Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Układ oddechowy Zapewnia drogę wnikania do ustroju zapasu tlenu obecnego w powietrzu atmosferycznym, stwarza też drogę wydalania dwutlenku węgla. Na układ oddechowy składają się następujące narządy: - nos - gardło - krtań - tchawica - dwa oskrzela - oskrzeliki i drobniejsze drogi oddechowe - dwa płuca z osłonami (opłucne) -mięśnie oddechowe
Nos i jama nosowa Jama nosowa jest dużą jamą nieregularnego kształtu, podzieloną przegrodą na dwie połowy. Tylna kostna część przegrody, utworzona przez pionową płytkę kości sitowej i lemiesz, od przodu składa się z chrząstki hialinowej. Sklepienie nosa tworzą płytka sitowa kości sitowej oraz kość klinowa, kość czołowa i kości nosa. Dno, zbudowane przez sklepienie jamy ustnej, składa się z podniebienia twardego od przodu i podniebienia miękkiego z tyłu. Podniebienie twarde powstało ze szczęki i kości podniebiennych, natomiast podniebienie miękkie z mięśni niepodlegających woli. Ścianę przyśrodkową tworzy przegroda. Ściany boczne są zbudowane przez szczękę, kość sitową i dolną małżowinę. Ścianę tylną stanowi przednia ściana gardła.
Funkcje oddechowe nosa Ogrzewanie odbywa się dzięki niezwykle bogato unaczynionej śluzówce. Wyjaśnia to, dlaczego łatwo dochodzi do dużej utraty krwi przy krwawieniu z nosa. Filtrowanie i oczyszczanie. Włoski znajdujące się w nozdrzach przednich wychwytują większe cząsteczki. Drobniejsze (pył, bakterie) osiadają i przywierają do śluzu. Śluz chroni nabłonek przed podrażnieniem i uniemożliwia jego wysychanie. Nawilżanie. W trakcie przechodzenia powietrza nad wilgotną śluzówką ulega ono wysyceniu parą wodną. Podrażnienie śluzówki nosa powoduje kichanie, czyli działanie odruchowe, którego zadaniem jest usunięcie z nosa czynnika drażniącego.
Gardło Gardło jest rurą o długości 12-14 cm, ciągnącą się od podstawy czaszki do poziomu C6. Znajduje się ono z tyłu nosa, jamy ustnej oraz krtani i jest szersze na swym górnym końcu. W celach opisowych gardło dzieli się na trzy części: - jama nosowo-gardłowa - jama ustno-gardłowa - krtaniowa część gardła
Jama nosowo-gardłowa Nosowa część gardła znajduje się z tyłu nosa, ponad poziomem podniebienia miękkiego. Na jego bocznych ścianach występują dwa ujścia trąbek słuchowych, każde z nich wiodące do ucha środkowego. Na ścianie tylnej znajdują się migdałki gardłowe (adenoidy), zbudowane z tkanki limfoidalnej, największe u dzieci do około 7 roku życia, potem stopniowo ulegają zanikowi. Adenoidy
Przewód Eustachiusza Trąbka słuchowa - kanał długości 3 4 cm łączący jamę bębenkową ucha środkowego z częścią górną gardła, służący do wyrównywania ciśnień po obu stronach błony bębenkowej.
Jama ustno-gardłowa Leży z tyłu jamy ustnej, od poziomu poniżej podniebienia miękkiego do poziomu górnej krawędzi trzonu C3. Ściany boczne łączą się z podniebieniem miękkim, tworząc po obu stronach dwa fałdy. Pomiędzy każdą parą fałdów znajduje się skupisko tkanki limfoidalnej, zwane migdałkiem podniebiennym. W trakcie przełykania części nosowa i ustna są oddzielone przez podniebienie miękkie i języczek.
