pomoc w pracy z drużyną harcerską Katarzyna Mertas Kierownik Referatu Starszoharcerskiego Śląskiej Chorągwi ZHP

Transkrypt

1 Edukacja regionalna pomoc w pracy z drużyną harcerską Katarzyna Mertas Kierownik Referatu Starszoharcerskiego Śląskiej Chorągwi ZHP

2 Edukacja regionalna Dla kogo i po co? Dla drużynowych wszystkich pionów wiekowych w ZHP. Dla instruktorów pracujących z kadrą harcerską. Dla wszystkich zainteresowanych tematyką folkloru i regionalizmu. Dla wzbogacenia i urozmaicenia pracy wychowawczej z zuchami, harcerzami i wędrownikami. Dla pokazania tradycji i wartości drzemiących w naszych Małych Ojczyznach. Dla stworzenia i rozwijania więzów tożsamości z Małymi Ojczyznami.

3 Cele edukacji regionalnej - środowiskowej zachęcanie do poszerzania wiedzy o własnej miejscowości i regionie, dostrzeganie walorów kulturowych jak i przyrodniczych najbliższego otoczenia i regionu, uwrażliwienie na potrzeby środowiska, regionu, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za jego losy.

4 Cele edukacji regionalnej - środowiskowej przygotowanie zucha, harcerza oraz wędrownika do aktywnego, świadomego uczestnictwa w życiu rodziny, szkoły, społeczności lokalnej, państwa, kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń, ochrona i kultywowanie tradycji, odnajdywanie w kulturze rodzinnej i regionalnej źródeł wartości.

5 Cele edukacji regionalnej - środowiskowej Uczenie tolerancji wobec poglądów innych z wyłączeniem takich, które naruszają ogólnie przyjęte normy moralne, Nabywanie umiejętności świadomego promowania regionu zamieszkania, Pobudzenie twórczej inicjatywy harcerzy i wędrowników przejawiającej się w chętnym i samodzielnym podejmowaniu zadań na rzecz zdobywania wiedzy o przeszłości regionu.

6 Region Mała Ojczyzna to m.in. tradycje czyli nauczanie z pokolenia na pokolenie wartości, przekonań, wiedzy i umiejętności, to rodzaj zbiorowej pamięci. Tradycja jako element kultury regionalnej ( folkloru danego środowiska) wyróżnia: literaturę ustną, literaturę pisaną, muzykę ludową i sztukę ludową.

7 Elementy kulturowe tradycji: Literatura ustna: baśnie, podania, legendy, bajki, opowieści, gadki, przysłowia, gawędy, przypowieści, przepowiednie, wróżby, zagadki, wyliczanki, modlitwy. To również: przesądy, zwyczaje, wierzenia obrzędy, zabawy i gry. Literatura pisana: zapiśniki, pamiętniki, raptularze, scenariusze sztuk ludowych, sztambuchy, kroniki, listy, wspomnienia, wiersze. Muzyka ludowa: pieśni, przyśpiewki, kolędy, kantyczki, stare pieśni religijne, obrzędowe, ballady, tańce, melodie, teatr ludowy. Sztuka ludowa: rzeźba, malarstwo, haft, koronkarstwo, krzyże, kapliczki, stare obrazy religijne, fotografie, dawne meble i elementy wystroju wnętrz, elementy stroju ludowego, narzędzia.

8 Przykłady twórczości ludowej naszego regionu

9 Przykłady twórczości ludowej naszego regionu

10 Przykłady stroju ludowego

11 Polski Rok Obrzędowy Święta polskie z wszystkimi towarzyszącymi im, przechodzącymi z pokolenia na pokolenie, zwyczajami, obrzędami i rytuałami oraz świątecznymi akcesoriami (takimi np. jak opłatek, podłaźnik, czy choinka, palma świąteczna, wielkanocna, baranek czy pisanka, bukiet zwany równianką, święcony w dzień Matki Boskiej Zielnej, czy wianek z oktawy Bożego Ciała - a więc przedmiotów niezwykłych, symbolicznych i często o bardzo dawnym rodowodzie), przez wieki całe, zrastały się z naszą kulturą i obyczajem. Od wieków bowiem są wyrazem wielu różnych i ciągle żywych potrzeb.

