RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU. Hałas. Fot. Archiwum WIOŚ

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Hałas Fot. Archiwum WIOŚ Zagrożenie hałasem to bardzo istotny problem cywilizacyjny. Zmniejszenie jego negatywnego oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko, zwłaszcza w obszarze miasta Lublina, miast grodzkich, a także na terenach uzdrowiskowych i turystyczno-rekreacyjnych jest jednym z priorytetów polityki ekologicznej województwa lubelskiego. Hałas, jako zanieczyszczenie szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i powodujące dyskomfort funkcjonowania człowieka w środowisku, podlega unormowaniom i jest ewidencjonowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie w ramach monitoringu hałasu oraz działalności kontrolnej. Presje W województwie lubelskim głównym zagrożeniem dla klimatu akustycznego jest hałas komunikacyjny, a dominującym w tej kategorii jest hałas drogowy (uliczny), który jest związany przede wszystkim z ruchem samochodowym i stanowi zagrożenie na terenach zurbanizowanych. W niewielkim stopniu oddziałuje komunikacja kolejowa i lotnicza oraz źródła przemysłowe. Według danych GUS w granicach województwa przebiega około 21 950 km dróg, w tym: 1 091 km krajowych, 2 252 km wojewódzkich, 9 282 km powiatowych oraz 9 325 km gminnych. Po drogach krajowych średnio na dobę przejeżdża około 8 100 pojazdów, z czego 76,3% stanowią pojazdy osobowe, a około 22,4% ciężarowe. Po drogach wojewódzkich przejeżdża natomiast średnio 2 797 pojazdów, w tym 85,9% to samochody osobowe, a 11,8% ciężarowe. Sieć kolejowa województwa lubelskiego jest jedną z najrzadszych w Polsce gęstość sieci wynosi 4,2 km/100 km 2, gdy średnia dla kraju to 6,1 km/100 km 2. Łączna długość linii kolejowych wynosi 1 046 km (źródło: GUS). Najwięcej przewozów w regionie odbywa się na linii nr 7 łączącej Warszawę z przejściem granicznym w Dorohusku. Na tej linii, na odcinku Dęblin Lublin Chełm Dorohusk, skupia się większość ruchu pasażerskiego pociągów osobowych i pospiesznych, przy czym większość pociągów pospiesznych kończy bieg w Lublinie. W województwie lubelskim funkcjonują lotniska: użytku publicznego Lublin Airport, użytku wyłącznego w Radawcu koło Lublina oraz Zamościu zarządzane przez Aeroklub Polski, w Świdniku zarządzane przez WSK PZL Świdnik S.A. oraz w Depułtyczach Królewskich zarządzane przez PWSZ w Chełmie, lądowiska śmigłowców sanitarnych - dwa w Lublinie, po jednym w Radzyniu Podlaskim, Włodawie, Chełmie, Białej Podlaskiej, Parczewie i Zamościu, lądowiska samolotowe: w Świdniku Aeroklub Świdnik, w Dębowej Kłodzie, Majdanie Nowym k/biłgoraja, Białej Podlaskiej, Rykach oraz lotnisko wojskowe w Dęblinie JW 4929 Dęblin, 41 Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie. Źródłami hałasu pochodzącego z obszarów działalności przemysłowej w województwie lubelskim są zakłady produkcyjne różnych branż, m.in.: przemysłu spożywczego, chemicznego, obróbki metali, wytwórnie betonu, elektrociepłownie i inne zakłady energetyczne, podmioty świadczące usługi, takie jak hotele, punkty gastronomiczne i handlowe, fermy hodowlane, oraz z zakresu uprawiania sportu i bezpiecznej jazdy tory kartingowe. 70

Stan Sporządzenie oceny stanu akustycznego środowiska w województwie lubelskim należy do zadań Lubelskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Ocena dotyczy terenów nie objętych obowiązkiem opracowywania map akustycznych (art. 117 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska Poś.). WIOŚ w Lublinie w 2017 r. realizował badania hałasu drogowego, kolejowego oraz hałasu przemysłowego na terenie województwa lubelskiego zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Lubelskiego na lata 2016-2020 oraz w ramach kontroli inspekcyjnych. W bazie EHALAS, pełniącej funkcję rejestru informacji o stanie akustycznym środowiska, zgromadzono w 2017 roku: wyniki pomiarów prowadzonych przez WIOŚ w Lublinie, wyniki pomiarów okresowych, wykonanych przez zarządzających na podstawie rozporządzenia MŚ z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem (Dz. U. Nr 140, poz. 824, z późn.zm.), wyniki tzw. pomiarów automonitoringowych na podstawie art. 147 Poś, wykonanych przez prowadzących instalację oraz użytkowników urządzeń i przekazanych do WIOŚ na podstawie art. 149 Poś, wyniki pomiarów prowadzonych przez wykonawców na potrzeby strategicznych map akustycznych, strategiczne mapy akustyczne dla Lublina oraz dla otoczenia głównych dróg w województwie lubelskim o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 miliony rocznie. Poziomy dopuszczalne hałasu (tabela 1) zawarte są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112). Zostały one określone dla dwóch grup wskaźników mających zastosowanie: 1) w prowadzeniu długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem, w szczególności do sporządzania map akustycznych oraz programów ochrony środowiska przed hałasem: L DWN długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia od godz. 6.00-18.00, pory wieczoru od godz.18.00-22.00 oraz pory nocy od godz. 22.00-6.00; L N długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku od godz. 22.0 0-6.00, 2) do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby: - L AeqD równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia, rozumianej jako przedział czasu od godz. 6.00-22.00; - L AeqN równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy, rozumianej jako przedział czasu od godz. 22.00-6.00. Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne (Dz. U. 2014, poz. 112). Drogi lub linie kolejowe Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu L.p. 1. 2. 3. Rodzaj terenu a) strefa ochronna A uzdrowiska b) tereny szpitali poza miastem a) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży c) tereny domów opieki społecznej d) tereny szpitali w miastach a) tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) tereny zabudowy zagrodowej c) tereny rekreacyjno-wypoczynkowe L DWN L N L AeqD L AeqN L DWN L N L AeqD L AeqN 50 45 50 45 45 40 45 40 64 59 61 56 50 40 50 40 68 59 65 56 55 45 55 45 d) tereny mieszkaniowo-usługowe 4. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 70 65 68 60 55 45 55 45 71

