór i oblicza każdą wielkość z ego wzoru sporządza wykres a () zależności dla ruchu jednosajnie przyspieszonego podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia 0 prędkości od średniej warości prędkości usala rodzaj ruchu na podsawie wykresów u(), odczyuje przyrosy szybkości w podanych odsępach czasu sporządza wykres zależności u(), znając warość przyspieszenia oblicza drogę przebyą ruchem jednosajnie przyspieszonym na podsawie wykresu u() 7

8 4.9. Ruch jednosajnie opóźniony opisuje ruch jednosajnie opóźniony oblicza drogę do chwili zarzymania się na podsawie wykresu u() wyjaśnia, dlaczego do obliczeń doyczących ruchu opóźnionego nie można sosować wzoru na warość przyspieszenia 5. Siły w przyrodzie Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 5.1. Rodzaje i skuki oddziaływań 5.2. Wypadkowa sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej. Siły rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie i na odległość porafi pokazać na przykładach, że oddziaływania są wzajemne podaje przykład dwóch sił równoważących się podaje przykład wypadkowej dwóch sił zwróconych zgodnie i przeciwnie Wymagania podsawowe (dosaeczna) oddziaływań grawiacyjnych, elekrosaycznych, magneycznych, elekromagneycznych saycznych i dynamicznych skuków oddziaływań oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych Wymagania rozszerzone (dobra) układów ciał wzajemnie oddziałujących oblicza warość i określa zwro siły równoważącej kilka sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku sił Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) wskazuje siły wewnęrzne i zewnęrzne w układzie ciał oddziałujących oblicza niepewność sumy i różnicy warości dwóch sił zmierzonych z pewną dokładnością 8

9 równoważące się 5.3. Pierwsza zasada dynamiki 5.4. Trzecia zasada dynamiki na prosych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się rozpoznaje zjawisko bezwładności w podanych przykładach objaśnia zasadę akcji i reakcji na wskazanym przykładzie analizuje zachowanie się ciał na podsawie pierwszej zasady dynamiki wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en sam kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych opisuje doświadczenie powierdzające pierwszą zasadę dynamiki na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje cechy ych sił opisuje zjawisko odrzuu opisuje doświadczenie i przeprowadza rozumowanie, z kórego wynika, że siły akcji i reakcji mają jednakową warość 9

10 5.5. Siły sprężysości 5.6. Siła oporu powierza. Siła arcia, w kórych na ciała poruszające się w powierzu działa siła oporu powierza wymienia niekóre sposoby zmniejszania i zwiększania arcia świadczące o ym, że warość siły oporu powierza wzrasa wraz ze wzrosem szybkości ciała wykazuje doświadczalnie, że siły arcia wysępujące przy oczeniu mają mniejsze warości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim pożyecznych i szkodliwych skuków działania sił arcia podaje przyczyny wysępowania sił arcia wykazuje doświadczalnie, że warość siły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni syku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał rących o siebie i warości siły dociskającej e ciała do siebie wyjaśnia, że w skuek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się w nim siły dążące do przywrócenia począkowych rozmiarów i kszałów, czyli siły sprężysości wykazuje, że siła sprężysości jes wpros proporcjonalna do wydłużenia wyjaśnia, na czym polega sprężysość podłoża, na kórym kładziemy przedmio rozwiązuje jakościowo problemy doyczące siły arcia Siła parcia podaje prawo Pascala wykorzysuje prawo wyprowadza wzór na 10

11 parcia cieczy i gazów na ścianki zbiornika. Ciśnienie hydrosayczne Siła wyporu i jej wyznaczanie. Prawo Archimedesa gazów i cieczy na ściany zbiornika wykorzysania prawa Pascala w urządzeniach hydraulicznych wyznacza doświadczalnie warość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (9.3) działania siły wyporu w powierzu wskazuje przyczyny wysępowania ciśnienia hydrosaycznego opisuje prakyczne skuki wysępowania ciśnienia hydrosaycznego wskazuje, od czego zależy ciśnienie hydrosayczne podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy Pascala w zadaniach obliczeniowych wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego podaje wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i rzech cyfr znaczących podaje wzór na warość siły wyporu i wykorzysuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pływanie i onięcie ciał, wykorzysując zasady dynamiki ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p=r gh opisuje wykorzysanie prakyczne naczyń połączonych przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem warości siły wyporu wyprowadza wzór na warość siły wyporu działającej na prosopadłościenny klocek zanurzony w cieczy wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolou 11