12 Polski Rok Obrzędowy Święta i tradycje świąteczne zbliżają i łączą ludzi i ludzkie zbiorowości, przypominając o takich wartościach jak dom, rodzina, wspólny wszystkim, przyjęty, uznawany światopogląd i obyczaj, ziemia i kraj rodzinny. Są świadectwem naszych "korzeni" i ciągłości tradycji, a więc tych szczególnych związków teraźniejszości i przyszłości, która pozwalają nam zrozumieć kim i jacy jesteśmy, zachować swoją odrębność i dumy z przynależności rodzinnej, regionalnej i narodowej. Istotną i podstawową cechą świąt i uroczystości, obchodzonych w cyklu rocznym, tych w których najwyraźniej manifestuje się nasze przywiązanie do tradycji, jest ich związek z kalendarzem.

13 Proponowane tematy zadań do realizacji przez drużynę harcerską i wędrowniczą moja miejscowość w krzywym zwierciadle: opowiadanie, galeria zdjęć, rysunek lub inna forma plastyczna, widok z mojego okna: gawęda lub forma plastyczna, ulubione miejsce moich spacerów: opis, opowieść, moja miejscowość za 100 lat: opowiadanie, rysunek, na strychu u mojej babci czyli jak wyglądało kiedyś życie w mojej miejscowości: opowiadanie z formą dialogu, wystawa znalezionych przedmiotów.

14 Proponowane tematy zadań do realizacji przez drużynę harcerską i wędrowniczą miałem niezwykły sen, byłem księciem... opowiadanie twórcze, przyjedź do mojego miasta, znajdziesz tu - artykuł reklamowy do prasy, ja w roli przewodnika po moim mieście, to warto zanotować w kronice mojej miejscowości: sprawozdanie z festynu miejskiego, miejsca pamięci w mojej miejscowości i regionie: opis, katalogowanie, kontakt z miejskim kustoszem

15 Mapa turystyczna Regionu Film I

16 Przykładowe trasy wycieczek z drużyną Szlakiem zabytków techniki: skansen Królowa Luiza w Zabrzu, skansen podziemny Guido. Kultura duchowa i materialna : Górnośląski Park Etnograficzny. Szlak warowni i zamków jurajskich: Smoleń, Ogrodzieniec, Góra Zborów, Mirów, Bobolice. Pętla Beskidzka: Bielsko- Biała, Szczyrk, Przełęcz Salmopolska, Wisła Czerne, Ustroń.

17 Przykładowe trasy wycieczek Film II z drużyną

18 Tu warto zajrzeć! bibliografia.html pszczyna/sciezka

19 To warto przeczytać czyli bibliografia Ł. Staniczek, Koncepcja edukacji regionalnej na Śląsku, materiały z konferencji. Gawędy z przeszłości Górnego Śląska Red. W. Korzeniowska. B. Snoch, Słownik szkolny. Terminy i pojęcia historyczne. S. Dubisz, Dialekty i gwary polskie. M. i D. Czubalowie, Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego. Sto latemu i dzisiaj. S. Bednarek, W kręgu małych ojczyzn.szkice regionalistyczne. Czym jest regionalizm? Red. S. Bednarek. Z.i D. Benedyktowicz, Dom w tradycji ludowej. ST. Bystroń, Etnografia Polski, Kultura ludowa. J. Kamocki, Od andrzejek do dożynek. T. Karwicka, Ubiory ludowe w Polsce. L.J. Pełka, Polska demonolodia ludowa. Z. Staszczak, Słownik etnologiczny. J. Krzyżanowski, Słownik etnograficzny. M.Obere, K. Stefańska, Regionalizm w nauczaniu

20 Dziękuję za uwagę Zdjęcia w prezentacji wykorzystano dzięki uprzejmości Harcerskiego Muzeum Etnograficznego w Katowicach