Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych w województwie zachodniopomorskim w roku 2013

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku ZESPÓŁ WOJEWÓDZKI POREJESTROWEGO DOŚWIADCZALNICTWA ODMIANOWEGO I ROLNICZEGO Przewodniczący: Jarosław Rzepa Wiceprzewodniczący: Andrzej Ługowski Anna Werelich Sekretarz: Koordynator: Opracowanie: Przemysław Godzieba Anna Werelich Alina Cwalina Przemysław Godzieba Monika Jacewicz Maciej Jaworski Grażyna Karpowicz Sędłak Tomasz Lenartowicz Józef Mak Józefa Sieradzka Małgorzata Rdzanek Publikacja chroniona prawem autorskim. Przedruk dozwolony tylko po uzyskaniu zgody Przewodniczącego Zespołu Wojewódzkiego PDOiR Jednostka wiodąca: Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Szczecinie Dąbiu 70-847 Szczecin, ul. Goleniowska 56 A Tel. 91 460 06 69 Faks 91 469 33 14 Dyrektor: Dariusz Rawicki Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Realizacja: Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach Projekt okładki i zdjęcia - Jolanta Gapys, skład - Marzena Maziarz, Izabela Skorupa-Rusiecka

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) jest regionalnym (wojewódzkim) systemem badań odmianowo - agrotechnicznych mających na celu dostarczenie rolnikom możliwie pełnej informacji o przydatności zarejestrowanych odmian do uprawy w gospodarstwach rolnych. System ten opiera się na wzajemnej współpracy jednostek i organizacji zainteresowanych rozwojem rolnictwa własnego regionu. Województwo Zachodniopomorskie każdego roku znacząco wspiera wszelkie działania podejmowane w zakresie realizacji oraz upowszechniania Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego wśród rolników naszego województwa. Korzyści wynikające z realizacji PDOiR: systematyczny dopływ rzetelnej informacji o wartości odmian w regionie efektywne wykorzystanie postępu biologicznego w rolnictwie ułatwienie rolnikom dokonania trafnego doboru najbardziej wartościowych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków klimatyczno-glebowych Badania odmianowe realizowane w ramach PDOiR są ukierunkowane bezpośrednio na potrzeby praktyki rolniczej. Na podstawie tych badań tworzone i publikowane są Listy Odmian Zalecanych (LOZ) do uprawy na obszarze województwa. Listy Odmian Zalecanych stanowią główne źródło informacji o przydatności gospodarczej odmiany. Jestem przekonany, iż wiedza oraz wysiłek osób zaangażowanych każdego roku w przygotowanie i realizację systemu badań PDOiR będą bezpośrednio wykorzystywane w praktyce rolniczej, znajdą swoje odzwierciedlenie w uprawach naszego regionu i przyniosą również wymierne efekty ekonomiczne rolnikom województwa zachodniopomorskiego. Jarosław Rzepa Członek Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Skład Wojewódzkiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Województwo Zachodniopomorskie Nazwisko i imię Instytucja 1 Ireneusz Błażejewski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Koszalinie 2 Marek Bury Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Katedra Agronomii 3 Teofil Bus Gospodarstwo Rolne Prusim 4 Przemysław Godzieba Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Rarwinie 5 Ryszard Karaś Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach 6 Franciszek Klim Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka Sp. z o.o. 7 Michał Kostiw 8 Krzysztof Kowański Arysta LifeScience Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie 9 Jan Krawczuk KRUS Oddział Regionalny w Koszalinie 10 Piotr Król Przedsiębiorstwo Rolno-Usługowe SMAGRO Sp. z o.o. 11 Mariusz Lisiewicz KWS Polska Sp. z o.o. 12 Andrzej Ługowski Zachodniopomorska Izba Rolnicza 13 Mak Józef Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karżniczce 14 Czesław Mazur Poznańska Hodowla Roślin, Oddział Produkcyjno-Nasienny w Krzemlinie 15 Jan Mazurkiewicz Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Terenowy Zespół Doradców w Białogardzie 16 Fryderyk Niemczynowicz Zachodniopomorska Izba Rolnicza 17 Krzysztof Oleś 18 Arkadiusz Orkiszewski DuPont Poland Sp. z o.o. Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Terenowy Zespół Doradców w Szczecinku 19 Jaromir Palusiński Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach 20 Olgierd Rakowski POMERANIA FRUCHT Spółka z o.o. 21 Dariusz Rawicki Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Szczecinie Dąbiu 22 Jarosław Rawski Syngenta Crop Protection 23 Zbigniew Rudziński Gospodarstwo Rolne Białogard 24 Ilona Rzepa Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju 25 Jarosław Rzepa Zachodniopomorski Urząd Marszałkowski, Członek Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego 26 Stanisław Smoleński Karpol Przedsiębiorstwo Usługowo - Handlowe 27 Sławomir Stankowski Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Katedra Agronomii 28 Krzysztof Ślusarek Zachodniopomorski Urząd Marszałkowski, Wydział Rolnictwa i Rybactwa 29 Anna Werelich Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Białogardzie 30 Łukasz Winiecki Ampol Merol Sp. z o.o. 31 Barbara Wójcik Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, Wydział Infrastruktury i Rolnictwa 32 Jakub Ziarniak Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o.

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Szczecinie Dąbiu styczeń 2014

