IDŹ DO: Spis treści Przykładowy rozdział KATALOG KSIĄŻEK: Katalog online Bestsellery Nowe książki Zapowiedzi CENNIK I INFORMACJE: Zamów informacje o nowościach Zamów cennik CZYTELNIA: Fragmenty książek online Do koszyka Do przechowalni Nowość Promocja Onepress.pl Helion SA ul. Kościuszki 1c 44-100 Gliwice tel. 32 230 98 63 e-mail: onepress@onepress.pl redakcja: redakcjawww@onepress.pl informacje: o księgarni onepress.pl Zasługujesz na szacunek! Bądź pewny siebie i asertywny Autorzy: Suzanne Potts, Conrad Potts Tłumaczenie: Anna Kanclerz ISBN: 978-83-246-3299-2 Tytuł oryginału: Entitled to Respect: How to be confident and assertive in the workplace Format: 158 235, stron: 216 Obudź w sobie lwa Czy potrafisz domagać się tego, co Ci się należy? Czy umiesz powiedzieć nie, kiedy masz do tego prawo? Czy Twoje opinie i pomysły zawsze zostają wysłuchane i są szanowane? Czy wiesz, jak bronić swoich racji? Czy jesteś w stanie zachowywać spokój w trudnych sytuacjach? Sposób na Twoje osobiste prosperity Asertywność to cecha ludzi sukcesu. Pewność siebie i świadomość własnej wartości dają siłę, dzięki której jesteś w stanie pokonać piętrzące się na Twojej drodze przeszkody. Jeśli uważasz, że nie są to Twoje najmocniejsze strony, nadszedł czas, aby poważnie nad nimi popracować. Proponujemy Ci kompas, którzy wskaże Ci drogę przez niepewność, pozwoli unikać skłonności do nadmiernego ulegania innym ludziom, pokaże, jak uwierzyć w siebie i swoje możliwości. Ta książka podpowie Ci, jak radzić sobie w bardzo konkretnych zawodowych oraz życiowych sytuacjach. Nauczysz się rozmawiać z ludźmi tak, by wzbudzać ich podziw i szacunek, dowiesz się, jak współpracować nawet z najtrudniejszym szefem, jak oddziaływać na innych za pomocą mowy ciała i jak postępować w sytuacjach silnego stresu. Możesz przeczytać ją w całości lub sięgać do niej doraźnie, szukając najlepszych rozwiązań danego problemu. Zdobądź uznanie dla swojej pracy, buduj szacunek, na który zasługujesz, i udowodnij, że w swojej organizacji jesteś najsilniejszym ogniwem. Używaj zasad skutecznej komunikacji niewerbalnej. Dowiedz się, jak stosować asertywne wzorce językowe. Stosuj niezwykle skuteczne techniki wizualizacji. Zobacz, jak pomyślnie przechodzić rozmowy rekrutacyjne. Naucz się przedstawiać prezentacje, które budzą podziw. Odkryj tajniki skutecznego ubiegania się o podwyżkę. Poznaj korzyści z mówienia nie. Dowiedz się, jak radzić sobie z agresją.
