Protokół zastosowania pozaustrojowej oksygenacji krwi (extracorporeal membrane oxygenation - ECMO) w leczeniu ostrej niewydolności oddechowej



Podobne dokumenty
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu

Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu ECMO POZAUSTROJOWE UTLENOWANIE KRWI. Jesteśmy, aby ratować, leczyć, dawać nadzieję...

ECMO wyzwanie dla anestezjologa i intensywnej terapii

ARDS u otyłych chorych odmienności i leczenie.

OGRANICZANIE TERAPII W PRAKTYCE Pierwsze doświadczenia kliniczne z zastosowaniem Wytycznych

Wanda Siemiątkowska - Stengert

Zasady, Kryteria Przyjęć i Wypisów Pacjentów do Oddziału Intensywnej Terapii

systemu leczenia metodą ECMO

Aneks III. Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta.

OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA. Małgorzata Weryk SKN Ankona

OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA ARDS

Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej. Patrycja Handzlik

BiPAP Vision. z PAV (Proportional Assist Ventilation)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ. z dnia 27 lutego 1998 r.

Wytyczne Resuscytacji 2015 Europejskiej Rady Resuscytacji

Ostra niewydolność serca

Nieinwazyjna wentylacja. Nonivasive ventilation (NV)

Monitorowanie pacjenta podczas ECLS oraz ECMO

Ogłoszenie nr N-2019 z dnia r.

Leczenie ciężkich zakażeń. Propozycje zmian w finansowaniu. Dariusz Lipowski

Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie

D Decyzja z przyszłością. DRÄGER EVITA INFINITY V500

LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)

Elżbieta Łoniewska-Paleczny. Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej

W A R U N K I D L A O D D Z I A Ł Ó W A N E S T E Z J O L O G I I I I N T E N S Y WN E J T E R A P I I ORAZ ODDZIAŁÓW ANESTEZJOLOGII W SZPITALACH

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii

PROCEDURA OPIEKI MEDYCZNEJ PACJENTÓW W STADIUM GŁĘBOKIEJ HIPOTERMII

II. Anestezjologia i intensywna terapia/ Anestezjologia i intensywna terapia dla dzieci

Realizowane kierunkowe efekty kształcenia kierunkowe i przedmiotowe (symbole zaplanowanych efektów kształcenia zgodne z umieszczonymi w sylabusie)

Śmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM

Anna Durka. Opiekun pracy: Dr n. med. Waldemar Machała

Intensywna Opieka Pulmonologiczna spojrzenie intensywisty

Adaptive Support Ventilation (ASV) Adaptacyjne? Adaptujące? Wspomaganie Wentylacji

ODZWYCZAJANIE OD RESPIRATORA

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Którzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej

Respirator do oddechu zastępczego

Transport sanitarny ratowniczy i międzyszpitalny w Polsce

ZESTAWIENIE WYMAGANYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH

Wentylacja płuc w czasie znieczulenia przegląd piśmiennictwa. Maria Damps

Opis przedmiotu zamówienia zadanie nr 2 RESPIRATORY DLA DZIECI I DOROSŁYCH 2 szt, w tym 1 szt z kompresorem. WYMAGANIA TECHNICZNE GRANICZNE

PROCEDURY MEDYCZNE Tytuł: Standard monitorowania pacjenta podczas znieczulenia.

2. Etiopatogeneza astmy Układ oddechowy Układ krążenia... 16

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

Stabilizacja dziecka z PPROM. Janusz Świetliński

Ocena rozprawy doktorskiej mgr piel. Bożeny Seczyńskiej pt.:

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie

OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie

ROZDZIAŁ 1 ZARYS HISTORII ANESTEZJOLOGII I JEJ PRZYSZŁOŚĆ Janusz Andres, Bogdan Kamiński, Andrzej Nestorowicz... 13

ARKUSZ INFORMACJI TECHNICZNEJ

Parametry oferowane (podać oferowane zakresy parametrów lub opisać funkcje aparatu) Wymagania graniczne TAK/NIE. Odpowiedź oferenta TAK/NIE

DOMOWE LECZENIE RESPIRATOREM DLA KOGO?

LECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0)

STUDENCKA PRAKTYKA ZAWODOWA

Hipotermia po NZK. II Katedra Kardiologii

RAM Cannula. Nieinwazyjne wsparcie oddechowe od sali porodowej do wypisu. konsultacja medyczna dr n. med Krzysztof Truszkowski

ZESTAWIENIE WYMAGANYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH I UŻYTKOWYCH

Spis treści. 1 Historyczne aspekty wentylacji mechanicznej... 1 Piśmiennictwo... 6

WIEDZA. Zna elementy budowy anatomicznej układu oddechowego w zakresie budowy narządów miąższowych i szkieletu kostno- stawowego.

Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku

Ograniczenie terapii daremnej

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 8 grudnia 2011 r.

ECMO: Extracorporeal Cardiopulmonary Support in Intensive Care (The Red Book)

TRALI - nowe aspekty klasyfikacji

Odrębności znieczulenia pacjentów otyłych do zabiegów laparoskopowych

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Warszawa, dnia 16 marca 2018 r. Poz. 558

PARAMETRY/OPIS TECHNICZNY. Parametry wymagane i punktowane TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK


LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

Patofizjologia resuscytacji krążeniowo - oddechowej

PROCEDURY MEDYCZNE Tytuł: Standard postępowania podczas wykonywania tracheotomii przezskórnej

DIAGNOSTYKA I LECZENIE URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH

TECHNIKI LECZNICZE W ARDS

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO (TNP) (ICD-10 I 27, I 27.0)

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017

Zadanie 1 ZESTAWIENIE PARAMETRÓW TECHNICZNYCH. nazwa, typ,... rok produkcji..., producent...

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA RESPIRATORY DLA SZPITALNEGO ODDZIAŁU RATUNKOWEGO integralna część SIWZ

Górnośląskie Centrum Medyczne Szpital Kliniczny nr 7 ŚUM Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Grzegorz Kluczewski

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)

Program powszechnego dostępu do wczesnej pomocy medycznej na Lotnisku Chopina

Możliwość sumowania. świadczenie dedykowane do sumowania dla określonej JGP. kat. 1a. kat. 1b

Monitorowanie w Anestezjologii i Intensywnej Terapii Intensywny nadzór w stanach zagrożenia życia udział pielęgniarki.

Gorzów Wielkopolski

Renata Zajączkowska, Małgorzata Przysada Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)

LECZENIE CIĘŻKIEJ POSTACI ŁUSZCZYCY PLACKOWATEJ (ICD-10 L 40.0)

I. Parametry ogólne. 1. Respirator stacjonarno-transportowy na podstawie jezdnej. 2. Waga modułu respiratora 6,3 kg (z akumulatorem)

ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA

Decyzje dotyczące resuscytacji krążeniowooddechowej

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

CZĘŚĆ 11 DOSTAWA RESPIRATORÓW STACJONARNYCH DLA SZPITALNEGO ODDZIAŁU RATUNKOWEGO SZPITALA WOJEWÓDZKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ Formularz cenowy

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia respirator dla dorosłych ZESTAWIENIE WYMAGANYCH PARAMETRÓW TECHNICZNO-UŻYTKOWYCH. załącznik nr 2 pakiet nr 1

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

Transkrypt:

