ELPIR Piotr Dłużak ul. Słoneczna 16J 76-200 Słupsk tel. 601663807 tel. 59 8426912 NIP 839-040-15-95 www.elpir.eu piotr@elpir.eu PROJEKT BUDOWLANY przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe branża elektryczna Obiekt: budynek użyteczności publicznej, budynek kultury GOK Kat. obiektu: IX Adres: Gminny Ośrodek Kultury, ul. Kościuszki 15, 76-220 Główczyce, dz. nr 524, obr. Główczyce, jednostka ewid. gm. Główczyce Inwestor: Gminny Ośrodek Kultury, ul. Kościuszki 15, 76-220 Główczyce Projektant: mgr inż. Robert Chołodowski upr. proj. nr POM/0008/PWOE/15 Specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych Sprawdził: mgr inż. Piotr Gaweł upr. proj. nr POM/0015/PWOE/12 Specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych Spis treści Wykaz rysunków...2 Kopia decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych projektanta...4 Kopia decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych sprawdzającego...5 Kopia zaświadczenia o przynależności do Pomorskiej Izby Inżynierów Budownictwa projektanta i sprawdzającego...6 1. Wstęp...7 1.1. Podstawa opracowania...7 1.2. Zakres opracowania...7 2. Opis techniczny...7 2.1. Zasilanie w energię elektryczną...7 2.2. Rozdzielnice główne i oddziałowe...7 2.3. Instalacje oświetlenia elektrycznego wnętrzowego...8 2.4. Instalacje oświetlenia elektrycznego awaryjnego...8 2.5. Instalacje elektryczne urządzeń i gniazd...8 2.6. Instalacje elektryczne wentylacji mechanicznej...9 2.7. Zabezpieczenie obiektu przed pożarem...9 2.8. Instalacja połączeń wyrównawczych głównych i miejscowych...9 2.9. Ochrona przeciwporażeniowa...9 2.10. Ochrona przeciwprzepięciowa...9 2.11. Uwagi końcowe...9 INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA...11 Słupsk, lipiec 2017r.
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Wykaz rysunków L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Treść rysunku Projekt instalacji oświetlenia rzut przyziemia budynek A, B, C Projekt instalacji gniazd i urządzeń rzut przyziemia budynek A, B, C Projekt instalacji oświetlenia rzut piętra budynek A Projekt instalacji gniazd i urządzeń rzut piętra budynek A Projekt instalacji oświetlenia rzut poddasza budynek A Projekt instalacji gniazd i urządzeń rzut poddasza budynek A Schemat ideowy zasilania budynek A, B Schemat ideowy zasilania budynek C Schemat ideowy i widok rozdzielnica RGA Schemat ideowy i widok rozdzielnica RGAW Schemat ideowy i widok rozdzielnica RGC Schemat ideowy i widok rozdzielnica RK Schemat ideowy i widok kaseta KSO Schemat ideowy i widok rozdzielnica R101 Schemat ideowy i widok rozdzielnica RM Strona 2 z 13 Numer rysunku E-01 E-02 E-03 E-04 E-05 E-06 E-07 E-08 E-09 E-10 E-11 E-12 E-13 E-14 E-15
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Słupsk, kwiecień 2017 r. Oświadczenie Zgodnie z wymogiem art. 20 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo Budowlane (Dz.U. z 2010r. Nr 243, poz. 1623 z późniejszymi zmianami) oświadczam, że niniejszy projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania po mieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe, dla potrzeb i warunków miejscowych został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej na dzień opracowania. Projektant: mgr inż. Robert Chołodowski upr. proj. nr POM/0008/PWOE/15 Uprawnienia budowlane do projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych Sprawdził: mgr inż. Piotr Gaweł upr. proj. nr POM/0015/PWOE/12 Uprawnienia budowlane do projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych Strona 3 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Kopia decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych projektanta Strona 4 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Kopia decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych sprawdzającego Strona 5 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Kopia zaświadczenia o przynależności do Pomorskiej Izby Inżynierów Budownictwa projektanta i sprawdzającego Strona 6 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe 1. - instalacje elektryczne Wstęp 1.1. Podstawa opracowania Projekt opracowano w oparciu o: Zlecenie wykonania projektu, Podkłady architektoniczno budowlane, Zakres prac projektowych omówiony i uzgodniony z Inwestorem, Dokumentacje projektowe innych branż, Normy przedmiotowe oraz obowiązujące przepisy. 