2012 Geschäftsbericht Sprawozdanie z działalności

2012 Geschäftsbericht Sprawozdanie z działalności des Deutsch-Polnischen Jugendwerks Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży

2 Inhaltsverzeichnis Herausgeber: Deutsch-Polnisches Jugendwerk (DPJW) Redaktion: Anke Papenbrock, Aleksandra Milewska-Czachur Graphische Gestaltung: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt (Oder) Druck: Standruk, Lublin Fotos: David Ausserhofer, Svitlana Bugaiova, David Carreno, Julia Dunin-Brzezińska, Fotoarchiv DPJW, Marta Gębała, Dieter Klein, Vinzenz Kratzer, Anke Papenbrock, Ralph Sondermann, Tobias Tanzyna, Bartłomiej Zackiewicz, Kamila Zimmermann Copyright: Deutsch-Polnisches Jugendwerk Alle Rechte vorbehalten ISBN: 978-3-941285-12-5 Potsdam, Mai 2013 1. Editorial 4 2. Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2012 3. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW 14 3.1 Themenschwerpunkt 2012: TriM Hattrick für Europa 3.2 Bildung für nachhaltige Entwicklung 20 3.3 Projekte für die Öffentlichkeit Internationales Interesse an der Arbeit des DPJW Projekte und Veranstaltungen in beiden Ländern Messen und Veranstaltungen in Deutschland Messen und Veranstaltungen in Polen 4. Förderung 32 4.1 Statistik Geförderte Jugendbegegnungen DPJW-Fortbildungen und -Veranstaltungen Aktion dzień.de der-tag.pl 5. Publikationen 38 6 14 22 32 6. Finanzen 40 6.1 Mittelverwendung 40 6.2 Drittmittel 40 7. Gremien 42

3 1. Od wydawcy 5 2. Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM 3. Priorytety tematyczne PNWM 15 3.1 Temat 2012 roku: TriM hattrick dla Europy polsko-niemiecko-ukraiński projekt piłkarski 3.2 Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju 21 3.3 Projekty skierowane do opinii publicznej Międzynarodowe zainteresowanie pracą PNWM Projekty i imprezy informacyjne w Polsce i Niemczech Targi i imprezy informacyjne w Niemczech Targi i imprezy informacyjne w Polsce 4. Wspieranie 33 4.1 Statystyki Dotacje do spotkań młodzieży Szkolenia i projekty własne PNWM Akcja dzień.de der-tag.pl 7 15 23 33 Spis treści Wydawca: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) Redakcja: Aleksandra Milewska- -Czachur, Anke Papenbrock Opracowanie graficzne: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt nad Odrą Druk: Standruk, Lublin Zdjęcia: archiwum zdjęć PNWM, David Ausserhofer, Svitlana Bugaiova, David Carreno, Julia Dunin-Brzezińska, Marta Gębała, Dieter Klein, Vinzenz Kratzer, Anke Papenbrock, Ralph Sondermann, Tobias Tanzyna, Bartłomiej Zackiewicz, Kamila Zimmermann Copyright: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży Wszystkie prawa zastrzeżone ISBN: 978-3-941285-12-5 Warszawa, maj 2013 roku 5. Publikacje 39 6. Finanse 41 6.1 Wykorzystanie środków 41 6.2 Środki zewnętrzne 41 7. Gremia 43

4 Editorial Liebe Leserinnen und Leser, im Jahr 2012 drehte sich vieles um den Fußball auch beim Deutsch-Polnischen Jugendwerk. Weil Polen und die Ukraine Ausrichter der Fußball-Europameisterschaft waren, haben wir unser eigenes Straßenfußballprojekt TriM Hattrick für Europa für Mädchen und Jungen aus Deutschland, Polen und der Ukraine auf die Beine gestellt. Mehr als 600 Jugendliche nahmen daran teil, spielten um Pokale, lernten sich untereinander kennen und bekamen einen ersten Eindruck vom Alltag junger Menschen in den jeweiligen Nachbarländern. Den Schwung der Euro 2012 wollen wir nutzen, um dem deutsch-polnisch-ukrainischen Jugendaustausch neue Impulse zu geben. 1. Editorial Neue Publikationen sind erschienen, die bei der Vorbereitung und Umsetzung eines Jugendaustauschs hilfreich sind. Wir haben Debatten initiiert über Bedürfnisse und Bedarfe von deutsch-polnischem und internationalem Jugendaustausch, z. B. bei unserer Zentralstellenkonferenz, die wir jedes Jahr für unsere Partnereinrichtungen veranstalten, oder beim Parlamentarischen Abend der Organisationen der Internationalen Jugendarbeit. Und gefreut haben wir uns über ein besonderes Zeichen der Anerkennung: Im August durften wir den Richeza-Preis des Landes Nordrhein-Westfalen in Empfang nehmen. Über dies und vieles mehr berichten wir im vorliegenden Geschäftsbericht und wünschen Ihnen eine angenehme Lektüre. Aber wir haben nicht nur Fußball gespielt. Bei zahlreichen Fortbildungen und Workshops des DPJW konnten die Organisatorinnen und Organisatoren von Jugendbegegnungen ihr Wissen auffrischen und neue Methoden ausprobieren.

Od wydawcy 5 Drodzy Czytelnicy, w 2012 roku wiele spraw kręciło się wokół piłki nożnej także w Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. Ponieważ Polska i Ukraina były gospodarzami Mistrzostw Europy w piłce nożnej, postanowiliśmy zorganizować własny projekt futbolu ulicznego TriM hattrick dla Europy dla dziewcząt i chłopców z Polski, Niemiec i Ukrainy. Wzięło w nim udział ponad 600 młodych ludzi. Walczyli o puchary, poznawali siebie nawzajem i przyglądali się życiu swoich rówieśników po drugiej stronie granicy. Chcielibyśmy, by echo wywołane przez Euro 2012 rozeszło się także na polsko-niemiecko-ukraińską wymianę młodzieży i dostarczyło jej nowych impulsów. Jednak w 2012 roku nie tylko piłka była w grze. Organizatorom spotkań młodzieży umożliwiliśmy udział w licznych szkoleniach i warsztatach, które pozwoliły im odświeżyć swoją wiedzę i poznać nowe metody pracy. partnerów jednostek centralnych PNWM, a także w trakcie Wieczoru parlamentarnego w Berlinie przeprowadzonego wspólnie z innymi organizacjami zajmującymi się międzynarodową pracą z młodzieżą. Wiele radości przysporzył nam pewien szczególny wyraz uznania: w sierpniu mieliśmy zaszczyt odebrać Nagrodę im. Królowej Rychezy, przyznawaną przez kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia. Więcej o powyższych oraz pozostałych aspektach naszej pracy piszemy w niniejszym sprawozdaniu. Życzymy Państwu ciekawej lektury. 1. Od wydawcy Wydaliśmy także nowe publikacje pomocne w przygotowaniu i przeprowadzaniu spotkań młodzieży. Zainicjowaliśmy debaty o potrzebach polsko-niemieckiej i międzynarodowej wymiany młodzieży, między innymi podczas konferencji dla naszych

