K A R T A P R Z E D M I O T U AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ WYDZIAŁ DOWODZENIA I OPERACJI MORSKICH I. CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu: Podstawy Ekologii i Ochrony Środowiska Morskiego Kod: Fta Kierunek studiów: Bezpieczeństwo narodowe Poziom studiów: Studia I stopnia Forma studiów: stacjonarne Specjalność: bezpieczeństwo morskie państwa Profil: akademicki Liczba ECTS: 3 Semestr: Wymagania wstępne: Język wykładowy: Cel przedmiotu: II. C0 C0 C03 C04 C05 IV podstawowa wiedza z przyrody, biologii, chemii, fizyki polski Przedstawienie podstawowych praw ekologicznych oraz przybliżenie głównych elementów, zasad kształtowania oraz funkcjonowania ekosystemów. Zaprezentowanie antropogenicznych źródeł zanieczyszczenia środowiska naturalnego, charakterystyka podstawowych zanieczyszczeń środowiska ze szczególnym uwzględnieniem powietrza i ekosystemów wodnych. Charakterystyka globalnych zagrożeń wynikających z niekontrolowanego zanieczyszczenia środowiska. Przedstawienie źródeł zanieczyszczenia środowiska morskiego, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Morza Bałtyckiego. Charakterystyka zanieczyszczeń i ich wpływu na organizmy morskie. Prezentacja sposobów zapobiegania rozlewom olejowym i metod ich likwidacji. Zapoznaje się z normami i aktami prawnymi dotyczącymi ochrony środowiska morskiego. EFEKTY KSZTAŁCENIA Zakres Kod Opis efektu Sposób oceny Wiedza: Fta0 Posiada podstawową wiedzę z zakresu ekologii i ochrony środowiska. Zna zasady i prawa funkcjonowania ekosystemów, zasady ich kształtowania oraz rodzaje oddziaływań między elementami tworzącymi ekosystem. Fta0 Zna rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego ze szczególnym uwzględnieniem powietrza atmosferycznego oraz ekosystemów wodnych. Fta03 Posiada wiedzę o mechanizmach, przyczynach i skutkach globalnych zagrożeń. Zna zagrożenia dla środowiska morskiego powodowane działalnością jednostek pływających i brzegowych. Fta04 Zna sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska morskiego substancjami i preparatami niebezpiecznymi oraz metody likwidacji rozlewów olejowych na morzu. Fta05 Zna treści i wymagania krajowych i międzynarodowych norm prawnych z zakresu ochrony środowiska morskiego, ze szczególnym uwzględnieniem konwencji MARPOL, HELCOM i DUMPING. Umiejętności: Fta06 Potrafi ocenić zagrożenia wynikające z uwolnienia substancji szkodliwych do środowiska morskiego oraz dostępnymi metodami przeprowadzić ich identyfikację. odpowiedź ustna
Kompetencje społeczne III. Forma W0 W0 W03 W04 W05 W06 W07 W08 Fta07 Fta08 Fta09 Fta0 Potrafi wykorzystać normy prawne do oceny stopnia zanieczyszczenia elementów środowiska. Potrafi zorganizować likwidację rozlewów olejowych oraz innych substancji i preparatów niebezpiecznych na otwartym morzu, w portach i bazach morskich. Potrafi współpracować ze służbami odpowiedzialnymi za likwidację skażeń na morzu. Potrafi prezentować swoje poglądy oraz umiejętnie argumentować ich słuszność, a także uznawać argumentację innych. TREŚCI PROGRAMOWE Tematyka krótka praca domowa projekt projekt Wprowadzenie do przedmiotu (organizacja przedmiotu, zakres materiału, wymogi zaliczeniowe) Rozwój międzynarodowej ochrony środowiska (rozwój międzynarodowego prawa ochrony środowiska, rola umów międzynarodowych w ochronie środowiska, Konwencja Sztokholmska w 97 i jej główne postanowienia, Zasady Deklaracji z Rio de Janeiro i Globalnego Programu Działań z 99 r., pojęcie zrównoważonego rozwoju, zrównoważony rozwój w prawie Wspólnot Europejskich i w prawie polskim, działalność organizacji rządowych i pozarządowych w obszarze ochrony środowiska, konwencje międzynarodowe ogólnoświatowe i regionalne Podstawowe pojęcia stosowane w ekologii i ochronie środowiska (podstawowe informacje charakteryzujące przyrodę i środowisko, umiejscowienie ekologii w kategoriach nauk biologicznych, Zakres i przedmiot zainteresowania ekologii, struktura i organizacja układów ekologicznych, bieg materii i przepływ energii w biosferze, pojęcie ekosystemu i jego rodzaje, charakterystyka biomów. Zanieczyszczenia atmosfery (źródła, efekty i szkodliwość zanieczyszczeń atmosfery, efekt cieplarniany, smogi, kwaśne opady, dziura ozonowa, sposoby ograniczania emisji zanieczyszczeń) Charakterystyka ekologiczna Morza Bałtyckiego (położenie, morfometria i podział Bałtyku na akweny, bilans wodny Bałtyku i wymiana wód z Morzem Północnym, charakterystyka elementów ekosystemu Morza Bałtyckiego). Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego (źródła i klasyfikacja zanieczyszczeń Bałtyku, charakterystyka podstawowych zanieczyszczeń: antropogeniczne związki halogenopodobne (dioksyny, PCB, PCT, DDT); węglowodory ropopochodne, metale śladowe (Hg, Pb, Cd i inne), biogeny, negatywne skutki obecności zanieczyszczeń w środowisku morskim, katastrofy i ich znaczenie dla środowiska morskiego, składowanie substancji niebezpiecznych i odpadów w morzu, skutki eksploracji surowców z dna i spod dna morskiego). Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki MARPOL 73/78 (ochrona środowiska morskiego w Konwencji o prawie morza z 98 roku, ochrona środowiska morskiego w prawie Wspólnot Europejskich, istota, cel oraz obszar obowiązywania Konwencji MARPOL, część ogólna konwencji, charakterystyka poszczególnych załączników (I-VI)). Konwencja regionalna HELCOM (istota i cele międzynarodowych konwencji regionalnych, cel, obszar obowiązywania oraz sygnatariusze Konwencji Helsińskiej, pojęcie zanieczyszczenia morza oraz zatapiania w świetle konwencji Helsińskich z 974 i 99 roku, główne przyczyny rewizji konwencji Helsińskiej z 994 roku, nowe obowiązki państw nadbałtyckich w odpowiedź tablicowa Liczba godzin
świetle Nowej Konwencji Helsińskiej, odpowiedzialność za zanieczyszczenia środowiska morskiego). W09 Polskie ustawodawstwo dotyczące ochrony środowiska morskiego przed zanieczyszczeniem (polskie obszary morskie i zwierzchnictwo terytorialne RP, konwencje bałtyckie ratyfikowane przez Polskę, U.O.Ś. kompleksowa regulacja, prawo o obszarach morskich, prawo o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki, kodeks morski, prawo wodne, prawo o rybołów- stwie morskim). W0 Zapobieganie zanieczyszczeniom olejowym ze statków (zanieczyszczenia z bezawaryjnej eksploatacji statków: ścieki, śmieci, oleje, katastrofy zbiornikowców i platform wiertniczych, zagrożenie środowiska morskiego przez transportowane chemikalia, transport NLSCB, klasyfikacja NLSCB, metody kontroli, warunki przewozu i usuwania szkodliwych, substancji ciekłych). W Zwalczanie rozlewów olejowych na morzu (ograniczanie powierzchni rozlewów olejowych na morzu: zapory pływające, zapory pływająco-zatapialne, zapory zatapialne, mechaniczne zbieranie olejów z powierzchni morza, likwidacja rozlewów olejowych na powierzchni morza metodami fizycznochemicznymi: sorbenty, dyspergenty, spalanie, rozlewy olejowe na Morzu Bałtyckim, udział SAR w zwalczaniu zanieczyszczeń olejowych na morzu). W Monitoring obszaru Morza Bałtyckiego (zasady prowadzenia monitoringu wód morskich, monitoring Bałtyku w strukturach Państwowego Monitoring Skażeń, zadania i cele monitoringu Bałtyku, istota i charakterystyka stacji monitoringu morskiego, międzynarodowe programy monitoringu Bałtyku: Zintegrowany Program Monitoringu Morza Bałtyckiego COMBINE, Baltic Monitoring Programme BMP, Monitoring of Radioactive Substances MORS, EGAP monitorowanie zanieczyszczeń atmosfery nadmorskiej, Globalny System Obserwacji Oceanograficznych GOOS). C0 Charakterystyka biomów C0 Charakterystyka przedstawicieli flory i fauny Morza Bałtyckiego C03 Morfometria Morza Bałtyckiego C04 Eutrofizacja Morza Bałtyckiego przyczyny, skutki i przeciwdziałanie C05 Ładunki i rodzaje zanieczyszczeń wprowadzane do atmosfery z obszaru kraju C06 Ładunki i rodzaje zanieczyszczeń wprowadzane do