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Tabela 2. Wyniki pomiarów długookresowych prowadzonych przez WIOŚ w 2017 r. (źródło: WIOŚ, baza EHALAS) L.p. Obszar pomiarów Lokalizacja punktu L DWN L N Wartość przekroczenia L DWN Wartość przekroczenia L N 1. Aleje Jana Pawła II 66,60 59,00 0,0 0,0 2. Zamość Aleje Wojska Polskiego 68,00 58,20 0,0 0,0 3. ul. Hrubieszowska 247 68,80 60,60 0,0 0,0 Hałas drogowy W 2017 r. w ramach monitoringu hałasu WIOŚ w Lublinie prowadził badania hałasu drogowego w 15 punktach, w tym w 3 punktach w celu określenia wskaźników długookresowych (Mapa 21). Pomiary prowadzono w Zamościu oraz w obszarze oddziaływania drogi krajowej nr 74 w miejscowościach: Jarosławiec, Miączyn, Horyszów, Werbkowice. W przypadku pomiarów długookresowych nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów dźwięku (Tabela 2). Pomiary krótkookresowe wykazały przekroczenia we wszystkich punktach, najwyższe odnotowano w Zamościu przy ul. Legionów droga krajowa nr 17 oraz przy ul. Lipskiej droga wojewódzka nr 849 (Tabela 3). W ramach kontroli interwencyjnych WIOŚ wykonał dobowe pomiary hałasu drogowego w 13 punktach (Tabela 4). Niewielkie przekroczenie w nocy wynoszące 1 db odnotowano jedynie w punkcie zlokalizowanym w miejscowości Albertów, w pozostałych punktach nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów dźwięku. Tabela 3. Wyniki pomiarów krótkookresowych prowadzonych przez WIOŚ w 2017 r. (źródło: WIOŚ, baza EHALAS) L.p. Lokalizacja punktu pomiarowego Doba pomiaru LAeqD 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Jarosławiec, DK 74 Werbkowice, DK 74 Miączyn, DK 74 Horyszów, DK 74 Zamość, ul. Wyszyńskiego 92 Zamość, ul. Sadowa Zamość, ul. Piłsudskiego 35 Zamość, ul. Lubelska 26 Zamość, ul. Wyszyńskiego 4 Zamość, ul. Legionów 56 Zamość, ul. Szczebrzeska 47 Zamość, ul. Lipska 47 Wartość przekroczenia LAeqN Wartość przekroczenia 2017-08-30 64,6 0 58,0 2,0 2017-06-26 64,1 0 57,1 1,1 2017-11-15 65,8 0,8 58,2 2,2 2017-09-19 66,5 1,5 60,7 4,7 2017-06-29 64,7 0 59,5 3,5 2017-11-08 66 1 59,1 3,1 2017-09-25 65 0 57,9 1,9 2017-06-27 64,3 0 57,3 1,3 2017-09-26 65,2 0,2 59,3 3,3 2017-09-20 65,6 0,6 57,2 1,2 2017-06-28 64,5 0 56,3 0,3 2017-11-09 66,6 1,6 59,8 3,8 2017-07-11 65,7 0,7 58,7 2,7 2017-05-04 65,8 0,8 57,5 1,5 2017-10-16 65,3 0,3 56,7 0,7 2017-07-19 67,3 2,3 60,5 4,5 2017-06-22 67,6 2,6 59,9 3,9 2017-11-16 68,3 3,3 60,9 4,9 2017-07-05 66,7 1,7 59,9 3,9 2017-08-21 66,6 1,6 58,3 2,3 2017-10-18 67,1 2,1 58,6 2,6 2017-06-21 65,6 0,6 59,1 3,1 2017-09-11 66,4 1,4 56,7 0,7 2017-10-17 66,4 1,4 57,4 1,4 2017-09-11 64,6 0 56,3 0,3 2017-06-13 64,8 0 57,2 1,2 2017-10-17 64,1 0 55,7 0 2017-07-18 70,8 5,8 66 10,0 2017-06-20 71,2 6,2 66,7 10,7 2017-10-19 72 7 66,3 10,3 2017-07-04 66,1 1,1 58,8 2,8 2017-08-23 66,9 1,9 59,1 3,1 2017-11-06 66,6 1,6 58,1 2,1 2017-06-12 68 3 62,2 6,2 2017-07-12 67,9 2,9 62,1 6,1 2017-11-13 69,5 4,5 61,7 5,7 72