6 Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2012 2012 Kalendarium Januar 10. 13. 1. Tambach-Dietharz Kontaktseminar im deutsch-polnischfranzösischen Schulaustausch Zielgruppe: Lehrerinnen und Lehrer Partner: Thüringer Ministerium für Bildung, Wissenschaft und Kultur Februar 14. 18. 2. Hannover didacta 2012 Zielgruppe: Lehrerinnen und Lehrer, Multiplikatorinnen und Multiplikatoren, breite Öffentlichkeit Partner: Deutsch- Französisches Jugendwerk, Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch, Freiwilligendienst des Auswärtigen Amtes kulturweit, Pädagogischer Austauschdienst 15. 19. 2. Szczecin (Stettin) Seminar Teamwork- Dreamwork Zielgruppe: Lehrerinnen und Lehrer aus Deutschland und Polen 20. 2. Hildesheim Schulungen für DPJW- Zentralstellen zur Fördersoftware und Online-Antragstellung Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von DPJW- Zentralstellen 28. 2. 4. 3. Potsdam 7. Trainerjahrestagung mit Fortbildung Zielgruppe: DPJW-Trainerinnen und -Trainer März 4. 8. 3. Krzyżowa (Kreisau) Aus zwei macht drei trilaterale Schülerbegegnungen organisieren! Zielgruppe: Lehrerinnen und Lehrer aus Deutschland, Polen und der Ukraine 7. 2. Potsdam Schulungen für DPJW- Zentralstellen zur Fördersoftware und Online-Antragstellung Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von DPJW- Zentralstellen 15. 18. 2. Trebnitz SpeedDating Partnerbörse im deutsch-polnischen Jugendaustausch Zielgruppe: Neue Träger ohne bisherigen Kontakt zum DPJW und aktive Antragssteller auf der Suche nach neuen Partnereinrichtungen 21. 2. Köln Schulungen für DPJW- Zentralstellen zur Fördersoftware und Online-Antragstellung Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von DPJW- Zentralstellen 14. 3. Stuttgart Schulungen für DPJW- Zentralstellen zur Fördersoftware und Online- Antragstellung Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von DPJW- Zentralstellen

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM 7 2012 Kalendarium Styczeń 10 13. 1. Tambach-Dietharz Seminarium kontaktowe w polsko- -niemiecko-francuskiej wymianie szkolnej Uczestnicy: nauczyciele Partner: Turyngeńskie Ministerstwo Oświaty, Nauki i Kultury Luty 7. 2. Potsdam (Poczdam) Szkolenie dla jednostek centralnych w zakresie nowego oprogramowania i składania wniosków przez internet Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych opracowujący wnioski PNWM 14 18. 2. Hannover (Hanower) Udział PNWM w targach edukacyjnych didacta 2012 Uczestnicy: nauczyciele, animatorzy wymiany, goście targów Partnerzy: Francusko- -Niemiecka Współpraca Młodzieży (Deutsch- -Französisches Jugendwerk), Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- -Tschechischer Jugendaustausch), Urząd ds. Pedagogicznych Wymiany (Pädagogischer Austauschdienst), Wolontariat Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec kulturweit (Freiwilligendienst des Auswärtigen Amtes kulturweit ) 15 18. 2. Trebnitz Wanda pozna Niemca giełda partnerów w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży Uczestnicy: nowe podmioty do tej pory niezwiązane z PNWM i aktywni wnioskodawcy poszukujący nowych partnerów 15 19. 2. Szczecin Seminarium Teamwork- -Dreamwork Uczestnicy: nauczyciele z Polski i Niemiec 20. 2. Hildesheim Szkolenie dla jednostek centralnych w zakresie nowego oprogramowania i składania wniosków przez internet Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM 21. 2. Köln (Kolonia) Szkolenie dla jednostek centralnych w zakresie nowego oprogramowania i składania wniosków przez internet Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM 28. 2. 4. 3. Potsdam (Poczdam) VII doroczne spotkanie i szkolenie dla trenerów PNWM Uczestnicy: trenerzy PNWM Marzec 4 8. 3. Krzyżowa Z dwóch zrób trzy! jak organizować szkolne projekty wymiany trójstronnej? Uczestnicy: nauczyciele z Polski, Niemiec i Ukrainy

8 Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2012 2012 Kalendarium 15. 3. Piekary bei Kraków (Krakau) Schulungen für DPJW- Zentralstellen zur Fördersoftware und Online-Antragstellung Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von DPJW- Zentralstellen 28. 29. 3. Wrocław (Breslau) Schulungen für DPJW-Zentralstellen Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter der DPJW- Zentralstellen April 15. 18. 4. Lübeck Kontaktseminar für Lehrkräfte aus Deutschland, Polen und Russland Zielgruppe: Lehrerinnen und Lehrer aus Deutschland, Polen und Russland Partner: Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch, Deutsche Auslandsgesellschaft Mai 1. 15. 5. dzień.de der-tag.pl Zielgruppe: Jugendliche, Schulen, Institutionen der Jugendarbeit, öffentliche Einrichtungen aus dem Kultur-, Bildungs- oder Sozialbereich 3. 5. Potsdam Schulungen für DPJW-Zentralstellen Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter der DPJW- Zentralstellen 7. 10. 5. Lutherstadt Wittenberg Kontaktseminar Sachsen-Anhalt Mazowieckie Zielgruppe: Schulen in Deutschland und Polen ohne Partner Partner: Kultusministerium Sachsen-Anhalt 12. 5. Warszawa Schuman-Parade Zielgruppe: breite Öffentlichkeit Partner: Polnische Robert- Schumann-Stiftung 15. 5. Oberschleißheim DPJW-ABC Informations- und Vernetzungstage Zielgruppe: Einsteiger und aktive Träger des internationalen Jugendaustauschs Partner: ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch, Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- Tschechischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM 9 2012 Kalendarium 14. 3. Stuttgart Szkolenie dla jednostek centralnych w zakresie nowego oprogramowania i składania wniosków przez internet Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM 15. 3. Piekary koło Krakowa Szkolenie dla jednostek centralnych w zakresie nowego oprogramowania i składania wniosków przez internet Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM 28 29. 3. Wrocław Szkolenie dla jednostek centralnych PNWM Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM Kwiecień 15 18. 4. Lübeck (Lubeka) Seminarium kontaktowe dla nauczycieli z Polski, Niemiec i Rosji Uczestnicy: nauczyciele z Polski, Niemiec i Rosji Partnerzy: Fundacja Niemiecko-Rosyjska Wymiana Młodzieży (Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch), Niemieckie Towarzystwo Zagraniczne (Deutsche Auslandsgesellschaft) Maj 1 15. 5. dzień.de der-tag.pl Uczestnicy: młodzież, szkoły, instytucje pracujące z młodzieżą, instytucje publiczne, edukacyjne oraz kultury, społeczności lokalne 3. 5. Potsdam (Poczdam) Szkolenie dla jednostek centralnych PNWM Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM 7 10. 5. Lutherstadt Wittenberg (Wittenberga) Seminarium kontaktowe Sachsen- -Anhalt Mazowieckie Uczestnicy: szkoły z Polski i Niemiec nieposiadające partnera w sąsiednim kraju Partner: Ministerstwo Kultury i Oświaty Saksonii-Anhalt 12. 5. Warszawa Parada Schumana Uczestnicy: szeroki krąg odbiorców Partner: Polska Fundacja im. Roberta Schumana 15. 5. Oberschleißheim ABC PNWM dni informacyjne Uczestnicy: osoby bez doświadczenia w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży oraz aktywni animatorzy wymiany Partnerzy: ConAct Centrum Koordynacyjne Niemiecko-Izraelskiej Wymiany Młodzieży (ConAct Koordinierungszentrum Deutsch- -Israelischer Jugendaustausch), Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- -Tschechischer Jugend- -austausch), Fundacja Niemiecko-Rosyjska Wymiana Młodzieży (Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch)