Wstęp Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Tak jak w latach poprzednich w sezonie 2012/2013 w Województwie Zachodniopomorskim prowadzone były badania odmianowe z wykorzystaniem istniejącej polowej bazy doświadczalnej, na którą składają się Stacja i Zakłady Doświadczalne Oceny Odmian (należące do COBORU) oraz Gospodarstwo Rolne Danuty i Teofila Bus w Prusimiu. W systemie PDOiR większość decyzji dotyczących doświadczeń prowadzonych w poszczególnych województwach podejmowana jest regionalnie przez zespoły wojewódzkie PDOiR. W roku 2011 powołano nowy, 32 osobowy, skład Wojewódzkiego Zespołu PDOiR. Przewodniczącym Zespołu jest dr inż. Jarosław Rzepa Członek Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego. Zastępcami Przewodniczącego są Andrzej Ługowski z Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej oraz Anna Werelich z Zakładu Doświadczalnego Oceny Odmian w Białogardzie Zgodnie z ustaleniami Krajowego Zespołu Koordynacyjnego PDO w 2004 roku rozpoczęto tworzenie List odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa (LOZ). Podstawą typowania i włączania odmian do LOZ są wyniki wieloletnich doświadczeń PDOiR przeprowadzonych w województwie. Obecnie na terenie Województwa Zachodniopomorskiego utworzono LOZ z odmianami pszenicy ozimej i jarej, jęczmienia ozimego i jarego, owsa, pszenżyta ozimego i jarego, żyta, rzepaku ozimego i jarego oraz z odmianami jadalnymi i skrobiowymi ziemniaka. Uzasadnienie rekomendacji odmian w Polsce Gatunek CCA (28.12.2013 r.) KR (31.12.2013 r.) W badaniach PDOiR (2013) LOZ (2014) Jęczmień ozimy 646 20 19 3-8 Pszenica ozima 1663 83 65 6-15 Pszenżyto ozime 246 40 34 4-10 Żyto ozime 147 37 22 4-10 Jęczmień jary 655 58 36 4-10 Pszenica jara 343 27 20 4-9 Owies jary 265 23 19 3-10 Pszenżyto jare 36 9 9 2-6 Żyto jare 7 1 1 - Kukurydza 4825 147 38 - Rzepak ozimy 966 93 55 6-16 Rzepak jary 208 27 15 4-8 Burak cukrowy 1387 85 19 - Groch siewny 408 24 19 3-6 Ziemniak 1579 118 56 10-23 Źródło: COBORU Powyższa tabela pokazuje jak wiele odmian może funkcjonować na naszym rynku nasiennym i przed jakim dylematem staje rolnik wybierając odmianę do uprawy. Właściwy dobór odmiany do kierunku uprawy, odpowiednia agrotechnika oraz wymiana materiału siewnego mogą przynieść wzrost wydajności ziarna sięgający w przypadku zbóż nawet kilkadziesiąt dt z ha oraz pozwolą na zmniejszenie ryzyka ekonomicznego produkcji. O tym jak dużo pozostało do zrobienia w poprawie efektywności uprawy, w tym również poprzez właściwy dobór odmian, świadczy chociażby różnica w plonowaniu zbóż w doświadczeniach PDOiR i w produkcji. Sezon doświadczalny 2012/2013 był czternastym, w którym na terenie Województwa Zachodniopomorskiego prowadzono doświadczenia w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). Przeprowadzono 63 doświadczenia z zarejestrowanymi odmianami zbóż ozimych i jarych, rzepaku ozimego i jarego, ziemniaków, kukurydzy, roślin strączkowych, z roślinami warzywnymi kapustą głowiastą biała i marchwią jadalną oraz z truskawkami / doświadczenia z odmianami deserowymi i przeznaczonymi do przetwórstwa/ i malinami. Niniejsza publikacja jest kontynuacją opracowań z lat poprzednich, zawiera szczegółowe wyniki wszystkich doświadczeń prowadzonych w ramach programu PDOiR w ostatnim sezonie (2012/2013) na tle badań trzyletnich (2011 2013). Porażenie odmian przez ważniejsze choroby podano tylko na przeciętnym poziomie agrotechniki (a1), na którym nie stosowano fungicydów, gdyż tylko wyniki z tego poziomu pokazują naturalną odporność odmian na patogeny. W publikacji zamieszczono wyniki doświadczeń z odmianami zbóż ozimych i jarych, rzepaku ozimego i jarego, roślin strączkowych, ziemniaków, roślin warzywnych oraz truskawki i maliny. Wyniki doświadczeń w pozostałych gatunkach, ze względu na mniejszą ich liczebność na naszym terenie, zebrane zostaną w publikacjach centralnych COBORU obejmujących rezultaty badań prowadzonych na terenie całego kraju.

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Doświadczenia PDOiR w województwie zachodniopomorskim Takson/grupa taksonów Zboża Rzepak Kukurydza Burak pastewny Ziemniak Rośliny strączkowe Warzywa Truskawka Malina Razem Punkt dośw. Sposób finansowania doświadczeń Δ Δ Δ suma 2009/2010 ZDOO Białogard 4 4 1 1 3 1 3 2 1 3 12 10 1 23 ZDOO Rarwino 4 4 1 1 4 2 2 2 9 7 4 20 Szczecin Dąbie 4 2 2 2 1 4 7 11 G.R. Danuta Bus 8 1 1 10 10 Razem doświadczeń 8 16 2 3 3 5 9 6 3 3 2 3 1 25 34 5 64 2010/2011 ZDOO Białogard 4 4 1 1 3 1 3 2 1 3 12 10 1 23 ZDOO Rarwino 4 4 1 1 4 2 2 2 9 7 4 20 Szczecin Dąbie 4 2 2 2 1 4 7 11 G.R. Danuta Bus 8 1 1 10 10 Razem doświadczeń 8 16 2 3 3 5 9 6 3 3 2 3 1 25 34 5 64 2011/2012 ZDOO Białogard 4 4 1 1 3 1 3 2 1 3 12 10 1 23 ZDOO Rarwino 4 4 1 1 4 2 2 2 9 7 4 20 Szczecin Dąbie 4 2 2 2 1 4 7 11 G.R. Danuta Bus 8 1 1 10 10 Razem doświadczeń 8 16 2 3 3 5 9 6 3 3 2 3 1 25 34 5 64 2012/2013 ZDOO Białogard 4 4 1 1 1 3 1 3 2 1 3 12 10 2 24 ZDOO Rarwino 4 4 1 1 4 2 2 1 8 7 4 19 Szczecin Dąbie 2 2 2 4 1 2 9 11 G.R. Danuta Bus 8 1 9 9 Razem doświadczeń 8 16 2 3 1 3 5 7 6 3 3 2 4 1 22 35 6 63 RAZEM 2010-2013 32 64 8 12 1 12 20 0 34 24 11 12 8 13 4 97 137 21 255 - doświadczenia finansowane z budżetu - doświadczenia finansowane lokalnie Δ - doświadczenia finansowane w ramach umów COBORU