Mapa 21. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu hałasu drogowego w 2017 r. (źródło: WIOŚ) Mapa 22. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu drogowego w 2017 r. wskaźnik LAeqD (źródło: WIOŚ) 73

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Mapa 23. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu drogowego w 2017 r. wskaźnik LAeqN (źródło: WIOŚ) Tabela 4. Wyniki pomiarów hałasu drogowego w 2017 r. kontrole interwencyjne WIOŚ Lublin (źródło: WIOŚ, baza EHALAS) Nazwa odcinka drogi Lokalizacja punktu pomiarowego Doba pomiaru LAeqD Wartość przekr. L AeqD LAeqN Wartość przekr. L AeqN S17/S12 odcinek: Węzeł Dąbrowica Węzłeł Włodawa S17/S12 odcinek: Węzeł Tatary, Turka, Długie S19 odcinek: Węzeł Szerokie-Węzeł Węglin S19 odcinek: Węglin-Zemborzyce Ter. Jakubowice Konińskie, ul. Kasztanowa 110 2017-06-21 54,8 0 52,8 0 Dys, ul. Słoneczna 29 2017-11-16 53,8 0 49,7 0 Długie 40A 2017-06-28 55,4 0 52,9 0 Turka, ul. Grabowa 2 2017-07-14 51,2 0 51,7 0 Płouszowice Kolonia 112 2017-04-06 59,5 0 51,8 0 Uniszowice 84a 2017-04-13 58,3 0 53,8 0 Motycz 333 2017-04-19 57,5 0 53,0 0 Kozubszczyzna 32A 2017-06-07 58,3 0 55,2 0 Uniszowice 1B 2017-06-09 57,2 0 55,6 0 Kozubszczyzna 24B 2017-08-15 49,3 0 53,3 0 Marynin 2017-11-13 55,8 0 50,4 0 Lublin, ul. Franczaka Lublin, ul. Zygmunta Augusta 11/22 2017-09-04 62,6 0 53,7 0 Odcinek DP 1716L-DK 82 Albertów 175 2017-08-03 60,5 0 57,0 1 74

Hałas kolejowy Hałas kolejowy jest składową wielu pojedynczych źródeł. Ruch pociągu powoduje drgania zarówno szyn, jak i całego toru oraz wagonów. Na hałas m.in. mają wpływ: prędkość, długość pociągu, położenie torów, ukształtowanie powierzchni terenu w otoczeniu torowisk oraz stan techniczny taboru i nawierzchni kolejowej. W 2017 r. w ramach PMŚ WIOŚ w Lublinie wykonał badania hałasu kolejowego w 2 punktach: przy linii kolejowej Tabela 5. Wyniki pomiarów hałasu kolejowego w latach 2015-2017 r. (źródło: WIOŚ, baza EHALAS) Nazwa odcinka kolejowego Miejscowość Doba pomiaru Wartość L AeqN Przekroczenie L AeqN Wartość L AeqD Przekroczenie L AeqD Lublin 2015-06-09 50,6 0,0 52,9 0,0 Puławy 2015-06-13 64,7 8,7 67,9 2,9 Struża 2015-09-14 44,4 0,0 54,9 0,0 Piotrowice 2015-09-27 42,9 0,0 52,2 0,0 Rejowiec Fabryczny 2015-09-25 41,2 0,0 54,4 0,0 Świdnik 2015-09-14 46,1 0,0 54,6 0,0 Dęblin 2015-06-16 63,9 0,0 65,1 0,0 Linia nr 7 Borowa 2016-09-01 54,8 0,0 55,4 0,0 Motycz 2016-09-14 59,5 3,5 61,7 0,0 Wereszcze Duże 2016-08-12 56,9 0,9 62,4 0,0 Srebrzyszcze 2016-08-29 50,6 0,0 58,2 0,0 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 2017-10-07 63,9 0,0 65,5 0,0 Lublin, ul. Betonowa 2017-10-13 45,7 0,0 50,3 0,0 Lublin, ul. Szklana 2017-10-14 56,4 0,0 60,8 0,0 Lublin, ul. Stary Gaj 2017-10-28 - - 57,2 0,0 Linia nr 30 Lublin, ul. Turystyczna 2017-10-07 64,5 0,0 65,5 0,0 Lublin, ul. Palmowa 2017-10-21 64,5 0,0 67,4 0,0 Linia nr 68 Lublin 2017-09-29 60,9 0,0 66,2 0,0 Linia nr 2 Łuków 2017-03-14 46,7 0,0 - - Linia LHS Majdan Zamość 2015-05-19 51,0 0,0 51,0 0,0 Zamość 2017-07-26 65,0 9,0 65,7 0,7 Linia nr 66 Zwierzyniec 2017-07-25 65,6 9,6 65 4 Laboratorium IOŚ - PIB WIOŚ Lublin EKKOM Sp. z o.o. Kraków WIOŚ Lublin Pora dzienna Pora nocna Mapa 24. Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu kolejowego w latach 2015-2017 pora dzienna (źródło: WIOŚ) Mapa 25. Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu kolejowego w latach 2015-2017 pora nocna (źródło: WIOŚ) 75