10 Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2012 2012 Kalendarium Juni 28. 6. Erfurt DPJW-ABC Informations- und Vernetzungstage Zielgruppe: Einsteiger und aktive Träger des internationalen Jugendaustauschs Partner: ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch, Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- Tschechischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch August 14. 18. 8. Gdańsk (Danzig) Es begann in Danzig Methodenseminar für Lehrkräfte, die im deutsch-polnischen Jugendaustausch aktiv sind Zielgruppe: Deutsch-polnische Schulpartnerschaften Partner: Maximilian- Kolbe-Haus Gdańsk Richeza-Preis des Landes Nordrhein-Westfalen für das DPJW Das DPJW wurde am 31. August 2012 mit dem Richeza-Preis des Landes Nordrhein-Westfalen (NRW) ausgezeichnet. Ministerpräsidentin Hannelore Kraft und Senatspräsident Bogdan Borusewicz überreichten den Preis an die beiden Geschäftsführer in der Abtei Brauweiler in Pulheim bei Köln. Die Preisverleihung fand im Rahmen der Abschlussveranstaltung des Polen-NRW-Jahres statt. Die Laudatio hielt Markus Meckel, Außenminister a.d.. Der Richeza- Preis ist mit 10.000 Euro dotiert. Mit dem Preisgeld förderte das DPJW fünf Jugendprojekte mit Partnern aus Nordrhein-Westfalen. Der Richeza-Preis wird alle drei Jahre an Personen oder Institutionen vergeben, die sich um die deutsch-polnische Verständigung verdient gemacht haben. Zum ersten Mal wurde er 2009 an den früheren polnischen Außenminister, Historiker und Publizisten, Staatssekretär Prof. Władysław Bartoszewski verliehen. September 18. 9. Kassel DPJW-ABC Informations- und Vernetzungstage Zielgruppe: Einsteiger und aktive Träger des internationalen Jugendaustauschs Partner: ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch, Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- Tschechischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM 11 2012 Kalendarium Czerwiec 28. 6. Erfurt ABC PNWM dni informacyjne Uczestnicy: osoby bez doświadczenia w polsko- -niemieckiej wymianie młodzieży oraz aktywni animatorzy wymiany Partnerzy: ConAct Centrum Koordynacyjne Niemiecko-Izraelskiej Wymiany Młodzieży (ConAct Koordinierungszentrum deutsch- -israelischer Jugendaustausch), Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch) Fundacja Niemiecko-Rosyjska Wymiana Młodzieży (Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch) Sierpień 14 18. 8. Gdańsk Zaczęło się w Gdańsku... seminarium metodyczne dla nauczycieli-organizatorów aktywnych w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży Uczestnicy: polsko-niemieckie partnerstwa szkolne Partner: Dom Pojednania i Spotkań im. Św. Maksymiliana M. Kolbego w Gdańsku Nagroda im. Królowej Rychezy landu Nadrenia Północna-Westfalia dla PNWM 31 sierpnia 2012 roku PNWM została uhonorowana Nagrodą im. Królowej Rychezy landu Nadrenia Północna-Westfalia. Premier landu Hannelore Kraft i marszałek Senatu Bogdan Borusewicz przekazali ją obu dyrektorom zarządzającym w opactwie Brauweiler w Pulheim koło Kolonii. Wręczenie nagrody było częścią spotkania wieńczącego obchody Roku Polskiego w Nadrenii Północnej-Westfalii. Laudację wygłosił Markus Meckel, minister spraw zagranicznych w stanie spoczynku. Nagroda im. Królowej Rychezy jest dotowana kwotą 10 000 euro. Z tych środków PNWM wsparła pięć projektów młodzieżowych z udziałem partnerów z Nadrenii Północnej-Westfalii. Nagroda im. Królowej Rychezy jest przyznawana co trzy lata osobom lub instytucjom za wybitne zasługi na polu polsko-niemieckiego pojednania. W 2009 roku jako pierwszy został nią uhonorowany prof. Władysław Bartoszewski. Wrzesień 18. 9. Kassel ABC PNWM dni informacyjne Uczestnicy: osoby bez doświadczenia w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży oraz aktywni animatorzy wymiany Partnerzy: ConAct Centrum Koordynacyjne Niemiecko-Izraelskiej Wymiany Młodzieży (ConAct Koordinierungszentrum deutsch-israelischer Jugendaustausch), Tandem Centrum Koordynacji Czesko- -Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch), Fundacja Niemiecko-Rosyjska Wymiana Młodzieży (Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch)

12 Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2012 2012 Kalendarium oktober 4. 7. 10. Vlotho Kontaktseminar für Schulen Zielgruppe: Schulen in Deutschland und Polen ohne Partner im Nachbarland Partner: Gesamteuropäisches Studienwerk e. V. Vlotho 10. 10. Warszawa (Warschau) Filmvorführung Eine Nacht in der Galerie Zielgruppe: breite Öffentlichkeit Partner: Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit 8. 12. 10. Ploski Jugend begegnet Zukunft Seminar für Multiplikatorinnen und Multiplikatoren zur Bildung für nachhaltige Entwicklung Zielgruppe: Erfahrene Multiplikatorinnen und Multiplikatoren des schulischen und außerschulischen Jugendaustauschs 23. 10. Berlin Schulungen für DPJW-Zentralstellen Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter der DPJW- Zentralstellen 22. 24. 10. Berlin DPJW- Zentralstellenkonferenz Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter der DPJW- Zentralstellen november 7. 11. Potsdam Schulungen für DPJW-Zentralstellen Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter der DPJW- Zentralstellen 8. 11. Potsdam Schulungen für DPJW- Zentralstellen zur Fördersoftware und Online-Antragstellung Zielgruppe: Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von DPJW- Zentralstellen 24. 27. 11. (Wrocław) Entwicklung durchdenken Methodenseminar für Lehrkräfte aus Deutschland und Polen Zielgruppe: Deutsch-polnische Schulpartnerschaften Partner: Polnische Humanitäre Organisation (PAH)

Kalendarium projektów PNWM oraz projektów instytucji partnerskich z udziałem PNWM 13 2012 Kalendarium Październik 4 7. 10. Vlotho Seminarium kontaktowe dla szkół Uczestnicy: szkoły w Polsce i Niemczech nieposiadające partnera w sąsiednim kraju Partner: Paneuropejski Instytut Badawczy Vlotho (Gesamteuropäisches Studienwerk e.v. Vlotho) 10. 10. Warszawa Prezentacja filmu Noc w galerii Uczestnicy: szeroki krąg odbiorców Partner: Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej 8 12. 10. Ploski Spotkanie młodzieży z przyszłością szkolenie dla animatorów wymiany z zakresu edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju Uczestnicy: doświadczeni animatorzy szkolnej i pozaszkolnej wymiany młodzieży z Polski i Niemiec 23. 10. Berlin Szkolenie dla jednostek centralnych PNWM Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych 22 24. 10. Berlin Konferencja jednostek centralnych PNWM Uczestnicy: przedstawiciele i pracownicy jednostek centralnych Listopad 7. 11. Potsdam (Poczdam) Szkolenie dla jednostek centralnych PNWM Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych 8. 11. Potsdam (Poczdam) Szkolenie dla jednostek centralnych w zakresie nowego oprogramowania i składania wniosków przez internet Uczestnicy: pracownicy jednostek centralnych PNWM 24 27. 11. Wrocław Rozważnie o rozwoju seminarium metodyczne dla nauczycieli z Polski i Niemiec Uczestnicy: polsko-niemieckie partnerstwa szkolne Partner: Polska Akcja Humanitarna