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Rozdział 1 RZEPAK OZIMY Wiadomości ogólne Rzepak ozimy jest najważniejszą rośliną oleistą w Polsce. W ostatnich latach uprawiany był na powierzchni ponad 800 tys.ha. W najbliższych latach oczekiwane jest dalsze zwiększanie areału uprawy. Surowiec rzepakowy używany jest przede wszystkim do produkcji oleju jadalnego do bezpośredniego spożycia w gospodarstwach domowych jak i do produkcji margaryny oraz z przeznaczeniem na biopaliwa. Śruta poekstrakcyjna lub makuch rzepakowy uzyskiwane jako odpad przy produkcji oleju są cennymi koncentratami wysokobiałkowymi wykorzystywanymi do produkcji pasz treściwych w karmieniu bydła, trzody chlewnej oraz drobiu. Rzepak ozimy uprawiany w płodozmianach zbożowych zmniejsza ryzyko masowego występowania chorób roślin zbożowych. Jest też cenną rośliną miododajną. Z racji sierpniowych terminów siewu rzepak ozimy powinien być uprawiany po najwcześniejszych poplonach, takich jak groch na nasiona, wczesne ziemniaki, jęczmień ozimy, a także roślinach pastewnych na zielonkę lub na przyoranie. Wymaga gleb o wysokiej kulturze. Uprawa rzepaku ozimego zbożach bywa utrudniona w przypadku opóźnienia się żniw lub długotrwałych susz letnich uniemożliwiających dobre przygotowanie roli pod zasiew oraz uzyskania szybkich i równomiernych wschodów. Późniejszy termin siewu, a tym samym wschodów, wpływa niekorzystnie na rozwój roślin przed zimą i pogarsza zimotrwałość rzepaku. Obecnie w Krajowym Rejestrze znajduje się 96 odmian, w tym 46 odmian populacyjnych i 50 odmian mieszańcowych. Na terenie województwa zachodniopomorskiego w roku 2013 prowadzono w systemie PDOiR dwa doświadczenia z rzepakiem ozimym zlokalizowane w ZDOO Białogard i ZDOO Rarwino. Ponieważ od sezonu wegetacyjnego 2012/2013 zmienione zostały zasady prowadzenia doświadczeń PDOiR z rzepakiem ozimym przedstawiamy wyniki doświadczeń tylko z roku 2013. Omawiane doświadczenia prowadzone były wg metodyki opracowanej przez COBORU w Słupi Wielkiej. Doboru odmian do doświadczeń dokonał Wojewódzki Zespół PDO biorąc pod uwagę przydatność odmian do uprawy w województwie zachodniopomorskim. Odmiany wzorcowe: rok zbioru 2011: ARTOGA, CASOAR, CHAGALL, VISBY rok zbioru 2012: CHAGALL, PAMELA, VISBY, ARTOGA rok zbioru 2013: MONOLIT, CHAGALL, VISBY, ARTOGA

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Tabela 1.1. Rzepak ozimy. Odmiany badane w roku 2013 Rok wpisania do krajowego Zachowujący/pełnomocnik rejestru 1 2 3 1 Monolit 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 2 Chagall 2009 Lantmännen SW Seed sp. z o.o., ul. Głowackiego 1a, 05-822 Milanówek 3 Visby 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 4 Artoga 2010 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 5 Bojan 2004 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 6 Remy 2006 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań 7 Adriana 2008 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka2, 62 052 Komorniki 8 Bellevue 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 9 Bogart 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 10 NK Bold 2008 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 11 NK Pegaz 2008 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 12 Arot 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 13 ES Alegria 2010 Euralis Saaten sp o.o. Oddział w Polsce, ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 14 Gloria 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 15 NK Diamond 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 16 NK Morse 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 17 Sherlock 2010 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61 003 Poznań 18 ES Beata 2011 Euralis Saaten sp o.o. Oddział w Polsce, ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 19 Pamela 2011 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 20 Starter 2011 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 21 Tactic 2011 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 22 DK Cadet 2012 Monsanto Polska sp. z o.o., ul.domaniewska 49, 02 672 Warszawa 23 Lohana 2012 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 24 Goya* Lantmännen SW Seed sp. z o.o., ul. Głowackiego 1a, 05-822 Milanówek 25 Vision* Lantmännen SW Seed sp. z o.o., ul. Głowackiego 1a, 05-822 Milanówek 26 Elektra 2005 Bayer CropScience Raps GmbH, Streichmühler Str.8, DE 24977 Grundhof 27 Herkules 2005 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 28 Vectra 2005 Bayer CropScience Raps GmbH, Streichmühler Str.8, DE 24977 Grundhof 29 NK Petrol 2008 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 30 Rohan 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 31 Abakus 2009 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 32 Adam 2009 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 33 Finesse 2009 Bayer CropScience Raps GmbH, Streichmühler Str.8, DE 24977 Grundhof 34 NK Technic 2009 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 35 Poznaniak 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 36 ES Domino Euralis Saaten sp o.o. Oddział w Polsce, ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 37 Gladius 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 38 Primus 2010 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 39 SY Kolumb 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 40 Xenon 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 41 DK Exquisite 2011 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 42 Dobrava 2011 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 43 ES Kamillo 2011 Euralis Saaten sp o.o. Oddział w Polsce, ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 44 Inspiration 2011 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 45 Rumba 2011 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 46 SY Cassidy 2011 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 47 Turan 2011 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań

10 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 1 2 3 48 Alessio 2011 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 49 Bonanza 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul.sadowa 10 A, 87 148 Łysomice 50 DK Exstorm 2012 Monsanto Polska sp. z o.o., ul.domaniewska 49, 02 672 Warszawa 51 Hugo 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 52 Marathon 2012 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 53 Marcopolos 2012 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań 54 Sherpa 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 55 SY Carlo 2012 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 56 Tores 2012 Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 57 Albatros* Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 58 ES Alonso* Euralis Saaten sp o.o. Oddział w Polsce, ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 59 ES Danube* Euralis Saaten sp o.o. Oddział w Polsce, ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 60 NK Caravel* Syngenta Seeds sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 C, 01 797 Warszawa 61 PR 44 W 29* Pioneer Hi - Bred Northern Europe Sales Division G.m.b.H. Oddział w Polsce, Aleje Solidarności 46, 61-696 Poznań 62 PR 46 W 20* Pioneer Hi - Bred Northern Europe Sales Division G.m.b.H. Oddział w Polsce, Aleje Solidarności 46, 61-696 Poznań 63 PR 46 W 24* Pioneer Hi - Bred Northern Europe Sales Division G.m.b.H. Oddział w Polsce, Aleje Solidarności 46, 61-696 Poznań * odmiana z CCA włączona do badań na podstawie pozytywnych wyników w doświadczeniach rozpoznawczych Tabela 1.2. Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Miejscowość Białogard Rarwino Powiat Białogard Kamień Pomorski 1 2 3 Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry żytni dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b IV a Zasobność gleby w P 2 O 5 (mg/100g) 19,6 14,6 Zasobność gleby w K 2 O (mg/100g) 19,0 10,4 Zasobność gleby w MgO (mg/100g) 4,3 2,1 Ph gleby (w KCL) 5,84 5,6 Przedplon łubin na zielona masę łubin wąskolistny Obsada nasion (szt./m 2 ) 50-60 50-60 Nawożenie mineralne (kg/ha) N 160 182 P 2 O 5 60 50 K 2 O 120 100 Środki ochrony roślin (nazwa, dawka) Zaprawa nasienna Cruiser OSR 322 FS 11,25 ml Cruiser OSR 322 FS 11,25 ml Herbicyd Insektycyd Butisan Star 416 SC 3 l Karate Zeon 050 EC 0,15l x 3 Proteus 110OD 0,6l x 3 Butisan Star 416 SC 3 l Elegant 05EC 1l Proteus 110 OD 0,6l x 2 Karate Zeon 050 CS 0,15l Fastac 100 EC 0,12l