12 5.8. Druga zasada dynamiki 5.9. Jeszcze o siłach działających w przyrodzie opisuje ruch ciała pod działaniem sałej siły wypadkowej zwróconej ak samo jak prędkość zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczyuje en zapis sosuje wzór a = F/m do rozwiązywania zadań oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma podaje wymiar 1 niuona ć kg mö ç 1 N=1 s 2 č ř przez porównanie wzorów F = ma Fc = mg i uzasadnia, że współczynnik g o warość przyspieszenia, z jakim spadają ciała oblicza drogi przebye w ruchu jednosajnie przyspieszonym w kolejnych jednakowych przedziałach czasu sosuje w prosych zadaniach zasadę zachowania pędu sosuje zasady dynamiki w skomplikowanych problemach jakościowych 6. Praca. Moc. Energia Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 6.1. Praca mechaniczna wykonania pracy w sensie fizycznym podaje jednoskę pracy (1 J) Wymagania podsawowe (dosaeczna) podaje warunki konieczne do ego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru W = Fs Wymagania rozszerzone (dobra) wyraża jednoskę pracy 1 kg m 1 J= 2 s 2 podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) sporządza wykres W() zależności s () oraz Fs, odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów wykonuje zadania wymagające sosowania równocześnie wzorów W = Fs, F = mg 12

13 6.2. Moc wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednoskę mocy 1 W 6.3. Energia w przyrodzie. Energia mechaniczna 6.4. Energia poencjalna i kineyczna 6.5. Zasada zachowania energii mechanicznej 6.6. Dźwignia jako urządzenie uławiające wyjaśnia, co o znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje jednoskę energii 1 J ciał posiadających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie wskazuje w swoim ooczeniu przykłady dźwigni dwusronnej urządzeń pracujących z różną mocą oblicza moc na podsawie W P = wzoru podaje jednoski mocy i przelicza je zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej opisuje zasadę działania dźwigni dwusronnej podaje warunek równowagi objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze W P = wzoru oblicza moc na podsawie W () wykresu zależności wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru i Ep = mgh kineyczną ze 2 mu E = k wzoru 2 oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrou wykonuje zadania złożone, sosując wzory P = W/, W =Fs, F = mg wyjaśnia i zapisuje związek D E= W z oblicza każdą wielkość ze Ep = mgh, 2 mu Ek = 2 wzorów za pomocą obliczeń udowadnia, że DE k = W siły wypadkowej objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego na podsawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w 13

14 wykonywanie pracy. Wyznaczanie masy za pomocą dźwigni dwusronnej i wyjaśnia jej prakyczną przydaność dźwigni dwusronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwusronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4) oblicza każdą wielkość ze wzoru F 1 r 1 = F 2 r 2 jaki sposób maszyny prose uławiają nam wykonywanie pracy oblicza niepewność pomiaru masy meodą najmniej korzysnego przypadku 7. Przemiany energii w zjawiskach cieplnych Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 7.1. Energia wewnęrzna i jej zmiany przez wykonanie pracy 7.2. Cieplny przepływ energii. Rola izolacji, w kórych na skuek wykonania pracy wzrosła energia wewnęrzna ciała przewodników i izolaorów ciepła oraz ich Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia składniki energii wewnęrznej opisuje związek średniej energii kineycznej cząseczek z emperaurą opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej emperaurze do ciała o Wymagania rozszerzone (dobra) wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z arciem nie jes spełniona zasada zachowania energii mechanicznej wyjaśnia, dlaczego przyros emperaury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnęrznej wykorzysując model budowy maerii, objaśnia zjawisko przewodzenia Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje i objaśnia związek E w śr ~ T formułuje pierwszą zasadę ermodynamiki 14