14 Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW Fußball ist einfach eine universale Sprache, er bringt die Leute zusammen. (Teilnehmerin des Turniers in Mieszkowice) 3.1 Themenschwerpunkt 2012: TriM Hattrick für Europa ein deutsch-polnisch-ukrainisches Fußball-Projekt 3. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW Hintergrund -------------------- Der trilaterale Austausch mit der Ukraine hat seit Jahren für das DPJW eine besondere Bedeutung. Beginnend mit einer ersten deutsch-polnischukrainischen Konferenz 1997 in Breslau haben viele Träger und das DPJW gemeinsam die Kooperation kontinuierlich ausgebaut. Die Ukraine, Polen und Deutschland haben in den letzten Jahrzehnten unterschiedliche Entwicklungen erlebt. Die Transformationsprozesse ermöglichten die deutsche Einheit, führten Polen in die Europäische Union und die Ukraine in die Unabhängigkeit. Im Jahr der Fußball-Europameisterschaft 2012 in Polen und der Ukraine hat das DPJW ein deutsch-polnisch-ukrainisches Straßenfußball-Turnier für Jugendliche im Alter zwischen zwölf und 15 Jahren organisiert. Mit diesem Projekt bot sich die Chance, Jugendliche auf die Unterschiede in Geschichte und Gegenwart, aber auch auf die Gemeinsamkeiten und aktuellen Beziehungen der drei Länder aufmerksam zu machen. Es war eine gute Möglichkeit, dem trilateralen Jugendaustausch neue Impulse zu verleihen und neue Partner zu gewinnen. Das DPJW wollte mit seinem Projekt: für die Anbahnung trilateraler Projekte mit der Ukraine werben und bestehende Partnerschaften stärken das Thema Migration und seine Folgen für den Jugendaustausch erschließen den Fußball nutzen, um auch im Jugendaustausch unterrepräsentierte Zielgruppen zu erreichen. Das Projekt -------------------- Zwischen März und Mai 2012 fanden in Deutschland, Polen und der Ukraine 13 regionale TriM-Turniere statt. Ausgerichtet wurden die Turniere von erfahrenen Partnern vor Ort, die sich zuvor als Ausrichter beworben hatten. Veranstalter der Turniere waren Schulen, Bildungsstätten und Jugendzentren in allen drei Ländern. Während der Ausschreibungsphase zeigte sich, dass das Interesse in allen drei Ländern, vor allem aber in der Ukraine, größer war als erwartet. Daher wurden die ursprünglich geplanten acht Turniere auf 13 aufgestockt. Sechs Turniere fanden in Polen statt (Grudziądz, Kąty Wrocławskie, Lublin, Mieszkowice, Niegowić und Sosnowiec), fünf in Deutschland (Bad Muskau, Bad Nenndorf, Jessenitz, Leipzig, Unterschleißheim) und zwei in der Ukraine (Dnipropetrowsk und Ternopil). Beteiligt waren an den 13 Turnieren 79 Teams mit ca. 600 Jugendlichen, mehr als 160 Betreuerinnen und Betreuern und unzähligen Fans.

Priorytety tematyczne PNWM 15 Piłka nożna jest po prostu uniwersalnym językiem, który łączy ludzi. (Uczestniczka turnieju w Mieszkowicach) 3.1 Temat 2012 roku: TriM hattrick dla Europy polsko-niemiecko-ukraiński projekt piłkarski Geneza -------------------- Dla PNWM trójstronna wymiana z Ukrainą ma od lat szczególne znaczenie. Współpraca ta, rozpoczęta w 1997 roku we Wrocławiu pierwszą polsko-niemiecko-ukraińską konferencją, jest dzięki staraniom wielu podmiotów i samej PNWM nieustannie poszerzana. Rozwój Polski, Ukrainy i Niemiec przebiegał w ostatnich dziesięcioleciach w różnych kierunkach. Procesy transformacji zaowocowały zjednoczeniem Niemiec, doprowadziły Polskę do członkostwa w Unii Europejskiej, a Ukrainie dały niezależność. W związku z Mistrzostwami Europy w piłce nożnej 2012 w Polsce i na Ukrainie PNWM zorganizowała w 2012 roku polsko-niemiecko-ukraiński turniej futbolu ulicznego dla młodzieży w wieku 12 15 lat. Projekt ten stał się okazją do zwrócenia uwagi młodych ludzi na występujące w przeszłości i dziś różnice, ale też na to, co wspólne, i co dzieje się w ramach aktualnych stosunków międzysąsiedzkich. Pojawiła się także możliwość zdobycia nowych bodźców oraz nowych partnerów dla trójstronnej wymiany młodzieży. Projekt TriM hattrick dla Europy miał na celu: promocję trójstronnych projektów z Ukrainą oraz wzmocnienie istniejących partnerstw, przybliżenie zagadnienia migracji i jej skutków dla wymiany młodzieży, dotarcie do grup mało zaangażowanych w wymianę młodzieży za pomocą piłki nożnej. O projekcie ------- W okresie między marcem a majem 2012 roku w Polsce, Niemczech i na Ukrainie odbyło się 13 turniejów regionalnych TriM. Ich organizatorami były instytucje partnerskie PNWM zaangażowane w wymianę młodzieży, które wcześniej ubiegały się o pełnienie tej funkcji. Były to 3. Priorytety tematyczne PNWM szkoły, placówki kształceniowe i centra młodzieży ze wszystkich trzech krajów. Zainteresowanie instytucji ubiegających się o organizację turniejów we wszystkich trzech krajach, a przede wszystkim na Ukrainie, było większe niż spodziewane. Z tego powodu PNWM podniosła liczbę rozgrywek regionalnych z planowanych ośmiu na trzynaście. Sześć turniejów rozegrano na terenie Polski (Grudziądz, Kąty Wrocławskie, Lublin, Mieszkowice, Niegowić i Sosnowiec), pięć w Niemczech (Bad Muskau, Bad Nenndorf, Jessenitz, Lipsk, Unterschleißheim) i dwa na Ukrainie (Dniepropietrowsk i Tarnopol).