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU nr 66 w Zwierzyńcu i przy linii LHS Majdan w Zamościu oraz jeden pomiar w ramach kontroli interwencyjnej w Łukowie przy linii nr 2. Ponadto, w ramach mapy akustycznej, wykonane zostały pomiary w Lublinie przy liniach nr: 7, 30 i 68. Przekroczenia dopuszczalnych poziomów odnotowano w Zwierzyńcu i Zamościu. Znaczne wartości przekroczeń, sięgające 10 db wystapiły w porze nocnej w obu punktach. W porze dziennej wartości przekroczeń były niższe (Tabela 5). Hałas lotniczy Hałas lotniczy obejmuje swym oddziaływaniem rozległe tereny. Zaliczany jest do bardzo uciążliwych zanieczyszczeń środowiska, ponieważ nie istnieją efektywne metody ochrony przed jego negatywnym wpływem. Charakteryzuje się bardzo wysokimi poziomami emisji hałasu, dochodzącymi do około 120 db podczas startu samolotu, co przekracza próg bólu dla człowieka. Na negatywne działanie hałasu lotniczego narażeni są głównie pracownicy portu lotniczego i pasażerowie, ale także mieszkańcy terenów sąsiadujących z portem i terenów nad którymi odbywa się ruch lotniczy. Hałas związany z ruchem lotniczym oddziałuje głównie na mieszkańców stref podejścia, wznoszenia, krążenia nad lotniskiem oraz stref oczekiwania. Uciążliwość hałasu w konkretnym punkcie otoczenia zależy od jego odległości od źródła oraz od intensywności ruchu lotniczego, na którą składa się ilość i częstość startów i lądowań. W roku 2017 zarządzający lotniskami na terenie województwa lubelskiego przekazali do WIOŚ w Lublinie wyniki okresowych pomiarów hałasu lotniczego. Pomiarami objęte były dwa porty lotnicze Lotnisko 41 Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie (Mapa 26) oraz Port Lotniczy Lublin w Świdniku (Mapa 27). Wykonane pomiary wykazały przekroczenie dopuszczalnych poziomów dźwięku w porze dziennej sięgające 11 db w punkcie nr 5 w Dęblinie (Tabela 6). Hałas przemysłowy W 2017 r. liczba podmiotów prowadzących działalność będącą źródłem hałasu innego niż komunikacyjny, które objęto Tabela 6. Wyniki okresowych pomiarów hałasu lotniczego w 2017 r. (źródło: zarządzający lotniskami, baza EHALAS) Nazwa lotniska Punkt pomiarowy Doba pomiaru Wartość L AeqN Przekroczenie L AeqN Wartość L AeqD Przekroczenie L AeqD PP1, Dęblin 2017-07-31 - - 54,3 0,0 Lotnisko 41 Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie* Port Lotniczy Lublin PP2, Dęblin 2017-07-31 - - 56,7 0,0 PP3, Dęblin 2017-07-31 - - 55,4 0,0 PP4, Dęblin 2017-07-31 - - 50,0 0,0 PP5, Dęblin 2017-07-31 - - 70,8 10,9 PP1, Świdnik 2017-10-23 38,1 0,0 44,6 0,0 PP2, Świdnik 2017-10-15 42,9 0,0 48,3 0,0 PP3, Świdnik Mały 2017-10-27 31,3 0,0 38,1 0,0 PP4, Świdnik Duży 2017-10-27 38,6 0,0 44,0 0,0 PP5, Krępiec 2017-10-23 32,2 0,0 41,7 0,0 PP6, Janowice 2017-10-15 43,6 0,0 44,8 0,0 PP7, Krępiec 2017-10-23 31,8 0,0 41,3 0,0 PP8, Świdnik 2017-10-23 35,6 0,0 46,0 0,0 PP9, Lublin 2017-10-24 - - 40,9 0,0 PP10, Abramowice Prywatne 2017-10-27 49,8 0,0 52,8 0,0 PP11, Lublin 2017-10-27 35,3 0,0 35,3 0,0 PP12, Lublin 2017-10-27 38,3 0,0 40,1 0,0 PP13, Świdnik Mały 2017-10-28 33,8 0,0 39,3 0,0 *Lokalizacja punktów mapa X 76