15 cieplnej zasosowania niższej emperaurze, nasępujący przy zeknięciu ych ciał opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym 7.3. Zjawisko konwekcji 7.4. Ciepło właściwe 7.5. Przemiany energii podczas opnienia. Wyznaczanie ciepła opnienia lodu objaśnia zjawisko konwekcji na przykładzie odczyuje z abeli warości ciepła właściwego analizuje znaczenie dla przyrody, dużej warości ciepła właściwego wody odczyuje z abeli emperaurę opnienia i ciepło opnienia wysępowania konwekcji w przyrodzie opisuje proporcjonalność ilości dosarczonego ciepła do masy ogrzewanego ciała i przyrosu jego emperaury oblicza ciepło właściwe na podsawie wzoru Q cw = m D T opisuje zjawisko opnienia (sałość emperaury, zmiany energii wewnęrznej opniejących ciał) podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła opnienia lodu ciepła wymienia sposoby zmiany energii wewnęrznej ciała wyjaśnia zjawisko konwekcji opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powierza w mieszkaniach na podsawie proporcjonalności Q~ m, Q~ D T definiuje ciepło właściwe subsancji oblicza każdą wielkość ze Q= c mdt w wzoru wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość na podsawie proporcjonalności Q~ m definiuje ciepło opnienia subsancji oblicza każdą wielkość ze Q= mc wzoru wyjaśnia sens fizyczny uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opisuje zależność szybkości przekazywania ciepła od różnicy emperaur sykających się ciał objaśnia, dlaczego podczas opnienia i krzepnięcia emperaura pozosaje sała, mimo zmiany energii wewnęrznej doświadczalnie wyznacza ciepło opnienia lodu 15

16 Przemiany energii podczas parowania i skraplania opisuje zależność szybkości parowania od emperaury odczyuje z abeli emperaurę wrzenia i ciepło parowania 8. Drgania i fale sprężyse Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) 8.1. Ruch drgający wskazuje w ooczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający objaśnia, co o są drgania gasnące podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, ampliuda, okres, częsoliwość dla ruchu wahadła i ciężarka na opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła w emperaurze opnienia do masy ciała, kóre chcemy sopić analizuje (energeycznie) zjawisko parowania i wrzenia opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła do masy cieczy zamienianej w parę znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła parowania wody Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje przemiany energii w ruchu drgającym pojęcia ciepła opnienia opisuje zależność emperaury wrzenia od zewnęrznego ciśnienia na podsawie proporcjonalności Q~ m definiuje ciepło parowania oblicza każdą wielkość ze Q= mc p wzoru wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania Wymagania rozszerzone (dobra) odczyuje ampliudę i okres x () z wykresu dla drgającego ciała opisuje zasadę działania chłodziarki opisuje zasadę działania silnika spalinowego czerosuwowego Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje przykłady drgań łumionych i wymuszonych 16

17 8.2. Wahadło. Wyznaczanie okresu i częsoliwości drgań 8.3. Fale sprężyse 8.4. Dźwięki i wielkości, kóre je opisują. Badanie związku częsoliwości drgań z wysokością dźwięku. Ulradźwięki i infradźwięki sprężynie 9. O elekryczności saycznej demonsruje falę poprzeczną i podłużną podaje różnice między ymi falami wywarza dźwięki o małej i dużej częsoliwości (9.13) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku wyjaśnia, jak zmienia się powierze, gdy rozchodzi się w nim fala akusyczna doświadczalnie wyznacza okres i częsoliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie (9.12) demonsrując falę, posługuje się pojęciami długości fali, szybkości rozchodzenia się fali, kierunku rozchodzenia się fali wykazuje w doświadczeniu, że fala niesie energię i może wykonać pracę opisuje mechanizm wywarzania dźwięku w insrumenach muzycznych podaje rząd wielkości szybkości fali dźwiękowej w powierzu wyjaśnia, co nazywamy ulradźwiękami i infradźwiękami opisuje zjawisko izochronizmu wahadła opisuje mechanizm przekazywania drgań jednego punku ośrodka do drugiego w przypadku fali na napięej linie i sprężynie sosuje wzory l = u T oraz l = u f do obliczeń opisuje doświadczalne badanie związku częsoliwości drgań źródła z wysokością dźwięku podaje cechy fali dźwiękowej (częsoliwość 16 Hz Hz, fala podłużna, szybkość w powierzu) opisuje wysępowanie w przyrodzie i zasosowania infradźwięków i ulradźwięków (np. w medycynie) wykorzysuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach sałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne ylko w ciałach sałych rysuje wykres obrazujący drgania cząsek ośrodka, w kórym rozchodzą się dźwięki wysokie i niskie, głośne i ciche 17