16 Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW Eine der Ideen war, über das Fußball-Projekt neue Zielgruppen für den deutsch-polnischen Jugendaustausch zu erschließen. Aus Deutschland meldeten sich viele Einrichtungen der offenen Jugendarbeit bis hin zu einer tagestherapeutischen Einrichtung fast alle erstmals im deutsch-polnischen Jugendaustausch aktiv. Aus Polen beteiligten sich zwei Kinderheime, aber auch viele Schulen. Und aus der Ukraine gab es überraschend viele Bewerbungen aus dem östlichen Landesteil sowie von Projekten, die mit Straßenkindern oder im Bereich der Suchtprävention arbeiten. Regionalturniere -------------------- Zum Vorbereitungstreffen kamen die Betreuer der einzelnen Teams sowie die Organisatoren der Regionalturniere vom 13. bis 16. Januar 2012 im Jugendbildungszentrum Blossin zusammen. Während des Vorbereitungsseminars wurden die 79 Teams auf die TriM-Regionalturniere aufgeteilt. Je zwei Teams aus jedem Land bildeten eine Sechsergruppe, um den Turniercharakter zu ermöglichen. An einzelnen Turnieren nahmen mehr als sechs Teams teil. Gespielt wurde Streetball mit fünf Jugendlichen auf dem Platz und nach Absprache ohne Torwart und Schiedsrichter. Jedes Team sollte aus sieben Jugendlichen im Alter von zwölf bis 15 Jahren und zwei Betreuern bestehen. Die Teilnahme von Mädchen war Pflicht. Die Teams sollten bereits in der Turniervorbereitung Informationen zur Heimat der anderen sammeln, versuchen Kontakte zu den anderen Teams aufzubauen und eine Veranstaltung oder Aktion in der eigenen Schule, dem Verein oder Jugendtreff organisieren. Das konnte ein Konzert mit Musik oder eine Lesung mit Büchern aus dem anderen Land sein, eine Informationsveranstaltung über Land und Leute oder die Suche nach Spuren von Migranten aus den beteiligten Ländern. Das Auftakt-Turnier startete am 8. März 2012 in Bad Nenndorf, dem westlichsten Austragungsort. Im östlichsten Austragungsort, in Dnipropetrowsk, endete am 21. Mai 2012 die Gruppenphase der TriM. Die Turniere dauerten jeweils vier oder fünf Tage. Einen Tag wurde Fußball gespielt, an den anderen Tagen kochten oder spielten die Jugendlichen miteinander, besichtigten Stadien, trafen sich mit Nachwuchs-Profispielern zum Gespräch oder arbeiteten zum Thema Migration. Jedes Turnier hatte dank des Engagements der Gastgeber und Gäste einen individuellen Charakter und eigene inhaltliche Schwerpunkte. Finale -------------------- Die Sieger der Vorrundenturniere qualifizierten sich für das Finale vom 3. bis 7. Juni 2012 in Lublin, das von der Stiftung Nowy Staw, einer langjährigen DPJW-Partnerorganisation, organisiert wurde. 13 Teams hatten sich bei den Regionalturnieren für das Finale qualifiziert. Aufgefüllt wurde die Finalrunde mit zwei ukrainischen Teams, die für ihr Regionalturnier ihre Visa nicht rechtzeitig erhalten hatten, und einem Team vom Arbeiter-Samariter-Bund Leipzig, stellvertretend für alle Gastgeber, die sich nicht qualifizieren konnten. Um den trilateralen Charakter des Projekts zu verdeutlichen, fanden die Spiele einer Gruppe an einem Tag im ukrainischen Lviv (Lemberg) statt. Sieger der TriM war das Team des allgemeinbildenden

Priorytety tematyczne PNWM 17 W sumie w 13 turniejach, w których zmagało się ze sobą 79 drużyn, wzięło udział ok. 600 młodych ludzi i ponad 160 opiekunów ze wsparciem niezliczonej liczby kibiców. Jednym z założeń projektu było dotarcie z ideą wymiany młodzieży do nowych grup docelowych. Z Niemiec zgłosiło się wiele ośrodków otwartej pracy z młodzieżą, a także jeden ośrodek terapii dziennej prawie wszystkie nie miały żadnego doświadczenia w zakresie wymiany młodzieży. Z Polski chęć uczestnictwa zgłosiły dwa domy dziecka i wiele szkół. Zaskakująco dużo było zgłoszeń ze wschodnich terenów Ukrainy oraz ze strony ukraińskich instytucji pracujących z dziećmi ulicy oraz ośrodków zapobiegania uzależnieniom. Turnieje regionalne -------------------- W dniach od 13 do 16 stycznia 2012 roku w Centrum Kształcenia Młodzieży w Blossin (Jugendbildungszentrum Blossin) odbyło się seminarium przygotowawcze dla opiekunów drużyn i organizatorów projektu. W trakcie tego spotkania 79 drużyn zostało podzielonych na grupy, które rozgrywały turnieje regionalne. Aby zapewnić rozgrywkom charakter turnieju, utworzone zostały grupy składające się z sześciu drużyn, po dwa zespoły z każdego kraju. W kilku turniejach udział brało więcej niż sześć drużyn. Gra miała charakter futbolu ulicznego. Na boisku było po pięciu zawodników z dwóch drużyn, niekiedy po wspólnej decyzji gra odbywała się bez bramkarza i arbitra. Każda drużyna miała składać się z siedmiu młodych zawodników w wieku od dwunastu do piętnastu lat oraz dwóch opiekunów. W każdym zespole obowiązkowo musiała być dziewczyna. W fazie przygotowawczej do turniejów zespoły miały za zadanie zebrać informacje o krajach, z których pochodziły pozostałe drużyny, spróbować nawiązać z nimi kontakt i zorganizować w szkole, swoim stowarzyszeniu lub klubie młodzieżowym jakąś imprezę lub akcję związaną z danym krajem. Mógł to być koncert, spotkanie literackie czy informacyjne albo też akcja poszukiwania śladów migrantów z krajów uczestniczących w projekcie. Spotkanie inauguracyjne odbyło się 8 marca 2012 roku w Bad Nenndorf, miejscu rozgrywek położonym najbardziej na zachód. Faza rozgrywek grupowych TriM zakończyła się natomiast 21 maja w Dniepropietrowsku, mieście wysuniętym najbardziej na wschód. Każdy turniej trwał cztery lub pięć dni. Jednego dnia młodzi ludzie spotykali się ze sobą na boisku, zaś następnego wspólnie gotowali, zwiedzali stadiony, dyskutowali z juniorami lokalnych klubów sportowych lub zgłębiali temat migracji. Dzięki zaangażowaniu gospodarzy i gości każdy turniej miał swój indywidualny charakter i zakres tematyczny. Finał -------------------- Zwycięzcy turniejów eliminacyjnych spotkali się w finale, który w dniach od 3 do 7 czerwca 2012 roku zorganizował w Lublinie długoletni partner PNWM Fundacja Nowy Staw. Do rundy finałowej weszło 13 drużyn, które zakwalifikowały się przez zwycięstwo w turniejach regionalnych. W finale dołączyły do