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 11 Tabela 1.3. Rzepak ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Wyszczególnienie Białogard Rarwino 1 2 3 1 Siew (data) 24.08 29.08 2 Przezimowanie roślin (%) 51 97 3 Martwe rośliny (%) 5 0 4 Stan roślin po zimie (skala 90) 4,9 8,8 5 Wysokość roślin (cm) 147 154 6 Zbiór (data) 02.08 27.07 7 Plon nasion (dt/ha) 49,4 45,8 Tabela 1.4. Rzepak ozimy. Plon nasion odmian (dt/ha). Rok zbioru 2013 Białogard Rarwino 1 2 3 Wzorzec dt/ha 51,7 44,9 1 Monolit 49,4 48,4 2 Chagall 50,3 40,3 3 Visby 55,2 44,8 4 Artoga 51,8 46,3 5 Bojan 42,1 41,7 6 Remy 49,8 43,1 7 Adriana 42,5 41,6 8 Bellevue 45,0 47,6 9 Bogart 47,1 49,8 10 NK Bold 47,4 43,5 11 NK Pegaz 46,1 38,4 12 Arot 44,8 41,9 13 ES Alegria 38,9 49,7 14 Gloria 41,9 52,4 15 NK Diamond 47,1 44,2 16 NK Morse 50,9 44,1 17 Sherlock 44,7 41,8 18 ES Beata 47,7 45,5 19 Pamela 53,3 48,7 20 Starter 39,4 47,4 21 Tactic 46,6 42,3 22 DK Cadet 45,5 48,2 23 Lohana 52,8 50,2 24 Goya* 49,1 45,1 25 Vision* 52,1 45,6 26 Elektra 43,4 40,4 27 Herkules 45,6 42,6 28 Vectra 45,0 50,4 29 NK Petrol 47,4 46,8 30 Rohan 48,6 47,3 31 Abakus 52,5 47,5 32 Adam 49,6 42,4 33 Finesse 47,8 47,3 34 NK Technic 57,3 46,3 35 Poznaniak 49,2 43,4 36 ES Domino 55,2 51,3 37 Gladius 53,6 44,2

12 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 1 2 3 38 Primus 48,4 49,2 39 SY Kolumb 52,6 42,8 40 Xenon 46,6 49,2 41 DK Exquisite 55,1 50,0 42 Dobrava 50,1 44,8 43 ES Kamillo 46,0 46,8 44 Inspiration 59,8 44,3 45 Rumba 49,7 44,0 46 SY Cassidy 55,0 47,0 47 Turan 56,5 48,4 48 Alessio 48,8 47,6 49 Bonanza 48,5 51,8 50 DK Exstorm 60,1 51,6 51 Hugo 55,6 49,0 52 Marathon 56,6 37,4 53 Marcopolos 47,7 46,7 54 Sherpa 55,4 51,0 55 SY Carlo 56,3 52,3 56 Tores 49,5 41,5 57 Albatros* 41,6 44,8 58 ES Alonso* 52,5 49,5 59 ES Danube* 55,7 45,6 60 NK Caravel* 52,8 42,6 61 PR 44 W 29* 51,3 47,2 62 PR 46 W 20* 44,8 42,8 63 PR 46 W 24* 55,9 42,0 Tabela 1.5. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe. Rok zbioru 2013 Stan roślin przed zimą Stan roślin po zimie Procent martwych roślin Przezimowanie Wysokość roślin skala 9 0 skala 9 0 % % cm 1 2 4 6 8 2 Wzorzec 9,0 7,0 2 76 153 1 Monolit 9,0 7,5 1 83 155 2 Chagall 9,0 6,5 2 71 147 3 Visby 9,0 7,0 1 77 154 4 Artoga 9,0 6,9 2 75 157 5 Bojan 9,0 6,8 3 74 154 6 Remy 9,0 7,1 3 78 148 7 Adriana 9,0 6,9 2 75 147 8 Bellevue 9,0 6,9 4 75 151 9 Bogart 9,0 7,0 2 77 160 10 NK Bold 9,0 6,9 2 75 148 11 NK Pegaz 9,0 7,0 3 76 153 12 Arot 9,0 7,0 2 77 145 13 ES Alegria 9,0 7,0 2 77 143 14 Gloria 9,0 6,5 2 71 143 15 NK Diamond 9,0 6,9 2 75 148 16 NK Morse 9,0 6,6 4 71 149

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 13 1 2 3 4 5 6 17 Sherlock 9,0 6,6 4 72 151 18 ES Beata 9,0 6,5 3 71 151 19 Pamela 9,0 6,8 3 74 151 20 Starter 9,0 6,4 6 68 131 21 Tactic 9,0 6,8 3 74 145 22 DK Cadet 9,0 6,8 2 74 149 23 Lohana 9,0 6,6 3 72 149 24 Goya* 9,0 6,5 3 71 148 25 Vision* 9,0 6,9 4 74 145 26 Elektra 9,0 6,6 3 72 147 27 Herkules 9,0 6,8 3 73 146 28 Vectra 9,0 6,8 4 73 152 29 NK Petrol 9,0 6,6 3 72 155 30 Rohan 9,0 6,8 2 74 144 31 Abakus 9,0 7,1 2 78 151 32 Adam 9,0 7,3 1 80 158 33 Finesse 9,0 6,8 3 74 150 34 NK Technic 9,0 6,5 2 71 156 35 Poznaniak 9,0 6,8 2 74 144 36 ES Domino 9,0 6,8 4 73 161 37 Gladius 9,0 6,6 2 72 148 38 Primus 9,0 7,0 2 77 141 39 SY Kolumb 9,0 6,6 3 72 153 40 Xenon 9,0 6,8 1 74 151 41 DK Exquisite 9,0 7,1 1 79 160 42 Dobrava 9,0 7,4 1 81 154 43 ES Kamillo 9,0 6,6 3 72 155 44 Inspiration 9,0 6,8 4 73 154 45 Rumba 9,0 7,0 3 76 147 46 SY Cassidy 9,0 6,9 3 75 158 47 Turan 9,0 6,3 2 68 149 48 Alessio 9,0 6,8 3 73 151 49 Bonanza 9,0 6,8 5 72 158 50 DK Exstorm 9,0 7,0 2 77 147 51 Hugo 9,0 7,0 2 77 147 52 Marathon 9,0 6,9 1 76 144 53 Marcopolos 9,0 7,1 2 78 153 54 Sherpa 9,0 6,5 2 71 152 55 SY Carlo 9,0 7,1 1 78 148 56 Tores 9,0 7,0 2 77 152 57 Albatros* 9,0 6,9 2 75 152 58 ES Alonso* 9,0 6,5 3 71 153 59 ES Danube* 9,0 6,9 2 75 154 60 NK Caravel* 9,0 6,6 4 72 155 61 PR 44 W 29* 9,0 6,6 3 72 149 62 PR 46 W 20* 9,0 6,8 3 73 156 63 PR 46 W 24* 9,0 7,0 1 77 150