Mapa 26. Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu lotniczego w Dęblinie (źródło: WIOŚ) Mapa 27. Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu lotniczego w Świdniku (źródło: WIOŚ) pomiarami, wynosiła: 30, natomiast liczba obiektów skontrolowanych w oparciu o analizę badań automonitoringowych wynosiła: 32. W przypadku 15 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (ok. 25%) stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych. Najwięcej przekroczeń odnotowano w nocy, bo ok. 67%, i występowały one głównie w zakresie od 5 db do 10 db. W porze dziennej większa liczba przekroczeń występowała również w zakresie od 5 db do 10 db (wykres 1). Na mapach 28 i 29 przedstawiono emisję hałasu przemysłowego dla pory nocnej i pory dziennej oraz udział zakładów, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i ich rozkład (wykresy 2 i 3). W związku ze stwierdzonymi naruszeniami warunków emisji hałasu do środowiska WIOŚ podejmował stosowne działania administracyjne, m.in. skierował 8 wystąpień do właściwych organów ochrony środowiska o wydanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu oraz wydał 5 decyzji ustalających wymiar kary biegnącej i 1 wymierzającą karę pieniężną. Wydanych zostało także 13 zarządzeń pokontrolnych zobowiązujących zakłady do zastosowa- 42% dzień 33% noc 67% 25% 8% 25% Klasa 0,1-5,0 db Klasa 5,1-10,0 db Klasa 10,1-15,0 db Klasa 15,1-20,0 db Wykres 1. Udział przekroczeń hałasu przemysłowego w przedziałach 5 db w 2017 r. (źródło: WIOŚ, baza EHALAS) 77

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Udział zakładów bez przekroczeń 2017 Udział zakładów z przekroczeniami 25,0% Klasa 0,1-5 db Klasa 5,1-10,0 db 78,9% 21,1% 41,7% Klasa 10,1-15,0 db 25,0% 8,3% Klasa 15,1-20,0 db Wykres 2. Udział zakładów z przekroczeniami L AeqN oraz ich rozkład w poszczególnych klasach w roku 2017 (źródło: WIOŚ, baza EHALAS) Mapa 28. Rozkład poziomów hałasu zmierzonych w otoczeniu obiektów przemysłowych, wyrażonych wskaźnikiem L AeqN w 2017 rok (źródło: WIOŚ) Udział zakładów bez przekroczeń 2017 Udział zakładów z przekroczeniami 89,6% 10,4% 42,9% Klasa 0,1-5,0 db 57,1% Klasa 5,1-10,0 db Wykres 3. Udział zakładów z przekroczeniami L AeqD oraz ich rozkład w poszczególnych klasach w roku 2017 (źródło: WIOŚ, baza EHALAS). Mapa 29. Rozkład poziomów hałasu zmierzonych w otoczeniu obiektów przemysłowych, wyrażonych wskaźnikiem L AeqD w 2017 roku. (źródło: WIOŚ) 78

nia skutecznych środków technicznych i organizacyjnych ograniczających emisję hałasu do środowiska. Działania przeciwdziałające przenikaniu hałasu na tereny sąsiednie podejmowane przez prowadzących urządzenia i instalacje będące źródłem hałasu polegały głównie na instalowaniu tłumików na wylotach wentylatorów i ochron akustycznych osłaniających źródła hałasu, przeniesieniu źródeł emisji hałasu w inne miejsca i ograniczaniu wykonywania prac na zewnątrz budynków oraz demontażu hałaśliwych źródeł. Mapy akustyczne Ustawa Prawo ochrony środowiska zobowiązuje starostów miast oraz zarządzających drogami, liniami kolejowymi i lotniskami do sporządzania map akustycznych oraz ich aktualizacji w cyklu pięcioletnim. Mapa akustyczna stanowi podstawowe źródło danych wykorzystywanych dla celów informowania społeczeństwa o zagrożeniach środowiska hałasem, opracowania danych dla państwowego monitoringu środowiska, tworzenia i aktualizacji programów ochrony środowiska przed hałasem. Starostowie miast oraz zarządzający drogami, liniami kolejowymi i lotniskami mają obowiązek przekazywania map akustycznych oraz danych opisowych Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska w Warszawie, gdzie zgodnie z art. 10 ust. 2 Dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku, zostaje przygotowywane sprawozdanie dla Komisji Europejskiej. Niewywiązanie się z ustawowego obowiązku w zakresie opracowania i aktualizacji strategicznej mapy hałasu może skutkować wszczęciem przez Komisję Europejską postępowania skarbowego. Starostowie miast oraz zarządzający drogami, liniami kolejowymi i lotniskami mają obowiązek przekazywania map akustycznych oraz danych opisowych wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska (art.120.1 oraz art. 179.1 ust.4 pkt.2 ustawy Poś), który gromadzi je w zasobach Państwowego Monitoringu Środowiska w bazie EHALAS. W 2017 r. została zakończona trzecia runda realizacji map akustycznych w województwie lubelskim, która dotyczyła Lublina oraz otoczenia głównych dróg w województwie o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 miliony rocznie. Obecnie mapy akustyczne dla województwa lubelskiego udostęniane są na stronach internetowych: Mapa akustyczna Lublina: http://mpzp24.pl/geoportal/ lublin Mapa akustyczna dróg krajowych: https://www.gddkia. gov.pl/pl/a/29172/wojewodztwo-lubelskie Mapa akustyczna dróg wojewódzkich: http://zdw.lublin. pl/mapy-akustyczne/ Mapa akustyczna Lublina 2017 r. Z porównania danych dwóch edycji map akustycznych Lublina: z 2015 i 2017 roku, zauważa się w 2017 r. znaczny spadek (o ok. 27%) liczby mieszkańców zagrożonych hałasem. W przypadku wskaźnika L DWN w najliczniejszym zakresie od 55-59 db spadek wyniósł ok. 50%, w zakresie od 60 do 64 db ok. 22%, w zakresie 65-69 db ok. 17%. Niestety, w najmniej licznych, ale wysokich zakresach, nastąpił wzrost liczby mieszkańców zagrożonych hałasem w przypadku zakresu 70-74 db było to ok. 64%, natomiast dla najwyższego zakresu, powyżej 75 db zanotowano sześciokrotny wzrost liczby osób zagrożonych hałasem (tabela 7, wykres 4). Dla wskaźnika L N zanotowano znaczny spadek (o ok. 35%) liczby mieszkańców zagrożonych hałasem we wszystkich przedziałach. W zakresie od 50 do 54 db spadek wynosił ok. 29%, w zakresie 55-59 db ok. 48%, a w mniej licznych zakresach 60-64 db i 65-69 db ok. 22% (tabela 8, wykres 5). Tabela 7. Porównanie danych z dwóch edycji map akustycznych Lublina liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L DWN (źródło: Mapy akustyczne miasta Lublin) Rok edycji mapy Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L DWN 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db razem 2012 r. 95 919 73 691 49 395 11 818 564 231 387 2017 r. 48 200 57 400 40 800 19 400 3 400 169 200 Tabela 8. Porównanie danych z dwóch edycji map akustycznych Lublina liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L N (źródło: Mapy akustyczne miasta Lublin) Rok edycji mapy Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L N 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db razem 2012 r. 76 721 50 351 15 724 1 280 0 144 076 2017 r. 54 700 26 100 12 200 1000 0 94 000 79

