TYTUŁ PREZENTACJI Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach PO KL Katowice, 12 marca 2013 r.
Równość szans jest podstawową wartością Wspólnoty Europejskiej, a obowiązkiem każdego z państw członkowskich jest podejmowanie działań zapobiegającym nierównemu traktowaniu oraz dyskryminacji m.in. ze względu na wiek, niepełnosprawność, płeć i rasę.
Ramy prawne Traktat Rzymski1957 r. - równa płaca za równą pracę i pracę tej samej wartości. Traktat Amsterdamski, 1997, art. 2, 3, 13, 141 Rozporządzenie nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego, art. 3 i 6 Rozporządzenie Rady nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, art. 16 Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006-2010 Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010-2015
Europejski Fundusz Społeczny ma za zadanie eliminację barier Program Operacyjny Kapitał Ludzki to instrument zmiany społecznej W PO KL nie ma projektów neutralnych ze względu na płeć Zasada równości szans kobiet i mężczyzn jest jedną z podstawowych zasad EFS i stanowi kryterium horyzontalne PO KL. Powinna więc być przestrzegana na każdym etapie wdrażania funduszy unijnych
Równość należy rozumieć jako stan, w którym wszystkim ludziom (kobietom i mężczyznom) przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki oraz gdy mają równy dostęp do dóbr i usług i równe szanse rozwoju. Równość to możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń wynikających z naszych płci społeczno-kulturowych gender oraz bez ograniczeń ze względu na stereotypowe postrzeganie grupy lub grup społecznych, do których się przynależy.
GENDER zespół cech, atrybutów, postaw i oczekiwań, społecznych związanych z byciem kobietą i mężczyzną. Wyobrażenie tego, jak powinni się zachowywać mężczyźni i kobiety, jakie pełnią role w społeczeństwie, co powinni robić, a czego unikać to swoiste wzorce kobiecości i męskości.
GENDER MAINSTREAMING polityka równości płci realizowana w Unii Europejskiej od lat 90., polegająca na włączaniu perspektywy płci kulturowej (gender) do wszystkich działań UE, we wszystkich wymiarach życia społecznego, ekonomicznego, politycznego, we wszystkich realizowanych projektach, bez względu na ich tematykę. Obserwacja i ocena wpływu realizowanych działań na warunki życia kobiet i mężczyzn są kluczowe w przeciwdziałaniu dyskryminacji i w dążeniu do osiągnięcia równości płci.
JESTEŚMY RÓŻNI/E Rozpoznanie różnic Analiza różnych problemów Zdefiniowanie różnych potrzeb Zróżnicowane działania
RÓŻNI ALE RÓWNI Przy realizacji zasady równych szans kobiet i mężczyzn konieczne jest uwzględnienie barier równości płci oraz strategicznych celów na rzecz równości, zapisanych w wydanym przez Komisję Europejską Planie działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006-2010.
BARIERY RÓWNOŚCI Segregacja pozioma i pionowa rynku pracy Różnice w płacach kobiet i mężczyzn Mała dostępność elastycznych rozwiązań czasu pracy Niski udział mężczyzn w wypełnianiu obowiązków rodzinnych Niski udział kobiet w procesach podejmowania decyzji Przemoc ze względu na płeć Niewidoczność kwestii płci w ochronie zdrowia Niewystarczający system opieki przedszkolnej Stereotypy płci we wszystkich obszarach Dyskryminacja wielokrotna. Szczególnie w odniesieniu do kobiet starszych, imigrujących, niepełnosprawnych oraz należących do mniejszości etnicznych
STRATEGICZNE CELE NA RZECZ RÓWNOŚCI Równy stopień niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn Godzenie życia rodzinnego i prywatnego z pracą Propagowanie równego uczestnictwa kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji Wykorzenienie uwarunkowanych płcią zjawisk przemocy i handlu ludźmi Eliminowanie stereotypów związanych z płcią Propagowanie równości płci w stosunkach zewnętrznych oraz polityce rozwojowej
RÓWNOŚĆ SZANS KOBIET I MĘŻCZYZN W PO KL Uwzględnienie zasady równości szans kobiet i mężczyzn stanowi obowiązek projektodawcy i oznacza zaplanowanie całego projektu z myślą o sytuacji kobiet i mężczyzn w danej społeczności i chęcią wyrównania sytuacji między nimi. Oznacza to, że na każdym etapie projektu: podczas analizy i diagnozy, formułowania celów, wyznaczania działań, wdrażania projektu i zarządzania nim, aż po ewaluację, należy wprowadzić perspektywę płci.
STANDARD MINIMUM test 6 pytań dotyczących treści wniosku, będący podstawą oceny zgodności wniosku o dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn
STANDARD MINIMUM 1. Czy projekt zawiera analizę sytuacji kobiet i mężczyzn dotyczącą obszaru interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu, która wskazuje na nierówności ze względu na płeć? 2. Czy analiza sytuacji kobiet i mężczyzn zawiera dane ilościowe, które wskazują na brak istniejących nierówności w obszarze interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu?