18 Tema według programu 9.1. Elekryzowanie przez arcie i zeknięcie z ciałem naelekryzowanym 9.2. Siły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych 9.3. Przewodniki i izolaory 9.4. Zjawisko indukcji elekrosaycznej. Zasada zachowania ładunku Wymagania konieczne (dopuszczająca) opisuje budowę aomu i jego składniki elekryzuje ciało przez poarcie i zeknięcie z ciałem naelekryzowanym (9.6) bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelekryzowanymi przez arcie i formułuje wnioski przewodników i izolaorów objaśnia budowę i zasadę działania elekroskopu analizuje przepływ ładunków podczas elekryzowania przez Wymagania podsawowe (dosaeczna) wskazuje w ooczeniu zjawiska elekryzowania przez arcie objaśnia elekryzowanie przez doyk bada doświadczalnie oddziaływania między ciałami naelekryzowanymi przez zeknięcie i formułuje wnioski opisuje budowę przewodników i izolaorów (rolę elekronów swobodnych) objaśnia pojęcie jon opisuje mechanizm zobojęniania ciał naelekryzowanych (meali i dielekryków) wyjaśnia uziemianie ciał Wymagania rozszerzone (dobra) określa jednoskę ładunku (1 C) jako wielokroność ładunku elemenarnego wyjaśnia elekryzowanie przez arcie (analizuje przepływ elekronów) podaje jakościowo, od czego zależy warość siły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych opisuje budowę krysaliczną soli kuchennej wyjaśnia, jak rozmieszczony jes, uzyskany na skuek naelekryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w izolaorze demonsruje elekryzowanie przez indukcję wyjaśnia elekryzowanie przez indukcję Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje i objaśnia prawo Coulomba rysuje wekory sił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelekryzowanych różnoimiennie lub jednoimiennie porafi doświadczalnie wykryć, czy ciało jes przewodnikiem czy izolaorem wyjaśnia mechanizm wyładowań amosferycznych objaśnia, kiedy obserwujemy polaryzację 18

19 9.5. Pole elekrosayczne 9.6. Napięcie elekryczne doyk, sosując zasadę zachowania ładunku opisuje oddziaływanie ciał naelekryzowanych na odległość, posługując się pojęciem pola elekrosaycznego izolaora opisuje siły działające na ładunek umieszczony w cenralnym i jednorodnym polu elekrosaycznym uzasadnia, że pole elekrosayczne posiada energię Wyprowadza wzór na napięcie między dwoma punkami pola elekrycznego rozwiązuje złożone zadania ilościowe 10. Prąd elekryczny Tema według Wymagania konieczne programu (dopuszczająca) Prąd elekryczny w mealach. Napięcie elekryczne podaje jednoskę napięcia (1 V) wskazuje wolomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elekronów swobodnych posługuje się inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego wymienia i opisuje skuki przepływu prądu Wymagania rozszerzone (dobra) za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę napięcia elekrycznego zapisuje wzór definicyjny napięcia elekrycznego wykonuje obliczenia, sosując definicję napięcia Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) 19

20 10.2. Źródła prądu. Obwód elekryczny Naężenie prądu Prawo Ohma. Wyznaczanie oporu elekrycznego przewodnika wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica buduje najprosszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika podaje jednoskę naężenia prądu (1 A) buduje najprosszy obwód prądu i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie podaje jego jednoskę (1 W) buduje prosy obwód (jeden odbiornik) według schemau mierzy napięcie i naężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma w przewodnikach rysuje schema najprosszego obwodu, posługując się symbolami elemenów wchodzących w jego skład oblicza naężenie prądu ze wzoru q I = oblicza opór przewodnika U R = na podsawie wzoru I oblicza opór, korzysając z wykresu I(U) wskazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia proporcjonalność q~ oblicza każdą wielkość ze q I = wzoru przelicza jednoski ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elekryczny przewodnika (9.8) oblicza wszyskie wielkości U R = ze wzoru I sporządza wykresy I(U) oraz odczyuje wielkości fizyczne na podsawie wykresów wykorzysuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zasadę zachowania ładunku uwzględnia niepewności pomiaru na wykresie zależności I(U) 20