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU [liczba mieszkańców] 100 000 90 000 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 Wskaźnik L DWN 2012 r. 2017 r. 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db Wykres 4. Porównanie danych z map akustycznych liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w 2012 r. i 2017 r. dla wskaźnika L DWN (źródło: Mapy akustyczne miasta Lublin) [liczba mieszkańców] 100 000 90 000 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 Wskaźnik L N 2012 r. 2017 r. 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db Wykres 5. Porównanie danych z map akustycznych liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w 2012 r. i 2017 r. dla wskaźnika L N (źródło: Mapy akustyczne miasta Lublin) Tabela 9. Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas drogowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Przedziały Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas drogowy L DWN L N < 5 27 500 13 900 5 10 9 900 2 700 10 15 100 0 > 15 0 0 Mapa 30. Mapa imisyjna L N Lublina (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) 80

Mapa 31. Mapa imisyjna L DWN Lublina (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Tabela 10. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Nazwa aglomeracji Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu L DWN 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db Lublin 348 567 3 000 800 100 100 0 Tabela 11. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu L N (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Nazwa aglomeracji Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu L N 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db Lublin 348 567 1 400 200 0 100 0 81

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Tabela 12. Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas kolejowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Przedziały Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas drogowy L DWN L N < 5 100 100 5 10 0 100 10 15 0 0 15 20 0 0 > 20 0 0 Tabela 13. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas przemysłowy w przedziałach wartości poziomu L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Nazwa aglomeracji Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas przemysłowy w przedziałach wartości poziomu L DWN 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db Lublin 348 567 1 800 500 400 0 0 Tabela 14. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas przemysłowy w przedziałach wartości poziomu L N (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Nazwa aglomeracji Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas przemysłowy w przedziałach wartości poziomu L N 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db Lublin 348 567 300 0 0 0 0 Tabela 15. Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas przemysłowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Przedziały Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas drogowy L DWN < 5 1 900 1 100 5 10 800 400 10 15 400 200 15 20 0 0 > 20 0 0 Tabela 16. Hałas drogowy w Lublinie odsetek osób eksponowanych (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Wskaźnik poziomu dźwięku Średni udział ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych na hałas w województwie lubelskim [%] Poziom L DWN > 55 db 7,9 Poziom L N > 50 db 4,4 Tabela 17. Hałas kolejowy w Lublinie odsetek osób eksponowanych (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Wskaźnik poziomu dźwięku Średni udział ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych na hałas w województwie lubelskim [%] Poziom L DWN > 55 db 0,19 Poziom L N > 50 db 0,08 L N Tabela 18. Hałas przemysłowy w Lublinie odsetek osób eksponowanych (źródło: Mapa akustyczna miasta Lublin) Wskaźnik poziomu dźwięku Średni udział ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych na hałas w województwie lubelskim [%] Poziom L DWN > 55 db 0,13 Poziom L N > 50 db 0,01 Otoczenie głównych dróg w województwie lubelskim o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 miliony rocznie Mapy akustyczne dla otoczenia głównych dróg w województwie lubelskim o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 miliony rocznie zrealizowały: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie. Obiektami podlegającymi mapowaniu w zarządzie GDDKiA było: 165 odcinków dróg nr: 2, 12, 17, 19, 48, 63, 74, 82, 824, S12, S17, S19 i 103677 oddziałujących na klimat akustyczny powiatów: bialskiego, chełmskiego, janowskiego, krasnostawskiego, kraśnickiego, lubartowskiego, lubelskiego, łęczyńskiego, łukowskiego, puławskiego, radzyńskiego, ryckiego, świdnickiego, tomaszowskiego, zamojskiego, 82