14 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Tabela 1.6. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe. Rok zbioru 2013 Długość okresu kwitnienia Dojrzałość techniczna Mtn Wyleganie Choroby podstawy łodygi Czerń krzyżowych ilość dni kolejny dzień roku g % skala 9 0 skala 9 0 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec 16 193 5,7 7 7 8,7 1 Monolit 17 194 5,5 8 5 8,8 2 Chagall 16 192 5,5 7 8 8,5 3 Visby 16 192 6,1 7 13 8,3 4 Artoga 16 192 5,8 4 3 9,0 5 Bojan 16 194 5,4 6 6 9,0 6 Remy 16 192 6,4 8 6 8,8 7 Adriana 16 193 6,0 4 4 8,5 8 Bellevue 16 194 6,2 4 6 8,3 9 Bogart 17 194 5,6 9 6 8,3 10 NK Bold 16 193 5,6 5 5 8,3 11 NK Pegaz 17 193 5,5 5 6 8,0 12 Arot 17 193 5,2 5 8 8,3 13 ES Alegria 15 190 5,4 5 4 8,5 14 Gloria 17 193 6,2 4 5 8,8 15 NK Diamond 16 192 6,0 7 8 8,0 16 NK Morse 17 193 5,7 5 4 8,5 17 Sherlock 16 193 5,9 5 6 8,5 18 ES Beata 16 192 5,9 8 8 8,8 19 Pamela 16 195 6,2 4 4 8,3 20 Starter 16 191 6,1 9 12 8,0 21 Tactic 17 193 6,0 6 7 8,5 22 DK Cadet 15 192 5,9 9 11 8,8 23 Lohana 16 194 6,5 7 5 8,5 24 Goya* 17 192 5,5 5 3 8,3 25 Vision* 17 194 5,7 6 8 8,0 26 Elektra 16 191 5,5 7 6 8,8 27 Herkules 16 191 6,0 6 8 8,0 28 Vectra 15 190 6,0 9 6 9,0 29 NK Petrol 17 193 5,3 4 5 8,8 30 Rohan 15 192 5,9 5 6 8,3 31 Abakus 15 191 6,2 4 10 9,0 32 Adam 17 192 5,4 5 6 7,8 33 Finesse 17 192 6,2 5 6 8,3 34 NK Technic 17 192 5,8 6 10 8,3 35 Poznaniak 17 192 6,5 5 8 8,8 36 ES Domino 16 193 6,7 6 3 8,3 37 Gladius 16 192 5,5 4 6 8,0 38 Primus 16 191 6,1 5 5 9,0 39 SY Kolumb 16 192 5,4 7 3 8,5 40 Xenon 16 191 5,6 5 6 8,5 41 DK Exquisite 17 193 6,1 6 5 8,0 42 Dobrava 17 192 5,4 3 6 8,8

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 15 1 2 3 4 5 6 7 43 ES Kamillo 17 192 6,1 6 6 8,5 44 Inspiration 16 194 5,3 5 7 8,5 45 Rumba 16 191 5,1 6 6 8,3 46 SY Cassidy 17 195 5,7 4 5 8,3 47 Turan 16 194 6,5 7 5 8,5 48 Alessio 16 191 5,4 5 5 8,5 49 Bonanza 15 192 5,5 4 4 8,3 50 DK Exstorm 16 194 6,1 5 6 9,0 51 Hugo 16 193 5,3 5 6 8,3 52 Marathon 15 190 4,8 5 8 8,0 53 Marcopolos 16 191 5,3 4 6 8,0 54 Sherpa 17 193 6,2 5 5 8,3 55 SY Carlo 16 191 5,4 7 6 8,0 56 Tores 16 192 5,3 5 3 8,8 57 Albatros* 17 193 5,4 5 6 8,3 58 ES Alonso* 16 193 6,3 5 4 8,3 59 ES Danube* 17 191 5,7 5 6 8,5 60 NK Caravel* 16 193 6,3 6 5 8,8 61 PR 44 W 29* 17 194 5,7 4 6 8,5 62 PR 46 W 20* 17 192 5,1 5 5 8,5 63 PR 46 W 24* 17 191 5,1 4 6 8,5 Charakterystyka odmian zarejestrowanych w roku 2013 AMETYST populacyjna. Plon nasion zbliżony do najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych dość duża, na choroby podstawy łodygi srednia. Reprezentant zachowującego: Lantmännen SW Seed sp. z o.o. BRENDY populacyjna. Plon nasion zbliżony do najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, lukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej większa od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny średniej wysokości, o mniejszej od średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, choroby podstawy łodygi i na czerń krzyżowych średnia. Zachowujący: Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR. ES SCARLETT populacyjna. Plon nasion zbliżony do najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi dość duża, na czerń krzyżowych średnia. Reprezentant zachowującego: Euralis Saaten sp. z o.o. Oddział w Polsce

16 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku HARRY populacyjna. Plon nasion na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, lukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej dość mała. Masa 1000 nasion dość duża. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia średni, dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową, choroby podstawy łodygi i na czerń krzyżowych dość mała. Reprezentant zachowującego: Centrala Nasienna sp. z o.o. w Środzie Śląskiej. QUARTZ populacyjna. Plon nasion na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, lukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco późniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant zachowującego: KWS Polska sp. z o.o. ARSENAL mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej duża. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi zbliżona do średniej, na czerń krzyżowych większa od średniej. Reprezentant zachowującego: Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce. DK EXCLUSIV mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej większa od średniej. Masa 1000 nasion dość mała. Zimotrwałość roślin dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi średnia, na czerń krzyżowych mniejsza od średniej. Reprezentant zachowującego: Monsanto Polska sp. z o.o. DK IMPRESSION CL mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin duża. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco późniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi średnia, na czerń krzyżowych dość duża. Według deklaracji hodowcy, odmiana jest tolerancyjna na substancje aktywne z grupy imidazolin (imazamoks), herbicydu stosowanego w technologii uprawy Clearfield-System. Reprezentant zachowującego: DSV Polska sp. z o.o. GAROU mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach większa od średniej, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową nieco większa od średniej, na choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o.