STANDARD MINIMUM 3. Czy użyte w analizie sytuacji kobiet i mężczyzn dane w podziale na płeć dotyczą obszaru interwencji i zasięgu oddziaływania projektu? 4. Czy działania odpowiadają na nierówności ze względu na płeć istniejące w obszarze interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu i/lub różnicują działania (formy wsparcia) dla kobiet i mężczyzn?
STANDARD MINIMUM 5. Czy rezultat(y) są podane w podziale na płeć i/lub wskazują jak projekt wpłynie na sytuację kobiet i mężczyzn w obszarze interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu? 6. Czy projekt wskazuje w jaki sposób zostanie zapewnione równościowe zarządzanie projektem?
WYJĄTKI Wyjątki stanowią projekty o ograniczonej rekrutacji, która wynika z: profilu działalności projektodawcy (ograniczenia statutowe), zakresu realizacji projektu zamknięta rekrutacja (wsparcie obejmuje cały personel danego podmiotu czy jego części) realizacji działań pozytywnych, czyli takich, które wpływają na niekorzystną sytuację danej płci w konkretnym obszarze, a tym samym przyczyniają się do wyrównania jej szans społecznych i zawodowych.
NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY zapewnienie o braku dyskryminacji bez propozycji konkretnych działań, które to zapewnią. podanie danych w podziale na płeć bez dokonania analizy. brak działań uwzględniających równość. brak opisu, w jaki sposób realizacja projektu wpłynie na sytuacje kobiet i mężczyzn. puste deklaracje: projekt będzie zarządzany równościowo. zapewnianie o zatrudnieniu umożliwiających godzenie życia zawodowego i prywatnego i zatrudnianie na umowy cywilno-prawne.
Elementy projektu 1. analiza pod katem płci 5. monitoring i ewaluacja 2. cele równościowe 4. równościowe zarządzanie 3. działania i rezultaty wrażliwe na płeć
ANALIZA POD KĄTEM PŁCI Analiza sytuacji kobiet i mężczyzn oznacza przedstawienie danych ilościowych i jakościowych w podziale na płeć oraz odniesienie się do występujących barier równości.
W EDUKACJI Analiza sytuacji kobiet i mężczyzn w projektach edukacyjnych to spojrzenie na edukację z perspektywy tego, w jaki sposób przygotowuje ona dziewczynki i chłopców do pełnienia ról społecznych i zawodowych, a więc tego, czego w PO KL uczymy już osoby dorosłe w odniesieniu do rynku pracy, nauki i badań itp. Analiza sytuacji kobiet i mężczyzn w projektach edukacyjnych polega więc na pokazaniu liczby dziewczynek/chłopców, którzy są grupą docelową projektu, oraz na odniesieniu się do istniejących barier równości w obszarze edukacji
ANALIZA liczba dziewczynek i chłopców, którzy/które wezmą udział w projekcie Ponieważ zróżnicowana liczba dziewczynek i chłopców uczęszczających do danego przedszkola nie jest nierównością płci, lecz faktem demograficznym, projekt podaje te dane, ale, jeżeli wszystkie dzieci otrzymują tą samą ofertę edukacyjną, to celem projektodawcy nie jest zmiana istniejących proporcji. Liczby w podziale na płeć są ważne w przypadku, gdy wsparcie w ramach projektu kierujemy tylko do części dzieci. W takim wypadku, projekt powinien zakładać rekrutację do projektu zapewniającą udział chłopców i dziewczynek proporcjonalny do ich udziału w grupie wszystkich dzieci w danej placówce.
ANALIZA opis sytuacji rodziców i opiekunów uwzględniający dane w podziale na płeć wnikliwa analiza sytuacji rodzin dzieci uczęszczających do placówki lub mających do niej trafić. osobne ankiety dla ojców/opiekunów i osobne dla matek/opiekunek. pytania o prace zawodową i jej godziny, prace na rzecz dzieci i związane z tym ograniczenia zawodowe, oczekiwania dotyczące wsparcia np. w zakresie stymulacji rozwoju dziecka, możliwości włączenia się w pracę placówki, status rodzica/opiekuna/ki
BARIERY RÓWNOŚCI Bezpośrednie odniesienie się do barier równości (jednej lub kilku) na etapie uzasadnienia potrzeby realizacji projektu, celów oraz planowanych działań i rezultatów. W projektach przedszkolnych w mniejszym stopniu zajmujemy się liczbami dziewczynek i chłopców, lecz przede wszystkim skupiamy się w projekcie na zmniejszanie barier równości, przez osłabianie stereotypów płci i podejmowanie dodatkowych równościowych działań.