obej mując swoim zasięgiem także 4 powiaty grodzkie: Białą Podlaską, Chełm, Lublin, Zamość. Obiektami podlegającymi mapowaniu w Zarządzie Dróg Wojewódzkich było: 9 odcinków dróg wojewódzkich nr: 801, 824, 830, 833, 835, oddziałujących na klimat akustyczny powiatów: puławskiego, lubelskiego, kraśnickiego, biłgorajskiego. [liczba mieszkańców] 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 Wskaźnik L DWN 2012 r. 2017 r. 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db Wykres 6. Porównanie danych z map akustycznych otoczenia głownych dróg w województwie lubelskim liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w 2012 r. i 2017 r. dla wskaźnika L DWN (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Hałas powyżej poziomu 55 db, pochodzący od głównych dróg w województwie lubelskim o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 miliony rocznie, stanowił uciążliwość dla ok. 76 tys. osób (Tabela 19), co stanowiło 3,6% ludności województwa (Tabela 21). Uciążliwość powyżej 50 db nocą odczuwało ok. 56 tys. osób (Tabela 20), tj. 2,6% osób zamieszkałych w województwie (Tabela 21). [liczba mieszkańców] 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 Wskaźnik L N 2012 r. 2017 r. 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db Wykres 7. Porównanie danych z map akustycznych otoczenia głównych dróg w województwie lubelskim liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w 2012 r. i 2017 r. dla wskaźnika L N (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Porównując dane z dwóch edycji mapowania akustycznego, w przypadku wskaźnika L DWN, zauważa się nieznaczny ogólny wzrost (o ok. 5%) liczby mieszkańców zagrożonych hałasem. W najliczniejszym zakresie od 55-59 db wzrost wyniósł ok. 6,5%, w zakresie od 60 do 64 db ok. 32%, w zakresie 65-69 db ok. 11%. W wysokich, najmniej licznych zakresach, nastąpił znaczący spadek liczby mieszkańców zagrożonych hałasem dla zakresu 70-74 db wyniósł ok. 63%, a powyżej 75 db ok. 93% (tabela 19, wykres 6). Dla wskaźnika L N zanotowano ogólny wzrost (o ok. 4%) liczby mieszkańców zagrożonych hałasem dla wszystkich przedziałów. W zakresie od 50 do 54 db wzrost wyniósł ok.12%, w zakresie 55-59 db ok. 26%. Spadek zauważa się natomiast w pozostałych, mniej licznych zakresach od 60 do 64 db wyniósł ok. 29%, od 65-59 db ok 80%, a powyżej 70 db ok. 95%. (tabela 20, wykres 7). Tabela 19. Porównanie danych z dwóch edycji map akustycznych liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L DWN (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Obszar Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L DWN 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db 2012 r. Odcinki dróg krajowych 1) 25 407 14 644 11 174 5 556 1 006 Odcinki dróg wojewódzkich 2) 5 348 4 414 2 847 1 182 825 Odcinki dróg razem 30 755 19 058 14 021 6 738 1 831 2017 r. Odcinki dróg krajowych 1) 27 057 20 636 12 767 1 995 127 Odcinki dróg wojewódzkich 2) 5 696 4 514 2 825 477 4 Odcinki dróg razem 32 753 25 150 15 592 2 472 131 83

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Tabela 20. Porównanie danych z dwóch edycji map akustycznych liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L N (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Obszar Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L N 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db 2012 r. Odcinki dróg krajowych 1) 20 610 13 351 8 154 2 808 252 Odcinki dróg wojewódzkich 2) 4 400 3 163 1 303 88 0 Odcinki dróg razem 25 010 16 514 9 457 2 896 252 2017 r. Odcinki dróg krajowych 1) 23 456 18 155 6 192 548 12 Odcinki dróg wojewódzkich 2) 4 533 2 661 556 19 0 Odcinki dróg razem 27 989 20 816 6 748 567 12 Tabela 21. Hałas drogowy w otoczeniu głównych dróg w województwie lubelskim o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 miliony rocznie odsetek osób eksponowanych (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Wskaźnik poziomu dźwięku Średni udział ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych na hałas w województwie lubelskim [%] Poziom L DWN > 55 db 3,6 Poziom L N > 50 db 2,6 Tabela 22. Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas drogowy L DWN (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Obszar Liczba mieszkańców - poziom L DWN < 5 db 5-10 db 10-15 db 15-20 db >20 db Odcinki dróg krajowych 1) 6 228 1 256 33 0 0 Odcinki dróg wojewódzkich 2) 2 865 579 30 0 0 Razem 9 093 1 835 63 0 0 Tabela 23. Liczba mieszkańców w przedziałach przekroczeń narażonych na hałas drogowy L N (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Obszar Liczba mieszkańców - poziom L N < 5 db 5-10 db 10-15 db 15-20 db >20 db Odcinki dróg krajowych 1) 6 159 548 12 0 0 Odcinki dróg wojewódzkich 2) 1 202 118 0 0 0 Razem 7 361 666 12 0 0 1) Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad 2) Źródło: Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie Ze względu na dużą ilość wykonanych map akustycznych poniżej przykładowo prezentujemy mapy imisyjne odcinka drogi krajowej nr 12 i drogi wojewódzkiej nr 835 (Mapy 32 i 33). 84