autorzy: Protokół zastosowania pozaustrojowej oksygenacji krwi (extracorporeal membrane oxygenation - ECMO) w leczeniu ostrej niewydolności oddechowej Zalecenia i wytyczne Nadzoru Krajowego oraz Konsultanta Krajowego w dziedzinie Anestezjologii i Intensywnej Terapii Romuald Lango, Zbigniew Szkulmowski, Dariusz Maciejewski i Krzysztof Kusza 1. Uwagi wstępne Pozaustrojowa oksygenacja krwi (ECMO extracorporeal membrane oxygenation) jest techniką polegającą na oksygenacji krwi i eliminacji CO 2 w oksygenatorze, z wykorzystaniem krążenia pozaustrojowego ECMO nie leczy płuc lecz daje pacjentowi szansę przeżycia okresu, gdy ich funkcja jest zaburzona na tyle głęboko, że uniemożliwia wystarczającą oksygenację krwi tętniczej lub/i eliminację dwutlenku węgla Podczas stosowania ECMO możliwe jest prowadzenie wentylacji płuc w sposób ograniczający ich uszkodzenie. Wyniki większości badań wskazują, że przeżywalność dorosłych chorych z ciężką oraz krytyczną hipoksemią w przebiegu ARDS jest podobna podczas zastosowania ECMO jak i konwencjonalnych technik przewietrzania płuc. Opublikowane niedawno w czasopiśmie Lancet badanie CESAR wykazało nieco lepszą przeżywalność w ciężkim zespole ARDS u pacjentów leczonych przy pomocy ECMO, w porównaniu do chorych leczonych konwencjonalnie. W przypadku wybranej grupy chorych, u których doszło do ARDS w przebiegu zakażenia wirusem grypy istnieją bardzo ostrożne przesłanki, wynikające z piśmiennictwa, że odsetek chorych, którzy mają szansę przeżycia podczas zastosowania u nich techniki ECMO, jest wyższy niż ma to miejsce podczas stosowania konwencjonalnych technik wentylacji mechanicznej. Przesłanki te oparte są na wynikach retrospektywnych doniesień naukowych o charakterze statystyczno-epidemiologicznym, jednak dotyczą one wybranej jednorodnej grupy chorych dotkniętych zakażeniem wirusem grypy pandemicznej, w przebiegu, której doszło do ciężkiej hipoksemii w przebiegu ARDS bądź wirusowego zapalenia płuc. ECMO jest inwazyjną technologią medyczną, która nie jest wolna od ciężkich i śmiertelnych powikłań w zakresie różnych układów ustroju człowieka, dlatego jej wdrożenie musi zależeć wyłącznie od spełnienia rzetelnie określonych medycznych kryteriów zastosowania i być pozbawione spektakularnych, nie dających choremu szans na przeżycie, znamion heroizmu, czy też improwizacji, gdyż nie służą one 1

dobrze racjonalnemu wykorzystaniu tej technologii w Polsce dla dobra naszych chorych w najbliższej i bardziej odległej przyszłości. 2. Optymalizacja terapii przed zgłoszeniem pacjenta do leczenia ECMO Wentylacja według zasad lung protective strategy: TV 6 ml/kg dla należnej masy ciała wg tabeli ARDSNet, dążenie do utrzymywania P plateau <30 cm H 2 O, hiperkapnia permisywna, jeśli P plateau > 30 (maks.35) cm H 2 O, zalecany jest tryb wentylacji kontrolowany ciśnieniem PCV, BIPAP, BiLevel. Miareczkowanie PEEP do optymalnych wartości PaO 2 /FiO 2, podatności płuc z uwzględnieniem wpływu na hemodynamikę w zakresie 5 15-20 cm H 2 O Manewr rekrutacji płuc (MRP) co 4-8 godzin (możliwe 2 techniki: 1.PEEP 30 cm H 2 O przez 20 sekund, ciśnienie szczytowe do 40 cm H 2 O; 2. 2 x przedłużone wdechy do 20 sek każdy, z ciśnieniem szczytowym 40 cm H 2 O możliwe do zrealizowania przez uciśnięcie przycisku pauza wdechowa, obecnego w niektórych typach respiratorów). Podczas MRP monitorowanie ciśnienia tętniczego i saturacji Staranna i częsta toaleta drzewa oskrzelowego (w miarę możliwości z użyciem bronchofiberoskopu). Manewr rekrutacji płuc po każdorazowym odsysaniu z drzewa oskrzelowego Pozycja półsiedząca 30-45, jeśli możliwe. Adekwatna sedacja. Codzienne budzenie w celu oceny koniecznego poziomu sedacji, W razie konieczności - wyjątkowo, gdy sedacja multimodalna nie umożliwia skutecznej synchronizacji pomiędzy napędem oddechowym chorego a nastawami respiratora - zwiotczenie mięśni. Ostrożne rozważenie sterydoterapii: 0,5-2,5 mg/kg masy ciała metylprednisolonu na dobę przez 7 dni, uzasadnione szczególnie gdy, w badaniu histopatologicznym wykonanym z materiału pochodzącego z punkcji przezoskrzelowej płuc lub punkcji cienkoigłowej płuc obecne są cech włóknienia. Optymalna płynoterapia: unikanie przeciążenia płynami, dążenie do odwodnienia pacjenta, w razie potrzeby z użyciem technik nerko zastępczych. W przypadku możliwości pomiaru EVLW jej poziom powinien mniejszy od 10 ml/kg Optymalizacja układu krążenia, inwazyjne monitorowanie hemodynamiczne w razie niestabilności hemodynamicznej (do rozważenia monitorowanie z termodilucją przezpłucną) Ocena skuteczności wentylacji w ułożeniu na brzuchu (prone position) - jeśli istotna poprawa PaO 2 /FiO 2 o à prone position co najmniej 2x6 godz./dobę Ocena skuteczności zastosowania zaawansowanych technik wentylacyjnych (w miarę możliwości ośrodka): wentylacja kontrolowania ciśnieniem, wentylacja z odwróconym stosunkiem wdechu do wydechu (IRV), APRV, wentylacja oscylacyjna, indywidualna wentylacja płuc (wentylacja niezależna) 2