SPIS TRE CI 5 Spis tre ci Wst p 9 Cz I ZESTAW NARZ DZI Przydatne narz dzia i techniki, które musisz pozna, zanim zaczniesz pracowa nad zdobyciem wi kszej pewno ci siebie i nad asertywno ci w miejscu pracy. Rozdzia 1. ELASTYCZNO ZACHOWANIA 15 Ró ne wybory i ró ne poziomy zmian 15 Rozdzia 2. CZYM JEST ASERTYWNO? 19 Definicje zachowa asertywnych, nieasertywnych i agresywnych 19 Przyk ady zachowa agresywnych, asertywnych i nieasertywnych 20 wiczenie 2.1: Czy zachowujesz si asertywnie? 22 Rozdzia 3. KOMUNIKACJA WERBALNA 23 Wra enie, jakie robimy na innych 23 Agresywne wzorce j zykowe 24 Nieasertywne wzorce j zykowe 24 Asertywne wzorce j zykowe 25 wiczenie 3.1: J zyk wiadcz cy o zachowaniu asertywnym, nieasertywnym i agresywnym 27 Rozdzia 4. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA 31 Mowa cia a 31 Spójno 32 wiczenie 4.1: Przyjmowanie stabilnej postawy 33 Cia o i umys 34 wiczenie 4.2: Zmiana sposobu 34 Rozmowa telefoniczna 35 wiczenie 4.3: Dostosuj w a ciwo ci g osu, aby rozmówca odniós ró ne wra enia 36 Rozdzia 5. WIZUALIZACJA 37 Okre l swoje oczekiwania 37 Na czym polega wizualizacja? 38 Co widzisz (w przysz o ci)? 39 Co s yszysz (w przysz o ci)? 40 Co czujesz (w przysz o ci)? 40 wiczenie 5.1: Wszystko tkwi w umy le (cz 1.) 41 wiczenie 5.2: Wszystko tkwi w umy le (cz 2.) 42 Rozdzia 6. WEWN TRZNY MONOLOG 45 Co sobie mówimy? 45 Zniech caj cy monolog wewn trzny 47
6 ZAS UGUJESZ NA SZACUNEK! B D PEWNY SIEBIE I ASERTYWNY Motywuj cy monolog wewn trzny 48 wiczenie 6.1: Monolog wewn trzny przygotowanie si do przysz ej sytuacji 50 Interwencja na poziomie uczu 51 Rozdzia 7. PRAWA I PRZYZWOLENIE NA ASERTYWNE ZACHOWANIA 53 Deklaracja prawa do asertywno ci 53 Daj sobie przyzwolenie 54 Prawa i obowi zki 54 wiczenie 7.1: Moje prawa i prawa innych 55 Rozdzia 8. PRZEKONANIA 59 Rodzaje przekona 60 Sk d bior si nasze przekonania? 61 Niekorzystne i u yteczne przekonania 62 wiczenie 8.1: Niekorzystne czy u yteczne przekonania? 62 Jak zmieni przekonania? 66 Przyk ady u ytecznych przekona 67 wiczenie 8.2: Zmiana niekorzystnych przekona na u yteczne 69 Rozdzia 9. REZULTAT WYGRANA WYGRANA 71 Na czym polega koncepcja wygrana wygrana? 73 Umiej tno zadawania pyta 73 Sprawdzanie zrozumienia 74 Uzgodnienie stanowisk 75 Jak osi gn rezultat wygrana wygrana? 75 wiczenie 9.1: Osi ganie rezultatu wygrana wygrana 79 Rozdzia 10. JAK MÓWI NIE 81 Korzy ci z mówienia nie 82 Dyplomatyczna odmowa 82 wiczenie 10.1: Jak mówi nie 84 wiczenie 10.2: Mówienie nie i osi ganie rezultatu wygrana wygrana 85 Rozdzia 11. JAK SI ZACHOWYWA NA ZEBRANIU? 87 Komunikacja werbalna 87 wiczenie 11.1: Komunikacja werbalna 90 ZESTAW NARZ DZI: wnioski 95 Cz II SYTUACJE W MIEJSCU PRACY Przewodnik, który krok po kroku przeprowadzi Ci przez sytuacje, z którymi mo esz si najcz ciej zetkn w pracy zawodowej. Rozdzia 12. JAK SOBIE RADZI Z AGRESJ 99 Wprowadzenie 99 Pomy l, jak obecnie radzisz sobie z agresywnymi zachowaniami innych ludzi (by mo e jakiej konkretnej osoby) 100
SPIS TRE CI 7 Czy zdarza Ci si wypowiada tego rodzaju stwierdzenia? 100 Rozwi zanie krok po kroku 101 Rozdzia 13. KONSTRUKTYWNA OCENA PRACOWNIKA 107 Wprowadzenie 107 Wyobra sobie, e czeka Ci rozmowa oceniaj ca 108 Czy zdarza Ci si wypowiada tego rodzaju stwierdzenia? 108 Rozwi zanie krok po kroku 109 Rozdzia 14. JAK SOBIE RADZI Z SZEFEM? 115 Wprowadzenie 115 Wyobra sobie indywidualne spotkanie z szefem (lub rozmow telefoniczn ), podczas którego prze o ony sprawdza Twoje post py w pracy 116 Czy zdarza Ci si wypowiada tego rodzaju stwierdzenia? 116 Rozwi zanie krok po kroku 116 Rozdzia 15. POMOCNI WSPÓ PRACOWNICY 121 Wprowadzenie 121 Pomy l o trudnych relacjach z którym z Twoich wspó pracowników 122 Czy zdarza Ci si wypowiada tego rodzaju stwierdzenia? 