Mapa 32. Mapa imisyjna L DWN i L N drogi wojewódzkiej nr 835 fragment odcinka Wólka Abramowicka Ćmiłów (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Mapa 33. Mapa imisyjna L DWN i L N drogi krajowej nr 12 odcinek Puławy Końskowola (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) 85

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Reakcje Działania w kierunku ograniczenia poziomów hałasu zawarte są w: Programie ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Lublin oraz Programie ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów poza aglomeracjami, położonych wzdłuż odcinków dróg. Podstawą opracowania tych dokumentów były mapy akustyczne zawierające informacje na temat poziomów hałasu występującego w środowisku, pochodzącego od dróg, linii kolejowych oraz terenów przemysłowych. Na podstawie map akustycznych z 2017 r. opisanych wyżej, programy ochrony środowiska przed hałasem powinny być zaktualizowane w 2018 r. przez Prezydenta Miasta Lublin oraz Marszałka Województwa Lubelskiego. Największy wpływ na ograniczenie oddziaływania hałasu w województwie lubelskim miały działania realizowane w rejonie Lublina. Obejmowały one rozbudowę i budowę dróg obwodowych miasta: S12, S17, S19. Inwestycje te pozwoliły na przejęcie znacznej części ruchu tranzytowego z miasta wyprowadzając, zwłaszcza ruch pojazdów ciężarowych, poza Lublin. Porównując wyniki map akustycznych z 2012 r. i 2017 r. widać wyraźny spadek oddziaływania hałasu zwłaszcza w otoczeniu dróg przelotowych przez miasto: DK 19, DK 17, DK 82, DW 809, DW 822, DW 835, stanowiących dotąd główne trasy dla ruchu tranzytowego. Lokalnie na obniżenie uciążliwości związanej z hałasem drogowym w Lublinie miały również wpływ przedsięwzięcia polegające na przebudowie lub rozbudowie sieci ulicznej miasta. Dzięki poszerzeniom jezdni, wykonaniu dodatkowych pasów ruchu czy zatok autobusowych, zwiększyła się płynność ruchu. Promowano i modernizowano także komunikację zbiorową i rowerową. W otoczeniu odcinków dróg po których przejeżdża ponad 3 mln pojazdów rocznie nastąpił wzrost o ok. 5% liczby osób narażonych na hałas powyżej 55 db. Poprzez budowę nowych szlaków komunikacyjnych, w tym dróg obwodowych miast oraz dróg szybkiego ruchu, wyprowadzono ruch z miast, co przyczyniło się do pojawienia nowych obszarów zagrożeń poza miastami. Rozbudowa terenów mieszkalnych zlokalizowanych w bezpośrednim ich sąsiedztwie spowodowała powstanie nowej grupy osób narażonych na hałas. Zmniejszenie natężenia ruchu na starych drogach oraz rozbudowa sieci dróg szybkiego ruchu przyczyniła się do spadku ilości obszarów zagrożonych hałasem. Nowe odcinki dróg uwzględniają standardy środowiskowe, dot. m.in. minimalizacji hałasu. Na mapie 34 przedstawiono stan budowy dróg i obwodnic w województwie. W skali województwa w okresie 2012-2017 nastąpił spadek o 19% liczby ludności narażonej na hałas powyżej 55 db (tabele 24, 25), co jest związane z sukcesywnym oddawaniem do użytkowania inwestycji drogowych, a także efektywną promocją komunikacji zbiorowej i rowerowej. Tabela 24. Województwo lubelskie porównanie danych z dwóch edycji map akustycznych hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L DWN (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Obszar Rok edycji mapy Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy poziom L DWN 55-59 db 60-64 db 65-69 db 70-74 db >75 db suma Drogi wojewódzkie i krajowe 30 755 19 058 14 021 6 738 1 831 72 403 Lublin 2012 r. 95 919 73 691 49 395 11 818 564 231 387 Razem w przedziale 126 674 92 749 63 416 18 556 2 395 303 790 Drogi wojewódzkie i krajowe 32 753 25 150 15 592 2 472 131 76 098 Lublin 2017 r. 48 200 57 400 40 800 19 400 3 400 169 200 Razem w przedziale 80 953 82 550 56 392 21 872 3 531 245 298 Tabela 25. Województwo lubelskie porównanie danych z dwóch edycji map akustycznych hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L N (źródło: Mapy akustyczne dla dróg) Obszar Rok edycji mapy Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy poziom L N 50-54 db 55-59 db 60-64 db 65-69 db >70 db suma Drogi wojewódzkie i krajowe 25 010 16 514 9 457 2 896 252 54 129 Lublin 2012 r. 76 721 50 351 15 724 1 280 0 144 076 Razem w przedziale 101 731 66 865 25 181 4 176 252 198 205 Drogi wojewódzkie i krajowe 27 989 20 816 6 748 567 12 56 132 Lublin 2017 r. 54 700 26 100 12 200 1000 0 94 000 Razem w przedziale 82 689 46 916 18 948 1 567 12 150 132 86

Mapa 34. Stan budowy dróg w województwie lubelskim (źródło: www.gddkia.gov.pl/mapa-stanu-budowy-drog_lubelskie, 26.04.2018 r.) 87