1.2. Zakres opracowania Niniejsze opracowanie jest projektem budowlanym instalacji elektrycznych przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe. Projekt w swym zakresie obejmuje: Zasilanie w energię elektryczną, Rozdzielnice główne i oddziałowe, Instalacje oświetlenia elektrycznego wnętrzowego, Instalacje oświetlenia elektrycznego awaryjnego, Instalacje elektryczne urządzeń i gniazd, Zabezpieczenie obiektu przed pożarem, Ochronę przeciwporażeniową Rozwiązania szczegółowe dotyczące niniejszego projektu oraz lokalizację urządzeń technologicznych należy uzgodnić na etapie wykonawstwa. Wszelkie instalacje elektryczne w pomieszczeniach objętych opracowaniem i związane z nimi, przewidziano do demontażu bądź unieczynnienia. 2. Opis techniczny 2.1. Zasilanie w energię elektryczną Na dzień dzisiejszy budynek A i B zasilane są z istniejącego złącza pomiarowego z dwoma układami pomiarowymi z mocami umownymi 15kW (licznik nr 70119830) oraz 40kW (licznik nr 14231533) zlokalizowanego przy budynku A. Budynek C zasilany jest z osobnego układu pomia rowego w istniejącym złączu zlokalizowanym przy tym budynku. Zasilanie obwodów ogólnych budynków A i B przyjęto za pomocą wewnętrznej linii zasilającej kablem YKYżo 5x16mm2 z istniejącego licznika nr 70119830. Zasilanie obwodów wentylacji oraz kurtyn powietrznych budynków A i B przyjęto za pomocą wewnętrznej linii zasilającej kablem YKYżo 5x16mm2 z istniejącego licznika nr 14231533. Zasilanie budynku C odbywać się będzie z istniejącego układu pomiarowego przewodem YDYżo 5x10mm2. 2.2. Rozdzielnice główne i oddziałowe Dla potrzeb rozdziału energii elektrycznej zaprojektowano rozdzielnice: główną RGA dla obwodów ogólnych budynków A i B główną RGAW dla obwodów wentylacji i ogrzewania budynków A i B główną RGC dla budynku C oraz rozdzielnice funkcyjne RK dla księgarni w budynku A RM dla mieszkania w budynku A R101 - dla obwodów na piętrze i poddaszu w budynku A, Lokalizację rozdzielnic przedstawiono na rys. E-01 do E-04. Zabezpieczenia poszczególnych obwodów odbiorczych projektuje się przez rozłączniki bezpiecznikowe, wyłączniki instalacyjne nadprądowe, wyłączniki różnicowoprądowe i różnicowoprądowe z członem nadprądowym. Rozdzielnice oraz poszczególne obwody odbiorcze należy opisać w sposób trwały, przejrzyście i zrozumiale. Strona 7 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Schematy ideowe rozdzielnic przedstawiono na rys. E-09 E-15. 2.3. Instalacje oświetlenia elektrycznego wnętrzowego Oświetlenie zaprojektowano na podstawie wymagań normy PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie Oświetlenie miejsc pracy Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach. Całość instalacji elektrycznej oświetlenia należy wykonać przewodami o napięciu izolacji 750V w izolacji i powłoce z PCW z żyłami miedzianymi w układzie sieciowym TN-S. Przewody w układać pod tynkiem. Przekroje przewodów oraz zabezpieczenia poszczególnych obwodów odbiorczych przedstawiono odpowiednio na schematach ideowych projektowa nych rozdzielnic. Wykonane przepusty instalacyjne w elementach konstrukcyjnych obiektu dla rozprowadzenia kabli należy uszczelnić masą o odporności ogniowej równej danemu elementowi konstrukcyjnemu. Obliczenia i dobór natężenia oświetlenia dokonano na podstawie programu i katalogów konkretnej firmy. Dopuszcza się, w porozumieniu z inwestorem, stosowanie wyrobów równoważnych o cechach i parametrach technicznych, co najmniej nie gorszych niż zastosowany standard oraz spełniających wymagania stawiane przez obowiązujące przepisy i odpowiednie normy oświetleniowe. Dla poszczególnych pomieszczeń sterowanie oświetleniem odbywać się będzie ręcznie za pomocą łączników jednobiegunowych, świecznikowych, schodowych, montowanych na wysokości ok. 130 cm od gotowej posadzki. W pomieszczeniach przejściowo wilgotnych i wilgotnych oprawy i osprzęt instalacyjny stosować o stopniu ochrony co najmniej IP44. Rozmieszczenie opraw i łączników pokazano na rys. E-01, E-03, E-05. Dodatkowo projektuje się wymianę istniejącej tablicy załączania oświetlenia na sali. Tabli cę wykonać zgodnie ze schematem przedstawionym na rys. E-13. 