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 17 KONKRET mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach mniejsza od średniej, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi zbliżona do średniej, na czerń krzyżowych dość mała. Zachowujący: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR. MERCEDES mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej nieco większa od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin duża. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych dość duża, na choroby podstawy łodygi zbliżona do średniej. Reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o. MINERVA mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion dość mała.zimotrwałość roślin duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia średni, dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową dość mała, na choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych zbliżona do średniej. Reprezentant zachowującego: DSV Polska sp. z o.o. SKATER mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej większa od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia średni, dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową, choroby podstawy łodygi i na czerń krzyżowych zbliżona do średniej. Reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o. SY MARTEN mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi większa od średniej, na czerń krzyżowych mniejsza od średniej. Reprezentant zachowującego: Syngenta Seeds sp. z o.o.

18 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Rozdział 2 PSZENICA OZIMA Wiadomości ogólne Ozima forma pszenicy uprawiana jest w Polsce na powierzchni około 2 mln ha. Jest to podstawowe zboże chlebowe. Wartość gospodarcza odmian pszenicy ozimej wyznaczana jest przez wiele cech i właściwości. W zakresie cech rolniczych jedną z ważniejszych jest mrozoodporność, która zależnie od oceny powinna kształtować geograficzny zasięg uprawy. Przyjmuje się, że w naszych warunkach stosunkowo niewielkie ryzyko wymarzania wykazują odmiany o minimum średniej mrozoodporności (ocena 4,5 5). Istotnym kryterium wyboru odmiany do uprawy jest przeznaczenie produkowanego ziarna. Jeśli na cele młynarsko piekarskie to powinno cechować się odpowiednimi właściwościami przerobowymi i technologicznymi ziarna, mąki, ciasta i pieczywa; jeśli na cele paszowe to oczekiwana będzie przede wszystkim wysoka plenność oraz korzystne inne cechy rolnicze i niektóre użytkowe. Trzeba podkreślić, że wskaźniki wartości technologicznej odmian charakteryzują się naturalną, dość znaczną zmiennością, wywoływaną przez środowisko przyrodniczo rolnicze. Należy je więc rozumieć jako informację o potencjale jakości, a nie jako bezwarunkową gwarancję. Jakość ta ujawniać się może w pełni dopiero przy poprawnej agrotechnice, zwłaszcza przy odpowiednim poziomie nawożenia azotowego; znaczny jest też wpływ przebiegu pogody. W ostatnich latach największy postęp hodowlany widoczny jest w grupie odmian jakościowych i chlebowych. Postęp dotyczy plenności odmian oraz jakości technologicznej. Obecnie najlepsze odmiany jakościowe plennością dorównują odmianom paszowym. W roku 2013 zarejestrowano sześć odmian pszenicy, dwie odmiany z grupy jakościowej A Arktis i Lavantus oraz cztery z grupy jakościowej B Artist, Fakir, KWS Livius, Pengar. W roku 2013 skreślono z Krajowego Rejestru na wniosek hodowcy jedną odmianę Slade. Obecnie w krajowym rejestrze znajdują się 83 odmiany w czterech grupach technologicznych; A(jakościowa) 44 odmiany, B(chlebowa) 30 odmian, C(pozostała, w tym paszowa) 8odmian i K(ciastkowa) 1 odmiana. W roku 2013 na terenie województwa zachodniopomorskiego prowadzono w systemie PDOiR trzy doświadczenia z pszenicą ozimą, które zlokalizowano w ZDOO Białogard, ZDOO Rarwino oraz Gospodarstwie Rolnym Danuty i Teofila Bus w Prusimiu. Omawiane doświadczenia prowadzone były jako dwuczynnikowe w dwóch powtórzeniach. Celem badań było określenie wpływu intensywnego poziomu agrotechniki na zdrowotność roślin i wysokość plonów. Doświadczenia prowadzone były wg metodyki opracowanej przez COBORU w Słupi Wielkiej. Doboru odmian do doświadczeń dokonał Wojewódzki Zespół PDOiR biorąc pod uwagę przydatność odmian do uprawy w województwie zachodniopomorskim. Zabiegi różnicujące poziomy agrotechniki Rodzaj zabiegu Poziom agrotechniki przeciętny a 1 intensywny a 2 1 Nawożenie azotowe (kg N/ha) * a 1 +40 2 Opryskiwanie fungicydem w fazie: pełnia krzewienia początek kłoszenia 3 Opryskiwanie regulatorem wzrostu + 4 Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym + * Zgodnie z Metodyką z 1998 roku. + +

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 19 Odmiany wzorcowe: rok zbioru 2011: Figura, Muszelka, Bockris, KWS Ozon rok zbioru 2012: Figura, Muszelka, Bockris, KWS Ozon rok zbioru 2013: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras Tabela 2.1. Pszenica ozima. Odmiany badane w roku 2013 Rok wpisania do krajowego rejestru Zachowujący/pełnomocnik 1 2 3 1 Figura 2007 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 2 Muszelka 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 3 KWS Ozon 2010 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 4 Patras 2012 DSV Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 5 Boomer 2006 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 6 Meteor 2007 Lantmännen SW Seed sp. z o.o., ul. Głowackiego 1a, 05-822 Milanówek 7 Jenga 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 8 Ostroga 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 9 Bamberka 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 10 Belenus 2009 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 11 Henrik 2010 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka2, 62 052 Komorniki 12 Kredo 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 13 Arkadia 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 14 KWS Dacanto 2011 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 15 Linus 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 16 Sailor 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 17 Astoria 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63 004 Tulce 18 Estivus 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 19 Forum 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 20 KWS Magic 2012 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 21 Platin 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 22 Praktik 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 23 Speedway 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 24 Tulecka 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63 004 Tulce 25 Julius * KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy * odmiana z CCA włączona do badań na podstawie pozytywnych wyników w doświadczeniach rozpoznawczych