W ośrodkach dysponujących odpowiednimi możliwościami można podjąć próbę optymalizacji oksygenacji przez terapię inhalacyjną tlenkiem azotu (NO) lub prostacykliną (np. Illoprost) w nebulizacji Zastosowanie technik ograniczających wystąpienia VAP, m.in.: racjonalna antybiotykoterapia, unikanie reintubacji, intubacja i sonda żołądkowa przez usta, pozycja ciała, odsysanie znad mankietu rurki intubacyjnej, codzienne przerwy w sedacji, jak najszybsze żywienie dojelitowe, kontrola glikemii, profilaktyka choroby wrzodowej i zakrzepicy żył głębokich. Jednoznacznie należy podkreślić, że przyjęty sposób wentylacji powinien być stosowany także podczas transportu chorego do procedur diagnostycznych, operacyjnych i przewożenia do innych ośrodków. Gwarancją przyjętych sposobów wentylacji jest odpowiedniej klasy respirator transportowy wyposażony w odpowiedni zapas tlenu. 3. Monitorowanie i badania przed zgłoszeniem pacjenta do leczenia ECMO Podstawowe: Pulsoksymetria Równowaga kwasowo-zasadowa krwi tętniczej - nie rzadziej niż 1x/3godz. Bezpośredni pomiar ciśnienia tętniczego Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego Parametry funkcji nerek Markery martwicy serca Parametry wentylacji obejmujące: TV, f, FiO 2, PIP, Podatność statyczna płuc, PEEP notowanie nie rzadziej niż raz na godzinę Rtg klatki piersiowej Wykonywanie tomografii płuc jest podstawową techniką radiologiczną ich obrazowania Uzupełniające (w miarę możliwości ośrodka): Stężenie mleczanu we krwi Echokardiografia W przypadku podejrzenia zakażenia wirusem grypy AH1N1 wskazane jest potwierdzenie zakażenia metodą PCR 3

4. Kryteria medyczne wskazań do leczenia pozaustrojową oksygenacją krwi-ecmo w ostrej niewydolności oddechowej dla Oddziałów Anestezjologii i Intensywnej Terapii i Kardioanestezjologii Wskazaniem do terapii ECMO jest niewydolność oddechowa lub krążeniowooddechowa, w której, pomimo stosowania wysokich stężeń tlenu i zaawansowanych technik terapii respiratorem i optymalizacji stanu pacjenta, utrzymująca się hipoksemia i hiperkapnia stwarzają zagrożenie dalszego pogarszania się stanu chorego, prowadzącego do jego śmierci. Zastanawiając się nad kwalifikacją pacjenta do leczenia ECMO należy uwzględnić kierunek zmian parametrów wymiany gazowej po wykorzystaniu możliwości zaawansowanych technik terapii respiratorem i optymalizacji stanu ogólnego, pamiętając, że opóźnianie rozpoczęcia terapii ECMO u pacjenta, który jej potrzebuje, zmniejsza szansę przeżycia. Kryterium podstawowe: Wskaźnik PaO 2 /FiO 2 <70mmHg, przy PEEP 10cm H 2 O, nie wzrastający przez co najmniej 2 godziny, pomimo optymalnej (opisanej powyżej) terapii oddechowej Kryteria pomocnicze: ph < 7,2, paco 2 > 80 mmhg Podatność statyczna < 0,5ml/kg/cm H 2 0 PIP>40cm H 2 O, przy TV 6 ml/kg Indeks utlenowania: OI=(MAP x FiO 2 x 100):PaO 2 > 60 przez 30 min. lub > 35 przez 6 godz. (MAP-średnie ciśnienie w drogach oddechowych) W badaniu Rtg klatki piersiowej: Rozległe zacienienia w co najmniej dwóch kwadrantach płucnych lub alternatywnie: Punktacja w skali Murraya (LIS ) > 3,0 Do oceny ciężkości stanu chorego niezbędna jest zastosowanie skali SOFA dwukrotnie w przeciągu doby. Wartość punktowa uzyskana przez chorego w skali SOFA nie służy jednak jako kryterium włączenia lub wykluczenia chorego z procedury pozaustrojowej oksygenacji krwi-ecmo 5. Przeciwwskazania do terapii ECMO Ciężka choroba układowa Znacznego stopnia immunosupresja Krwawienie wewnątrzczaszkowe i inne przeciwwskazania do heparynizacji 4