2.4. Instalacje oświetlenia elektrycznego awaryjnego Oświetlenie awaryjne zaprojektowano na podstawie wymagań normy PN-EN 1838:2005 Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie awaryjne. Dla potrzeb oświetlenia awaryjnego zaprojektowano oprawy oświetleniowe wyposażone w układy awaryjne załączające się z chwilą zaniku napięcia z sieci głównej. Po powrocie napięcia z sieci lampy wyłączają się, a baterie doładowują się. Czas świecenia: min. 1 godzina. Opra wy oświetlenia awaryjnego muszą posiadać certyfikat dopuszczenia CNBOP. Obliczenia i dobór natężenia oświetlenia dokonano na podstawie programu i katalogów konkretnej firmy. Dopuszcza się, w porozumieniu z inwestorem, stosowanie wyrobów równoważnych o cechach i parametrach technicznych, co najmniej nie gorszych niż zastosowany standard oraz spełniających wymagania stawiane przez obowiązujące przepisy i odpowiednie normy oświetleniowe. Rozmieszczenie opraw i łączników pokazano na rys. E-01, E-03, E-05. 2.5. Instalacje elektryczne urządzeń i gniazd Całość projektowanej instalacji elektrycznej zasilania urządzeń należy wykonać przewodami o napięciu izolacji 750V w izolacji i powłoce z PCV z żyłami miedzianymi w układzie siecio wym TN-S. Obwody dla odbiorników 1-fazowych wykonać jako trzyprzewodowe a dla odbiorników 3-fazowych jako pięcioprzewodowe. Przewody w układać pod tynkiem. Przekroje przewodów oraz zabezpieczenia poszczególnych obwodów odbiorczych przedstawiono odpowiednio na schematach ideowych projektowa nych rozdzielnic. Wykonane przepusty instalacyjne w elementach konstrukcyjnych obiektu dla rozprowadzenia kabli należy uszczelnić masą o odporności ogniowej równej danemu elementowi konstrukcyjnemu. W pomieszczeniach przejściowo wilgotnych i wilgotnych, gniazda, osprzęt i puszki rozdzielcze należy stosować o stopniu ochrony, co najmniej IP 44. W pozostałych pomieszczeniach, co najmniej o IP20. Gniazda wtyczkowe 1-fazowe montować w puszkach podtynkowych na wy sokości ok. 30 cm od posadzki, a w pomieszczeniach WC na wysokości ok. 95 cm. Gniazda wtyczkowe 3-fazowe montować na wysokości ok. 1,4m. Wszystkie gniazda wtyczkowe jednofazowe muszą być ze stykiem ochronnym i podłączone w następujący sposób do przewodów: Strona 8 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne L - faza - po lewej stronie; N - neutralny - po prawej stronie; PE - ochronny - u góry. Lokalizację urządzeń i gniazd pokazano na rys. E-02, E-04 i E-06. 2.6. Instalacje elektryczne wentylacji mechanicznej Dla potrzeb zasilania rozdzielnicy centrali wentylacyjnej zaprojektowano obwód wyprowadzony z rozdzielnicy RGAW. Lokalizację rozdzielnicy zasilająco - sterującej należy uzgodnić na etapie wykonawstwa z wykonawcą wentylacji. Projekt nie obejmuje doboru typów i przekrojów przewodów zasilająco sterowniczych dla połączeń wewnętrznych rozdzielnicy z centralą wentylacyjną stanowiących zestaw, a także spo sobu ich połączenia. Winny one być ujęte w dokumentacji techniczno ruchowej centrali wentyla cyjnej. 2.7. Zabezpieczenie obiektu przed pożarem Przed wejściami do budynków zaprojektowano przyciski sterowania wyłącznikiem głównym prądu w obudowie z szybką, sprzężone z wyzwalaczem wzrostowym wyłączników głównych w rozdzielnicach RGA, RGAW i RGC. Połączenia przycisku sterowania wyłącznikiem głównym prądu wykonać wg schematów zasilania (rys. E-07 i E-08). 