18 Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW Schulzentrums Nr. 14 aus Sosnowiec, das das Finale gegen die Mannschaft der Mittelschule Nr. 1 (Gimnazjum Nr. 1) aus Gostyń für sich entschied. Die Siegerurkunden und Pokale überreichte der Geschäftsführer des DPJW, Paweł Moras, gemeinsam mit dem ehemaligen polnischen Nationalspieler und amtierendem Sejm-Abgeordneten Cezary Kucharski, dem Vizemarschall der Wojewodschaft Lublin, Jacek Sobczak sowie dem stellvertretenden Lubliner Stadtpräsidenten, Włodzimierz Wysocki und dem Geschäftsführer der Stiftung Nowy Staw, Tomasz Różniak. Außerdem waren Vertreter der Stiftung für Deutsch-Polnische Zusammenarbeit, der Deutschen Botschaft Warschau und der Polnischen Nationalbank zur Siegerehrung angereist. Die Nationalbank stiftete einen Sachpreis. Thema Migration -------------------- Jede TriM-Gruppe sollte bereits in der Vorbereitung eine Veranstaltung oder Aktion organisieren und sich mit dem Thema Migration auseinandersetzen. Die folgenden Beispiele zeigen, wie einzelne Begegnungen das Thema umgesetzt haben: Für das Turnier in Mieszkowice an der deutsch-polnischen Grenze wurde ein siebtes Team aus dem ukrainischen Sambir nachnominiert. Viele der heutigen Einwohner kamen 1945 aus dem ehemals ostpolnischen Sambor (Sambir) ins zuvor deutsche Bärwalde. Die TriM-Teilnehmenden konnten mit einem deutsch-polnischen Ehepaar sprechen, das sich 1945 in Mieszkowice (Bärwalde) kennenlernte, nach 50 Jahren wiedertraf, heiratete und jetzt wieder in Mieszkowice lebt. Die Gastgeber in Unterschleißheim trafen sich in der Vorbereitung mit der ukrainischen Gemeinde in München. Ihre Gäste von der deutschen Minderheit aus Racibórz gestalteten eine Radiosendung mit Migranten aus Kasachstan und Äquatorial- Guinea. Die Jugendlichen einer Warschauer Schule interviewten für eine dreisprachige Broschüre Nächste Station: Warschau Warschauer von Geburt, Zugereiste aus Polen und anderen Ländern sowie Warschauer, die auf dem Weg ins Ausland waren. In Leipzig traf der Betreuer des Teams aus Wiesbaden auf ein Team aus Kłomnice, der Heimat seiner Großmutter. Und aus Osterholz-Scharmbeck reisten mehrheitlich Flüchtlingskinder aus dem Libanon nach Grudziądz, betreut von einem mit einer Polin verheirateten Marokkaner. Fazit -------------------- Die TriM hat zahlreiche neue Partnerschaften initiiert. Es sind jedoch nicht nur deutsch-polnische oder deutsch-polnischukrainische Partnerschaften entstanden. Einige planten auch deutsch-deutsche oder polnisch-ukrainische Begegnungen als Folgeprojekte. Während der TriM-Turniere und -Aktionen sind vielfältige Materialien und Ideen für weitere Projekte zur Migration entstanden. So für ein Kooperationsprojekt mit deutschen Jugendgruppen mit Migrationshintergrund zur Partnersuche in Polen. Und der Jugendclub aus Osterholz- Scharmbeck will mit seiner neuen Partnerschule aus Grudziądz nach Marokko reisen.

Priorytety tematyczne PNWM 19 nich dodatkowo dwie drużyny ukraińskie, które nie otrzymały na czas wizy na swoje turnieje regionalne oraz drużyna młodzieżowej sekcji Związku Pracowników Samarytańskich (Arbeiter-Samariter-Bund) z Lipska. Stała się ona symbolicznym reprezentantem wszystkich gospodarzy, którym nie udało się zakwalifikować do dalszych rozgrywek. Aby podkreślić trójstronny charakter projektu, część meczów finałowych odbyła się we Lwowie. Zwycięzcą TriM 2012 została drużyna Zagłębie z Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 14 w Sosnowcu. W meczu finałowym pokonała zespół z Gimnazjum nr 1 w Gostyniu. Finaliści otrzymali gratulacje, puchary i dyplomy z rąk dyrektora PNWM Pawła Morasa oraz między innymi posła na Sejm RP, byłego reprezentanta Polski w piłce nożnej, Cezarego Kucharskiego, wicemarszałka województwa lubelskiego Jacka Sobczaka, zastępcy prezydenta Lublina Włodzimierza Wysockiego, prezesa Fundacji Nowy Staw Tomasza Różniaka, a także przedstawicieli Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie oraz Narodowego Banku Polskiego, który ufundował nagrodę rzeczową. Temat migracji -------------------- Zadaniem każdego zespołu projektu TriM było zorganizowanie już w fazie przygotowawczej wydarzenia lub akcji podejmujących temat migracji. Poniższe przykłady pokazują, jak to wyzwanie zrealizowały poszczególne grupy. Do turnieju w Mieszkowicach położonych na granicy polsko- -niemieckiej nominowano dodatkowo pochodzącą z ukraińskiego Sambiru siódmą drużynę. Wielu z mieszkańców dzisiejszych Mieszkowic dawnego niemieckiego Bärwalde w 1945 roku przybyło tu z leżącego na terenie wcześniejszych ziem polskich Samboru (Sambir). Uczestnicy TriM mieli możliwość rozmowy z polsko-niemiecką parą, która poznała się w 1945 roku w Mieszkowicach (Bärwalde), następnie rozeszła i ponownie spotkała się po 50 latach, by wziąć ślub i ponownie zamieszkać w Mieszkowicach. Gospodarze z niemieckiego Unterschleißheim spotkali się w ramach przygotowań z przedstawicielami społeczności ukraińskiej w Monachium. Natomiast jedna z polskich drużyn ich grupy, członkowie mniejszości niemieckiej z Raciborza, nagrała audycję radiową z udziałem migrantów z Kazachstanu i Gwinei Równikowej. Młodzież jednej z warszawskich szkół, pracując nad trójjęzyczną broszurą Następna stacja: Warszawa, przeprowadziła wywiady zarówno z rodowitymi warszawiakami, jak i Polakami oraz obcokrajowcami, którzy osiedlili się w Warszawie, a także jej mieszkańcami, którzy w najbliższym czasie zamierzali opuścić kraj. Opiekun drużyny z Wiesbaden spotkał w Lipsku zespół z Kłomnic, miejscowości pochodzenia jego babci. Do Grudziądza z Osterholz-Scharmbeck przybyło wiele dzieci uciekinierów z Libanu w towarzystwie Marokańczyka i jego polskiej żony.