122 Rozwi zanie krok po kroku 123 Rozdzia 16. ZDROWE RELACJE Z KLIENTEM 127 Wprowadzenie 127 Pomy l o trudnej rozmowie z jednym ze swoich klientów 128 Czy zdarza Ci si wypowiada tego rodzaju stwierdzenia? 128 Rozwi zanie krok po kroku 129 Rozdzia 17. UCZCIWE ROZMOWY DYSCYPLINARNE 135 Wprowadzenie 135 Pomy l o rozmowie dyscyplinarnej z pracownikiem, która by mo e Ci czeka 136 Czy zdarza Ci si wypowiada tego rodzaju stwierdzenia? 136 Rozwi zanie krok po kroku 137 Rozdzia 18. POMY LNE ROZMOWY REKRUTACYJNE 143 Wprowadzenie 143 Pomy l o rozmowie kwalifikacyjnej, króra by mo e czeka Ci w przysz o ci 144 Czy zdarza Ci si wypowiada podobne stwierdzenia? 144 Rozwi zanie krok po kroku 145 Rozdzia 19. AKTYWNY UDZIA W ZEBRANIACH 151 Wprowadzenie 151 Pomy l o spotkaniu, w którym bierzesz udzia 152 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 152 Rozwi zanie krok po kroku 153
8 ZAS UGUJESZ NA SZACUNEK! B D PEWNY SIEBIE I ASERTYWNY Rozdzia 20. PRO BA O PODWY K 159 Wprowadzenie 159 Pomy l o rozmowie, jak by mo e planujesz odby z prze o onym lub pracownikiem dzia u kadr 160 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 160 Rozwi zanie krok po kroku 160 Rozdzia 21. PREZENTACJE, Z KTÓRYCH MÓG BY BY DUMNY 165 Wprowadzenie 165 Pomy l o prezentacji, jak masz przygotowa 166 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 166 Rozwi zanie krok po kroku 167 Rozdzia 22. ASERTYWNA SPRZEDA 173 Wprowadzenie 173 Pomy l o sytuacji, w której sk adasz potencjalnemu klientowi ofert 174 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 174 Rozwi zanie krok po kroku 175 Rozdzia 23. JAK SOBIE RADZI Z DYREKTOREM 181 Wprowadzenie 181 Pomy l o spotkaniach i dyskusjach z mened erami wy szego szczebla 182 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 182 Rozwi zanie krok po kroku 183 Rozdzia 24. JAK SOBIE RADZI Z PODW ADNYMI 189 Wprowadzenie 189 Pomy l o relacjach ze swoimi podw adnymi 190 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 191 Rozwi zanie krok po kroku 191 Rozdzia 25. SOLIDNI DOSTAWCY 197 Wprowadzenie 197 Pomy l o rozmowie z niesolidnym dostawc 198 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 198 Rozwi zanie krok po kroku 199 Rozdzia 26. WSPÓ PRACA Z WOLONTARIUSZAMI 205 Wprowadzenie 205 Pomy l o swoich relacjach z pracuj cym obok/dla Ciebie wolontariuszem 206 Czy zdarza Ci si wypowiada nast puj ce stwierdzenia? 207 Rozwi zanie krok po kroku 207 Rozdzia 27. CZY POTRZEBUJESZ DALSZEJ POMOCY? 213
ROZDZIA 7. PRAWA I PRZYZWOLENIE NA ASERTYWNE ZACHOWANIA Prawo bycia ostatecznym s dzi w asnego post powania jest podstawowym prawem asertywno ci, które nie pozwala innym Tob manipulowa. Manuel J. Smith... Wiele pomys ów, jakie pojawiaj si obecnie na szkoleniach w dziedzinie asertywno ci, zosta o zaproponowanych po raz pierwszy przez Manuela J. Smitha w ksi ce When I Say No, I Feel Guilty, opublikowanej w 1975 roku. W ksi ce Smith wyja nia, e asertywno polega w g ównej mierze na wyra nym wyra aniu w asnych pogl dów i niedopuszczaniu do manipulowania sob. Autor og osi w niej równie Deklaracj prawa do asertywno ci, która wynika z otwieraj cego rozdzia cytatu. Deklaracja prawa do asertywno ci... Masz prawo os dza w asne zachowania, my li i emocje oraz bra odpowiedzialno za ich sprowokowanie i konsekwencje. Masz prawo nie szuka powodów ani pretekstów, aby usprawiedliwi swoje zachowanie. Masz prawo os dza innych, je li jeste odpowiedzialny za znalezienie rozwi za ich problemów. Masz prawo zmieni zdanie. Masz prawo do pope niania b dów oraz brania za nie odpowiedzialno ci. Masz prawo powiedzie nie wiem. Masz prawo do bycia niezale nym od dobrej woli innych, zanim wejdziesz z nimi w jakiekolwiek relacje. Masz prawo podejmowa nierozs dne decyzje. Masz prawo powiedzie nie rozumiem. Masz prawo powiedzie nie obchodzi mnie to. 53
