Metropolitan News Październik 2018 1
Wydarzenia w minionym okresie rynek kapitałowy inwestycje sieci handlowe Globalna agencja indeksowa FTSE Russell w wyniku corocznej klasyfikacji krajów pod względem pozycji rozwoju awansowała Polskę ze statusu Emerging Markets (rynek rozwijający się) do Developed Market (rynek rozwinięty). Jest to pierwsza od niemal dekady promocja kraju do najwyższej kategorii - rynków rozwiniętych. Polska znalazła się w gronie dwudziestu pięciu najbardziej rozwiniętych światowych gospodarek, tuż obok Stanów Zjednoczonych, Kanady, Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji. Union Investment opublikował najnowsze wyniki badań nad globalnym indeksem GRAI - Global Retail Attractiveness Index, który bada atrakcyjność inwestycyjną nieruchomości handlowych. Indeks swoim zasięgiem obejmuje 17 kluczowych światowych rynków. Obecnie najatrakcyjniejszym dla inwestorów rynkiem handlu detalicznego są Czechy i Polska, które jako jedyne wśród wszystkich krajów poprawiły wartość indeksu rok do roku. Niemiecki koncern handlowy Metro AG rozpoczął proces sprzedaży sieci hipermarketów Real. Obecnie Metro AG prowadzi 282 sklepy Real w Niemczech, zatrudnia 34 tys. pracowników oraz posiada portfel nieruchomości w 65 lokalizacjach. Spółka poinformowała, że zamierza skoncentrować się na działalności hurtowej. 2
fuzje i przyjęcia sieci handlowe sieci handlowe Spółka NEPI Rockcastle, będąca wiodącym inwestorem oraz deweloperem nieruchomości komercyjnych w Europie Środkowo-Wschodniej nabyła poprzez spółkę zależną - NE Property Cooperative U.A - 100% udziałów Mammut 2 oraz 81% udziałów Mammut 1, tworzących jedno z największych centrów handlowych Mammut w Budapeszcie. Centrum dysponuje łączną powierzchnią najmu (GLA) 61,3 tys. m 2. Transakcja opiewająca na kwotę 254 mln euro została zrealizowana 11 września. 12 września 2018 r. Zarząd sieci Piotr i Paweł wydał oświadczenie, w którym poinformował o otwarciu postępowania sanacyjnego wobec spółek z Grupy. Sieć poddana zostanie restrukturyzacji, której głównym zadaniem jest zachowanie pełnych zdolności operacyjnych oraz zabezpieczenie należności wierzycieli. W ramach przyjętego planu naprawczego Piotr i Paweł zamierza prowadzić rozmowy dotyczące przejęcia aktywów spółki, negocjacje z bankami oraz rozmowy mające na celu poprawę współpracy z dostawcami i franczyzobiorcami. Jeronimo Martins Polska S.A., właściciel sieci detalicznej Biedronka przejął pięć sklepów dotychczas prowadzonych pod szyldem Piotr i Paweł. Nowe placówki Biedronki otwarte zostały w ramach nowego formatu. Dwa sklepy we Wrocławiu, sklep w Tychach, Poznaniu i Kaliszu oferują poszerzony asortyment produktów świeżych oraz wyrobów garmażeryjnych. Przejęcie jest efektem zakończenia pierwszego etapu negocjacji pomiędzy Jeronimo Martins, a grupą Piotr i Paweł. FTSE Russell, Union Investment, Metro AG, Piotr i Paweł S.A., Jeronimo Martins Polska S.A. polityka monetarna Zgodnie z informacjami z posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej, które odbyło się w dniach 4-5 września 2018 r. Rada podjęła decyzję o utrzymaniu stóp procentowych na niezmienionym poziomie. Sytuację wspierają m.in. dobra koniunktura w kraju i za granicą, rosnąca konsumpcja, wzrost inwestycji oraz stabilna inflacja. Sytuacja światowych gospodarek pozostaje stabilna, a w Stanach Zjednoczonych wzrost