Funkcje gardła Droga przepływu powietrza i pokarmów. Ogrzewanie i nawilżanie powietrza. Zmysł smaku. W nabłonku jamy ustnej i gardła znajdują się zakończenia nerwów węchowych. Słuch. Trąbki słuchowe, biegnące do każdego z uszu środkowych, umożliwiają wnikanie do nich powietrza. Prawidłowe słyszenie zależy od obecności powietrza pod ciśnieniem atmosferycznym po obu stronach błony bębenkowej. Ochrona. Tkanka chłonna migdałków gardłowych i krtaniowych wytwarza przeciwciała. Mowa. Gardło bierze udział w procesie mowy, działając jako komora rezonansowa dla dźwięków wychodzących z krtani.
Krtań Krtań, czyli puszka głosowa, która wiąże krtaniową część gardła i tchawicę, znajduje się na poziomie C3-C6. Do okresu dojrzewania płciowego zróżnicowanie wielkości krtani u osób obu płci jest niewielkie. Potem wzrasta szybciej u osób płci męskiej, co tłumaczy powstanie tzw. jabłka Adama i na ogół głębszego tonu głosu.
Krtań Krtań jest zbudowana z kilku chrząstek o nieregularnych kształtach, połączonych ze sobą więzadłami i błonami: - jedna chrząstka tarczowata - jedna chrząstka pierścieniowata - dwie chrząstki nalewkowe - jedna nagłośnia
Chrząstka tarczowata Najbardziej wystająca chrząstka krtaniowa. Zbudowana z chrząstki hialinowej, jest położona z przodu szyi. Chrząstka z tyłu jest niekompletna i od góry spojona więzadłami z kością gnykową, a od dołu z chrząstką pierscieniowatą. Chrząstka tarczowata tworzy większość ścian krtani przedniej i bocznych.
Chrząstka pierścieniowata Jest położona poniżej chrząstki tarczowatej i też jest zbudowana z chrząstki hialinowej. Ma ona kształt sygnetu, całkowicie otacza krtań i składa się z dwóch części: łuku położonego z przodu i boków chrząstki oraz płytki leżącej z tyłu. Dolna krawędź chrząstki pierścieniowatej wyznacza koniec górnych dróg oddechowych.
Chrząstki nalewkowate Są to dwie hialinowe chrząstki, kształtem przypominające piramidę, umieszczone na wierzchu szerokiej części chrząstki pierścieniowatej i tworzące część tylnej ściany krtani. Stanowią one oparcie dla więzadeł głosowych oraz mięśni.
Nagłośnia Jest to chrząstka włóknisto-sprężysta w kształcie liścia na ruchomej chrząstkowej szypule, łączącej ją z wewnętrzną powierzchnią przedniej ściany chrząstki tarczowatej poniżej wcięcia tarczowego. Gdyby porównać krtań do puszki, jej wieczko stanowiłaby nagłośnia, zamykająca krtań w trakcie połykania, chroniąc płuca przed przypadkową aspiracją ciała obcego.
Wnętrze krtani Więzadła głosowe (zwane też strunami głosowymi lub fałdami głosowymi) to dwa blade fałdy błony śluzowej o wolnych krawędziach przypominających struny, rozciągające się od wewnętrznej powierzchni wyniosłości tarczowej z przodu do chrząstek nalewkowych od tyłu.
Wnętrze krtani Gdy sterujące więzadłami głosowymi mięśnie rozluźniają się, więzadła te są otwarte i nie utrudniają przepływu powietrza przez krtań. Ustawione w tym położeniu więzadła głosowe wytwarzają głos o niskich tonach. Gdy sterujące nimi mięsnie się kurczą, więzadła ciasno napinają się w poprzek krtani. W tej pozycji więzadła wibrują pod wpływem powietrza wytwarzając wysokie dźwięki.
Funkcje krtani Wytwarzanie dźwięku Mówienie Ochrona dolnych dróg oddechowych Droga powietrza Nawilżanie, filtrowanie i nagrzewanie
Przerwa 5 minut