Poprzedzające leczenie respiratorem przez > 7-10 dób, szczególnie jeśli niemożliwe było spełnienie kryteriów lung protective strategy Nieodwracalność procesu chorobowego płuc lub innego narządu Brak zgody pacjenta Wiek > 65 lat 6. Postępowanie lecznicze podczas terapii ECMO Prawidłowe prężności gazów we krwi tętniczej uzyskuje się przede wszystkim dzięki wymianie gazowej w oksygenatorze ECMO. Wentylacja płuc ma jedynie znaczenie uzupełniające i powinna być prowadzona w sposób umożliwiający jak najszybszą ich regenerację. Zasadniczym sposobem leczenia ostrej niewydolności oddechowej z hipoksemią niemożliwą do skorygowania przy pomocy zaawansowanych technik respiratoroterapii, jest ECMO żylno-żylne. Jeśli współistnieje znacznego stopnia niewydolność krążenia, najczęściej jest ona wynikiem hipoksemii, wobec czego zwykle funkcja układu krążenia ulega szybkiej poprawie po przywróceniu prawidłowej oksygenacji krwi. W szczególnych przypadkach należy rozważyć ECMO żylno-tętnicze (u pacjentów z niewydolnością krążenia w przebiegu zapalenia wsierdzia, wcześniejszą poważną chorobą układu krążenia lub istotnym wzrostem markerów martwicy serca), jeśli konieczne jest wspomaganie krążenia dużymi dawkami katecholamin Przepływ świeżych gazów dostosowuje się do prężności dwutlenku węgla we krwi tętniczej, zwiększając przepływ w przypadku hiperkapnii a zmniejszając gdy prężność dwutlenku węgla we krwi tętniczej jest zbyt wysoka Przepływ krwi w pompie centryfugalnej reguluje się tak, aby uzyskać optymalną oksygenację krwi tętniczej (zakres wartości pożądanych: 100-150mmHg). Zwiększenie przepływu krwi przez oksygenator powoduje wzrost prężności tlenu, a zmniejszenie spadek. Jeśli ograniczenie spływu żylnego uniemożliwia osiągnięcie minimalnej oksygenacji (ok. 70mmHg), należy skorygować położenie kaniuli lub rozważyć założenie dodatkowej Podczas terapii ECMO oszczędzająca wentylacja płuc: PIP: 20 cm H 2 O, f= 10/min, PEEP 10 cm H 2 O, FiO 2 0,3 Korzystne jest stosowanie zestawów powlekanych heparyną (1) W celu zapobiegania wykrzepnięciu krwi w krążeniu pozaustrojowym konieczna jest antykoagulacja przy pomocy ciągłego wlewu heparyny niefrakcjonowanej, w dawkach tak dobranych aby aktywowany czas krzepnięcia (ACT) mieścił się w zakresie od 160 do 200s 5