2.8. Instalacja połączeń wyrównawczych głównych i miejscowych Projektuje się system połączeń wyrównawczych. Przy rozdzielnicach głównych należy wykonać szynę połączeń wyrównawczych głównych. Do szyny wykonać podłączenie szyn PE wszystkich rozdzielnic, metalowe obudowy urządzeń i instalacji technologicznych, elementy konstrukcyjne hali (słupy, elementy wiązarowe i ściany powinny mieć między sobą połączenia metaliczne) oraz wszystkich wprowadzonych do budynku metalowych elementów sieci. Połączenia wyrównawcze główne wykonać przewodem LY25. Połączenia wyrównawcze wykonać z pełną starannością. Szynę połączeń wyrównawczych należy wyraźnie oznakować oraz uziemić bednarką. 2.9. Ochrona przeciwporażeniowa Jako ochronę od porażeń przy dotyku pośrednim projektuje się samoczynne wyłączenie zasilania przez zabezpieczenie nadprądowe, zgodnie z PN-HD 60364-4-41:2009 Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa Ochrona przed porażeniem elektrycznym, za pomocą wyłączników instalacyjnych nadprądowych i różnicowoprądowych. W pomieszczeniach o zwiększonym zagrożeniu porażeniowym należy zastosować miejscowe połączenia wyrównawcze obejmujące wszystkie części przewodzące jednocześnie do stępne urządzeń elektrycznych stałych i części przewodzące obce. Połączenia wykonać przewo dem DYżo 4 mm2 Cu lub DYżo 2,5 mm2 Cu z ochroną przewodów przed uszkodzeniami mechanicznymi. Układ sieciowy w instalacji TN-S. Przewód zerowy N izolować podobnie jak przewody fazowe i nie można go łączyć z przewodem ochronnym PE. 2.10. Ochrona przeciwprzepięciowa Jako ochronę przeciwprzepięciową projektuje się ograniczniki przepięć klasy 1+2 zamontowane w rozdzielnicach głównych RGA, RGAW i RGC oraz ochronniki przepięciowe w rozdzielnicach funkcyjnych. Poziom ochrony < 1,5kV. W przypadku wymaganego niższego poziomu ochrony należy przewidzieć dodatkowo ograniczniki przepięć klasy D, zlokalizowane indywidualnie przy chronionych urządzeniach. Również dla zapewnienia wymaganego poziomu ochrony przepięciowej należy zainstalować ograniczniki przepięć na poszczególnych torach sygnałowych i teletechnicznych instalacji wchodzących do budynku szczegóły należy uzgodnić na etapie wykonawstwa. 2.11.Uwagi końcowe Przed przystąpieniem do budowy wykonawca zapozna się z lokalizacją istniejącego uzbrojenia terenu oraz uzyska niezbędne pozwolenia na prowadzenie robót. Strona 9 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Po wykonaniu wszystkich prac montażowych, przed odbiorem należy wykonać kompletne badanie urządzeń zabezpieczających oraz instalacji i urządzeń elektrycznych. Szczególną uwa gę zwrócić na poziom rezystancji izolacji i ciągłość przewodu ochronnego PE oraz skuteczność ochrony przeciwporażeniowej. Obowiązkiem wykonawców instalacji jest dostarczenie wymaganych, aktualnych atestów (dopuszczeń, certyfikatów) wszystkich zastosowanych materiałów i urządzeń. Wszelkie urządzenia oraz narzędzia muszą być oznaczone znakiem bezpieczeństwa, a w stosunku do urządzeń, które nie podlegają obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczenia tym znakiem, wykonawca jest zobowiązany dostarczyć odpowiednią deklarację dostawcy, zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaga niami określonymi właściwymi przepisami. Zakończenie prac powinno zostać udokumentowane formalnym protokołem odbioru z załączoną dokumentacją powykonawczą i pomiarową. Strona 10 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA BRANŻA ELEKTRYCZNA Obiekt: budynek użyteczności publicznej, budynek kultury GOK Kat. obiektu: IX Adres: Gminny Ośrodek Kultury, ul. Kościuszki 15, 76-220 Główczyce, dz. nr 524, obr. Główczyce, jednostka ewid. gm. Główczyce Inwestor: Gminny Ośrodek Kultury, ul. Kościuszki 15, 76-220 Główczyce Projektant: mgr inż. Robert Chołodowski upr. proj. nr POM/0008/PWOE/15 ul. Władysława IV 13/31, 76-200 Słupsk Strona 11 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Podstawa opracowania Zlecenie inwestora Ustawa z dnia 07.07.1994 roku Prawo Budowlane (dz. U. z 2000r. nr 106, poz. 1126, z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 