20 Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW Die Bedingung, dass Mädchen beteiligt sein müssen, war nicht nur sinnvoll, sondern auch notwendig. In dieser Altersgruppe sind Mädchen deutlich kommunikativer. Sie machen meist den ersten Schritt und aus einem Turnier eine Begegnung. Mit der Methode Fußball konnte das DPJW überraschend viel Engagement bei Trägern und Jugendlichen aktivieren. Dies gilt ganz besonders für diejenigen, die zuvor noch keine Erfahrungen im internationalen Jugendaustausch sammeln konnten. Hier liegt der größte Gewinn der TriM für das DPJW, die Organisatoren vor Ort und die Jugendlichen. Es bedurfte des Fußballs als populäre Brücke, um sich auf eine internationale Begegnung einzulassen. Begleitend zum Projekt hat das DPJW den deutsch-polnisch-ukrainischen Sprachführer Drei Друзі z boiska aufgelegt und eine eigene Internetseite geschaltet. Ein 15-minütiger Film dokumentiert die TriM und seine Höhepunkte. Die TriM - Hattrick für Europa wurde zusätzlich gefördert von: Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit (25.000 EUR), Renovabis Solidaritätsaktion der deutschen Katholiken mit den Menschen in Mittelund Osteuropa (20.000 EUR), Stiftung West-Östliche Begegnungen (5.940 EUR) 3.2 Bildung für nachhaltige Entwicklung Mit dem Thema Bildung für nachhaltige Entwicklung (BNE) hatte das DPJW bereits 2011 einen neuen Schwerpunkt für seine Arbeit gewählt. Zum Auftakt hatte das Jugendwerk seinen 4. Deutsch-Polnischen Jugendpreis unter dem Titel Treffpunkt Übermorgen zum Thema BNE ausgeschrieben. 59 Projekte hatten sich um den Preis beworben, 19 von ihnen kamen in die Finalrunde und setzten ihre Projekte 2012 um. Der Jugendpreis wurde am 4. Februar 2013 vergeben. Darüber hinaus bietet das DPJW verteilt auf mehrere Jahre verschiedene Fortbildungen zur BNE an, erarbeitet Methodensammlungen und lässt eine wissenschaftliche Expertise erstellen. Strategischer Partner im Themenschwerpunkt ist die Deutsche Bundesstiftung Umwelt, die mit ihrer finanziellen Unterstützung dazu beiträgt, dass das Jugendwerk eine ganze Reihe von begleitenden Projekten anbieten kann. Expertise -------------------- Das DPJW will Wissen und Methoden zur BNE unter den Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen verbreiten. Als Grundlage für die Umsetzung verschiedener Projekte, die sich an Multiplikatorinnen und Multiplikatoren richten, hat das DPJW eine wissenschaftliche Expertise in Auftrag gegeben. Seit 2012 arbeiten Wissenschaftlerinnen und Wissenschaftler aus Deutschland und Polen in enger Abstimmung mit dem DPJW an einem praxisnahen Kompendium. Autoren der Studie sind Prof. Dr. Gerhard de Haan auf deutscher Seite und ein Team der Sendzimir Stiftung (Fundacja Sendzimira) unter Leitung von Dr. Tomasz Bergier auf polnischer Seite. Fortbildungen -------------------- Die Seminare richten sich an Multiplikatorinnen und Multiplikatoren im deutsch-polnischen Austausch und sind gezielt als Methodenseminare angelegt. Ziel ist, den zumeist bereits erfahrenen Organisatorinnen und Organisatoren von Jugendbegegnungen spezifisches Handwerkszeug zur erfolgreichen Durchführung von deutsch-polnischen BNE-Begegnungen zu vermitteln. Unter dem Titel Jugend begegnet Zukunft bot das Jugendwerk vom 8. bis 12. Oktober 2012 in Ostpolen eine Fortbildung für Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen zur BNE an. Es war der erste Teil einer zweiteiligen Seminarreihe. Die Teilnehmerinnen und Teilnehmer erhielten eine Einführung in das Lern- und Handlungskonzept der BNE und erschlossen sich vielfältige Themen der nachhaltigen Entwicklung. Simulationsspiele und partizipative Methoden standen ebenfalls auf dem Programm. Im Anschluss erarbeiteten die Teilnehmerinnen und Teilnehmer erste Projektideen, die im zweiten Teil der Seminarreihe 2013 weiterentwickelt werden. Ein zweites Praxisseminar dieses Mal für Lehrerinnen und Lehrer fand vom 24. bis 27. November 2012 in Zusammenarbeit mit der Polnischen Humanitären Organisation (PAH) in Wrocław statt. Während der Fortbildung mit dem Titel Entwicklung durchdenken probierten die Teilnehmerinnen und Teilnehmer anhand von Simulationsspielen selbst Methoden für Schulaustauschprojekte zum globalen Lernen aus. Z. B. suchten sie Lösungsstrategien für globale Probleme, wie Zugang zu Nahrungsmitteln oder Wasser und erkundeten Wrocław (Breslau) auf der Suche nach Elementen nachhaltiger Entwicklung.

Priorytety tematyczne PNWM 21 Podsumowanie -------------------- Podczas TriM narodziły się liczne partnerstwa, nie tylko polsko-niemieckie czy polsko-niemiecko-ukraińskie. Po projekcie planowano spotkania dwóch grup niemieckich czy polskiej z ukraińską. Ponadto podczas turniejów i akcji powstało wiele różnych materiałów i pomysłów na programy dotyczące migracji, jak na przykład projekt współpracy młodzieży niemieckiej z rodzin migrantów mający na celu znalezienie partnerów w Polsce. Natomiast klub młodzieżowy z Osterholz-Scharmbeck ze swoją nową szkołą partnerską z Grudziądza zamierzał wybrać się we wspólną podróż do Maroka. Warunek uczestnictwa dziewcząt był nie tylko warunkiem sensownym, ale również koniecznym. W tej grupie wiekowej dziewczyny są dużo bardziej komunikatywne. To one najczęściej wykonywały pierwszy krok, dzięki któremu turniej przybierał charakter spotkania. Za pomocą piłki nożnej PNWM udało się zaktywizować zaskakująco dużo podmiotów i młodych ludzi. Dotyczy to szczególnie tych, którzy nie mieli dotąd możliwości uczestnictwa w międzynarodowych spotkaniach. To właśnie jest największa wygrana projektu TriM zarówno dla PNWM, jak i organizatorów spotkań oraz samej młodzieży. Potrzebowali oni piłki nożnej popularnego sportu jako pomostu do zaangażowania się w międzynarodowy projekt. Projekt TriM hattrick dla Europy został zrealizowany ze środków własnych PNWM ze wsparciem finansowym: Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej (25 000 euro) Stowarzyszenia Renovabis Akcja solidarności niemieckich katolików z ludźmi z Europy Środkowej i Wschodniej (Renovabis Solidaritätsaktion der deutschen Katholiken mit den Menschen in Mittel- und Osteuropa ) (20 000 euro) oraz Fundacji Spotkań Wschodnio-Zachodnich (Stiftung West-Östliche Begegnungen) (5940 euro) 3.2 Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju Temat edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju należy do priorytetów tematycznych PNWM od 2011 roku. Jego realizację PNWM rozpoczęła wówczas poprzez ogłoszenie konkursu o IV Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży pod hasłem Spotkajmy się pojutrze, poświęconego edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. O nagrodę ubiegało się 59 projektów, z czego 19 trafiło do rundy finałowej konkursu i odbyło się w 2012 roku. Wręczenie nagród nastąpiło 4 lutego 2013 roku. Do innych długofalowych działań PNWM z zakresu edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju należą szkolenia, a także opracowanie zbioru metod oraz ekspertyzy naukowej dotyczących tego tematu w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Partnerem strategicznym PNWM w zakresie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju jest Niemiecka Fundacja Federalna Środowisko (Deutsche Bundesstiftung Umwelt). Dzięki jej wsparciu odbywa się szereg projektów w tym zakresie. Ekspertyza -------------------- Zamiarem PNWM jest propagowanie wiedzy na temat edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz metod jej wdrażania wśród organizatorów polsko-niemieckich spotkań młodzieży. Podstawę realizacji różnych projektów skierowanych do animatorów wymiany młodzieży ma stanowić naukowa ekspertyza. Na zlecenie i w porozumieniu z PNWM od 2012 roku nad praktycznym kompendium wiedzy pracuje grupa naukowców z Polski i Niemiec. Autorem badania ze strony polskiej jest zespół pracowników Fundacji Sendzimira pod kierownictwem dr. inż. Tomasza Bergiera, ze strony niemieckiej prof. dr Gerhard de Haan. Szkolenia -------------------- Seminaria szkoleniowe skierowane są do animatorów wymian polsko-niemieckich i z założenia mają charakter metodyczny. Ich celem jest oddanie w ręce w głównej mierze doświadczonych organizatorów spotkań młodzieży narzędzi pracy, które pozwolą im przeprowadzić udane spotkania polsko-niemieckie poświęcone edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Pod hasłem Spotkanie młodzieży z przyszłością PNWM przeprowadziła w dniach od 8 do 12 października 2012 roku na Podlasiu szkolenie dla organizatorów polsko-niemieckich spotkań młodzieży. Było to pierwsze z cyklu dwóch seminariów z zakresu edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Uczestnicy zapoznali się z koncepcją nauczania i praktycznego wykorzystania edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju i zgłębiali różnorodne aspekty tego zagadnienia. Poznali też liczne gry symulacyjne i metody aktywizujące. Ponadto opracowali wstępne pomysły na projekty, które będą doprecyzowywać w drugiej części seminarium w 2013 roku. Inne szkolenie, tym razem dla nauczycieli z Polski i Niemiec, odbyło się w dniach od 24 do 27 listopada 2012 roku we Wrocławiu. Było to seminarium metodyczne Rozważnie o rozwoju, które PNWM przeprowadziła we współpracy z Polską Akcją Humanitarną. Podczas gier symulacyjnych uczestnicy ćwiczyli metody pracy z uczniami podczas spotkania polsko-niemieckiego. Próbowali na przykład rozwiązywać problemy globalne, jak dostęp do żywności czy wody czy odkrywali Wrocław, szukając w nim elementów zrównoważonego rozwoju.