Podczas terapii ECMO należy utrzymywać liczbę płytek krwi powyżej 100 tys./mm 3 W miarę możliwości, w celu ograniczenia ryzyka krwawienia, należy unikać procedur inwazyjnych. W miarę możliwości tracheostomia powinna być wykonana przed podłączeniem ECMO (1,2) Stężenie hemoglobiny powinno być utrzymywane powyżej 13 g/dl Należy dążyć do odwodnienia pacjenta podczas terapii, jednak z zachowaniem należytej troski o prawidłową perfuzję tkanek W pierwszych dobach terapii należy kontynuować głęboką sedację. W kolejnych dniach należy dążyć do zmniejszenia sedacji w celu umożliwienia wentylacji płuc w trybie PSV W celu zmniejszenia ryzyka powikłań kaniulacji żył centralnych, jeśli wskazane jest żywienie pozajelitowe lub terapia nerkozastępcza, należy podłączyć je bezpośrednio do obwodu ECMO Należy dołożyć wszelkich starań w celu zapobiegania hipotermii 7. Monitorowanie podczas leczenia ECMO Monitorowanie podstawowe: Pulsoksymetria Równowaga kwasowo-zasadowa krwi tętniczej - nie rzadziej niż co 3 godz. Bezpośredni pomiar ciśnienia tętniczego Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego ma znaczenie jedynie orientacyjne. Należy pamiętać o ograniczeniu w interpretacji tego parametru związanym z czynnym zasysaniem krwi przez pompę centryfugalną. Parametry funkcji nerek Parametry wentylacji obejmujące: TV, f, FiO 2, PIP, Podatność statyczna płuc, PEEP notowanie nie rzadziej niż 2 razy na dobę Stężenie mleczanu ACT lub APTT co 6 godzin INR, PTT, D-Dimery, fibrynogen, AT-III, liczba płytek raz na dobę Rtg klatki piersiowej nie rzadziej niż co 3 dni Należy odnotowywać co godzinę parametry związane z pracą urządzenia: przepływ krwi, liczbę obrotów pompy, ciśnienie przed i za oksygenatorem. Wzrost gradientu ciśnień na oksygenatorze i zmniejszenie utlenowania krwi przy stałym przepływie wskazują na jego zużycie lub zwiększone ryzyko wykrzepnięcia. Należy być gotowym do wymiany oksygenatora lub całego obwodu krążenia pozaustrojowego. 6

Monitorowanie uzupełniające (w miarę możliwości ośrodka): Echokardiografia (1x/tydzień) w celu oceny funkcji serca i położenia kaniuli PICCO - ocena ilości wody pozanaczyniowej w płucach TK klatki piersiowej, jamy brzusznej, głowy według wskazań klinicznych 8. Problemy techniczne i powikłania związane z leczeniem ECMO a. Powikłania związane z pacjentem Krwawienie (w tym tamponada i hemothorax) Infekcja Powikłania zatorowe Powikłania neurologiczne Niewydolność narządowa (nerek, serca, wątroby) Barotrauma Zaburzenia metaboliczne b. Powikłania i problemy związane z urządzeniem i obwodem ECMO Następstwa niedoskonałego odpowietrzenia obwodu Przemieszczenie lub usunięcie kaniuli Dysfunkcja oksygenatora (zużycie, wykrzepnięcie) Przerwanie obwodu (rozłączenie, uszkodzenie) Dysfunkcja heater-coolera Dysfunkcja pompy Perforacja przedsionka kaniulą c. Postępowanie w przypadku wystąpienia wybranych problemów technicznych Niezależnie od mechanizmu każda dysfunkcja urządzenia stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta i wymaga natychmiastowej zmiany parametrów respiratora, umożliwiających wystarczającą wymianę gazową i jak najszybszego rozwiązania problemu technicznego. Rozłączenie lub rozszczelnienie obwodu, usunięcie kaniuli à natychmiastowe zaklemowanie kaniul, wezwanie kardiochirurga i perfuzjonisty Zaburzenia pracy pompy, spadek przepływu, chwilowe spadki przepływu à wezwanie kardiochirurga, korekta ułożenia kaniuli, zwiększenie wypełnienia łożyska naczyniowego 7