23.06.2003 roku w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Zakres opracowania Niniejsze opracowanie dotyczy instalacji elektrycznych przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe. Zakres robót oraz kolejność realizacji Układanie instalacji elektrycznych, Montaż tablic rozdzielczych, Montaż instalacji połączeń wyrównawczych, Montaż instalacji gniazd wtyczkowych, Montaż instalacji oświetlenia, Montaż kabli pomiędzy poszczególnymi elementami systemów, Wykonanie pomiarów kontrolnych i załączenie napięcia. Przewidywane zagrożenia występujące podczas realizacji robót budowlanych Zagrożenie porażenia prądem elektrycznym przy odłączaniu i załączaniu napięcia, Zagrożenia przy rozładunku bębna z kablem, Zagrożenia przy rozwijaniu kabla z bębna, Zagrożenie potrącenia przez pojazdy związane z ruchem drogowym, Zagrożenie przy robotach wysokościowych. Sposób instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych Pracownicy przystępujący do realizacji robót powinni posiadać: Odpowiednie do danej pracy kwalifikacje zawodowe, potwierdzone dokumentami, Niezbędne umiejętności bezpiecznego i sprawnego wykonania pracy, a także posługiwania się wymaganym sprzętem ochronnym, Pracownicy wykonujący roboty na placu budowy powinni zostać poddani instruktażowi stanowiskowemu Kierownik budowy / kierownicy robót powinni posiadać uprawnienia do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie Operatorzy maszyn i urządzeń powinni posiadać wymagane uprawnienia kwalifikacyjne Pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikom odzież i obuwie robocze Właściwy stan zdrowia potwierdzony orzeczeniem lekarza, uprawnionego do badań profilaktycznych, Pracownicy będą objęci: szkoleniem wstępnym i szkoleniem na stanowisku pracy. Przed rozpoczęciem budowy i robót należy zapoznać robotników z: Projektem budowlanym, rozwiązaniami materiałowo- konstrukcyjnymi oraz organizacją budowy Wykazem i rodzajem prac o szczególnym zagrożeniu Zasadami bezpiecznej organizacji stanowisk pracy, ładu i porządku Obowiązkiem stosowania ochrony osobistej Obowiązkiem dbałości o stan narzędzi, maszyn i urządzeń Zagrożeniami p. pożarowym Odpowiedzialnością pracownika za naruszenie przepisów BHP Środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwom wyni kającym z wykonywania robót w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniające bezpieczną i sprawną komunikację, umożliwiającą szybką ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń. Strona 12 z 13
Projekt budowlany przebudowy dwóch budynków użyteczności publicznej oraz zmiany sposobu użytkowania pomieszczeń pomocniczych poddasza na użytkowe - instalacje elektryczne Pracowników należy wyposażyć w odpowiedni sprzęt ochronny i uczulić w zakresie przestrzegania przepisów bhp przy wykonywaniu robót budowlanych, Pracownicy wykonujący prace montażowe i instalacyjne powinni być przeszkoleni i po siadać stosowne uprawnienia oraz wykonywać prace zgodnie z obowiązującymi przepisami i instrukcjami, Zapewnić pracownikom odpowiedni sprzęt BHP w zależności od rodzaju wykonywanych robót, Stosować sprzęt techniczny posiadający wymagane dopuszczenia do eksploatacji, Zapewnić obsługiwanie sprzętu przez osoby posiadające odpowiednie przeszkolenie lub uprawnienia, Stosować urządzenia elektryczne spełniające wymogi ochrony przed porażeniem, Pomiary elektryczne powinny wykonywać co najmniej dwie osoby posiadające odpowied nie uprawnienia, Wszelkie prace prowadzone w pobliżu urządzeń będących pod napięciem należy wykonać w stanie beznapięciowym i w uzgodnieniu z właścicielem tych urządzeń. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana: organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowania zgodnie z prze znaczeniem, organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związa nymi z warunkami środowiska pracy, dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowania zgodnie z przeznaczeniem. Opracował: mgr inż. Robert Chołodowski Strona 13 z 13