54 ZAS UGUJESZ NA SZACUNEK! B D PEWNY SIEBIE I ASERTYWNY Daj sobie przyzwolenie... Zapewne w Twoim yciu by y takie chwile, kiedy nie by e pewny tego, czy Twoje zamiary s w a ciwe. By mo e prowadzi e wewn trzny monolog i zadawa e sobie pytania: Czy mam prawo to powiedzie? Czy wolno mi to zrobi? Czy moja pro ba jest uzasadniona?. W niektórych sytuacjach mog o Ci si wydawa, e kto nie mia prawa czego zrobi albo nie mia prawa potraktowa Ci w konkretny sposób. Taki sposób my lenia mo e powstrzymywa Ci przed zachowywaniem si w sposób asertywny w sytuacjach, w których tak naprawd masz do tego prawo. Prawa s podstaw asertywnego zachowania. Prawo to co, do czego jeste s usznie upowa niony. Prawa s kluczowe dla prowadzenia harmonijnego i asertywnego stylu ycia. Je li post pujesz zgodnie z powy szymi prawami, ale nie dajesz takich samych praw innym, to zachowujesz si agresywnie. Je eli przyznajesz innym prawa, do skorzystania z których nie czujesz si upowa niony, Twoje zachowanie wyra a brak asertywno ci i uleg o. Gdy akceptujesz prawo do asertywno ci oraz przyznajesz je innym, zachowujesz równowag, a Twoje post powanie jest asertywne i zgodne z zasad wygrana wygrana. Przyznaj c sobie i innym równe prawa, dajesz sobie przyzwolenie na asertywne zachowania. Prawa i obowi zki... Prawo jest jak kij, który podnosisz z ziemi. Gdy bierzesz go do r ki, trzymasz oba jego ko ce. Je eli korzystasz z jakiego prawa, bierzesz na siebie równie obowi zki. Na przyk ad je li uznajesz prawo do bycia cz owiekiem i pope niania b dów, musisz zaakceptowa równie zwi zane z nim obowi zki: wykazania si nale yt trosk, przyznania si do pomy ki, wyci gni cia wniosków, wystrzegania si pope nienia tego samego b du, proszenia o pomoc, je li nie wiesz, jak go naprawi. W przeciwnym razie korzystanie z prawa b dzie pretekstem do unikania odpowiedzialno ci i konsekwencji swoich czynów. Czasami mo esz post powa zgodnie ze swoimi prawami w wyniku frustracji, z o ci lub znalezienia si w sytuacji, w której zosta e doprowadzony do ostateczno ci. Je eli kiedy
PRAWA I PRZYZWOLENIE NA ASERTYWNE ZACHOWANIA 55 Ci si to zdarzy o, pewnie pami tasz, co sobie w duchu powtarza e : No w a nie, mam prawo to zrobi!. Najprawdopodobniej jednak Twoje zachowanie by o wówczas agresywne, a nie asertywne, i niew a ciwie rozumia e poj cie równowagi. Kiedy nie jeste pewny, co masz zrobi, a zw aszcza gdy znajdziesz si w trudnej sytuacji, my lenie przez pryzmat swoich praw oraz praw innych ludzi pozwoli Ci przyj asertywn postaw. W wiczeniu 7.1 znajdziesz podstawowe prawa w a ciwe dla ró nych sytuacji. Musisz wiedzie : które z nich obecnie akceptujesz i uwa asz za podstaw swojego zachowania? które z nich przyznajesz innym jako baz ich dzia ania? Wykonanie tego wiczenia mo e da Ci poj cie o tym, jak bardzo Twoje zachowanie jest asertywne i nad jakimi sferami ycia musisz jeszcze popracowa. wiczenie 7.1: Moje prawa i prawa innych... Najpierw zaznacz w lewej kolumnie te prawa, które przyznajesz sobie, a nast pnie w prawej kolumnie zaznacz prawa przyznawane innym. Uwaga: musisz zda sobie spraw z tego, e mo esz zabra si do wykonywania tego wiczenia od strony intelektualnej. Z racjonalnego punktu widzenia prawa s oczywiste, i rozpatruj c je od strony czysto intelektualnej, atwo zaznaczy ptaszka w obu kolumnach. Jednak prawa s prawdziwe tylko wtedy, gdy si ich przestrzega. Je eli chcesz wyci gn z wiczenia wi ksze korzy ci, zadaj sobie pytanie: Czy naprawd post puj wed ug tego prawa w ka dej sytuacji, czy te bywaj takie chwile, w których ich nie uznaj albo w których nie przyznaj tych praw innym?. Zaznacz te prawa, które przyznajesz sobie Powszechnie stosowane prawa Zaznacz te prawa, które przyznajesz innym Mam prawo powiedzie tak lub nie bez poczucia winy. Mam prawo przedstawi w asne potrzeby i priorytety.