Wykrzepnięcie oksygenatora à wezwanie kardiochirurga i perfuzjonisty. Wymiana oksygenatora lub całego obwodu. Stwierdzenie obecności skrzeplin w kopułce lub w innej części obwodu à wezwanie kardiochirurga i perfuzjonisty. Wymiana kopułki lub całego obwodu. Spadek temperatury ciała à wezwanie perfuzjonisty, kontrola działania heater-coolera Zatrzymanie przepływu w ECMO żylno-tętniczym à zaklemowanie kaniuli. Wezwanie kardiochirurga i perfuzjonisty. Ocena stanu pacjenta pod kątem rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej. W przypadku ECMO żylno-tętniczego należy pamiętać, że pompa centryfugalna jest pompą bezokluzyjną i jej zatrzymanie powoduje natychmiastowy przepływ od kaniuli tętniczej do żylnej, dlatego kluczowe znaczenie ma zaklemowanie kaniuli, do czasu przywrócenia właściwej pracy pompy. Średni czas do wymiany oksygenatora nieheparynizowanego wynosi około 5-6 dób, ale zdarza się że urządzenie może działać znacznie dłużej bez konieczności wymiany oksygenatora, kopułki pompy centryfugalnej i kaniuli. 9. Zaprzestanie terapii ECMO Rozległe ognisko niedokrwienne w mózgu Masywne krwawienie wewnątrzczaszkowe Rozpoznanie w trakcie terapii innej nieuleczalnej choroby Brak możliwości poprawy funkcji układu oddechowego pomimo długotrwałej terapii 10.Odzwyczajanie od ECMO A. Warunki: Ustępowanie zmian w obrazie Rtg płuc Poprawa oksygenacji krwi tętniczej przy FiO2<0,6 i poprawa podatności płuc (PIP < 30 cm H 2 O), podczas próby redukcji wspomagania ECMO (Trial off- ECMO) B. Próba redukcji wspomagania ECMO w celu oceny możliwości jego odłączenia: Redukcja wspomagania podczas żylno-żylnego ECMO: zmniejszenie przepływu do 1 l/min i zamknięcie dopływu świeżych gazów do oksygenatora przez co najmniej dwie godziny Redukcja wspomagania podczas żylno-tętniczego ECMO: zmniejszenie przepływu do 0,5 l/min przez co najmniej 6 godzin 8

Podczas redukcji przepływu w pompie centryfugalnej poniżej 2 l/min. należy szczególnie troszczyć się o adekwatną heparynizację Utrzymywanie należytych parametrów wymiany gazowej podczas próby redukcji wspomagania żylno-żylnego oraz parametrów hemodynamicznych podczas wspomagania żylno-tętniczego wskazuje na możliwość bezpiecznego odłączenia ECMO. W każdym przypadku decyzję tę należy podejmować z należytą ostrożnością, uwzględniając całość obrazu klinicznego. 11.Zespół prowadzący leczenie Leczenie ECMO powinno być prowadzone z wykorzystaniem ścisłej współpracy lekarzy specjalistów anestezjologii i intensywnej terapii oraz kardiochirurgii z pielęgniarkami oddziału intensywnej terapii i perfuzjonistami. Współpraca powinna uwzględniać następujące założenia: Lekarze specjaliści anestezjologii i intensywnej terapii zaznajomieni z zasadami działania i leczenia przy pomocy ECMO obecni są na oddziale przez 24 godz./dobę Chirurg zaznajomiony z zasadami działania i leczenia przy pomocy ECMO i szczegółami obsługi urządzenia, pozostaje w gotowości do interwencji przez 24 godz./dobę (np. lekarz dyżurujący na oddziale kardiochirurgii) Bezpośrednią opiekę nad pacjentem sprawują pielęgniarki oddziału intensywnej terapii, zaznajomione z zasadami działania i leczenia przy pomocy ECMO i szczegółami obsługi urządzenia Perfuzjonista kontrolujący co najmniej raz na dobę prawidłowość działania urządzenia, pozostaje w gotowości do interwencji przez 24 godz./dobę. 12.Propozycja organizacji leczenia Pacjentów do leczenia ECMO zgłasza ordynator oddziału intensywnej terapii lub jego zastępca. Zgłaszający jest zobowiązany do weryfikacji zgodności terapii z wymienionymi powyżej zaleceniami, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedniej terapii respiratorem. Należy rozważyć możliwość podłączenia ECMO w ośrodku zgłaszającym jeśli PaO 2 <60mmHg przy FiO 2 = 1 i PEEP 10 cm H 2 O W przypadku braku miejsc w regionalnym ośrodku akredytowanym do leczenia ECMO należy zgłosić pacjenta do kolejnego najbliższego ośrodka W przypadku rozwijania się ostrej niewydolności nerek pacjent powinien być zgłoszony do ośrodka dysponującego aparatem do ciągłej terapii nerkozastępczej 9