20 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Tabela 2.2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013 Miejscowość Białogard Rarwino Prusim Powiat Białogard Kamień Pomorski Resko 1 2 3 4 Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 4 5 Klasa bonitacyjna gleby IVa IVa IVa Zasobność gleby w P 2 O 5 (mg/100g) 21,0 15,0 17,7 Zasobność gleby w K 2 O (mg/100g) 15,0 15,5 14,4 Zasobność gleby w MgO (mg/100g) 3,6 2,6 4,8 Ph gleby (w KCL) 6,16 6,1 5,8 Przedplon łubin na zielona masę łubin wąskolistny rzepak ozimy Obsada nasion (szt./m 2 ) 450 500 500 Nawożenie mineralne ( kg/ha) N (kg/ha) 155 120 128 P 2 O 5 (kg/ha) 60 70 40 K 2 O (kg/ha) 120 120 100 Środki ochrony roślin ( nazwa, dawka na ha) Zaprawa nasienna Funaben Plus 02 WS Zaprawa nasienna T 75 150g 200 g Vitavax 200 FS 300 ml Herbicyd Legato Plus600SC 1,5l Chisel 75WG, 60 g Izofarm 500SC 1,5l Saper 500SC 0,25 l Chisel 75WG 60g Legato Plus600SC 1,4l Insektycyd Danadim 400EC 0,5l - - Danadim 400EC 0,5l Dodatkowe zabiegi wykonywane na poziomie a 2 Nawożenie N (kg/ha) 40 40 40 Nawożenie dolistne (nazwa, dawka na ha) Mocznik 3% Siarczan Zboża Total Extra 3kg Siarczan magnezu 3% magnezu+alkolian Zboża Total Extra 3kg Insol3 1l 8kg+2l+1kg Zboża Plus 4kg Fungicyd - pierwszy zabieg Amistar 250SC 1l Charisma 207 EC 1,5 l Mirage 450EC 1l - drugi zabieg Charisma 207 EC 1,5 l Amistar 250 SC 0,6l Falcon460 0,4l Soligor 425ECA 0,6l Regulator wzrostu Cerone 480SL 1l Cerone 480SL 1l Moddus 250EC 0,6l Tabela 2.3. Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2013 Wyszczególnienie Białogard a 1 a 2 Rarwino 1 2 3 4 5 6 7 1 Siew data 29.09 02.10 29.09 29.09 02.10 29.09 2 Stan roślin przed zimą 9 9,0 9,0 8,0 9,0 9,0 7,9 3 Stan roślin po zimie 9 6,7 7,8 7,4 6,9 7,9 7,9 4 Martwe rośliny % 5 0 0 5 0 0 5 Termin kłoszenia data 02.06 05.06 03.06 03.06 07.05 06.06 6 Termin dojrzałości woskowej data 19.07 24.07 20.07 20.07 26.07 22.07 7 Zbiór data 05.08 05.08 02.08 05.08 05.08 02.08 8 Wysokość roślin cm 90 88 84 85 78 77 9 Wyleganie roślin w fazie dojrz. mlecznej 9 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Wyleganie roślin przed zbiorem 9 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 11 MTZ g 49,6 51,3 48,0 52,8 53,7 49,1 12 Plon ziarna przy 14% wilgot. dt/ha 81,6 72,2 76,3 94,6 81,7 92,1 - oceny w skali 9 o (1 o ocena najsłabsza; 9 o ocena najlepsza) Prusim Białogard Rarwino Prusim

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 21 Tabela 2.4. Pszenica ozima Plon ziarna odmian /dt/ha/. Rok zbioru 2013 a 1 a 2 Białogard Rarwino Prusim Białogard Rarwino Prusim 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec dt/ha 80,7 69,3 75,2 94,5 80,4 89,8 1 Figura 77,4 68,2 79,8 86,9 79,7 94,6 2 Muszelka 84,1 64,4 74,3 102,4 74,1 87,9 3 KWS Ozon 82,5 70,2 68,6 99,9 85,8 86,4 4 Patras 78,9 74,4 78,3 88,7 81,9 90,1 5 Boomer 83,3 69,2 74,4 89,8 82,0 93,0 6 Meteor 78,7 78,9 68,7 95,9 86,6 83,3 7 Jenga 80,8 65,6 75,6 95,9 72,4 92,2 8 Ostroga 69,6 79,2 66,8 75,7 88,9 77,8 9 Bamberka 81,3 74,3 74,3 93,5 81,7 89,1 10 Belenus 78,4 64,6 77,5 97,7 73,6 95,0 11 Henrik 87,9 73,8 84,7 96,1 79,7 99,6 12 Kredo 86,3 77,3 79,8 103,9 89,4 93,6 13 Arkadia 69,4 71,6 66,2 81,8 82,8 88,2 14 KWS Dacanto 90,5 79,5 78,3 109,2 88,2 98,5 15 Linus 90,2 80,7 78,5 104,9 89,5 99,1 16 Sailor 77,6 77,4 76,1 95,2 84,6 91,6 17 Astoria 77,3 58,1 69,4 86,7 69,9 87,9 18 Estivus 81,2 65,2 81,4 88,2 83,5 89,9 19 Forum 84,9 66,1 72,3 96,2 72,7 86,5 20 KWS Magic 85,5 72,6 84,8 95,9 83,2 97,7 21 Platin 82,3 76,7 80,0 93,3 85,2 94,8 22 Praktik 81,7 75,6 74,6 96,2 82,0 93,2 23 Speedway 91,7 77,8 91,4 105,8 86,0 110,0 24 Tulecka 81,2 71,0 80,0 94,4 80,8 94,4 25 Julius * 76,4 71,7 72,5 91,3 77,7 87,1

22 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Tabela 2.5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian /dt/ha/. Lata zbioru 2011-2013 2013 2012 2011 a 1 a 2 Wartość technologiczna 2012-2013 2011-2013 2013 2012 2011 2012-2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wzorzec dt/ha 75,1 65,5 69,4 70,3 70,0 88,2 79,1 79,8 83,7 82,4 1 Figura A 75,1 71,1 66,9 73,1 71,0 87,1 87,7 74,6 87,4 83,1 2 Muszelka B 74,3 66,4 65,0 70,3 68,6 88,1 83,2 85,7 85,7 85,7 3 KWS Ozon B 73,8 83,6 70,9 78,7 76,1 90,7 91,8 84,5 91,3 89,0 4 Patras A 77,2 - - - - 86,9 - - - - 5 Boomer A 75,6 74,1 70,0 74,9 73,2 88,3 85,1 78,7 86,7 84,0 6 Meteor B 75,4 70,8 70,8 73,1 72,3 88,6 81,7 80,4 85,1 83,6 7 Jenga B 74,0 54,3 73,3 64,2 67,2 86,8 69,8 84,1 78,3 80,2 8 Ostroga A 71,8 74,3 67,7 73,1 71,3 80,8 85,8 80,1 83,3 82,2 9 Bamberka A 76,6 61,4-69,0-88,1 73,4-80,7-10 Belenus C 73,5 72,9 76,9 73,2 74,4 88,8 88,4 87,7 88,6 88,3 11 Henrik C 82,1 66,6 76,2 74,4 75,0 91,8 81,0 85,4 86,4 86,1 12 Kredo A 81,1 80,3 69,6 80,7 77,0 95,6 94,7 76,9 95,2 89,1 13 Arkadia A 69,1 72,3-70,7-84,3 88,1-86,2-14 KWS Dacanto B 82,8 62,7-72,7-98,7 77,4-88,0-15 Linus A 83,1 85,0-84,0-97,8 96,4-97,1-16 Sailor A 77,0 79,8-78,4-90,4 93,2-91,8-17 Astoria E 68,3 - - - - 81,5 - - - - 18 Estivus A 75,9 - - - - 87,2 - - - - 19 Forum B 74,4 - - - - 85,1 - - - - 20 KWS Magic B 80,9 - - - - 92,3 - - - - 21 Platin B 79,7 - - - - 91,1 - - - - 22 Praktik A 77,3 - - - - 90,4 - - - - 23 Speedway A 87,0 - - - - 100,6 - - - - 24 Tulecka A 77,4 - - - - 89,8 - - - - 25 Julius * E 73,5 69,6 72,4 71,6 71,8 85,3 88,1 84,1 86,7 85,8 Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 2011-2013

