Co warto wiedzieć o gospodarce 2015-07-31 16:34:09

2 Gospodarka rosyjska oparta jest na eksploatacji i sprzedaży surowców. Duży wpływ na jej funkcjonowanie ma państwo. Rosja ma największe na świecie złoża gazu ziemnego, oceniane na blisko 35,1 bln m sześc. (prawie 1/3 zasobów globalnych), drugie pod względem wielkości zasoby węgla kamiennego, siódme co do wielkości złoża ropy, szacowane na 17,8 mld ton, a także duże złoża węgla brunatnego, rud żelaza oraz metali kolorowych i diamentów. Ważnym zasobem naturalnym Rosji są również ogromne obszary leśne. Zajmują one ok. 48 proc. powierzchni kraju, a rezerwy drewna oceniane są na ok. 83 mld m sześc. Bogactwem naturalnym Rosji jest także rozbudowany system rzeczny, wykorzystywany nie tylko do celów transportowych, ale również m.in. do produkcji energii elektrycznej (hydroelektrownie dają ok. 16 proc. energii elektrycznej wytwarzanej w Rosji). W styczniu 2015 r. rosyjski PKB spadł o 1,5 proc. liczony rok do roku. Pogorszenie klimatu gospodarczego spowodowało nasilenie odpływu kapitału z tego kraju. W ocenie Banku Światowego niskie tempo rozwoju gospodarczego Rosji utrzyma się w 2015 r. (0,3 proc. PKB) i w 2016 r. (0,4 proc. PKB). Spadek PKB Rosji ma charakter strukturalny, a nie cykliczny. W 2015 rok Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego Rosji (MRG FR) prognozowało wzrost PKB o 1,2 proc., a centralny bank Rosji na 0,9-1,1 proc. Według EBOiR - PKB w Rosji w 2015 wzrośnie o 0,2 proc.

3 Źródło: Bank Światowy (styczeń 2015) Analitycy wskazują na konieczność przeprowadzenia reform strukturalnych skierowanych na dywersyfikację gospodarki i zmniejszenie w niej udziału sektora paliwowego. Międzynarodowy Fundusz Walutowy obniżył prognozę wzrostu PKB Rosji w 2015 roku do 0,5 proc. i ocenia wzrost w tym roku na 0,2 proc. Gospodarka rosyjska będzie się więc rozwijać wolniej, aniżeli wyniesie średni wzrost gospodarczy na świecie.

4 Źródło: Bank Światowy (styczeń 2015) Rząd Rosji rozpatrzył projekt budżetu na rok 2015 i dwa lata następne. Deficyt planowany jest na poziomie 0,6 proc. PKB. Wielkość PKB w 2015 roku jest planowana na poziomie 77,5 bln rubli, inflacja - 5,5 proc., dochody - 15 bln rubli, wydatki - 15,43 bln rubli, deficyt 430 mld rubli, fundusz rezerwowy 5,423 bln rubli. Maksymalny poziom wewnętrznego długu państwowego wyniesie 7,423 bln rubli. Na tworzenie rezerwy antykryzysowej w 2015 roku rząd Rosji planuje przeznaczyć 64 mld rubli, dzięki środkom "zaoszczędzonym" w wyniku nie przekazania składek emerytalnych do funduszu emerytalnego. Wydatki na społeczno-ekonomiczny rozwój Krymu i Sewastopola w okresie do 2020 roku planuje się w wysokości 400 mld rubli. Jeszcze jedna duża pozycja w wydatkach budżetu federalnego to przeznaczenie 20 mld rubli na wsparcie państwa dla producentów rolnych w związku z ograniczeniem importu artykułów żywnościowych. Fundusz rezerwowy w tym roku nie będzie uzupełniany. Wszystkie dochody z ropy i gazu będą skierowane na kompensację ubytków w planowanych dochodach ze sprzedaży tych surowców, a także z powodu braku dochodów z wewnętrznych i zagranicznych pożyczek - oświadczył minister finansów Anton Siluanow. W ramach sankcji Rosja została odcięta od zagranicznego finansowania. Minister zakłada także, że budżet w tym roku będzie zrealizowany bez nadwyżki budżetowej. Na sytuację wpłynęła niższa niż prognozowano cena za ropę, która spada od miesięcy. Budżet Rosji był konstruowany w oparciu o ceny powyżej 100 dolarów za baryłkę. Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego prognozuje poziom inflacji na 2015 r. w wysokości 7,5 proc. 8 proc. (poprzednia prognoza - 7,2 proc.), odpływ 90-120 mld dol. kapitału, wzrost PKB - 0,5 proc. Bank centralny Rosji, aby pobudzić gospodarkę obniżył w marcu 2015 roku benchmarkową stopę do 14 proc. z 15 proc. Takiej decyzji spodziewali się anakietowani przez agencję Bloomberg analitycy. Bank Rosji podsumował w marcu 2015 roku bilans wojny sankcji : import spadł, tworząc nadwyżkę rachunku bieżącego (po trzech kwartałach 2014 roku podwoiła się do 52,3 mld dol. w porównaniu do tego samego okresu