Oddział zgłaszający zobowiązuje się do przejęcia pacjenta do dalszego leczenia po odłączeniu ECMO i stabilizacji w zakresie funkcji układu oddechowego i krążenia, w stopniu umożliwiającym bezpieczny transport 10

Piśmiennictwo 1. Peek GJ, Moore HM, Moore N, Sosnowski AW, Firmin RK. Extracorporeal membrane oxygenation for adult respiratory care. Chest 1997; 112: 759-64. 2. Linden V, Palmer K, Reinhard J, Westman R, Ehren H,Granholm T, Frenckner B. High survival in adult patients with acute respiratory distress syndrome treated with extracorporeal membrane oxygenation, minimal sedation, and pressure supported ventilation. Intensive Care Medicine 2000; 26: 1630-7. 3. Murray JF et al.. An expanded definition of the adult respiratory distress syndrome. Am Rev Resp Dis 1988; 138:720-3. 4. Lewandowski K. Extracorporeal membrane oxygenation for severe acute respiratory failure. Critical Care 2000;4:156-66 5. The Australian and New Zealand Extracxorporeal Membrane Oxygenation (ANZ ECMO) Influenza Investigators. Extracorporeal membrane oxygenation for 2009 influenza A(H1N1) acute respiratory distress syndrome. JAMA 2009; 302:1888-1895 6. Neapolitano LM et al.. Intensive care patients with severe novel influenza A(H1N1) virus infection Michigan, June 2009; MMWR Weekly 2009; 58(27):749-752 7. Pranikoff T, Hirschl RB, Steimie CN, Andersen HL. Mortality directly related to the duration of mechanical ventilation before the initiation of extracorporeal life support for severe respiratory failure. Critical Care Medicine 1997; 25:28. 8. Hemmila MR, Rowe S, Boules TN, Miskulin J, McGillicuddy JW, Schuerer DJ, Haft JW, Swaniker F, Arbabi S, Hirscjl RB, Bartlett RH. Extracorporeal life support for severe acute respiratory distress syndrome in adults. Annals of Surgery 2004; 240: 595-607. 9. Peek GJ, Mugford M, et al. for the CESAR trial collaboration. Efficacy and economic assessment of conventional ventilator support versus extracorporeal membrane oxygenation for severe adult respiratory failure (CESAR): a multicenter randomized trial. Lancet, Published online September 16, 2009. 10. *Joseph B Zwischenberger, James E Lynch Department of Surgery, University of Kentucky College ofmedicine, Lexington, KY 40536, USA (JBZ); and University oftexas Medical Branch, Galveston, TX, USA (JEL)jzwis2@uky.edu Will CESAR answer the adult ECMO debate? Lancet Published Online September 16, 2009 DOI:10.1016/S0140-6736(09)61630-5 11

Appendix. Ocena punktowa ciężkości uszkodzenia płuc wg Murray a (3). Rodzaj oceny Liczba punktów Rodzaj oceny Liczba punktów Obraz Rtg Podatność statyczna Bez zgęszczeń 0 80 ml/cm H 2 O 0 Zgęszczenia w 1 kw. 1 60-79 ml/cm H 2 O 1 Zgęszczenia w 2 kw. 2 40-59 ml/cm H 2 O 2 Zgęszczenia w 3 kw. 3 20-39 ml/cm H 2 O 3 Zgęszczenia w 4 kw. 4 < 19 ml/cm H 2 O 4 Hipoksemia przy FiO 2 = 1 PEEP 300mmHg 0 5 cm H 2 O 0 225-299mmHg 1 6-8 cm H 2 O 1 175-224mmHg 2 9-11cm H 2 O 2 100-175mmHg 3 12-14cm H 2 O 3 <100mmHg 4 15cm H 2 O 4 12