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 23 Tabela 2.6. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na poziomie agrotechnicznym a 1 /skala 9 0 /. Lata zbioru 2011-2013 Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza kłosów 2011-2011- 2011-2011- 2013 2013 2013 2013 2013 2013 2013 2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 7,3 7,4 7,4 8,2 6,1 6,5 9,0 8,9 1 Figura 7,5 7,6 7,0 7,9 6,0 6,2 9,0 8,9 2 Muszelka 7,2 7,5 7,3 8,1 5,8 6,5 9,0 8,8 3 KWS Ozon 7,2 7,1 7,5 8,2 6,2 6,6 9,0 8,9 4 Patras 7,2-7,8-6,3-9,0-5 Boomer 6,3 6,8 7,8 8,4 6,3 6,8 9,0 8,9 6 Meteor 7,2 7,2 7,2 8,0 6,0 6,5 9,0 8,7 7 Jenga 6,5 6,7 7,8 8,4 6,8 7,1 9,0 8,8 8 Ostroga 5,8 6,2 8,0 8,3 6,5 6,6 9,0 8,6 9 Bamberka 7,5-7,2-5,8-9,0-10 Belenus 7,3 7,3 6,8 7,9 6,3 6,6 9,0 8,9 11 Henrik 6,5 7,1 7,3 8,1 6,2 6,8 9,0 8,8 12 Kredo 7,5 7,6 8,5 8,7 6,8 7,1 9,0 8,9 13 Arkadia 6,2-7,2-5,8-9,0-14 KWS Dacanto 6,8-7,8-6,5-9,0-15 Linus 7,0-8,3-6,7-9,0-16 Sailor 6,7-7,2-5,8-9,0-17 Astoria 7,0-8,2-6,3-9,0-18 Estivus 7,3-8,2-6,2-9,0-19 Forum 7,2-7,7-6,7-9,0-20 KWS Magic 7,5-8,2-6,8-9,0-21 Platin 6,5-8,5-7,0-9,0-22 Praktik 7,3-7,8-6,5-9,0-23 Speedway 8,2-7,8-6,8-9,0-24 Tulecka 6,2-7,7-6,5-9,0-25 Julius * 7,2 7,5 8,0 8,2 6,7 6,7 9,0 8,9 Liczba doświadczeń 3 9 3 9 3 9 3 9 - oceny w skali 9 o (1 o ocena najsłabsza; 9 o ocena najlepsza)

24 Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku Tabela 2.7. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian /skala 9 0 /. Lata zbioru: 2011-2013 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie roślin przed zbiorem a 1 a 2 a 1 a 2 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,6 9,0 8,8 1 Figura 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,3 9,0 8,7 2 Muszelka 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,9 9,0 8,9 3 KWS Ozon 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,6 9,0 8,7 4 Patras 9,0-9,0-9,0-9,0 5 Boomer 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,9 9,0 9,0 6 Meteor 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,8 9,0 8,9 7 Jenga 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,9 9,0 9,0 8 Ostroga 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9 Bamberka 9,0-9,0-9,0-9,0-10 Belenus 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,8 9,0 8,8 11 Henrik 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,8 9,0 8,9 12 Kredo 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 13 Arkadia 9,0-9,0-9,0-9,0-14 KWS Dacanto 9,0-9,0-9,0-9,0-15 Linus 9,0-9,0-9,0-9,0-16 Sailor 9,0-9,0-9,0-9,0-17 Astoria 9,0-9,0-9,0-9,0-18 Estivus 9,0-9,0-9,0-9,0-19 Forum 9,0-9,0-9,0-9,0-20 KWS Magic 9,0-9,0-9,0-9,0-21 Platin 9,0-9,0-9,0-9,0-22 Praktik 9,0-9,0-9,0-9,0-23 Speedway 9,0-9,0-9,0-9,0-24 Tulecka 9,0-9,0-9,0-9,0-25 Julius * 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,9 9,0 8,9 Liczba doświadczeń 3 9 3 9 3 9 3 9 - oceny w skali 9 o (1 o ocena najsłabsza; 9 o ocena najlepsza)

Wyniki doświadczeń PDOiR w województwie zachodniopomorskim w 2013 roku 25 Tabela 2.8. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian. Lata zbioru 2011-2013 Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) a 1 a 2 a 1 a 2 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 85 82 79 77 52,0 51,6 53,2 53,5 1 Figura 100 92,4 90 86 50,5 50,4 50,2 52,3 2 Muszelka 78 73,4 74 69 48,0 48,7 49,2 50,4 3 KWS Ozon 79 76,8 75 73 53,7 54,1 56,0 55,2 4 Patras 85-78 - 55,6-57,4-5 Boomer 80 76,3 76 72 47,2 48,7 48,2 49,2 6 Meteor 85 80,9 80 75 47,6 47,2 49,7 48,9 7 Jenga 84 77,2 79 74 46,7 45,6 48,5 48,4 8 Ostroga 87 83,4 80 77 52,6 53,7 54,8 55,9 9 Bamberka 91-83 - 54,1-56,4-10 Belenus 85 81,2 77 75 47,0 48,4 50,3 51,1 11 Henrik 91 84,5 86 80 53,7 54,1 56,2 55,7 12 Kredo 80 76,1 76 72 48,7 49,5 51,4 51,6 13 Arkadia 93-85 - 50,1-52,5-14 KWS Dacanto 88-83 - 50,4-52,5-15 Linus 85-79 - 48,3-49,5-16 Sailor 97-89 - 51,6-55,2-17 Astoria 98-92 - 51,3-54,6-18 Estivus 89-83 - 47,6-50,7-19 Forum 83-78 - 50,0-52,3-20 KWS Magic 83-76 - 45,4-48,4-21 Platin 87-81 - 47,4-48,7-22 Praktik 79-76 - 47,4-48,7-23 Speedway 89-84 - 46,3-47,6-24 Tulecka 96-89 - 50,9-55,1-25 Julius * 89 84,4 84 79 49,0 51,7 52,4 54,5 Liczba doświadczeń 3 9 3 9 3 9 3 9 Charakterystyka odmian zarejestrowanych w roku 2013 ARKTIS jakościowa (grupa A), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Plenność średnia. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5 o ). Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów dość duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i septoriozę plew średnia, na rdzę brunatną dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni.masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża.tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Reprezentant zachowującego: DSV Polska sp. z o.o.