gospodarczy jest szybszy niż w 2017 r. Za granicą inflacja pozostaje umiarkowana. W kraju utrzymuje się wzrost aktywności gospodarczej, wspierany wzrastającą konsumpcją gospodarstw domowych. Obserwuje się rosnącą aktywność inwestycyjną w sektorze dużych przedsiębiorstw oraz w sektorze publicznym. Warunki na rynku pracy są korzystne (zwiększające się zatrudnienie oraz płace), a inflacja pozostaje niska. Rada oceniła, że obecny poziom stóp procentowych umożliwia utrzymanie równowagi makroekonomicznej kraju. 3
Kursy walut NBP sierpień wrzesień Zmiana 100 EUR 428,73 429,92 0,28% 100 USD 371,75 368,37-0,91% 100 GBP 478,18 481,15 0,62% 100 CHF 375,66 380,86 1,38% Stopy procentowe 31.08.2018 28.09.2018 Zmiana [p.p.] WIBOR 3M 1,7100% 1,7200% 0,0100 Wskaźniki makroekonomiczne lipiec sierpień Zmiana [p.p.] Inflacja [m/m] -0,10% 0,00% 0,10 Inflacja [r/r] 2,00% 2,00% - Produkcja budowlano - montażowa [m/m] -1,50% 1,60% 3,10 Produkcja budowlano - montażowa [r/r] 18,70% 20,00% 1,30 Produkcja przemysłowa [m/m] -5,40% 0,80% 6,20 Produkcja przemysłowa [r/r] 10,30% 5,00% -5,30 Indeks aktywności gospodarczej sierpień wrzesień Zmiana PMI 51,4 pkt 50,5 pkt -0,9 pkt NBP, GUS, bankier.pl Zgodnie z szybkim szacunkiem wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych opublikowanym przez GUS, we wrześniu 2018 r. ceny towarów i usług w odniesieniu do sierpnia 2018 r. wzrosły o 0,2%. Natomiast w porównaniu z analogicznym miesiącem 2017 r. ceny wzrosły o 1,8%. We wrześniu najwyższy wzrost cen zanotowano w grupie żywność i napoje bezalkoholowe - 0,6%, nośniki energii i paliwa do prywatnych środków transportu wzrosły o 0,4%. W ujęciu rocznym, ceny żywności i napojów bezalkoholowych wzrosły o 2,3%, nośników energii o 1,8%, a paliw do prywatnych środków transportu o 11,9%. Inflacja w 2018 roku W dalszym ciągu obserwujemy stabilny poziom inflacji, pomimo widocznego trendu wzrostowego. Spodziewamy się, że na koniec 2018 roku inflacja rok do roku wyniesie około 1,85-1,87%. Głównym motorem napędzającym inflację w 2018 roku będą najprawdopodobniej ceny paliw do prywatnych środków transportu. Projekcja inflacji r/r Narodowego Banku Polskiego z lipca 2018 roku przewidywała, że inflacja w 2018 roku osiągnie poziom 1,80%. 4
Nieruchomości Warunki mieszkaniowe Polaków w 2017 roku Zgodnie z najnowszymi szacunkami Narodowego Banku Polskiego zasób mieszkaniowy w Polsce w 2017 roku wyniósł około 14,44 mln mieszkań (o łącznej powierzchni użytkowej 1068,6 mln m2). W odniesieniu do 2016 roku nastąpił wzrost zasobów o 1,18% 1. Metropolitan Investment S.A. 14 500 14 450 14 440 14 400 14 350 14 300 14 250 14 272 Zasób mieszkaniowy w Polsce 2016-2017 [tys.] 14 200 14 150 2016 2017 opracowanie własne na podstawie danych GUS. 1 GUS Warunki mieszkaniowe w Polsce w 2017 roku, opublikowane 28.09.2018 r. (http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/warunki-mieszkaniowe-w-polsce-w-2017-roku,28,1.html). 5