5 2013 r.), inwestycje zagraniczne spadły do najniższego poziomu w ostatnich 10 latach (po dwu kwartałach 2014 roku 20,2 mld dol. łącznie, ale w trzecim kwartale już tylko 1 mld dol.), ucieczka kapitału podwoiła się, do 85,2 mld dol. Sankcje zachodu i brak reform strukturalnych mogą doprowadzić do 0 wzrostu PKB w Rosji w najbliższych latach uważa były minister finansów Aleksiej Kudrin. Rosja zetknie się z tego powodu z brakiem finansowej płynności i niedostatkiem środków na inwestycje, a także dla refinansowania swojego długu zagranicznego. Skutkiem tego stanie się także dalsze osłabienie rubla. Spadek wartości waluty rosyjskiej jest spowodowany głównie spadkiem cen na ropę i odpływem kapitału z powodu sankcji. Sytuacja nie jest dobra. W szczególności zwraca uwagę postępująca dewaluacja rosyjskiej waluty, której kurs od 1 stycznia 2014 r. do 8 listopada 2014 r. spadł o 46,6 proc. w stosunku do dolara USA oraz o 31,6 proc. wobec euro. Osłabieniu rubla nie zapobiegły interwencje Centralnego Banku Rosji (CBR), który zgodnie z ocenami tylko w październiku wydatkował na ten cel ok. 30 mld dol. Polityka interwencji wpłynęła na stan rezerw Centralnego Banku Rosji (CBR), które obniżyły się z 509,6 mld dol. (1 stycznia 2014 r.) do 428,6 mld dol. (1 listopada 2014 r.). W tej sytuacji, decyzjami ogłoszonymi 5 i 10 listopada 2014 r. CBR dokonał korekty polityki kursowej, polegającej na ograniczeniu interwencji na rynku walutowym oraz wprowadzeniu płynnego kursu rubla. Nasilenie wyżej wymienionych problemów zbiegło się w czasie z postępującym spadkiem cen ropy naftowej na rynkach światowych.

7 Jedną z konsekwencji jest pogłębienie inflacji, która zamiast planowanych 5 proc. może osiągnąć co najmniej 8 proc. w skali roku (aktualnie 8,6 proc.). Inflacja odbija się na portfelach mieszkańców Rosji. Ludzie w obawie przed dalszymi podwyżkami starają się szybciej wydawać pieniądze, co dodatkowo sprzyja rosnącej inflacji. Ceny na ropę i polityczna sytuacja na Ukrainie w dalszym ciągu będą wpływać na kurs rubla. Wydatki Rosjan we wrześniu 2014 r. w stosunku do września roku 2013, realnie, z uwzględnieniem inflacji, na towary nie żywnościowe codziennego użytku zmniejszyły się o 19 proc., na produkty żywnościowe wzrosły o 12,5 proc. - udział tych wydatków w codziennych wydatkach ogółem wzrósł do 62 proc. Sytuacja domowych budżetów jeszcze się pogorszy. Wicepremier Arkadij Dworkowicz oświadczył, że w 2015 roku zmieni się system regulowania opłat za wykorzystywaną energię, w tym cieplną. System przejściowy, w dochodzeniu do pełnej efektywności, zakończy się w 2020 roku. Opłata za ogrzewanie jest ponoszona przez mieszkańców tylko w połowie rzeczywistych kosztów. Zdolność kredytowa obywateli Rosji także się pogarsza. Biuro Informacji Kredytowych informuje o zmniejszeniu aktywności ludności w staraniu się o kredyt w III kwartale 2014 r. Banki udzieliły o 13 proc. mniej kredytów w porównaniu do tego samego okresu roku poprzedniego. Przeterminowane zadłużenie obywateli w 2014 r. wzrosło o 43 proc. i w pierwszych dniach października tego roku wynosiło ok. 629 mld rubli. Rosja, w ocenie ekonomistów, od 2015 roku zacznie obniżać wynagrodzenia o około 2 proc. Jak szacują eksperci Centrum Rozwoju Gospodarki moskiewskiej Wyższej Szkoły Ekonomiki, to jedyna możliwość dla rosyjskich firm zniwelować problemy spowodowane sankcjami, dewaluacją rubla i spadkiem cen na ropę. Już w sierpniu i wrześniu 2014 r., według Rosstat, nominalne tempo wzrostu wynagrodzeń spadło do 6,3-6,9 proc. w ujęciu rok do roku, wobec 9-10 proc. w miesiącach poprzedzających. Brak wzrostu, a nawet spadki wynagrodzeń, wystąpiły w większości przedsiębiorstw przemysłowych branży przetwórczej.