21 10.5. Obwody elekryczne i ich schemay Praca i moc prądu elekrycznego mierzy naężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w kórym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych odczyuje i objaśnia dane z abliczki znamionowej odbiornika odczyuje zużyą energię elekryczną na liczniku pracy wykonanej przez prąd elekryczny podaje jednoski pracy prądu 1 J, 1 kwh podaje jednoskę mocy 1 W, 1 kw podaje rodzaj energii, w rysuje schemay obwodów elekrycznych, w skład kórych wchodzi kilka odbiorników buduje obwód elekryczny zawierający kilka odbiorników według podanego schemau (9.7) oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W = UI oblicza moc prądu ze wzoru P= UI przelicza jednoski pracy oraz mocy prądu opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (9.9) objaśnia sposób, w jaki wyznacza się ciepło właściwe wody za pomocą objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych wyjaśnia, dlaczego urządzenia elekryczne są włączane do sieci równolegle oblicza każdą z wielkości wysępujących we wzorach W = UI 2 U R W = W = 2 I R opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce objaśnia sposób dochodzenia do wzoru P cw = m D T wykonuje obliczenia oblicza opór zasępczy w połączeniu szeregowym i równoległym odbiorników objaśnia rolę bezpiecznika w insalacji elekrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elekrycznym wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elekrycznym oblicza niepewności przy pomiarach miernikiem cyfrowym rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elekrycznej podaje definicję sprawności urządzeń elekrycznych możliwości oszczędzania energii elekrycznej 21

22 jaki zmienia się energia elekryczna w doświadczeniu, w kórym wyznaczamy ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego czajnika elekrycznego (9.5) zaokrągla wynik do rzech cyfr znaczących 11. Zjawiska magneyczne. Fale elekromagneyczne Tema według programu Właściwości magnesów rwałych Wymagania konieczne (dopuszczająca) podaje nazwy biegunów magneycznych i opisuje oddziaływania między nimi opisuje sposób posługiwania się kompasem Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magnesu wyjaśnia zasadę działania kompasu Wymagania rozszerzone (dobra) opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzysania ego oddziaływania do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magneycznego Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) za pomocą linii przedsawia pole magneyczne magnesu i Ziemi zjawisk związanych z magneyzmem ziemskim 22

23 11.2. Przewodnik z prądem jako źródło pola magneycznego Zasada działania silnika zasilanego prądem sałym Zjawisko indukcji elekromagneycznej demonsruje działanie prądu w przewodniku na igłę magneyczną umieszczoną w pobliżu, w ym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwonego jej ułożenia względem przewodnika (9.10) opisuje działanie elekromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioy żelazne i magnesy objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w silniku elekrycznym urządzeń z silnikiem sosuje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magneycznych dla zwojnicy, przez kórą płynie prąd elekryczny opisuje budowę elekromagnesu na podsawie oddziaływania elekromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd sały opisuje pole magneyczne zwojnicy opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie wyjaśnia zasosowania elekromagnesu (np. dzwonek elekryczny) podaje informacje o prądzie zmiennym w sieci elekrycznej opisuje właściwości magneyczne subsancji wyjaśnia, dlaczego nie można uzyskać pojedynczego bieguna magneycznego buduje model i demonsruje działanie silnika na prąd sały wyjaśnia zjawisko indukcji elekromagneycznej wskazuje znaczenie odkrycia ego zjawiska dla rozwoju cywilizacji 23