Poprawiła się również sytuacja mieszkaniowa gospodarstw domowych w 16 miastach wojewódzkich, gdzie łączny zasób mieszkaniowy na koniec 2017 roku wyniósł około 2,6 mln lokali mieszkalnych. Na rynek mieszkaniowy przekazano łącznie 69,54 tys. jednostek mieszkalnych (wzrost o 1,97%). Największy przyrost zasobów mieszkaniowych w 2017 roku nastąpił w Rzeszowie (3,91%), Wrocławiu (2,77%), Krakowie (2,57%), Gdańsku (2,31%) oraz Warszawie (2,16%). Najniższy z kolei w Łodzi (0,55%) i Bydgoszczy (0,57%). Zasób mieszkaniowy w 16 miastach wojewódzkich w 2016-2017 r. [tys.] 350 300 250 200 150 100 50 0 900 750 600 400 300 150 0 Kraków Łódź Wrocław Poznań Gdańsk Szczecin Lublin Bydagoszcz Katowice Białystok Kielce Rzeszów Olsztyn Zielona Góra Opole Warszawa opracowanie własne na podstawie danych GUS. W efekcie wprowadzenia na rynek dodatkowego zasobu, nastąpiła dalsza poprawa wskaźnika nasycenia, który wyraża poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych ludności. Wśród analizowanych 16 miast wojewódzkich trzy wyróżniają się wysokim poziomem liczby mieszkań przypadających na 1 tys. osób. Należy do nich Warszawa, Łódź oraz Wrocław. Liczba mieszkań przypadająca na 1 tys. mieszkańców w tych miastach kształtuje się powyżej 500 jednostek. W pozostałych miastach wojewódzkich wskaźnik nasycenia oscyluje powyżej 400 jednostek, a średnia dla kraju w 2017 roku wynosi 376. Jedynie w Opolu zaobserwowano spadek liczby mieszkań przypadających na tysiąc mieszkańców (- 6,33%). Wynika to bezpośrednio z przyrostu liczby ludności (7,93%) Opola, który był wyższy niż przyrost mieszkań. 6
Mieszkania na 1 tys. mieszkańców w latach 2003-2017 w 16 miastach wojewódzkich [w tys.] 600 550 500 450 400 350 300 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Polska Wrocław Łódź Kraków Warszawa Gdańsk Poznań opracowanie własne na podstawie badań lokalnych Urzędów Statystycznych. Mieszkania na 1 tys. mieszkańców w latach 2003-2017 w 16 miastach wojewódzkich [w tys.] 500 450 400 350 300 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Polska Bydgoszcz Lublin Opole Rzeszów Białystok Kielce Olsztyn Szczecin Zielona Góra Katowice opracowanie własne na podstawie badań lokalnych Urzędów Statystycznych. 7
Wzrosła przeciętna powierzchnia użytkowa na mieszkańca W 2017 roku wzrosła również przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na 1 osobę. Najwyższy poziom w tej kategorii reprezentuje Wrocław (34,90 m 2 ), a następnie Warszawa (31,80 m 2 ), Poznań (30,90 m 2 ) oraz Zielona Góra (30,10 m 2 ). Najmniejsza powierzchnia użytkowa przeznaczona dla 1 osoby znajduje się w Bydgoszczy (24,70 m 2 ), Kielcach (25,10 m 2 ) oraz Olsztynie (26,10 m 2 ). Najniższym wskaźnikiem zaludnienia (rozumianym jako liczba osób przypadających na 1 mieszkanie) charakteryzuje się Warszawa oraz Łódź (1,9 osób/1 mieszkanie), najwyższym Rzeszów (2,5 osób/1 mieszkanie) oraz Opole (2,4 osób/1 mieszkanie) 2. Wzrost średnich cen mieszkań W IV kwartale 2017 roku w większości miast wojewódzkich odnotowano wzrost średnich cen mieszkań za 1 m 2 na rynku pierwotnym, w porównaniu do analogicznego okresu 2016 roku. Najwyższy wzrost średnich cen transakcyjnych w przeliczeniu na m 2 nowych mieszkań wystąpił w Szczecinie (12,55%) oraz Olsztynie (12,06%). Natomiast w Rzeszowie średnie ceny transakcyjne za m 2 pod koniec roku spadły o 3,85%. Nieco niższy spadek cen miał miejsce w Lublinie (2,28%). Najwyższa średnia cena transakcyjna za metr kwadratowy występowała w Warszawie i wynosiła 7 751 zł/m 2. Następnie w Gdańsku (6 829 zł/m 2 ) i Krakowie (6755 zł/m 2 ). Z kolei w Zielonej Górze (3 873 zł/m 2 ) oraz Białymstoku (4 587 zł/m 2 ) średnie ceny transakcyjne na rynku pierwotnym były najniższe. Średnie ceny transakcyjne na rynku pierwotnym w IVQ2016 vs IVQ2017 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Białystok 2016 - IV 2017 - IV Bydgoszcz Gdańsk Katowice Kielce Kraków Lublin Łódź Olsztyn Opole Rzeszów Szczecin Warszawa Wrocław Ziwelona Góra Poznań opracowanie własne na podstawie danych GUS. 2 Raport NBP Raport o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w 2017 r., opublikowany 25.09.2018 r. (https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/publikacje/rynek_nieruchomosci/index1.html). 8