22 Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW 3.3 Projekte für die Öffentlichkeit Internationales Interesse an der Arbeit des DPJW -------------------- Die Arbeit des DPJW wird wie auch die des Deutsch-Französischen Jugendwerks immer wieder als Modell für internationalen Jugendaustausch und bilaterale Zusammenarbeit gesehen und in diesem Zusammenhang auch international diskutiert. In aller Regel geht es bei den Gesprächen darum, wie der Jugendaustausch dazu beitragen kann, historisch belastete Verhältnisse von Nachbarländern zu verbessern und so einen Beitrag zu Verständigung und Versöhnung zu leisten. Im vergangenen Jahr gab es eine bemerkenswerte Häufung von Anfragen aus dem Ausland und von ausländischen Besuchern beim DPJW. Sie sollen daher im Überblick dokumentiert werden: Alpen-Adria-Raum Am 15. November 2012 stellte das DPJW seine Arbeit bei der Alpen-Adria-Konferenz in Villach (Österreich) vor. Im Vordergrund stand die Frage, wie das DPJW zwischen Deutschland und Polen helfen konnte, Konflikte zu überwinden und zur Versöhnung beizutragen. Organisiert vom Friedenszentrum der Universität Klagenfurt war die Konferenz der Versuch, die Netzwerkbildung im Grenzraum zwischen Slowenien, Österreich und Italien zu intensivieren. Erklärtes Ziel der Organisatorinnen und Organisatoren war es, erste Überlegungen zur Errichtung eines eigenen Jugendwerks in der Region anzustellen. Die Konferenzveranstalter wollen als nächsten Schritt ein erstes Konzeptpapier zur Diskussion mit den Partnern entwickeln. Das DPJW wird diesen Prozess beratend begleiten. Südosteuropa Im Rahmen eines Fachkräfteprogramms des DFJW besuchten Multiplikatorinnen und Multiplikatoren aus Kroatien, Bosnien und Herzegowina sowie Serbien am 18. April 2012 das DPJW. Ziel ihrer gemeinsamen Initiative ist es, die Einrichtung eines regionalen Fonds für Jugendaustauschprogramme auf dem Balkan zu befördern, um die Jugendmobilität, den friedlichen Dialog und die regionale Kooperation im Jugendbereich zu stärken. Die Organisatorinnen und Organisatoren der Studienreise betonten, dass das Modell Jugendwerk nicht einfach kopiert werden solle, aber dass die deutsch-polnischen und deutsch-französischen Erfahrungen Inspiration und Ansporn sein können. DPJW-Geschäftsführer Stephan Erb nahm gemeinsam mit dem Generalsekretär des DFJW, Markus Ingenlath, an einer Konferenz der Konrad Adenauer Stiftung (KAS) in Sarajewo teil. Rund 100 KAS-Stipendiaten aus Südosteuropa und Deutschland diskutierten zum Thema: Aus der Vergangenheit lernen: Erinnern und Versöhnen in Europa (11. bis 14. Oktober 2012). Die Studierenden waren sich einig, dass grenzüberschreitende Jugendzusammenarbeit eine Voraussetzung zu einer weiteren friedlichen Entwicklung ist. Zahlreiche Einzelinitiativen tragen schon dazu bei, es braucht aber auch den politischen Willen der Staaten zur Unterstützung und Förderung.

Priorytety tematyczne PNWM 23 3.3 Projekty skierowane do opinii publicznej Międzynarodowe zainteresowanie pracą PNWM -------------------- Działalność PNWM, jak również Francusko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży (FNWM), postrzegana była już wcześniej jako model międzynarodowej wymiany młodzieży oraz współpracy dwustronnej i omawiana w tym kontekście na arenie międzynarodowej. Rozmowy te oscylowały wokół pytania, w jaki sposób spotkania młodzieży mogą przyczynić się do polepszenia obciążonych historycznie stosunków sąsiedzkich oraz do porozumienia i pojednania. W 2012 roku PNWM otrzymała wyraźnie więcej zapytań dotyczących tych kwestii z zagranicy i od zagranicznych gości odwiedzających PNWM. Poniżej krótka dokumentacja. Obszar alpejsko-adriatycki 15 listopada 2012 roku na Konferencji Alpejsko-Adriatyckiej (Alpen-Adria-Konferenz) w Villach (Austria) PNWM prezentowała swe doświadczenia we współpracy polsko-niemieckiej. U podstaw leżało pytanie, w jaki sposób organizacji udało się przyczynić się do rozwiązania konfliktów i pojednania między Polską a Niemcami. Konferencja zorganizowana przez Centrum Pokoju (Friedenszentrum) Uniwersytetu w Klagenfurcie była próbą zintensyfikowania kontaktów i współpracy w obszarze przygranicznym pomiędzy Słowenią, Austrią i Włochami. Celem jej organizatorów było zebranie wstępnych idei z zamiarem powołania tym regionie organizacji współpracy młodzieży. W kolejnym etapie planują oni stworzenie dokumentu, który stanie się podstawą do dyskusji między partnerami. Również przy tym kroku PNWM ma im służyć radą. Europa Południowo-Wschodnia W ramach jednego z programów specjalistycznych FNWM 18 kwietnia 2012 roku biuro PNWM odwiedzili animatorzy z Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Serbii. Celem ich wspólnej inicjatywy jest stworzenie regionalnego funduszu wsparcia programów wymiany młodzieży na Bałkanach, który przyczyniłby się do mobilności młodzieży, procesu pokojowego dialogu i rozwinięcia regionalnej współpracy młodzieży. Organizatorzy podróży studyjnej podkreślali, że nie chodzi im o kopiowanie modelu Jugendwerku, ale o czerpanie inspiracji i zachęty z polsko-niemieckich i francusko-niemieckich doświadczeń. Dyrektor zarządzający PNWM Stephan Erb oraz sekretarz generalny FNWM Markus Ingenlath wzięli udział w konferencji zorganizowanej przez Fundację Konrada Adenauera (Konrad Adenauer Stiftung), która odbyła się w Sarajewie w dniach od 11 do 14 października 2012 roku. Blisko 100 stypendystów fundacji z Europy Południowo-Wschodniej i Niemiec dyskutowało pod hasłem Uczyć się z przeszłości: pamięć i pojednanie w Europie ( Aus der Vergangenheit lernen: Erinnern und Versöhnen in Europa ). Stypendyści byli zgodni co do tego, że międzynarodowa praca z młodzieżą jest podstawą dalszego pokojowego rozwoju na świecie. Proces ten postępuje już teraz dzięki działalności wielu pojedynczych inicjatyw, potrzebna jest jednak także polityczna wola zaangażowanych państw, ich wsparcie i dotacje.