DZIAŁANIA zorganizowanie pracy przedszkola w sposób odpowiadający na potrzeby pracujących rodziców i umożliwiający godzenie życia zawodowego z prywatnym (jest to szczególnie istotne w przypadku rodziców samotnie wychowujących dzieci). zaangażowanie rodziców obu płci w życie przedszkola ze szczególnym zwróceniem uwagi i wsparciem dla zaangażowania ojców i opiekunów poprzez uczestnictwo w zajęciach z dziećmi, współudział w organizacji wycieczek, zabaw, usługi na rzecz placówek. zapewnienie, że dziewczynki i chłopcy mogą uczestniczyć w równym stopniu w oferowanych zajęciach, przy czym ważne jest, aby zachęcać i ośmielać dzieci do dokonywania niestereotypowych wyborów.
DZIAŁANIA Różnorodne formy edukacyjne pokazujące czym są stereotypy i w jak krzywdzący sposób mogą działać na kobiety i mężczyzn w życiu prywatnym i społecznym, np. lekcja i rozmowa na temat postaci męskich i kobiecych występujących w najpopularniejszych bajkach (jakie cechy charakteru posiadają postacie, jakie podejmują działania, przed jakimi wyborami stają, jakie relacje są pokazywane między dziewczynkami i chłopcem, jakie lekcje płyną z przygód bohaterów męskich i kobiecych itp.). Forma i dokładny temat zajęć powinny być oczywiście zawsze dostosowane do wieku dzieci.
DZIAŁANIA organizacja zajęć dla dzieci pokazujących zróżnicowanie, promujących szacunek wobec innych i równe traktowanie (m.in. wspólne wykonywanie ról w Zabawie w dom ). pokazywanie aktywności kobiet w życiu publicznym i męskiej w sferze opiekuńczowychowawczej policjant i policjantka, pielęgniarka i pielęgniarz. wsparcie matek i ojców/ opiekunek i opiekunów w zakresie stymulacji rozwoju dziecka poprzez warsztaty szkoleniowe zawierające elementy edukacji równościowej
9.1.1 CZYLI RÓWNOŚĆ OD PRZEDSZKOLA Takie działania przyczyniają się nie tylko do pokazania szerokiego, niezależnego od płci i stereotypów spektrum możliwych wyborów życiowych, ale również pozwalają bardziej angażować się i wzmacniać rolę rodzica/rodzicielki w procesie edukacji dzieci.
REZULTATY wartości obecne i docelowe wskaźników pomiaru celów powinny zostać sformułowane oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. wskazanie w punkcie 3.5 (oddziaływanie projektu), jak projekt wpłynie na sytuację kobiet i mężczyzn w obszarze interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu.
RÓWNOŚCIOWE ZARZĄDZANIE Wzmocnienie kompetencji zespołu projektowego w stosowaniu zasady równych szans kobiet i mężczyzn w obszarze problemowym projektu poprzez zaplanowanie i organizację warsztatów uwrażliwiających, szkoleń tematycznych, konsultacji eksperckich dla zespołu projektowego itp., aby byli/były oni/one świadomi/e tego, czym jest zasada równych szans kobiet i mężczyzn oraz w jaki sposób odnosi się do ich codziennej pracy.
RÓWNOŚCIOWE ZARZĄDZANIE Zapewnienie, że w proces podejmowania decyzji w projekcie zaangażowani są zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Struktura zarządzania projektem powinna gwarantować zrównoważony pod kątem płci udział w procesach decyzyjnych, a także wspierać mężczyzn w działaniach na rzecz równości płci. Dobrze pamiętać, że wiele zespołów podejmujących decyzje w projekcie to zespołu powołane z osób już zatrudnionych a nie rekrutowane specjalnie do projektu. Gdy więc wiemy, że w projekcie powstaną tego typu ciała, załóżmy, że ich zasadą będzie skład zróżnicowany ze względu na płeć.
RÓWNOŚCIOWE ZARZĄDZANIE Wprowadzenie rzeczywistych możliwości godzenia życia zawodowego i prywatnego przez kobiety i mężczyzn pracujących w zespole projektowym. Zróżnicowane formy m.in. elastycznych form pracy stwarzają wiele możliwości zastosowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn w odniesieniu do pracowników i pracownic projektu.
MONITORING I EWALUACJA Kategoria płci obowiązkowa we wszystkich narzędziach monitoringu i ewaluacji. Wszelkie dane (ilościowe i jakościowe) muszą być zbierane w podziale na płeć. Ocena wpływu działań na płeć to kluczowy element monitoringu i ewaluacji. Zespół ewaluacyjny powinien składać się zarówno z kobiet, jak i mężczyzn. Wsparcie ekspertów i ekspertek równość płci to dziedzina wiedzy, warto sięgnąć po specjalistyczne wsparcie.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego 40 037 Katowice, ul. Ligonia 46 / ul. Dąbrowskiego 23 tel. 032 77 40 125 efs@slaskie.pl www.efs.slaskie.pl; www.efs-promocja.slaskie.pl