56 ZAS UGUJESZ NA SZACUNEK! B D PEWNY SIEBIE I ASERTYWNY Zaznacz te prawa, które przyznajesz sobie Powszechnie stosowane prawa Zaznacz te prawa, które przyznajesz innym Mam prawo by traktowany z szacunkiem, jak cz owiek inteligentny, kompetentny i równy innym. Mam prawo do wyra ania w asnych uczu i pogl dów, nawet je eli s one ró ne od uczu i pogl dów innych ludzi. Mam prawo do tego, aby by wys uchanym i traktowanym powa nie. Mam prawo do pope niania b dów i brania za nie odpowiedzialno ci. Mam prawo zmieni zdanie bez usprawiedliwiania si. Mam prawo powiedzie nie rozumiem. Mam prawo powiedzie nie wiem. Mam prawo prosi o to, czego oczekuj. Mam prawo nie bra odpowiedzialno ci za problemy innych. Mam prawo wchodzi w relacje z innymi lud mi niezale nie od tego, czy wyrazili na to zgod.
PRAWA I PRZYZWOLENIE NA ASERTYWNE ZACHOWANIA 57 Zaznacz te prawa, które przyznajesz sobie Powszechnie stosowane prawa Zaznacz te prawa, które przyznajesz innym Mam prawo prosi o udzielenie mi informacji. Mam prawo czasami odmówi zaspokojenia potrzeb niektórych ludzi. Mam prawo zrobi czasem co poni ej maksimum ludzkich mo liwo ci. Mam prawo do namys u przed udzieleniem odpowiedzi. Mam prawo do bycia takim, jaki jestem, bez usprawiedliwiania si przed innymi. Mam prawo wp ywa na innych, aby szanowali moje prawa. Mam prawo prosi innych o wsparcie. Z punktu widzenia asertywno ci by oby idealnie, gdyby ka de dane sobie prawo przyzna równie innym ludziom. Jednak je li rozk ad zaznaczonych przez Ciebie odpowiedzi tak nie wygl da, przyjmij moje gratulacje nie jeste idea em, jeste po prostu cz owiekiem. Je eli zaznaczy e wi cej odpowiedzi w lewej komunie ni w prawej, to znaczy, e niektóre Twoje zachowania mog by agresywne. Z drugiej strony, wi cej zaznaczonych odpowiedzi z prawej strony wiadczy o tym, e w wielu sytuacjach zachowujesz si biernie i nieasertywnie. Kiedy po wykonaniu tego wiczenia zastanowisz si nad sytuacjami, w których sprawy przybra y niekorzystny dla Ciebie obrót, z pewno ci dojdziesz do wniosku, dlaczego tak
58 ZAS UGUJESZ NA SZACUNEK! B D PEWNY SIEBIE I ASERTYWNY si sta o. Z kolei gdy przeanalizujesz te sytuacje, w których wszystko uk ada o si po Twojej my li, zdasz sobie spraw z tego, e korzystne rozwi zanie zawdzi czasz przyznaniu sobie i innym równych praw do asertywno ci. Prawa s cz ci fundamentu Twojej osobistej si y. Pami taj, e nikt nie pozbawi Ci szacunku lub Twoich praw, dopóki sam mu na to nie pozwolisz.