Na rynku wtórnym także odnotowano trend wzrostu średniej ceny transakcyjnej za m 2 mieszkań w IV kwartale 2017 roku (w odniesieniu do IV kwartału 2016 roku) na wszystkich lokalnych rynkach. Na rynku wtórnym najwyższą dynamikę zmiany ceny transakcyjnej na koniec 2017 roku obserwowano w Gdańsku. W IV kwartale 2016 roku średnia cena transakcyjna na tym rynku kształtowała się na poziomie 5 610 zł/m 2, podczas gdy rok później wynosiła 6 337 zł/m 2 co stanowi wzrost o 12,96%. Znaczny wzrost cen miał miejsce w Łodzi (10,74%) oraz Zielonej Górze (9,27%). Najniższa skala wzrostów cen miała miejsce w Rzeszowie (0,75%) oraz Białymstoku (2,97%) 3. Średnie ceny transakcyjne na rynku wtórnym w IVQ2016 vs IVQ2017 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Białystok 2016 - IV 2017 - IV Bydgoszcz Gdańsk Katowice Kielce Kraków Lublin Łódź Olsztyn Opole Rzeszów Szczecin Warszawa Wrocław Ziwelona Góra Poznań opracowanie własne na podstawie danych GUS. 3 Raport NBP Sytuacja na lokalnych rynkach nieruchomości mieszkaniowych w Polsce w 2017 r., opublikowany 25.09.2018 r. (https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/publikacje/rynek_nieruchomosci/index1.html). 9
Dla prezentowanych 16 największych i najbardziej płynnych rynków mieszkaniowych w 2017 roku zanotowano stabilizację okresu sprzedaży mieszkań na rynku wtórnym, czyli średniego czasu potrzebnego na sprzedaż mieszkania. Wskaźnik ukształtował się na poziomie 158 dni, to jest o 5 dni krócej niż w 2016 roku. OPRACOWALI: Rafał Kroczak Dyrektor ds. Analiz Metropolitan Investment S.A. Od 8 lat zwiazany z analityka biznesowa, gdzie zajmował sie wycena podmiotów, analizami finansowymi i controllingiem w firmach doradczych i branzy energetycznej i utilities. Posiada licencje Doradcy Inwestycyjnego i Maklera Papierów Wartosciowych. Anna Pawłowska - Analityk Inwestycyjny w Metropolitan Investment S.A. Posiada 7 letnie doświadczenie w controllingu, analizie biznesowej i finansowej przedsięwzięć w sektorze PE/VC. Związana również z rynkiem nieruchomości. Aktualnie przygotowuje się do egzaminu na rzeczoznawcę majątkowego. Niniejsza treść jest tylko i wyłącznie wyrazem osobistych pogladów jej autora i nie stanowi rekomendacji w rozumieniu przepisów Rozporzadzenia Ministra Finansów z dnia 19 pazdźiernika 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczace instrumentów finansowych, lub ich emitentów, w szczególności nie zawiera wyceny konkretnego instrumentu finansowego, nie opiera się na żadnej metodzie wyceny, a także nie określa ryzyka inwestycyjnego. Wszelkie stwierdzenia dotyczące zdarzeń przyszłych odnoszą się do znanych i nieznanych kwestii obarczonych ryzykiem. Zgodnie z powyższym Metropolitan Investment oraz autor nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności za decyzje inwestycyjne podejmowane na jej podstawie. 10
METROPOLITAN INVESTMENT S.A. info@metropolitaninvestment.pl www.metropolitaninvestment.pl 11