9 Międzynarodowa agencja Moody s obniżyła w październiku 2014 r. rating dla Rosji do Baa2 od stopnia nie inwestować dzieli Rosję tylko jeden próg. Ogólnie prognoza negatywna. Ocena jest porównywalna z opublikowaną w końcu lipca tego roku przez Fitch: BBB, prognoza negatywna. Ocena Moody s dotyczy także sześciu wielkich banków rosyjskich: Sbierbank, WEB,, WTB, Gazprombank, Rossielchizbank i AlfaBank, a także ich firm-córek oraz Agencję do spraw Kredytowania Mieszkalnictwa i Hipoteki. Państwo jest gotowe okazać pomoc tym instytucjom. Również agencja Standard & Poor s, 24 października 2014 r. obwieściła swój rating dla Rosji: BBB z zachowaniem prognozy: negatywna. W ich opinii sankcje będą trwać minimum 18 miesięcy, przy założeniu, że udział rosyjskiej strony w konflikcie ukraińskim rozszerzać się nie będzie. Rosja zasłużyła sobie na obniżenia ratingów - oceniają międzynarodowi eksperci: zmniejsza się handel, instytucje polityczne znajdują się w bardzo złym stanie i w dalszym ciągu nie jest realizowany, ogłoszony przez władze, program reform. S&P dodaje jeszcze, że wyżej wymieniony rating jest jeszcze podtrzymywany nie wysokim poziomem zadłużenia zagranicznego kraju. Dług zagraniczny Rosji wynosi mniej niż 3 proc. PKB, a ogólne zadłużenie państwa - 15 proc. PKB. Źródło: Bank Światowy (styczeń 2015) W nowym (z końca października 2014 r.) ratingu Banku Światowego Doing Business 2015, prowadzenia biznesu w poszczególnych państwach, Rosja zajęła 62. miejsce (spośród 189 państw), co oznacza poprawę o 30 miejsc w stosunku do oceny z roku ubiegłego. Specjaliści oceniają, że przyczyną polepszenia pozycji jest, częściowo, zmiana metodyki liczenia w tym roku do wyliczeń włączono także St. Petersburg, który charakteryzuje się

10 lepszymi wynikami od Moskwy pod względem uzyskiwania pozwoleń na budowę i prowadzenie handlu międzynarodowego. Na wynik miało wpływ: zniesienie obowiązkowej przedpłaty kapitału statutowego sp. z o.o., skrócenie czasu dokonywanych zmian, rejestracja praw własności i zapewnienie realizacji zobowiązań. Od 2004 roku Bank Światowy i Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) oceniają stopień łatwości prowadzenia działalności gospodarczej w poszczególnych krajach, a od 2006 roku tworzony jest rating, w którym ocenia się różne bariery wyrażane przez 10 parametrów, z którymi może zetknąć się przedsiębiorca: począwszy od rejestracji praw własności, szybkości podłączenia zasilania w energię elektryczną, otrzymania zgody na budowę, ułatwień kredytowych, sprawności rejestracji nowego biznesu (włączając liczbę procedur i czas samej rejestracji), rozwiązywania sporów i podejmowania decyzji w sprawie niewypłacalności, obciążenia podatkowe, bariery przy eksporcie, sprawność administracji celnej. Rating powstaje w oparciu o wyniki sondażu prowadzonego wśród przedsiębiorców. Istotną poprawę ratingu zapowiadał Władimir Putin, gdy w maju 2012 roku obejmował ponownie urząd prezydenta: dojście do 50. miejsca w 2015 r i 20. w 2018 r. W 2011 roku Rosja znajdowała się na 120., w 2012 112. i w 2013 na 92. miejscu. źródła: PAP, MG, MSZ, BŚ, MFW, KE