Bałtyku z obszaru Polski C07 Zasady postępowania z odpadami na statkach C08 Zasady i sposoby zwalczania rozlewów olejowych na morzu C09 Katastrofy ekologiczne na morzu C0 Organizacja i zadania służby SAR w zakresie ratownictwa ekologicznego IV. KORELACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Forma Kod efektu przedmiotu Kod efektu kierunkowego Kod efektu obszarowego W0 Fta0, BN_W0 SA_W0 W0 Fta0, Fta0, Fta03, Fta05, BN_W0 SA_W03, SA_W04 W03 Fta0, BN_W SA_W05 W04 Fta0, Fta0, Fta03, Fta06, SA_W0, SA_W08, SA_U0, BN_W05, BN_U06, BN_K0, Fta0 SA_K0 W05 Fta0, Fta0, BN_W SA_W0, SA_W05 W06 Fta0, Fta06, BN_W05, BN_U06 SA_W0, SA_W08, SA_U0 W07 Fta0, Fta03, Fta05, Fta07, SA_W03, SA_W08, SA_U0, BN_W03, BN_U0 SA_U0 W08 Fta0, Fta03, Fta05, Fta07, SA_W03, SA_W08, SA_U0, BN_W03, BN_U0 SA_U0 W09 Fta0, Fta03, Fta05, Fta07, BN_W03, BN_U0 SA_W03, SA_U0, SA_U05 W0 W Fta0, Fta03, Fta04, Fta05, Fta07, Fta08, Fta0, Fta03, Fta04, Fta08, Fta09, BN_W3, BN_U07 BN_W3, BN_U07 SA_W0, SA_W07, SA_W08, SA_U05, SA_U06 SA_W0, SA_W07, SA_W08, SA_U05, SA_U06 3
W Fta0, Fta03, Fta05, Fta09, BN_W3, BN_U07 SA_W0, SA_W07, SA_W08, SA_U05, SA_U06 C0 Fta0, BN_W SA_W05 C0 Fta0, Fta0 BN_W, BN_K0, SA_W05, SA_K0 C03 Fta0, Fta0 BN_W, BN_K0, SA_W05, SA_K0 C04 Fta0, Fta0, Fta03, Fta05, Fta06, Fta07, Fta0 BN_W05, BN_U06, BN_U0, BN_K0, SA_W0, SA_W08, SA_U0, SA_U0, SA_K0 C05 Fta0, Fta05, Fta0 BN_W05, BN_K0, SA_W0, SA_W08, SA_K0 C06 Fta0, Fta05, Fta0 BN_W05, BN_K0, SA_W0, SA_W08, SA_K0 C07 Fta03, Fta04, Fta05, Fta07, BN_W03, BN_U0 SA_W03, SA_U0, SA_U05 Fta0 C08 C09 C0 Fta03, Fta04, Fta05, Fta06, Fta07, Fta08, Fta09, Fta0 Fta0, Fta03, Fta04, Fta06, Fta08, Fta0 Fta03, Fta04, Fta05, Fta06, Fta07, Fta08, Fta09, Fta0 BN_W3, BN_U07, BN_K0 BN_W3, BN_U07, BN_K0 BN_W3, BN_U07, BN_K0 V. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin kontaktowych Liczba godzin niekontaktowych Wykład 0 Ćwiczenia 0 Seminaria Konwersatoria X Konsultacje 0 Rozliczenie rygorów przedmiotu 5 Przygotowanie do ćwiczeń 0 Opanowanie informacji X 0 Przygotowanie do rozliczenia rygorów 0 RAZEM 55 30 VI. - Wykład z prezentacją multimedialną - Ćwiczenia audytoryjne: projekt praktyczny - Ćwiczenia audytoryjne: praca w grupach VII. METODY DYDAKTYCZNE FORMA ZALICZENIA PRZEDMIOTU SA_W0, SA_W07, SA_W08, SA_U05, SA_U06, SA_K0, SA_K0 SA_W0, SA_W07, SA_W08, SA_U05, SA_U06, SA_K0, SA_K0 SA_W0, SA_W07, SA_W08, SA_U05, SA_U06, SA_K0, SA_K0 Razem liczba godzin Pkt. ECTS 85 3 Rygor Kryteria składowe Waga średnia ze sprawdzianów na ćwiczeniach 0, Zaliczenie ocena z 0,6 ocena z przygotowania i aktywności na ćwiczeniach 0, Egzamin VIII. LITERATURA OBOWIĄZKOWA. Bądkowski A., Rozlewy olejowe na morzu, 985. Kaniewski E., Łączyński H., Ochrona środowiska morskiego - zagadnienia techniczne i prawne, Wydawnictwo WSM, Gdynia 000 3. Korzeniowski K., Ochrona środowiska morskiego, Wyd. UG 998 4. Różańska Z., Zasoby, zanieczyszczenia i ochrona wód morskich ze szczególnym uwzględnieniem Bałtyku, wyd. PWN, Warszawa 987 5. Różańska Z., Ekologia środowiska morskiego, Wyd. UWM, Olsztyn 999 6. Wiewióra A., Ochrona środowiska morskiego, Fundacja WSM w Szczecinie, Szczecin 998 7. Międzynarodowa Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (MARPOL 73/78) wraz z protokołami uzupełniającymi 8. Międzynarodowe konwencje o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (HELCOM 74 i HELCOM) UZUPEŁNIAJĄCA. Dobrzańska B., Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 00. Indeka L., Karaczun Z., Ochrona środowiska, Warszawa 999 4
3. Mazur E., Środowisko przyrodnicze: zagrożenie, ochrona i kształtowanie, Wydawnictwo Naukowe Unwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, 004 4. Schiewer U., Ecology of Baltic Coastal Waters., Springer, Berlin 008 5. Sikora A., Ochrona Bałtyku i jego zasobów, Wyd. LSW, Warszawa 998 IX. Stopień, Imię i nazwisko adres email PROWADZĄCY PRZEDMIOT dr inż. Jacek Fabisiak, dr Edyta Guzera j.fabisiak@amw.gdynia.pl 5