24 11.5. Fale elekromagneyczne wskazuje najprossze przykłady zasosowania fal elekromagneycznych nazywa rodzaje fal elekromagneycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, świało widzialne, promieniowanie nadfioleowe, rengenowskie) podaje inne przykłady zasosowania fal elekromagneycznych omawia widmo fal elekromagneycznych podaje niekóre ich właściwości (rozchodzenie się w próżni, szybkość c= fal) m s, różne długości opisuje fale elekromagneyczne jako przenikanie się wzajemne pola magneycznego i elekrycznego 12. Opyka Tema według programu Źródła świała. Prosoliniowe rozchodzenie się świała Odbicie świała Obrazy w zwierciadłach płaskich Wymagania konieczne (dopuszczająca) źródeł świała wskazuje ką padania i odbicia od powierzchni gładkiej podaje prawo odbicia wywarza obraz w zwierciadle płaskim Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sposób wykazania, że świało rozchodzi się po liniach prosych opisuje zjawisko rozproszenia świała na powierzchniach chropowaych podaje cechy obrazu powsającego w Wymagania rozszerzone (dobra) wyjaśnia powsawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prosoliniowego rozchodzenia się świała w ośrodku jednorodnym rysuje konsrukcyjnie obraz punku lub odcinka Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca rysuje konsrukcyjnie obraz dowolnej figury w 24

25 12.4. Obrazy w zwierciadłach kulisych Zjawisko załamania świała na granicy dwóch ośrodków Przejście świała przez pryzma. Barwy Soczewki skupiające i rozpraszające szkicuje zwierciadło kulise wklęsłe wywarza obraz w zwierciadle kulisym wklęsłym wskazuje prakyczne zasosowania zwierciadeł kulisych wklęsłych wysępowania zjawiska załamania świała rozpoznaje ęczę jako efek rozszczepienia świała słonecznego wyjaśnia rozszczepienie świała w pryzmacie posługując się pojęciem świało białe posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej opycznej zwierciadle płaskim w zwierciadle płaskim zwierciadle płaskim opisuje oś opyczną rysuje konsrukcyjnie objaśnia i rysuje główną, ognisko, obrazy w zwierciadle konsrukcyjnie ognisko ogniskową i promień wklęsłym pozorne zwierciadła krzywizny zwierciadła wypukłego wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi opycznej po jej odbiciu od zwierciadła wymienia cechy obrazów orzymywanych w zwierciadle kulisym doświadczalnie bada zjawisko załamania świała i opisuje doświadczenie (9.11) szkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków i oznacza ką padania i ką załamania opisuje świało białe, jako mieszaninę barw wyjaśnia pojęcie świała jednobarwnego (monochromaycznego) i prezenuje je za pomocą wskaźnika laserowego opisuje bieg promieni równoległych do osi opycznej, przechodzących wyjaśnia pojęcie gęsości opycznej (im większa szybkość rozchodzenia się świała w ośrodku ym rzadszy ośrodek) wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki opisuje zjawisko całkowiego wewnęrznego odbicia wyjaśnia budowę świałowodów opisuje ich wykorzysanie w medycynie i do przesyłania informacji wyjaśnia działanie filrów opycznych oblicza zdolność skupiającą soczewki ze 25

26 12.8. Orzymywanie obrazów za pomocą soczewek. Wady wzroku. Krókowzroczność i dalekowzroczność Porównanie rozchodzenia się fal mechanicznych i elekromagneycznych. Maksymalna szybkość przekazywania informacji wywarza za pomocą soczewki skupiającej osry obraz przedmiou na ekranie (9.14) podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania każdej z wad wzroku wymienia ośrodki, w kórych rozchodzi się każdy z ych rodzajów fal przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki skupiające rozróżnia obrazy rzeczywise, pozorne, prose, odwrócone, powiększone, pomniejszone wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krókowzroczności i dalekowzroczności porównuje szybkość rozchodzenia się obu rodzajów fal wyjaśnia ranspor energii przez fale sprężyse i elekromagneyczne skupiającej opisuje zasadę działania prosych przyrządów opycznych (lupa, oko) rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki rozpraszające porównuje wielkości fizyczne opisujące e fale i ich związki dla obu rodzajów fal z = 1 f wzoru i wyraża ją w diopriach wyjaśnia zasadę działania innych przyrządów opycznych np. aparau foograficznego) podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krókowzroczność i dalekowzroczność opisuje mechanizm rozchodzenia się obu rodzajów fal wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elekromagneycznych W odpowiednich miejscach w nawiasach podano numery doświadczeń obowiązkowych zgodnie z podsawą programową. Umiejęności wymienione w wymaganiach przekrojowych nauczyciel kszałuje na każdej lekcji i przy każdej sprzyjającej okazji. 26